2010-2019
Οικογενειακή Ιστορία και έργο Ναού: Επισφράγιση και ίαση
Απρίλιος 2018


Οικογενειακή Ιστορία και έργο Ναού: Επισφράγιση και ίαση

Όταν συγκεντρώνουμε τις οικογενειακές ιστορίες μας και πηγαίνουμε στον ναό εκ μέρους των προγόνων μας, ο Θεός εκπληρώνει υπεσχημένες ευλογίες και στις δύο πλευρές του πέπλου.

Οι οικογενειακές σχέσεις μπορεί να είναι μερικές από τις πιο ικανοποιητικές κι όμως δύσκολες εμπειρίες που συναντούμε. Πολλοί από εμάς έχουμε αντιμετωπίσει κάποιο είδος διαφωνίας στην οικογένειά μας. Τέτοια διαφωνία αναπτύχθηκε ανάμεσα σε δύο πρωταγωνιστές της Αποκατάστασης της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού στις τελευταίες αυτές ημέρες. Ο Πάρλυ και ο Όρσον Πρατ ήταν αδέλφια, από τους πρώτους μετεστραμμένους και χειροτονημένους Απστόλους. Καθένας αντιμετώπισε μια δοκιμασία της πίστης, αλλά μετά τη δοκιμασία είχε μια ακλόνητη μαρτυρία. Και οι δύο θυσίασαν και συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στον σκοπό της αλήθειας.

Εικόνα
Πάρλυ Πρατ

Κατά τη διάρκεια της εποχής που οι άγιοι ήταν στη Ναβού, η σχέση τους έγινε ψυχρή, καταλήγοντας σε μια έντονη, δημόσια αντιπαράθεση το 1846. Αναπτύχθηκε μια βαθιά και μακροχρόνια έχθρα. Ο Πάρλυ έγραψε αρχικά στον Όρσον για να επιλύσουν την έχθρα, αλλά ο Όρσον δεν απάντησε. Ο Πάρλυ εγκατέλειψε, αισθανόμενος ότι η επικοινωνία είχε τελειώσει για πάντα, εκτός κι αν αναλάμβανε κάποια πρωτοβουλία ο Όρσον1.

Εικόνα
Όρσον Πρατ

Αρκετά χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1853, ο Όρσον έμαθε για ένα έργο, να εκδώσει ένα βιβλίο για τους απογόνους του Ουίλλιαμ Πρατ, τους αδελφούς του πρώτου Αμερικανού προγόνου. Ο Όρσον άρχισε να κλαίει «σαν μικρό παιδί» καθώς κοίταξε αυτήν την πολύτιμη συλλογή οικογενειακής ιστορίας. Γέμισε με συναισθήματα αγάπης και στοργής και αποφάσισε να διορθώσει τις τεταμένες σχέσεις με τον αδελφό του.

Ο Όρσον έγραψε στον Πάρλυ: «Τώρα αγαπητέ μου αδελφέ, δεν υπάρχει κανένας ανάμεσα σε όλους τους απογόνους του προγόνου μας, υπολ[οχαγού] Ουίλλιαμ Πρατ, που να έχουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον να αναζητήσουν τους απογόνους τους όπως εμείς». Ο Όρσον ήταν ένας από τους πρώτους που καταλάβαινε ότι οι Άγιοι των Τελευταίων Ημερών έχουν την υποχρέωση να ερευνήσουν και να συγκεντρώσουν οικογενειακές ιστορίες, ώστε να μπορούμε να εκτελούμε διατάξεις εξ υποκαταστάσεως για τους προγόνους μας. Το γράμμα του συνέχιζε: «Γνωρίζουμε ότι ο Θεός των πατέρων μας είχε επιρροή σε αυτό… Θα ζητήσω συγχώρηση που ήμουν τόσο αμελής να σου γράψω… Ελπίζω να με συγχωρήσεις»2. Παρά τις ακλόνητες μαρτυρίες τους, η αγάπη τους για τους προγόνους τους ήταν ο καταλύτης για να θεραπεύσει την έχθρα, να διορθώσει το τραύμα και να επιζητήσει και να βρει τη συγχώρηση.3

Όταν ο Θεός μάς κατευθύνει να κάνουμε ένα πράγμα, συχνά έχει πολλούς σκοπούς κατά νου. Η οικογενειακή ιστορία και το έργο ναού δεν είναι μόνον για τους νεκρούς, αλλά ευλογεί και τους ζωντανούς. Για τον Όρσον και τον Πάρλυ, έστρεψε τις καρδιές του ενός προς τον άλλον. Η οικογενειακή ιστορία και το έργο ναού παρείχαν τη δύναμη να θεραπευτεί αυτό που χρειαζόταν θεραπεία.

Ως μέλη της Εκκλησίας, έχουμε μια θεϊκά καθορισμένη ευθύνη να αναζητήσουμε τους προγόνους μας και να συγκεντρώσουμε οικογενειακές ιστορίες. Αυτό είναι πολύ περισσότερο από ένα ενθαρρυντικό πάρεργο, επειδή οι διατάξεις της σωτηρίας είναι απαραίτητες για όλα τα παιδιά του Θεού4. Πρέπει να προσδιορίσουμε τους δικούς μας προγόνους που πέθαναν χωρίς να λάβουν τις διατάξεις της σωτηρίας. Μπορούμε να τελέσουμε τις διατάξεις εξ υποκαταστάσεως στους ναούς και οι πρόγονοί μας μπορούν να επιλέξουν να αποδεχθούν τις διατάξεις5. Επίσης, παροτρυνόμαστε να βοηθήσουμε τα μέλη του τομέα και πασσάλου για τα ονόματα της οικογένειάς τους. Είναι αφάνταστα εκπληκτικό ότι, μέσω της οικογενειακής ιστορίας και του έργου ναού, μπορούμε να βοηθήσουμε να λυτρωθούν οι νεκροί.

Όμως, καθώς συμμετέχουμε στην οικογενειακή ιστορία και το έργο ναού σήμερα, ζητάμε επίσης τις «θεραπευτικές» ευλογίες που υποσχέθηκαν οι προφήτες και οι απόστολοι6. Αυτές οι ευλογίες είναι αφάνταστα εκπληκτικές εξαιτίας του σκοπού, του ειδικού χαρακτήρα και των συνεπειών τους στη θνητότητα. Αυτή η μακρά λίστα περιλαμβάνει αυτές τις ευλογίες:

  • Την αυξημένη κατανόηση για τον Σωτήρα και την εξιλεωτική θυσία Του.

  • Την αυξημένη επιρροή του Αγίου Πνεύματος7 να νιώθουμε δύναμη και κατεύθυνση για τη ζωή μας.

  • Την αυξημένη πίστη, έτσι ώστε η μεταστροφή στον Σωτήρα γίνεται βαθιά και συνεχής.

  • Την αυξημένη ικανότητα και το κίνητρο για μάθηση και μετάνοια8 λόγω της κατανόησης για το ποιοι είμαστε, από πού ήλθαμε και μία ξεκάθαρη θέαση του πού πηγαίνουμε.

  • Την αύξηση του εξευγενισμού, του καθαγιασμού και τη διαχείριση των επιρροών στην καρδιά μας.

  • Την αυξημένη χαρά μέσα από μια αυξημένη ικανότητα να αισθανθούμε την αγάπη του Κυρίου.

  • Τις αυξημένες οικογενειακές ευλογίες, ανεξάρτητα από την τρέχουσα, παρελθούσα ή μελλοντική οικογενειακή κατάστασή μας ή πόσο ατελές είναι το οικογενειακό μας δέντρο.

  • Την αυξημένη αγάπη και εκτίμηση για τους προγόνους και τους ζώντες συγγενείς, ώστε να μην νιώθουμε πλέον μόνοι.

  • Την αυξημένη δύναμη να διακρίνουμε αυτό που χρειάζεται ίαση και έτσι, με τη βοήθεια του Κυρίου, να υπηρετούμε άλλους.

  • Την αυξημένη προστασία από τους πειρασμούς και την εντεινόμενη επιρροή του εναντίου και

  • Την αυξημένη βοήθεια για την ίαση ταραγμένων, ραγισμένων ή αγχωμένων καρδιών και να κάνουμε το τραυματισμένο ακέραιο9.

Εάν έχετε προσευχηθεί για οποιαδήποτε από αυτές τις ευλογίες, να συμμετέχετε στην οικογενειακή ιστορία και το έργο ναού. Καθώς το κάνετε αυτό, οι προσευχές σας θα απαντηθούν. Όταν τελούνται οι διατάξεις για λογαριασμό του αποθανόντος, τα παιδιά του Θεού στη γη θεραπεύονται. Δεν είναι απορίας άξιον που ο Πρόεδρος Ράσσελ Νέλσον, στο πρώτο του μήνυμα ως Προέδρου της Εκκλησίας, δήλωσε: «Η λατρεία σας στον ναό και η υπηρεσία σας εκεί για τους προγόνους σας θα σας ευλογήσει με αυξημένη προσωπική αποκάλυψη και ειρήνη και θα ενισχύσει τη δέσμευσή σας να μείνετε στο μονοπάτι της διαθήκης»10.

Ένας παλαιότερος προφήτης προείδε επίσης ευλογίες τόσο για τους ζώντες όσο και τους νεκρούς11. Ένας ουράνιος αγγελιαφόρος έδειξε στον Ιεζεκιήλ ένα όραμα ενός ναού με νερό να αναβλύζει από αυτόν. Είπε στον Ιεζεκιήλ:

«Αυτά τα νερά βγαίνουν… και κατεβαίνουν προς την πεδινή, και μπαίνουν μέσα στη [νεκρά] θάλασσα… [και] τα νερά της θα γιατρευτούν.

»Και κάθε έμψυχο που έρπει, σε όσα μέρη έρθουν αυτοί οι ποταμοί, θα ζει… επειδή, θα γιατρευτούν· και όπου έρχεται ο ποταμός, όλα θα ζουν»12.

Δύο χαρακτηριστικά του νερού είναι αξιοσημείωτα. Πρώτον, αν και το μικρό ρυάκι δεν είχε παραποτάμους, μετατράπηκε σε ισχυρό ποταμό, έγινε πιο φαρδύ και βαθύ όσο μακρύτερα έρεε. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με τις ευλογίες που ρέουν από τον ναό καθώς τα άτομα επισφραγίζονται ως οικογένειες. Σημαντική ανάπτυξη συμβαίνει πηγαίνοντας προς τα πίσω και προς τα εμπρός μέσω των γενεών καθώς οι διατάξεις επισφραγίσεως συνδέουν τις οικογένειες.

Δεύτερον, ο ποταμός ανανέωσε όλα όσα άγγιξε. Οι ευλογίες του ναού ομοίως έχουν την εκπληκτική ικανότητα να θεραπεύουν. Οι ευλογίες του ναού μπορούν να θεραπεύσουν τις καρδιές και τις ζωές και τις οικογένειες.

Εικόνα
Ο γιος της Μπέττυ, Τοντ

Επιτρέψτε μου να σας δώσω μερικά παραδείγματα. Το 1999 ένας νέος άντρας ονόματι Τοντ κατέρρευσε από ρήξη αιμοφόρου αγγείου στον εγκέφαλό του. Αν και ο Τοντ και η οικογένειά του ήταν μέλη της Εκκλησίας, η δραστηριότητά τους ήταν σποραδική και κανείς δεν είχε βιώσει τις ευλογίες του ναού. Την τελευταία νύχτα της ζωής του Τοντ, η μητέρα του, Μπέττυ, κάθισε στο προσκέφαλό του χαϊδεύοντας το χέρι του και είπε: «Τοντ, αν πραγματικά πρέπει να φύγεις, υπόσχομαι ότι θα φροντίσω να γίνει το έργο σου στον ναό». Το επόμενο πρωί, ο Τοντ δηλώθηκε εγκεφαλικά νεκρός. Οι χειρουργοί μεταμόσχευσαν την καρδιά του Τοντ στον ασθενή μου, έναν αξιοθαύμαστο άνθρωπο ονόματι Ροντ.

Λίγους μήνες μετά τη μεταμόσχευση, ο Ροντ έμαθε την ταυτότητα της οικογένειας του δωρητή της καρδιάς του και άρχισε να επικοινωνεί μαζί τους. Περίπου δύο χρόνια αργότερα, η μητέρα του Τοντ, Μπέττυ, κάλεσε τον Ροντ να είναι παρών όταν πήγε για πρώτη φορά στον ναό. Ο Ροντ και η Μπέττυ συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο σελέστιο δωμάτιο του ναού του Σαιντ Τζωρτζ στη Γιούτα.

Λίγο αργότερα, ο πατέρας του Τοντ –ο σύζυγος της Μπέττυ– πέθανε. Λίγα χρόνια αργότερα, η Μπέττυ κάλεσε τον Ροντ να εκπροσωπήσει εξ υποκαταστάσεως τον αποθανόντα γιο της για να λάβει τις διατάξεις ναού του. Ο Ροντ το έκανε με ευγνωμοσύνη και το έργο δι’ αντιπροσώπου ολοκληρώθηκε σε μία αίθουσα επισφράγισης στον ναό του Σαιντ Τζωρτζ στη Γιούτα. Η Μπέττυ επισφραγίστηκε στον αποθανόντα σύζυγό της, γονατίζοντας από την άλλη πλευρά του βωμού, από τον εγγονό της, ο οποίος υπηρέτησε ως αντιπρόσωπος. Στη συνέχεια, με δάκρυα που έρεαν στα μάγουλά της, έγνεψε στον Ροντ να έρθει μαζί τους στον βωμό. Ο Ροντ γονάτισε δίπλα τους, ενεργώντας ως αντιπρόσωπος για τον γιο της, τον Τοντ, του οποίου η καρδιά εξακολουθούσε να χτυπάει στο στήθος του Ροντ. Ο δωρητής της καρδιάς του Ροντ, ο Τοντ, στη συνέχεια επισφραγίστηκε στους γονείς του για όλη την αιωνιότητα. Η μητέρα του Τοντ είχε κρατήσει την υπόσχεση που έδωσε στον ετοιμοθάνατο γιο της πριν από χρόνια.

Εικόνα
Ο Ροντ και η Κιμ την ημέρα του γάμου τους

Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εκεί. Δεκαπέντε χρόνια μετά τη μεταμόσχευση καρδιάς του, ο Ροντ αρραβωνιάστηκε και μου ζήτησε να τελέσω την επισφράγιση στον ναό του Πρόβο στη Γιούτα. Την ημέρα του γάμου, συναντήθηκα με τον Ροντ και τη θαυμάσια νύφη του, Κιμ, σε ένα δωμάτιο δίπλα στην αίθουσα επισφράγισης, όπου περίμεναν οι οικογένειες και οι πιο στενοί φίλοι τους. Ύστερα από μια σύντομη συνομιλία με τον Ροντ και την Κιμ, ρώτησα αν είχαν οποιεσδήποτε ερωτήσεις.

Ο Ροντ είπε: «Ναι. Η οικογένεια του δωρητή μου είναι εδώ και θα ήθελε πολύ να σας συναντήσει».

Δεν περίμενα αυτό που μου είπε και ρώτησα: «Εννοείς ότι είναι εδώ; Αυτήν τη στιγμή;»

Ο Ροντ απάντησε: «Ναι».

Βγήκα στη γωνία και κάλεσα την οικογένεια από την αίθουσα επισφράγισης. Η Μπέττυ, η κόρη της και ο γαμπρός της ήρθαν μαζί μας. Ο Ροντ χαιρέτισε την Μπέττυ αγκαλιάζοντάς την, την ευχαρίστησε που ήρθε και στη συνέχεια μου την σύστησε. Ο Ροντ είπε: «Μπέττυ, αυτός είναι ο Πρεσβύτερος Ρένλαντ. Ήταν ο γιατρός που φρόντιζε την καρδιά του γιου σας τόσα χρόνια». Διέσχισε το δωμάτιο και με αγκάλιασε. Και για τα επόμενα μερικά λεπτά, υπήρχαν αγκαλιές και δάκρυα χαράς παντού.

Αφού ανακτήσαμε την αυτοκυριαρχία μας, πήγαμε στην αίθουσα επισφραγίσεως, όπου ο Ροντ και η Κιμ επισφραγίστηκαν για τον παρόντα καιρό και όλη την αιωνιότητα. Ο Ροντ, η Κιμ, η Μπέττυ και εγώ μπορούμε να καταθέσουμε μαρτυρία ότι οι ουρανοί ήταν πολύ κοντά, ότι υπήρχαν άλλοι μαζί μας εκείνη την ημέρα που στο παρελθόν πέρασαν μέσα από τον πέπλο της θνητότητας.

Ο Θεός, με την άπειρή Του ικανότητα, επισφραγίζει και θεραπεύει άτομα και οικογένειες παρά την τραγωδία, την απώλεια και τις δυσχέρειες. Μερικές φορές συγκρίνουμε τα συναισθήματα που βιώνουμε στους ναούς σαν να έχουμε βιώσει σε έναν μικρό βαθμό πώς είναι οι ουρανοί13. Εκείνη την ημέρα στον ναό του Πρόβο στη Γιούτα, αυτή η δήλωση του Λούις είχε μια ξεχωριστή σημασία για εμένα: «[Οι θνητοί] λένε για κάποια προσωρινή ταλαιπωρία: “Καμία μελλοντική ευδαιμονία δεν μπορεί να το αντισταθμίσει αυτό”, μην γνωρίζοντας ότι όταν αγγίξουμε τους Ουρανούς,θα αλλάξει η αγωνία που νιώσαμε κατά τη διάρκεια της θνητής ζωής σε δόξα… Ο Ευλογημένος θα πει: «Δεν κατοικήσαμε ποτέ πουθενά εκτός από τους Ουρανούς»14.

Ο Θεός θα μας ενδυναμώσει, θα μας βοηθήσει και θα μας στηρίξει·15 και θα καθαγιάσει την βαθύτατη στενοχώρια μας16. Όταν συγκεντρώνουμε τις οικογενειακές ιστορίες μας και πηγαίνουμε στον ναό εκ μέρους των προγόνων μας, ο Θεός εκπληρώνει πολλές από αυτές τις υπεσχημένες ευλογίες ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές του πέπλου. Ομοίως, είμαστε ευλογημένοι όταν βοηθούμε τους άλλους στους τομείς και τους πασσάλους μας να κάνουν το ίδιο. Τα μέλη που δεν ζουν κοντά σε έναν ναό λαμβάνουν επίσης αυτές τις ευλογίες συμμετέχοντας στο έργο οικογενειακής ιστορίας, συλλέγοντας τα ονόματα των προγόνων τους για να τελεσθούν οι διατάξεις του ναού.

Ο Πρόεδρος Ράσσελ Νέλσον, ωστόσο, προειδοποίησε: «Μπορούμε να εμπνεόμαστε όλη την ημέρα με εμπειρίες του ναού και οικογενειακής ιστορίας που είχαν άλλοι. Αλλά πρέπει να κάνουμε κάτι για να βιώσουμε τη χαρά οι ίδιοι». Συνέχισε: «Σας προσκαλώ νασκεφθείτε προσευχόμενοι τι είδους θυσία –κατά προτίμηση θυσία χρόνου– που μπορείτε να κάνετε [για να τελέσετε] περισσότερο έργο στον ναό και στην οικογενειακή ιστορία»17. Καθώς δέχεστε την πρόσκληση του Προέδρου Νέλσον, θα ανακαλύψετε, θα συλλέξετε και θα συνδέσετε την οικογένειά σας. Επιπροσθέτως, ευλογίες θα ρέεουν σε εσάς και την οικογένειά σας, όπως ο ποταμός για τον οποίο έκανε λόγο ο Ιεζεκιήλ. Θα βρείτε θεραπεία για αυτό που χρειάζεται θεραπεία.

Ο Όρσον και ο Πάρλυ Πρατ βίωσαν τις θεραπευτικές και τις επισφραγιστικές επιδράσεις του έργου ναού και οικογενειακής ιστορίας νωρίς σε αυτή τη θεϊκή νομή. Η Μπέττυ, η οικογένειά της και ο Ροντ την βίωσαν. Μπορείτε κι εσείς. Μέσω της εξιλεωτικής θυσίας Του, ο Ιησούς Χριστός προσφέρει αυτές τις ευλογίες σε όλους, τόσο στους νεκρούς, όσο και στους ζωντανούς. Λόγω αυτών των ευλογιών, θα διαπιστώσουμε ότι εμείς, μεταφορικά, «δεν ζήσαμε ποτέ πουθενά εκτός από… τον Ουρανό»18. Δίδω μαρτυρία για αυτό στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Βλέπε Πάρλυ Πρατ προς Όρσον Πρατ, 25 Μαΐου 1853, Orson Pratt Family Collection, Βιβλιοθήκη Ιστορίας της Εκκλησίας, Σωλτ Λέηκ Σίτυ· στο Τέρρυλ Γκίβενς και Μάθιου Γκρόου, Parley P. Pratt: The Apostle Paul of Mormonism (2011), 319.

  2. Όρσον Πρατ προς Πάρλυ Πρατ, 10 Μαρτίου 1853, Parley P. Pratt Collection, Βιβλιοθήκη Ιστορίας της Εκκλησίας, Σωλτ Λέηκ Σίτυ· στο Givens and Grow, Parley P. Pratt, 319.

  3. Ειδικά, ο Όρσον Πρατ όχι μόνο βοήθησε στη δημοσίευση του βιβλίου για τους απογόνους του Ουίλλιαμ Πρατ, αλλά μερικά χρόνια αργότερα, το 1870, οΌρσον Πρατ και η οικογένειά του τέλεσαν περισσότερες από 2.600 βαπτίσεις για τους νεκρούς για τα άτομα στο βιβλίο στον Οίκο Προικοδότησης στη Σωλτ Λέηκ Σίτυ (βλέπε Μπρεκ Ίνγκλαντ, The Life and Thought of Orson Pratt [1985], 247).

  4. Βλέπε Τζόζεφ Σμιθ, History of the Church, 6:312-13.

  5. Βλέπε “Names Submitted for Temple Ordinances”, Επιστολή της Πρώτης Προεδρίας, 29 Φεβρουαρίου 2012. Οι πρόγονοι των οποίων τα ονόματα υποβάλλονται για διατάξεις ναού δι’ αντιπροσώπου θα πρέπει να έχουν συγγένεια με τον υποβάλλοντα αυτά. Χωρίς εξαίρεση, τα μέλη της Εκκλησίας δεν πρέπει να υποβάλουν ονόματα από οποιεσδήποτε αναρμόδιες ομάδες, όπως οι διασημότητες ή τα θύματα του ολοκαυτώματος των Ιουδαίων.

  6. Βλέπε Ντάλιν Όουκς, “In Wisdom and Order”, Tambuli, Δεκ 1989, 18-23, Τοντ Κριστόφερσον, “The Redemption of the Dead and the Testimony of Jesus”, Λιαχόνα, Ιαν 2001, 10-13, Μπόιντ Πάκερ, “Your Family History: Getting Started”, Λιαχόνα, Αυγ 2003, 12-17, Τόμας Μόνσον, “Constant Truths for Changing Times”, Λιαχόνα, Μάιος 2005, 19-22, Χένρυ Άιρινγκ, “Hearts Bound Together”, Λιαχόνα, Μάιος 2005, 77-80, Ράσσελ Μπάλλαρντ, “Faith, Family, Facts, and Fruits”, Λιαχόνα, Νοε 2007, 25-27, Ράσσελ Νέλσον, “Salvation and Exaltation”, Λιαχόνα, Μάιος 2008, 7-10, Ράσσελ Νέλσον, “Generations Linked in Love”, Λιαχόνα, Μάιος 2010, 91-94, Ντέιβιντ Μπέντναρ, «Οι καρδιές των τέκνων θα στραφούν», Λιαχόνα, Νοε 2011, 24-27, Ρίτσαρντ Σκοτ, «Η χαρά της λύτρωσης των νεκρών», Λιαχόνα, Νοε 2012, 93-95, Κουέντιν Κουκ, «Ρίζες και κλάδοι», Λιαχόνα, Μάιος 2014, 44-48, Τόμας Μόνσον, “Hastening the Work”, Λιαχόνα, Ιούνιος 2014, 4-5, Χένρυ Άιρινγκ, “The Promise of Hearts Turning”, Λιαχόνα, Ιούλ 2014, 4-5, Ντέιβιντ Μπέντναρ, “Missionary, Family History, and Temple Work”, Λιαχόνα, Οκτ 2014, 14-19, Νιλ Άντερσεν, “‘My Days’ of Temples and Technology,” Λιαχόνα, Φεβ 2015, 26-33, Νιλ Άντερσεν, “Sharing the Temple Challenge”, Family Discovery Day, Φεβ 2015, LDS.org, Κουέντιν Κουκ, “The Joy of Family History Work”, Λιαχόνα, Φεβ 2016, 22-27, Γκάρυ Στήβενσον, “Where Are the Keys and Authority of the Priesthood?Λιαχόνα, Μάιος 2016, 29-32, Ντίτερ Ούχτντορφ, “In Praise of Those Who Save”, Λιαχόνα, Μάιος 2016, 77-80, Κουέντιν Κουκ, “See Yourself in the Temple”, Λιαχόνα, Μάιος 2016, 97-101, Ντέιλ Ρένλαντ, Ρουθ Ρένλαντ και Άσλυ Ρένλαντ, “Family History and Temple Blessings”, Λιαχόνα, Φεβ 2017, 34-39, Ντάλλιν Όουκς και Κρίστεν Όουκς, “Connected to Eternal Families,” Family Discovery Day, Μαρ 2018, LDS.org.

  7. Βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 109:15.

  8. Βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 109:21.

  9. Βλέπε Μπόιντ Πάκερ, “Balm of Gilead”, Ensign, Νοε 1987, 16-18, Ιερεμίας 8:22, 51:8.

  10. Ράσσελ Νέλσον, «Καθώς προχωρούμε μαζί», Λιαχόνα, Απρ 2018, 7.

  11. Βλέπε Ιεζεκιήλ 40-47, Bible Dictionary, “Ezekiel.”

  12. Ιεζεκιήλ 47:8-9.

  13. Βλέπε Σπένσερ Κίμπαλ, “Glimpses of Heaven”, Ensign, Δεκ 1971, 36-37.

  14. Λιούις, The Great Divorce: A Dream (2001), 69.

  15. Βλέπε Ησαΐας 41:10.

  16. Βλέπε «Θεμέλιο γερό», Ύμνοι και παιδικά τραγούδια, σελ. 6.

  17. Ράσσελ Νέλσον και Γουέντυ Νέλσον: “Open the Heavens through Temple and Family History Work”, Liahona, Οκτ 2017, 19.

  18. Λιούις, The Great Divorce, 69.