2010–2019
Iamwiri usun ewe Chon Amanau a Fori
April 2018


Iamwiri usun ewe Chon Amanau mi Fori

Sipwe pwarano ach kinisou me tong ngeni Kot ren ach iamwir fiti tong ngeni pwich me mongeach esemuch.

A ew feioch mi amwarar ne manau non ew fansoun nupwen kich mi soposopono ne angei pwarata seni Kot! Nupwen sia awitiwiti me etiwa mettoch meinisin repwe sofo sefan,”1 minne a fen fis me epwe pwonuta me non ekkewe osini non ach fansoun, sia fen mwoneta ngeni an ewe Chon Amanau Aruwen Wareto.2

Me ese wor aan mi murino ach sipwe moneta ne churi I nap seni ach sipwe achocho ne winiti usun I ren ach angang fengen! Usun Jises Kraist a aiti Noun kewe chon tapweno mwirin nepoputan ei kinikinin fansoun, Ika ami mi tongei ei oupwe angang ngeniei.3 Ach angang ngeni ekkoch ina napanapen chon kuno me ach kinisou me tong ngeni Kot me Noun we, Jises Kraist.

Fan ekkoch sia ekieki pwe sipwe fori och mettoch mi watte me pwaracho an epwe “aneanong” ngeni ach angang ngeni chon oruch. Nge fofforun angang mi mecheres mi tongeni epwe wor pochokunan won ekkoch—me pwan woch. Met ewe Chon Amanau a fori? Seni An niffangen nang usun ewe Achasefan me Manausefan—minne sia pwapwaiti non ei Raninfelin Manaueta —ese pwan wor emon a wor mokutukutun mi nap [won] meinisin ekkewe mi manau me ekkewe repwe manau won fonufan.”4 Nge a pwan emenimen ngeni, kapas ngeni, fetan ren, ausening ngeni, awora fansoun ngeni, pesei, aiti, amwongoni, me omusano. A nonno an angang ngeni famini me chiechian, chon orun me chon ekis, me A tingor chienan me atongean repwe pwapwaiti ekkewe feiochun An kapas allim mi amwarar. Ekkena fofforun angang mi “mecheres” me tong ra awora ew nenien appiru ren ach angang ikenai.

Nupwen a wor om tufich ne tupuni ewe Chon Amanau non om angang, eisini pwisin en, “Ifa usun ua tongeni aea ewe saramen ewe kapas allim ngeni emon ika famini? Met ewe Ngun a auroura ei upwe fori?”

Iamwiri emon mi tongeni epwe fis non an emon sokopaten aan. Iwe ifan ekkoch awewen iamwiri emon?

Presetensin mwichen elter me Fin Anisi ra iotekin aurour fengen usun wis ren ekkoch awewen iamwiri. Nap seni an souemwen chok einetau chon toropwe, epwe tongeni usun aurouren ewe emon me famini won winikapach nupwen wis ra kawor ngeni mwongeach me pwich chon amwa.A usun ach no fetan, chufengen ren pwinin urumot, awora angang, ika angang fengen. A usun ach amwa emon non winikapach ika fos won fon ika porous won internet ika text. A usun ach wano echo toropwen uputiw epwe auchea ngeni emon. A usun ach porous won kapaseisen kapas allim me apasa kapasen pwarata ne awora fatafatoch me kinamwe. A usun ach winiti chon non manauen emon me tonger. A pwan usun ew interfiun iamwiri emon non minne sia porous pwetete me ennet won mettoch mi murino me pochokun. A usun ewe mwichen aurouren wart ra etetteni ar repwe aponuwa ew watten osupwang.

Ei sokkun angang a apochokuna emon pwich ewe a towaweno seni imwan nupwen punuwan a poputa sukun mwirin college. Ese wor noun fon mi och me emon monukon epwe tumunu, neminewe a mefi osukosuk me non ewe neni minafo, a wesen rukono me mefi anamon. Me mwen an sinei, emon Fin Anisi a feito ren ewe asam a uweiato ew pea sus fan iten ewe monukon, warenong me ruemon non wan we taraku, me a uweir ne no kutta ew sitowa. Ewe sister mi uren kinisou a repotuni, “I a amanauaei!”

Ennetin iamwiri mi pwano me ren emon pwich chinnap non Africa ewe a ewis ngeni an epwe kutta emon sister ese fiti mwichen Mwichefen non fansoun nangatam. Nupwen a no ngeni imwen ewe sister, a kuna pwe ewe fefin mi feiengaw me emon a sona seni, a ekis chok anan, me ese wor ufan i mi mefi pwe mi fich ngeni mwichen Raninfel. Ewe fefin mi kefinita an epwe iamwiri a feito me moneta ne ausening, a uwou iran an atake, pukefel ne annea, me chiechi. Ewe sister mi “morukono” a mwitir niwin sefan ngeni fan me iei a wor wisan pokiten mi sinei pwe mi wor tongan me auchean.

Ach achufengeni ena sokkun fofforun Fin Anisi ngeni ewe minafon forsefanin mwichen elter epwe awora ew tipeew minne epwe efisata ekkoch pung mi amwarar. Iamwiri a winiti ew angangen etettenin apwonuetan wisen pristut ne churi imwen emon me emon memper me tumunuochu ewe mwichefen fansoun meinisin, me ar repwe nonnom me apochokuner,5 me pwan ar repwe apwonueta popun Fin Anisi ne aninis fengen ne moneta ngeni ekkewe feiochun manau esemuch.6 Angang fengen fan emwenien ewe pisop, presetensin elter me Fin Anisi ra tongeni angei memef nupwen ra kutta anen ar repwe nenengeni me tumunu emon me emon me famini.

Ua mochen ngeni kemi ew awewe. Emon in a uri kanser. Mwirin chok a poputa safei, me mwitir chok, ekkewe Fin Anisi ra poputa angang, ra akokkota ifa usun epwe murino ar repwe aninis ren mwongo, wan ngeni an appointmenin safei, me ekkoch aninis. Ra chuchuri, awora pwapwan chiechian.Non ewe chok pwan fansoun, ewe miwchen Pristut seni Melkisetek ra mwitir foffor. Ra awora angang ne apachata ew rum me imwen pincho an epwe mecheres ar repwe tumunu ewe sister mi semwen. Ekkewe anuon ra awora angang ar repwe pwan choni ei mwokutukut. Me ekkewe fopun ir mi pwan pachenong: ra chengen ne afetena ewe konak iteiten ran. Ekkoch fansoun a no, ewe wart mi chok sopweno ar angang, apachata me siwini nupwen mi namot. A fatoch pwe ew angangen tong, emon me emon memper ra fangeno ar fansoun, ra tipeew ne pwarano ar tong non sokkun napanap mi efeiochu ewe sister mi riaffou emon me emon chon an we famini.

Mwirin an retin achocho, ewe sister a mano ren kanser me a peiaseno. Met ewe wart mi mefi ngaseno me ekieki pwe ar choun anisi a wesino? Apw, ekkewe fopun mi chok sopweno ne afetena ewe konak iteiten ran, ewe mwichen pristut mi chok sopweno ne iamwiri ewe sam me an famini, me ekkewe Fin Anisi ir mi chok sopweno ne aninis non tong ne apungano pochokun me met mi auchea. Mwongei me pwii kana, iei ewe iamwiri—iei ach tong usun ewe Chon Amanau mi fori!

Pwan ew feiochun ekkei porous mi feito seni memef ina ewe tufich ren ekkewe fopun ier 14 ngeni 18 ar repwe aninis ne chiechi ngeni ekkewe Fin Anisi ne iamwiri ekkoch, usun chok ekkewe anuon mi nonno ierir repwe chiechi ngeni ekkewe Pristut seni Melkisetek ne angang. Serafo ra tongeni aea ar niffang mi sokono me marita non pekin ngun nupwen ra angang fengen me ekkewe mi mwuk non ewe angangen manau ese much. Ach apachanong serafo non wisen iamwiri mi tongeni anapano an Fin Anisi me mwichen elter tumunu ekkoch ren ar anapano chon memper repwe aninis.

Nupwen ua ekieki ekkewe fopun mi amwarar ua fen siner, ua pwapwa fan iten ekkewe Fin anisi ar repwene tufich ne feioch ren an emon ekkewe fopun chengen, sinenap, me mwitir memefin ngun nupwen ra angang fengen ika ra iamwirir. Me ua pwan pwapwa ren ewe tufich ekkewe fopun repwe aurour me kaeo me pochokununo me ren ekkewe Fin Anisi. Ei tufichin aninis ne aueta ewe muun Kot epwe ew watten tufich ngeni ekkewe fopun, epwe anisir ar repwe moneta ngeni ar repwe apwonueta wiser wisen souemwen non ewe Mwichefen me non neni me chon awora non ar famini nupwen ra pupunu. Usun Sister Bonie L. Oscarson a kapas usun nanew, ekekwe fopun “ra mochen repwe aninis. Mi auchea repwe sinei pwe ir mi chen me auchea me non ewe angangen manau ese much.”7

Ennetin, ekkewe fopun ra fen moneta ar repwe iamwiri ekkoch, me nukun ar ewis ngeni me angei mwar. Ew famini ngang mi sinei a no fite puku mwain ngeni ew minafo neni ikewe rese sisinei emon. Non ewe aewin wik, emon 14 ier nengin seni ar we minafo wart a feito ren imwer we fiti ew peneichen kukis, a etiwer ngeni ewe neni. Inan we a uta nukunupan me amenimen me pwarano pwe i mi pwapwa ne uwei won taraku, pesei an noun we fopun mochen angang.

Pwan emon in a noninen non ew ran pwe noun we 16 ier fopun ese nom non imwer we fansoun ita epwe nom. Nupwen ewe nengin a war, inan we a ekis song ne kapaseis ngeni ika ia a nom ia. Ewe 16 ier a ekis saw ne ponuweni pwe a wano epa ponira ngeni emon fefin mi mano punuwan a nom arap ngenir. A apareni pwe ewe fefin mi chinnap mi anamon me a mefi pwe epwe no churi. Ren an inan tipeew, ewe fopun a sopweno ne churi ewe chinnap. Ra winiti mi chiechioch, me ar chiechi fengen a soposopono non ekkoch ier.

Emon me emon ekkei fopun, me chommong usur, ra apareni an emon osupwang me ra angang ne awesano. A wor an ekkewe fopun pwisin mochen ne tumunu me  aea met mi emwenoch me ren angang me non ar chiechi ngeni emon fefin mi mwukono.

Ese nifinifin ierich, nupwen sia ekieki ifa usun sipwe angangoch, sia eis, “Met mi namot ngeni neminan [ika atenan]?” Achufengeni ena kapaseis ngeni ew ennetin mochenin angang, iwe sipwe emwen me ren ewe Ngun ne fori met epwe anisata me apochokuna emon. Ua fen rong chommong porousen mwongeach me pwiich ra feioch ren kukkunun mokutukutun ketiw me non fan, emon a ekiekir ne email ika text, an emon pwisin churir fansoun weires, an emon etiwer ngeni mwichen urumot, ika an emon awora aninis non fansoun osukosuk. Sam me in mi anamon, minafo chon mwichefen, memper mi patapateno, mwan me fefin mi mano punuwer, ika serafo mi osukosuk mi namot sipwe aparenir me aninis mi auchea seni mwongeach me pwiich chon amwa. Tettenoch nefinen presetensin elter me Fin Anisi a mutata ekkewe wis mi pung epwe for.

Nesoponon, ennetin iamwiri emon mi pwonuta ew me ew ren tong an pesei kich. Ewe auchean me murinon me amwararen ennetin angang pwe a ennetin siwini manau! Nupwen netipach a suk me mochen tong me apachanong, pesei me ekinamwei, ewe manamanen ach iamwiri emon epwe pochokun sisapw tongeni amam. Ren tong an pesei kich, manaman epwe fis, me sipwe kuna aanen ach sipwe wanong pwich me mwongeach kewe mi “morukono” non foropachen ewe kapas allimen Jises Kraist.

Ewe Chon Amanau I ach nenien appiru non mettoch meinsin—esap chok non met sipwe fori nge pwata sipwe fori.8 “Manauan won fonufan a [ew] tingor ngeni kich—ach sipwe anapa met sipwe iamwiri, ach sipwe monnuki ach pwisin osukosuk me [sipwe] anisi ekkoch.”9 Nupwen sia etiwa ewe tufich me ennetin iamwiri pwich me mwongeach kewe, sia feioch nimenimochuno non pekin ngun, wenengeni mochenin Kot, me sipwe tufichin weweiti An kokkot ne anisi emon ne niwin ngeni I. Sipwe kon mwitir ne esinna An feioch me chengen ne awora ekkena feioch ngeni ekkoch. Netipach epwe kon tipeew ngeni mongunguch:

Chon Amanau, amwo upwe tongei pwii

Usun ngang mi sinei pwe en mi tongeiei,

Upwe kuna pochokun non en, ai saram,

Pun upwe noum chon angang.

Chon Amanau, amwo upwe tongei pwii—

Samon, Upwe tapweno mwirum.10

Sipwe pwarano ach kinisou me tong ngeni Kot ren ach angang fiti tong ngeni pwich me mongeach esemuch.11 Pungun epwe etipeew ren memefin ekkewe aramas non Merika ra mefi 100 ier mwirin an ewe Chon Amanau pwato won fonuer we.

“Iwe non ewe fansoun pwe ese wor anini fengen me non ewe fonu … pokiten ewe tongen Kot minne a nonnom non netipen ekkewe aramas.

“… Ese wor nonowo, are anini, … iwe ennetin ese tongeni wor emon aramas mi kon pwapwa seni ir me nein ekkewe aramas meinisin ekkewe ra fen for me ren poun Kot.”12

Ua pwapwa ne pwarata ai pwisin kapasen pwarata pwe ekkei siwin ra feito seni Kot me pwe, nupwen sipwe etiwer ren chengenin netip, sipwe murino ne mwoneta ne churi Noun we, Jises Kraist, atun An wareto. Sipwe arap ngeni ach ew aramas Zion me mefi watten pwapwa ren ekkewe sia fen anisi won ewe anen chon kuno. Pwe sipwe fori ina ai ennetin me tekisonun iotek non iten Jises Kraist, amen.