Jun kutan chik

Wiib’ oxib’ chihab’ chaq, eb’ li wamiiw ke’yo’la jun ch’ina-usil ka’ch’in ut ke’xk’ab’a’i laj Brigham. Chirix lix yo’lajik, ke’xtaw re jun yajel moko nawb’il ta chi us, li naraj xyeeb’al naq laj Brigham moko taakanaaq ta naab’al chihab’ sa’ li ruchich’och’. Sa’ jun kutan, naq a’an ut lix junkab’al yookeb’ chirula’aninkil xna’aj jun li santil ochoch, laj Brigham kixye jun ch’ol aatin; wiib’ sut kixye, “Jun kutan chik.” Laj Brigham kikam tz’aqal sa’ li jun chik kutan.

Junjunq sut nin’ula’anink re lix muqleb’aal laj Brigham, ut rajlal sut, nink’oxla li aatin kixye chaq, “jun kutan chik.” Ninpatz’ we k’a’ru naraj xyeeb’al, malaj chan ru tinixtenq’a re xnawb’al naq ka’ajwi’ jun kutan chik wan inyu’am. Chan raj ru tintenq’a li wixaqil, eb’ lin kok’al, ut eb’ li jun ch’ol chik? Ma wanq inkuyum ut xchaab’ilal inch’ool reheb’ lin komon? Chan ru naq tinch’olani lin junxaqalil? Ma tintijoq raj chi anchal inch’ool ut tintzoleb’ li loq’laj hu? Nink’oxla naq chiqajunilo sa’ junaq hoonal naqanaw naq wan qe “jun kutan chik,”—ut naq tento taqawoqsi chi chaab’il li hoonal toj wan qe.

Sa’ li Najter Chaq’rab’ naqil ru li esil laj Esekias, li rey re Juda. Li profeet aj Isaias kixye re laj Esekias naq lix yu’am ak xwulak xhoonal chi raqe’k. Naq kirab’i li raatin li profeet, laj Esekias ki’ok chi tijok, chi tz’aamank, ut chi yaab’ak chi kaw. Sa’ li hoonal a’an, li Dios kixtiq o’laju chihab’ re lix yu’am laj Esekias. (Chi’ilmanq Isaias 38:1–5.)

Wi ta yeeb’il raj qe naq maak’a’ chik naab’al qakutan sa’ li ruchich’och’, maare kama’an ajwi’ tootz’aamanq chi anchal qach’ool re naq taak’eemanq b’ayaq chik qakutan re xb’aanunkil li k’a’ru tento xqab’aanu raj malaj li k’a’ru xqajal raj.

Us ta xnajtil li hoonal tixk’e qe li Qaawa’, sa’ xchaab’ilal xna’leb’, wan jun na’leb’ li tz’aqal naqanaw ru: chiqajunilo wan jun “anajwan” naq yo’yooko, ut re naq li kutan a’an taa’elq chi uub’ej, tento taawanq qach’ool chi mayejank.

Li Qaawa’ kixye, “Kʼehomaq reetal, aʼ chik anajwan yeebʼil re toj reetal lix kʼulunik li Ralal li Winq; ut chi yaal aʼan jun kutan re mayejak” (Tz. ut S. 64:23; tiqb’il xkawil li aatin).

Li aatin mayejak nachal chiru li aatin sacer sa’ Latin, li naraj xyeeb’al “loq’,” ut facere, li naraj xyeeb’al “xb’aanunkil”—sa’ jalan chik aatin, xb’aanunkil naq loq’eb’ li k’a’aq re ru, xnimankileb’ ru.

“Xb’aan mayejak nak’eeman chaab’ilal” (“Nimanb’ilaq li ki’ilok re Jehova,” Eb’ li B’ich, ajl 16).

Chan ru naq li mayejak tixb’aanu naq wanq rajb’al ut naq osob’tesinb’ilaqeb’ li qakutan?

Xb’een, li mayejak naxk’e qakawilal ut naxk’e xnimal xtz’aq li k’a’aq re ru nokomayejak wi’.

Junjunq chihab’ chaq, sa’ jun domingo re kuyuk sa’, jun komon ixq tiix chik kinume’ chixwotzb’al lix nawom xch’ool. A’an aj Iquitos, jun tenamit sa’ li Amazonas Peruano. Kixye naq chalen li kutan naq kikub’e xha’, junelik wan sa’ lix ch’ool chixk’ulb’al li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch aran Lima, Peru. Chiru naab’al chihab’ kixtoj chi tz’aqal li lajetqil ut kixk’uula b’ayaq xtumin li naxk’ul.

Lix sahil xch’ool chi xik sa’ li santil ochoch ut chixk’ulb’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel k’utb’il rik’in li aatin a’in: “Anajwan ninru chixyeeb’al naq xwulak xq’ehil naq ak kawresinb’ilin chi nume’k chiru li tz’apleb’ t’ikr. Laa’in li ixq li jwal nim xsahil xch’ool sa’ li ruchich’och’; kink’uula lin tumin, ut ink’a’ nekenaw chiru jarub’ chihab’, re tinwualq sa’ li santil ochoch, ut chirix wuqub’ kutan sa’ li nima’ ut 18 hoonal sa’ camion, toj reetal naq xinwulak sa’ li rochoch li Qaawa’. Naq xin’el chaq sa’ li loq’laj na’ajej a’an, kinye we laa’in naq chirix chixjunil li mayejak xinb’aanu chaq re tinwulaq sa’ li santil ochoch, ink’a’ tinkanab’ raj naq k’a’ruhaq tixjal chixjunil li sumwank xinb’aanu chaq; a’an raj jun sachk. A’an a’in jun yeechi’ihom jwal nim ru!”

Xb’aan li chaab’il komon ixq a’in kintzol naq li mayejak, a’an jun metz’ew li maak’a’ xtz’aq li nokoxtiikisi chixb’aanunkil li qajom. Li mayejak naxwaklesi qach’ool sa’ li qab’aanuhom, li qayeechi’ihom, ut li qasumwank ut naxk’e qanawom chirix li k’a’aq re ru loq’.

Xkab’, li mayejak naqab’aanu choq’ reheb’ qakomon, ut li neke’xb’aanu choq’ qe, nokorosob’tesi chiqajunil.

Naq yookin chaq chi tzolok choq’ aj ilol ruuch e, li ch’a’ajkilal re xtawb’al li tumin ut trab’aaj sa’ li qatenamit naxkub’si b’ayaq qach’ool. Chixjunil yoo chi terq’usiik ut li tumin yoo chi kub’eek malaj terq’usiik lix tz’aq rajlal kutan.

Jultik we li chihab’ naq tintz’iib’a wib’ re xtzolb’al li cho’ok; na’ajman chiwu xtawb’al chixjunil li k’anjeleb’aal re cho’ok rub’elaj naq tintz’iib’a wib’. Eb’ lin yuwa’ ke’xk’uula lix tumin re naq taatz’aqloq. A’b’anan sa’ jun q’ojyin kik’ulman li k’a’ru kixtoch’ inch’ool. Xkoho chixloq’b’al li k’anjeleb’aal, ut aran kiqataw naq li tumin kiqak’uula re xloq’b’al chixjunil lin k’anjeleb’aal ka’ajwi’ natz’aqlok re xloq’b’al jun ajwi’ li k’anjeleb’aal—ut maajun chik. Koosutq’iik chaq sa’ li qochoch chi maak’a’ sa’ li quq’ ut wan xrahil qach’ool chixk’oxlankil naq tinsach waqib’ po chi tzolok sa’ li universidad. A’b’anan, tikto lin na’ kixye, “Taylor, kim; too’elq wi’chik.”

Xkoho sa’ xyi li tenamit wankeb’ wi’ naab’al na’ajej re xloqb’al ut xk’ayinkileb’ li q’ol. Naq koowulak sa’ jun li k’ayib’aal, lin na’ kirisi sa’ lix b’olx jun ch’ina b’olx rax ru naxk’uula wi’ jun chaq’al ru q’ol re oor li na’oksiman sa’ xkux li ruq’. Tz’iib’anb’il chiru, “Choq’ re lin raarookil rab’in, re laa yuwa’.” A’an jun li q’ol kixsi chaq re lin yuwa’chin naq kixnumsi jun lix ninq’ehil inna’. Ut aran, chiru xnaq’ wu, kixk’ayi.

Naq kixk’ul li tumin, kixye we, “Wi wan k’a’ruhaq ninnaw chi tz’aqal, a’an naq laa’at tatwulaq choq’ aj ilol ruuch e. Ayu ut loq’ chixjunil li k’anjeleb’aal na’ajman chawu.” Ma naru nekek’oxla k’a’ru chi aj tzolonel li kinjaltesi wib’ chirix li ki’uxman sa’ li hoonal a’an? Kiwaj naq laa’in wanqin chi uub’ej jo’ aj tzolonel ut naq tinchoy sa’ junpaat lin tzolom xb’aan naq ninnaw xnimal lix tz’aq li mayejak li yoo chixb’aanunkil a’an.

Kintzol naq li mayejak li neke’xb’aanu li qaraarookil komon choq’ qe, a’an chanchan ruk’b’al kehil ha’ sa’ xyi li chaqi ch’och’. Li mayejak a’in naxk’e qoyb’enihom ut naxwaklesi qach’ool.

Rox, yalaq mayej naqab’aanu, toj ka’ch’in naq naqajuntaq’eeta rik’in lix mayej li Ralal li Dios.

Jo’ nimal xtz’aq jun li chaq’al ru q’ol oor naq naqajuntaq’eeta rik’in lix mayej li Ralal li Dios? Chan ru tooruuq chixnimankil ru li mayej a’an maak’a’ roso’jik? Rajlal kutan naru najultiko’ qe naq wan jun kutan chik qayu’am re tiikaqo chi paab’ank. Laj Amulek kixk’ut, “Relik chi yaal, nawaj raj naq chexchalq ut naq inkʼaʼ chik teekawobʼresi eeraam; xbʼaan naq kʼehomaq reetal, anajwan xqʼehil ut xkutankil lee kolbʼal; ut chi joʼkan, wi teejal eekʼaʼuxl ut inkʼaʼ teekawobʼresi lee raam, saʼ junpaat taaʼuxmanq choqʼ eere li nimla kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ re li tojbʼal-ix” (Alma 34:31). Sa’ jalan chik aatin, wi naqaq’axtesi re li Qaawa’ li mayej re jun yot’b’il ch’oolej ut jun tuulanil musiq’ej, tikto taak’utmanq sa’ li qayu’am li osob’tesink re li nimla k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil.

Wan li k’uub’anb’il na’leb’ re li tojox-ix b’antiox re lix mayej li Jesukristo. Jo’ chanru kixch’olob’ a’an ajwi’, li mayejak “kinixkʼe laaʼin, li Dios ajwiʼ, li qʼaxal nim wiʼchik chiru chixjunil, chi siksotk xbʼaan xrahil ut chi elk inkikʼel ruuchil tiqobʼ, ut chixnumsinkil xrahil li tzʼejwalej joʼ ajwiʼ li musiqʼej—ut chirajbʼal naq inkʼaʼ raj tinwukʼ li kʼahil sekʼ, ut tinkaʼchʼinobʼresi raj wibʼ ” (Tz. ut S. 19:18).

Ut xb’aan li mayejak a’an, chirix xjalb’al qach’ool chi anchal qach’ool, naq nokoru chireek’ankil chi seeb’ob’resiik li iiq re li qapaaltil ut li qamaak. Jo’kan b’i’, ruuchil li yot’e’k, li xutaan, li rahilal, li rahil ch’oolej, ut xkub’sinkil qib’, te’wanq li reek’ob’aal ch’oolej sa’ xyaalalil, sahil ch’oolejil, ut li yo’onink.

Jo’kan ajwi’, naq naqanimob’resi ut naqab’antioxi lix mayej, tooruuq chixk’ulb’al jun xnimal ru qajom re xchaab’ilob’resinkil qib’ jo’ ralal xk’ajol li Dios, re xnajtob’resinkil qib’ chiru li maak, ut xk’uulankil li qasumwank jo’ maajun sut qab’aanuhom junxil.

Toja’ naq, jo’ chanru laj Enos chirix naq kixk’ul lix kuyb’al xmaak, too’ok chireek’ankil qatawom chi mayejak ut chixyalb’al qaq’e choq’ re lix chaab’ilaleb’ li qas qiitz’in (chi’ilmanq Enos 1:9). Ut rik’in chixjunil li “jun kutan chik”, taawanq qach’ool chixtaaqenqil lix b’oqom kixb’aanu qe li Awa’b’ej Howard W. Hunter naq kixye: “Yiib’ junaq aach’a’ajkilal rik’in aawas aawiitz’in. Sik’ jun aawamiiw li ink’a’ chik nakawil. Isi sa’ laa ch’ool junaq yib’ aj k’oxlahom ut k’e sa’ xna’aj jun k’oxlahom re kawil ch’oolej. … Sahaq aach’ool naq tatsumenq. Waklesi xch’ooleb’ li saaj. K’ut lix tiikilal aach’ool rik’in laa waatin ut laa b’aanuhom. K’uula junaq laa yeechi’ihom. Sach sa’ laa ch’ool junaq rahob’tesink. Kuy xmaak li xik’ na’ilok aawe. Patz’ naq taakuye’q laa maak. Sik’ xtawb’al ru jun aakomon. Tz’il rix li k’a’ru nakat-elajink reheb’ laa komon. K’oxla xb’een wa anihaq chik. Chaab’ilaq aach’ool. Q’unaqat. Se’en b’ayaq chik. B’antioxi li k’eeb’il aawe. K’e xsahil k’ulunik re junaq ink’a’ nakanaw ru. Sahob’resi xch’ool junaq ch’ina’al. … K’ut laa rahom rik’in aatin ut b’aanu wi’chik” (Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Howard W. Hunter [2015], 34–35; jalb’il re “What We Think Christmas Is,” McCall’s, diciembre. 1959, 82–83).

Chiqaqanujob’resi taxaq li qakutan rik’in li naxwaklesi qach’ool ut rik’in li metz’ew li naxk’e qe li qamayej ut li mayejak naqab’aanu laa’o malaj li naqak’ul reheb’ jalaneb’ chik. Ut q’axal wi’chik, chiqayal taxaq xsahil li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolej li naxk’e qe lix mayej li Junaj Yo’lajenaq; relik chi yaal, li tuqtuukilal li yeeb’il resil naq naqil ru naq laj Adan kitʼaneʼ re naq teʼwanq li winq; ut nekeʼwan li winq—laa’ex ajwi’—re naq teʼwanq xsahilebʼ xchʼool (chi’ilmanq 2 Nefi 2:25). Li sahil ch’oolej a’an li tz’aqal sahil ch’oolej li junes naxk’e lix mayej aj tojol-ix li Kolonel Jesukristo.

Lin tz’aam, a’an naq taqataaqe, naq taqapaab’, naq taqara, ut naq taqeek’a li rahom li kixk’ut rik’in lix mayej rajal sut naq wanq qahoonal chixnumsinkil jun kutan chik. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.