2010–2019
Ko e Kōlomu ʻo e Kaumātuʻá
ʻEpeleli 2018


Ko e Kōlomu ʻo e Kaumātuʻá

ʻOku hanga ʻe he taha pē e kōlomu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻi he uōtí, ʻo fakauouangatahaʻi e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke nau fakahoko e ngaahi tafaʻaki kotoa pē ʻo e ngāue ʻo e fakamoʻuí.

Ne ʻikai fuoloa mei hono fokotuʻu ʻo e Siasí ʻi he kuonga fakakosipeli ko ʻení, naʻe folofola ʻa e ʻEikí ʻi ha fakahā ʻo pehē, “Pea te mou maʻu ʻeku fonó ʻi he lotu ʻo hoʻomou tuí, koeʻuhí ke mou ʻiloʻi ʻa e founga ki hono puleʻi ʻa hoku siasí pea ʻai ke totonu ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻi hoku ʻaó.”1 Kuo fai e muimui ki he tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he Siasí—pea talu mei ai mo hono tauhi ʻe he ʻEikí e talaʻofa ko iá. Kuo ʻi ai ha ngaahi taimi kuo fakahā mai ʻa e ngaahi sīpinga ki hono fokotuʻutuʻu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻo kamata ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá, ʻi he taimi ne fokotuʻu ai e ngaahi tuʻunga mo e kōlomu lakanga fakataulaʻeikí ʻi hotau kuongá. Ne fakahā mai mo fakahoko ha ngaahi fakaleleiʻi mahuʻinga lolotonga e taimi ʻo Palesiteni ko Pilikihami ʻIongi, Sione Teila, Sipenisā W. Kimipolo, mo ha niʻihi kehe naʻe kaunga ki he Kōlomu ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá, kau Fitungofulú, kau taulaʻeiki lahí, mo ha ngaahi lakanga mo e kōlomu kehe ʻi he Lakanga Taulaʻeiki faka-ʻĒloné mo e Faka-Melekisētekí.2 Ko ʻeni, ʻi ha fakamatala fakahisitōlia he ngaahi momeniti ne toki ʻosí, naʻe fanongonongo ai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ha toe liliu mahuʻinga fau.

Tuku muʻa ke u toe fakahoko atu ʻene leá, “ʻI he pōní, ʻoku mau fanongonongo atu ai hano fokotuʻutuʻu foʻou ʻaupito ʻo ʻetau ngaahi kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ke fakahoko lelei ange ai e ngāue ʻa e ʻEikí. ʻI he uooti takitaha, ʻoku fakatahaʻi ai e kau taulaʻeiki lahí mo e kaumātuʻá ki ha kōlomu kaumātuʻa pē ʻe taha … [pea] ʻoku faʻu e kōlomu ʻo e [kau taulaʻeiki lahi ʻo e siteikí], ʻo fakatefito ʻi he ngaahi uiuiʻi fakataulaʻeiki lolotongá.

Naʻe toe tānaki atu ʻa Palesiteni Nalesoni ʻo pehē:

“Kuo laui māhina hono saveaʻi e ngaahi liliu ko ʻení. Kuo mau ongoʻi ha fie maʻu vivili ke fakaleleiʻi e founga ʻoku tau tokangaekina ai hotau kāingalotú. … Ke fai lelei ange iá, ʻoku fie maʻu ke tau fakamālohia hotau ngaahi kōlomu lakanga fakataulaʻeikí, ke tataki lelei ange ʻa e ngāue fakaetauhi ʻi he ʻofá mo e poupou ʻoku fakataumuʻa ʻe he ʻEikí maʻa Hono Kāingalotú.

“Naʻe ueʻi fakalaumālie ʻe he ʻEikí e ngaahi liliu ko ʻení. ʻI heʻetau fakahoko kinautolú, ʻe toe ola lelei ange ai ʻetau ngāué, ʻo laka ia ʻi ha faʻahinga taimi kimuʻa.”3

ʻI he fakahinohino ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí, te u tānaki atu mo ʻEletā Lainolo A. Lasipeni ha fakaikiiki ʻoku mau falala te ne tali haʻamou ngaahi fehuʻi.

Kōlomu ʻo e Kaumātuʻá mo e Kau Taulaʻeiki Lahí

ʻUluakí, ke toe fakamahino atu, ko e hā ha ngaahi liliu ki he kulupu kau taulaʻeiki lahi ʻo e uōtí mo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá? ʻI he ngaahi uōtí, ʻe fakatahaʻi he taimí ni ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomu kaumātuʻá mo e kulupu kau taulaʻeiki lahí ki ha kōlomu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki pē taha mo e kau palesitenisī pē ʻe taha. ʻE ui e kōlomu ʻe fakatokolahi mo uouangataha ko ʻení, ko e “kōlomu kaumātuʻá.” ʻOku fakangata leva e ngaahi kulupu taulaʻeiki lahí. ʻOku kau ʻi he kōlomu ʻo e kaumātuʻá, ʻa e kaumātuʻa mo e teuteu kaumātuʻa kotoa ʻi he uōtí {11}ʻoku ʻikai ke nau ngāue ʻi he kau pīsopelikí, ʻi he kau palesitenisī fakasiteikí, ʻi he fakataha alēlea māʻolungá pe lolotonga ngāue ko ha pēteliaké. ʻOku kau ʻi he kōlomu taulaʻeiki lahí ʻi he siteikí, ʻa kinautolu ʻoku lolotonga ngāue ʻi he kau palesitenisī fakasiteikí, kau pīsopelikí, fakataha alēleaʻanga māʻolungá pea mo e kau pēteliake ʻoku lolotonga ngāué.

Kau Palesitenisī ʻo e Kōlomu Kaumātuʻá.

ʻE fokotuʻutuʻu fēfē ʻa e kau palesitenisī ʻo e kōlomu kaumātuʻá? ʻE tukuange ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e kau kulupulita taulaʻeiki lahí mo e kau palesitenisī ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá he lolotonga ní, kae ui ha palesiteni kōlomu kaumātuʻa foʻou mo hono ongo tokoni ʻi he uooti pe kolo takitaha. ʻE lava ke kau ʻi he kau palesitenisī foʻou ʻo e kōlomu kaumātuʻá ha kaumātuʻa mo e taulaʻeiki lahi, ʻoku kehekehe honau taʻú mo e aʻusiá, ʻo nau ngāue fakataha ʻi ha kau palesitenisī fakakōlomu pē ʻe taha. ʻE lava ke hoko ha kaumātuʻa pe taulaʻeiki lahi, ko e palesiteni ʻo e kōlomú pe ko ha tokoni ʻi he kau palesitenisií. ʻOku ʻikai ko hano “faʻoa” ʻeni ʻe he kau taulaʻeiki lahí ʻa e kōlomu ʻo e kaumātuʻá. ʻOku mau ʻamanaki pē ʻe ngāue fakataha e kaumātuʻá mo e taulaʻeiki lahí ʻi hano faʻahinga fakatahaʻi pē ʻi he kau palesitenisī ʻo e kōlomú mo e ngāue fakakōlomú. ʻOku totonu ke fakahoko ʻa e ngaahi liliu ko ʻení ʻi he faingamālie vave tahá.

Ngaahi Tuʻunga ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí ʻi he Kōlomu Kaumātuʻá

ʻOku liliu nai ʻe he liliu ko ʻeni ʻi he faʻunga ʻo e kōlomú, ʻa e tuʻunga lakanga fakataulaʻeiki naʻe maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kōlomú? ʻIkai, ʻoku ʻikaifakataʻeʻaongaʻi ʻe he meʻá ni ha faʻahinga tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí naʻe ʻosi fakanofo ki ai ha mēmipa ʻo ha kōlomu ʻi he kuohilí. Hangē ko ia ʻoku mou meaʻí, ʻe lava ke fakanofo ha tangata ki ha ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi heʻene moʻuí, pea ʻoku ʻikai mole pe fakataʻeʻaongaʻi ai hano fakanofo ia kimuʻa, ʻi he taimi ʻokú ne maʻu ai ha tuʻunga foʻou. Neongo ʻe ʻi ai ha ngaahi tūkunga ʻe niʻihi ʻe lava ke ngāue ai ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ʻi ha tuʻunga ʻe ua pe lahi ange ʻi he taimi pē taha, ʻo hangē ko e hoko ha taulaʻeiki lahi ko ha pēteliake pe pīsope, ka ko e angamahení ʻoku ʻikai ke ne fakahoko fatongia he taimi tatau pē ʻi hono ngaahi tuʻunga kotoa ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Hangē ko ʻení, ʻoku ʻikai ke kei ngāue ʻa e kau Pīsopé mo e Kau Fitungofulú ʻi he ongo tuʻunga ko iá ʻi he taimi pē ʻoku tukuange ai kinautolu pe te nau mālōlō mei aí. Ko ia ai, ko e hā pē ha tuʻunga pe ngaahi tuʻunga kehe ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻe maʻu ʻe ha tangata lolotonga ʻene hoko ko e mēmipa ʻo e kōlomu kaumātuʻá, ʻokú ne ngāue pē ko ha kaumātuʻa.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻi he ngaahi taʻu kuo maliu atú, “ʻoku māʻolunga ange e lakanga fakataulaʻeikí ʻi ha taha pē ʻo hono ngaahi tuʻungá. … ʻOku ʻikai lava ʻo vahevahe iiki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku maʻu ʻe ha kaumātuʻa e lakanga fakataulaʻeiki tatau pē mo ha ʻAposetolo. (Vakai, T&F 20:38.) ʻI hono [foaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí] ki ha tangata, ʻokú ne maʻu kotoa ia. Ka neongo ia, ʻoku ʻi ai ha ngaahi tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí—ʻoku vahevahe ʻe he mafaí mo e fatongiá. … ʻOku faʻa taku ʻo pehē ʻoku ʻmaʻolunga ange’ pe ʻmaʻulalo ange’ ha tuʻunga ʻe taha ʻi ha tuʻunga kehe. Ka ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi tuʻunga ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻa e tafaʻaki kehekehe ʻo e faifatongiá, kae ʻikai ko e ʻmaʻolungá’ pe ʻmaʻulaló.’” 4 ʻE ngaahi tokoua, ʻoku ou fakaʻamu moʻoni ke ʻoua naʻa tau toe lea ʻo pehē ʻoku fai ha “hiki hake” mei ha tuʻunga ʻe taha ki ha tuʻunga kehe ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

ʻE hokohoko atu ke fakanofo ʻa e kaumātuʻá ko ha taulaʻeiki lahi ʻi he taimi ʻoku uiuiʻi ai kinautolu ki he kau palesitenisī fakasiteikí, fakataha alēlea māʻolungá, pe kau pīsopelikí—pe ʻi ha taimi kehe ʻe tuʻutuʻuni ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻo fakafou ʻi he faʻa lotu mo e ueʻi fakalaumālie. ʻI he kakato pē honau taimi ngāue ʻi he kau palesitenisī fakasiteikí, fakataha alēlea maʻolungá, pe kau pīsopelikí, ʻe toe foki pē kau taulaʻeiki lahí ki he kōlomu ʻo e kaumātuʻa ʻi honau uōtí.

Fakahinohino maʻá e Palesiteni ʻo e Kōlomu Kaumātuʻá.

Ko hai ʻokú ne tataki e ngāue ʻa e palesiteni ʻo e kōlomu kaumātuʻá? ʻOku tokangaʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí, ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ʻi hono siteikí. Koia ai, ʻoku tokangaʻi fakahangatonu e palesiteni ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá ʻe he palesiteni fakasiteikí, ʻa ia ʻokú ne fakahoko ha ako mo e fakahinohino mei he kau palesitenisī fakasiteikí mo fakafou ʻi he kau aleaʻanga māʻolungá. ʻOku toutou fakataha ʻa e pīsopé, ʻi heʻene hoko ko e taulaʻeiki lahi pule ʻi he uōtí, mo e palesiteni ʻo e kōlomu kaumātuʻá. ʻE faleʻi ia ʻe he pīsopé pea ʻoange ha fakahinohino ʻoku tāú fekauʻaki mo e founga ke tokoniʻi mo tāpuekina lelei taha ai e kau mēmipa ʻo e uōtí, pea ngāue fakataha mo e ngaahi houalotu kotoa ʻo e uōtí.5

Ko e Taumuʻa ʻo e Ngaahi Liliu Ko ʻEní

Ko e hā e ngaahi taumuʻa ʻo e ngaahi liliu ʻoku fai ki he ongo kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? ʻOku hanga ʻe he taha pē ʻa e kōlomu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻi ha uooti, ʻo fakauouangatahaʻi e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke fakahoko e tafaʻaki kotoa pē ʻo e ngāue ʻo e fakamoʻuí, kau ai e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí naʻe fakafekauʻaki kimuʻa ʻe he kulupu ʻo e kau taulaʻeiki lahí. ʻOku fakaʻatā ai e kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻi he taʻu motuʻa mo e puipuituʻa kehekehe ke nau taʻimālie ʻi he fakakaukau mo e aʻusia ʻa e niʻihi kehé pea mo kinautolu ʻi he ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo e moʻuí. ʻOkú ne foaki foki ha ngaahi faingamālie lahi ange ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki taukeí ke nau akoʻi e niʻihi kehé, kau ai e kau teuteu kaumātuʻá, mēmipa foʻoú, kakai lalahi kei talavoú, mo kinautolu ʻoku toe foki mai ʻo mālohi ʻi he Siasí. He ʻikai ke u lava ʻo fakamatalaʻi feʻunga ʻa ʻeku fiefia ʻi he fakakaukau ki he tupulaki ange e mahuʻinga ʻo e fatongia ʻe fakahoko ʻe he kōlomu kaumātuʻá ʻi he kahaʻú. ʻOku hanga ʻe he ʻilo, aʻusia, tuʻunga malava, mo e mālohinga ʻe maʻu ʻi he ngaahi kōlomu ko ʻení, ʻo fakaʻilongaʻi ha ʻaho foʻou mo ha tuʻunga moʻui foʻou ʻo e ngāue ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Siasí kotoa.

ʻI ha konifelenisi lahi he taʻu ʻe uofulu kuohilí, naʻá ku fakahoko ai ha talanoa ne ʻuluaki vahevahe ʻe ʻEletā Voni J. Fetasitouni ʻo e Kau Fitungofulú, ka ʻoku ou tui ʻoku taau ke toe fakahoko atu.

Naʻe hoko ʻa Misa Siaosi Koutesi ʻi he 1918 ko ha taha faama naʻe tō suka piiti ʻi Līhai, ʻIutā. Ne tō vave mai e faʻahitaʻu momokó he taʻu ko iá pea maʻu ʻe he ʻaisí e konga lahi ʻo ʻene ngoue piiti ʻi he kelekelé. Naʻe tuai mo faingataʻa e ututaʻú kia Siaosi mo hono foha kei siʻi ko Falanisí. Lolotonga iá, ne tō ha toʻumahaki (influenza). Naʻe mālōlō e foha ʻo Siaosi ko Sālesí mo e toko tolu ʻi he fānau iiki ʻa Sālesí tupu mei he mahaki fakalilifú ni—ko ha ongo kiʻi tamaiki fefine mo ha kiʻi tamasiʻi. Naʻe fononga tuʻo tolu e tokotaha lotomamahi ko Siaosi Koutesí ki ʻOkiteni, ʻIutā ʻi loto he ʻaho ʻe ono, ke ʻomi e sino ʻo e kau pekiá ki ʻapi ke siʻi tanu. ʻI he fakaʻosinga ʻo e vahaʻataimi fakamamahí ni, naʻe heka ʻa Siaosi mo Falanisi ki heʻena salioté peá na fononga atu ki he ngoue pītí.

“Naʻá na fakalaka atu [ʻi he halá] he ʻū saliote fonu ʻi he pītí ʻa ia ne fetuku ki he fale ngāué ʻe he kau faama he ngaahi kaungāʻapí. ʻI heʻena fakalaká, naʻe taʻalo e fakaʻuli saliote takitaha mo pehē: ʻMālō e lelei Siaosi,’ ʻʻOfa atu Siaosi,’ ʻFakaʻofa moʻoni, Siaosi,’ ʻOku lahi ho ngaahi kaungāmeʻá Siaosi.’

“Naʻe heka ʻi he saliote fakaʻosí ʻa e … tokotaha mata ʻileʻila ko Sisipā Lolofí. Naʻá ne kaila fiefia mo pehē mai: ʻKo hono ʻosí ʻena, Siaosi.’

“Ne hanga hake ʻa [Misa Koutesi] kia Falanisi ʻo pehē: ʻPehēange mai ko haʻatauá ē.’

“‘I heʻena aʻu ki he ʻā ʻo e fāmá, naʻe puna hifo ʻa Falanisi mei he saliote piiti lahi lanu kulokulá ʻo fakaava ʻa e matapaá kae fakaʻuli mai [ʻene tamaí] ki he loto ngoué. Ne tuʻu hifo ʻa [Siaosi], taʻofi e fanga hōsí … pea sio takai ʻi he ngoué. … Ne ʻikai ha fuʻu suka piiti ʻe taha ʻi he ngoué kotoa. Ne toki mahino kiate ia e ʻuhinga ʻo e fakaui mai ʻa Sesipā Lolofí ʻi heʻene kaila ʻKo hono ʻosí ʻena, Siaosi!’

“Ne hifo ʻa [Siaosi] mei he salioté, faluku hake e kelekele naʻá ne ʻofa lahi aí , … mo ha lauʻi piiti, peá ne vakavakai ʻi ha momeniti ki he ongo fakataipe ko ʻeni ʻo ʻene ngāué, ʻo hangē naʻe ʻikai ke ne faʻa tui ki he meʻa naʻá ne mamata ki aí.

“Pea naʻá [ne] tangutu hifo ʻi ha fokotuʻunga lauʻi piiti—ʻa e tangatá ni naʻá ne ʻomi ha toko fā ʻo hono ngaahi ʻofaʻangá ki ʻapi ke tanu ʻi ha ʻaho pē ʻe onó; faʻu honau puha maté, keli honau fonualotó, pea toe tokoni foki ʻi honau teunga tanú—ʻa e tangata fakaofo ko ʻení kuo teʻeki ai ke ne tuka, pe momou, pe hōloa he meʻa fakamamahi ko ʻení—naʻá ne tangutu hifo ʻi he fokotuʻunga lauʻi pītí, ʻo ne tangi ʻa loʻimata hangē ha kiʻi tamasiʻí.

“‘Peá ne tuʻu hake leva, holoholoʻi hono matá, … hanga hake ki he langí, mo pehē: ʻFakamālō atu Tamai, koeʻuhi ko e kaumātuʻa ʻi homau uōtí.’”6

ʻIo, fakamālō ki he ʻOtuá koeʻuhi ko e kau tangata ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e tokoni te nau fakahoko ʻi heʻenau ngāue fakaetauhi ke hiki hake e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí pea ʻi hono fokotuʻu ʻo Saioné.

Kuo fakakaukauʻi ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí, Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, mo e Kau Palesitenisī ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e ngaahi liliu ko ʻení ʻi ha vahaʻataimi lōloa. ʻI he lotu lahi, faʻa ako moʻoni ʻo e ngaahi fakavaʻe fakafolofola ʻo e ngaahi kōlomu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, mo hono fakapapauʻi ko e finangalo ʻeni ʻo e ʻEikí, ʻoku tau ʻunu atu ʻi he loto-taha ki ha sitepu ʻe taha ʻi hono paotoloaki e Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí. ʻOku fakahā mai ʻa e fakahinohino ʻa e ʻEikí, pea ʻoku ou fiefia ai, ʻi heʻeku fakamoʻoni kiate Iá, ki Hono lakanga fakataulaʻeikí, pea ki hono fakanofo kimoutolu ki he lakanga fakataulaʻeiki ko iá, ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.

Maʻuʻanga fakamatalá

  1. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41:3.

  2. Ki ha sīpingá, vakai ki he William G. Hartley, “The Priesthood Reorganization of 1877: Brigham Young’s Last Achievement,” ʻi he My Fellow Servants: Essays on the History of the Priesthood (2010), 227–64; “To the Seventies,” in James R. Clark, comp., Messages of the First Presidency of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (1965), 352–54; Hartley, “The Seventies in the 1880s: Revelations and Reorganizing,” in My Fellow Servants, 265–300; Edward L. Kimball, Lengthen Your Stride: The Presidency of Spencer W. Kimball (2005), 254–58; Susan Easton Black, “Early Quorums of the Seventies,” in David J. Whittaker and Arnold K. Garr, eds., A Firm Foundation: Church Organization and Administration (2011), 139–60; Richard O. Cowan, “The Seventies’ Role in the Worldwide Church Administration,” in A Firm Foundation, 573–93.

  3. Russell M. Nelson, “Lea FakafeʻiloakíLiahona, Mē 2018, 54.

  4. Boyd K. Packer, “What Every Elder Should Know—and Every Sister as Well: A Primer on Principles of Priesthood Government Tambuli, Nov. 1994, 17, 19.

  5. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 7.3.1.

  6. D. Todd Christofferson, “The Priesthood Quorum,” Liahona, Jan. 1999, 47; vakai foki, Vaughn J. Featherstone, “Now Abideth Faith, Hope, and Charity,” Ensign, July 1973, 36–37.