Na Kaukauwa ni Matabete

Na Matabete i Melikiseteki e lewa vakalou e salesia na Kalou me rawa kina na Nona cakacaka “me ra tucake tale mai na mate na tamata kecega, ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39). Ena 1829, a vakatikori na matabete vei Josefa Simici kei Oliver Cowdery mai vei iratou na iApositolo ni Vakabula o Pita, Jemesa, kei Joni (raica na V&V 27:12). E kaukauwa tabu ka mana sara ka sega ni tiko vei keda na kaukauwa meda vakamacalataka.

Na idola ni matabete sai koya na kaukauwa me dusimaka na vakayagataki ni lewa vakamatabete. Sai koya oqori, ni ratou a vakatikori na Matabete i Melikiseteki na Apositolo vei Josefa kei Oliva, eratou solia talega vei rau na idola me dusimaki na kena vakayagataki (raica na V&V 27:12–13). Ia, a sega ni vakatikori kece na idola vakamatabete ena gauna oya. Na idola kei na kila kece e gadrevi me baleta na “itabagauna ni taucoko ni gauna” (V&V 128:18) ka soli mai “laini ki na laini” (tikina e 21). Na ikuri ni idola e qai soli ena Valetabu mai Kirtland ni oti e vitu na yabaki mai na gauna oya (raica na V&V 110:11–16). Nai dola oqori era soli me dusimaka na lewa vakamatabete ena ikuri ni lesilesi era soli ena gauna oya, me vaka na papitaisotaki ni mate.

Na Matabete i Melikiseteki e sega ni itutu se dua ga na yaca mo kilai kina. E kaukauwa vakalou ka soli ena vakanuinui ni na vakayagataki me vinaka kina na Nona cakacaka na Kalou baleti ira na Luvena. Meda dau nanuma tikoga ni o ira na turaga e tiko vei ira na matabete era sega “ ni matabete.” E sega ni dodonu meda tukuna na “matabete kei na marama.” Meda tukuna na vakaoqo “o ira era taura tu na matabete kei na marama.”

Meda vakasamataka mada na veika e namaka vei keda na Turaga Jisu Karisito o keda e tiko vei keda na Nona matabete—ena rawa vakacava meda kauta mai na Yalo vei Koya.

E vakatavulica o Peresitedi Josefa F. Simici: “E dina ni dau tukuni tu na kena dau cicivaki vinaka na veika me baleta na Lotu. E dua ga na leqa ni o ira kece na veisoqosoqo oqo era se sega sara ni se toso vinaka se cici vinaka ena inakise itavi e gadrevi kina.Ena gauna era sa na taura vinaka kina na veika e vinakati me ra rawata, era na vakayacora kina vakavinaka kei na yalodina na nodra itavi, ena kaukauwa kina na cakacaka ni Turaga ka kilai talega e vuravura.”¹

E veivakasalataki o Peresitedi Simici:

“Na itutu dokai e solia na Kalou … ka vauci tiko kina e vica tale na itutu vaka Matabete Tabu, me kua ni vakayagataki se nanumi ni a vu mai vei ira na tamata; erasega ni nakiti me isaluwaki se me ivakaraitaki ni dua na ka e caka sara vakamaqosa, io na kena inaki ga me ilesilesi ki na veiqaravi ena yalomatua ki na cakacaka ni iVakavuvuli eda vinakata meda qarava. …

“… Eda sa cakacaka tiko me baleta na vakabulai ni Yalo, ka da vakila ni oqo e dua na cakacaka levu e soli mai vei keda. Io e dodonu meda vakila ka soli bula ena veika kece, ke gadrevi me baleta na loloma ni Kalou, na vakabulai ni tamata, kei na qaqa ni matanitu ni Kalou e vuravura.”²

Ena Lotu ni Turaga, na itutu eso ni Matabete i Melikiseteki e duidui na kedra itavi. E tukuni ena Vunau kei na Veiyalayalati ni bete levu me “lesi me peresitedi tudei se vakailesilesi tale eso ena vei iteki sa dui tu ena veivanua” (V&V 124:134). E vakatokai ira na talatala qase me “italatala tudei ena noqu lotu” (V&V 124:137). Oqo eso tale nai vakavuvuli me baleta na veitavi oqo.

Na bete levu e vakailesilesi ka vakatulewa ena veika vakayalo (raica na V&V 107:10, 12). Me vakatalega e vakatavulica o Peresitedi Josefa F. Simici, “Me vaka ni sa lesi me bete levu, me vakila [o koya] ni sa dodonu me … ivakaraitaki vinaka vei ira na qase kei na gone ka sa kilikili me ra muria, ka me tiko ena dua nai tutu me qasenivuli ni yalododonu, me kua ga ni vakaivunau, ia me vakalevu cake ena nona ivakaraitaki—ka solia vei ira era gone na kila ni veika e sotavi ena veiyabaki ni bula ni sa matua, ka vakavuna sara me kaukauwa vakataki koya ena nona itikotiko.”³

Ena itavi vaka italatala qase, e vakatavulica o Elder Bruce R. McConkie ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua: “Nai Talatala qase e lesi mai vua na Turaga o Jisu Karisito. … Esa lesi o koya me tu ena vukuna na nona iVakavuvuli … ka veiqaravi vei ira na wekana. Esa nona tamata na Turaga.”⁴

E vakalewa na vakasama oqo o Elder McConkie ni “sa rawa ni talatala qase ga” e dua. “Nai talatala qase kece ena Lotu e tiko vei ira na matabete me vaka saraga e tiko vua na Peresitedi ni Lotu … ,” e kaya o koya. “Na cava na italatala qase? Okoya eivakatawa ni sipi, e dua nai vakatawa ni sipi e veiqaravi tiko ena qele ni sipi ni Vakatawa Vinaka.”⁵

Ena itavi bibi oqo na veiqaravi ena qele ni sipi ni Vakatawa Vinaka, e sega ni dua na veivakaduiduitaki ena ilesilesi ni bete levu kei na talatala qase ena Matabete i Melikiseteki. Ena wase cecere na wase 107 ena Vunau kei na Veiyalayalati, e vakaraitaka na Turaga, “Ko ira na bete levu, ena ivakarau ni Matabete i Melikiseteki sa tu vei ira na dodonu me ra veiqaravi ga ena nodra ilesilesi, ena ruku ni vakatulewa ni mataveiliutaki, ena qaravi ni veika vakayalo, ka vakatalega kina ena itutu vakaitalatala qase, [se ena itutu cava ga ni Matabete i Eroni],” (V&V 107:10; raica talega na tikina 12).

Nai vakavuvuli bibi vei ira na tiko vei ira na matabete sai koya na kena e vakatavulica na parofita ni Vola i Momani o Jekope. Ni rau na vakatikori me rau sa bete ka ivakavuvuli o koya kei na tacina o Josefa vei ira na tamata, e cauraka o koya: “Ka keirau sa vakalevulevuya na neirau itavi vua na Turaga, ni keirau sa ciqoma me neirau na itavi me na saumi e ului keirau na nodra ivalavala ca na tamata kevaka keirau sega ni vakatavuvulitaka vagumatua vei ira na vosa ni Kalou” (Jekope 1:19).

Kemuni na taciqu, na noda itavi vakamatabete e sa ka bibi sara. Na noda veitabana ena rawa ni vakayacora ena ivakatagedegede ni vuravura na kena wasei na itukutuku kei na vakayacori ni veitavi tale eso. Ia o keda eda taura tiko na matabete ni Kalou e tiko vei keda na kaukauwa vakalou e virikotori tu ena lewa ni kena rawa ni curumi na matanitu vakaselesitieli ni Kalou. E noda na inaki kei na itavi me vaka e vakamacalataka na Turaga ena ivakamacala taumada ni Vunau kei na Veiyalayalati. Eda sa vakaroti meda vunautaka yani na kosipeli ki vuravura taucoko:

“Ia ko ira kece na tamata me ra vosa ena yaca ni Kalou na Turaga, ia na iVakabula kei vuravura;

“Na vakabauta talega me na vakalevutaki e vuravura;

“Io na noqu veiyalayalati tawavakaiyalayala me na vakataudeitaki;

“Io na taucoko ni noqu kosipeli me ra na vunautaka yani ko ira na malumalumu kei na tamata wale ki na iyalayala kei vuravura” (V&V 1:20–23).

Meda vakayacora nai tavi vakalou oqo, e dodonu meda na “vakalevulevuya” na noda itavi kei na veikacivi vakamatabete (raica na V&V 84:33). E vakamacalataka o Peresitedi Harold B. Lee, na kena ibalebale ni noda vakalevulevuya na matabete: “Ni sa taura e dua na matabete, sa yaco me mata ni Turaga. Sa dodonu me raica na nona ilesilesi me vaka ni talai koya tiko na Turaga. Oqori e kena ibalebale me vakalevulevuya na matabete.”⁶

Ia, oi kemuni na veitacini, kevaka e kerei iko saraga na Turaga vakataki Koya mo vukea e dua na Luvena yalewa se tagane—me vaka sa vakayacora tiko o Koya mai vei ira na Nona italai—o na vakayacora beka oqo? Kevaka o na vakayacora, o na vinakata beka mo Nona tamata cakacaka, “ena ilesilesi ni Turaga,” ka vakararavi tu ena Nona veivuke yalataki?

E dua tale nai vakavuvuli e vakavuvulitaka o Elder Lee me baleta na vakalevulevui ni matabete: “Ni o taura e dua na iloilo ni vakalevutaki na kena tirovi na veika e biu e rukuna ka levucake sara mai na nomu raica ga e matamu; oqori e na iloilo ni vakalevutaki. Kevaka e dua sa vakalevulevuya na nona matabete—sai koya me, vakalevutaka mai na kena era na nanuma ena imatai ni gauna ka vakabibitaka cake sara mai na veika e rawa ni nanuma e dua—sai koya oqori na sala o rawa ni vakalevulevuya kina na nomu matabete.”⁷

Oqo edua na ivakaraitaki ni nona vakalevulevuya nona matabete e dua na turaga. Au rogoca oqo mai vei Elder Jeffrey D. Erekson, na noqu itokani ena dua na koniferedi ni iteki mai Idaho. Ni se qai vakamau ka talatala qase gone, ka ovigi tu ena dravudravua ka vakila ni sega ni rawa ni vakaotia na iotioti ni yabaki ni vuli ena vuli torocake, ka sa nanuma o Jeffrey me sa na biuta na vuli ka ciqoma e dua na cakacaka ka sau vinaka sara. Ena vica na siga e tarava e lako mai ki nona vale na nona peresitedi ni kuoramu ni talatala qase. “O kila tiko beka na bibi ni idola vakamatabete e tiko vei au?” Ena gauna e tukuna kina o Jeffrey ni kila, e tukuna vua o peresitedi me tekivu mai na gauna e rogoca kina o koya me baleta na gagadre nei Jeffrey me sa biuta na vuli, esa vakararawataki koya na Turaga ena veibogi ka sega ni moce rawa tiko kina me solia vei Jeffrey e dua nai tukutuku: “Me vaka ni’u peresitedi ni nomu kuoramu ni talatala qase, au sa vakasalataki iko mo kakua ni biu vuli. Oqori nai tukutuku ni Turaga vei iko.” Sa mani vuli tikoga o Jeffrey. Ni oti e vica tale na yabaki au sotavi koya ni sa dua tu na daunibisinisi rawaka ka’u qai rogoci koya ni tukuna tiko ki na dua na ivavakoso ni matabete, “Na [veivakasalataki] oya e veisautaka sara vakalevu na noqu bula.”

E vakalevulevuya na nona matabete kei na veikacivi e dua na iliuliu, ka qai vakayacora na veisau levu kina nona bula e dua na luve ni Kalou.

Me yacova mai oqo, au tukuna tiko na nodra itavi na taura tiko na matabete ena Lotu. Oqo au sa vosa ena vuku ni matabete ena loma ni vuvale. Meu tekivu mada ena kena idola eso. Na ivakavuvuli ni na rawa ga ni vakayagataki na lewa ni matabete ena veidusimaki nei koya e taura tiko na idola me baleta na itavi oya e bibi sara ena Lotu ia e sega ni vakakina ki na vakayagataki ni matabete kei na kena lewa ena matavuvale.⁸ E dua na tama e taura tiko na matabete e vakatulewa ena nona vuvale ena lewa ni matabete e taura tiko o koya. E sega ni gadreva o koya na veivakadonui se veidusimaki ni idola vakamatabete me rawa ni veivakasalataki ena nona vuvale, vakayacora na bose vakamatavuvale, solia na veivakalougatataki vei ira na luvena kei na watina, se solia na veivakalougatataki ni veivakabulai kina nona vuvale se vei ira na tani.

iVakatakilakila

Masu vata na matavuvale

Kevaka era na vakalevulevuya na nodra matabete na tama ena nodra dui vuvale, ena rawa ni tosoya sara na ilesilesi ni Lotu mai na veika kece era na rawa ni cakava. O ira na tama era taura tu naMatabete i Melikiseteki e dodonu me ra muria na ivunau me rawa ni tiko vei ira na kaukauwa ni matabete me rawa ni ra solia na veivakalougatataki ki na nodra lewe ni vuvale. E dodonu me ra bucina na loloma ena nodra vuvale me rawa ni ra vinakata na lewe ni vuvale me ra kerea na veivakalougatataki vei ira na tamadra. Ka dodonu me ra vakauqeta talega nai tubutubu me levucake na veivakalougatataki ni matabete ena vuvale.

iVakatakilakila

Veivakalougatataki ni Matabete

Era tiko na tama, ka “tautauvata sara” kei na watina, me vaka e vakavulica na ivakaro ni matavuvale.⁹ Kivei kemuni na tama ena gauna e soli kina vei iko na madigi mo vakayagataka kina na kaukauwa kei na veivakayarayarataki ni lewa vakamatabete, mo vakayacora ena “veivakauqeti, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalomalumalumu, kei na loloma e sega ni veivakaisini” (V&V 121:41). Na ivakatagedegede cecere oqori ni kena vakayagataki na lewa ni matabete e bibi sara ena vuvale. E solia nai yalayala oqo o Peresitedi Harold B Lee ena gauna se qai Peresitedi kina ni Lotu: “Ena totoka sara vakalevu na kaukauwa ni matabete o taura tu, me vaka na gauna e yaco kina e dua na veisei ena nomu vuvale, tauvimate bibi, se me vakayacori eso na vakatulewa lelevu. … Ni sa tu ena kaukauwa ni matabete, ka sa kaukauwa ni Kalou Cecere, sai koya na kaukauwa me vakayacori kina na cakacaka mana kevaka sa tukuna na Turaga me vakakina, ia kevaka esa kena ivakarau vei keda meda vakayacora kina na matabete oqori, e dodonu meda vakayacora ena bula kilikili. Na kena segani rawa me kilai nai vakavuvuli sa ikoya na kena sega nirawati na kalougata ni kena tauri na matabete.”¹⁰

Kemuni na taciqu lomani, na kena vakalevutaki na matabete tabu e tiko oqori vei iko, e bibi sara ki na cakacaka ni Turaga ena nomu matavuvale kei na nomu ilesilesi ena Lotu.

Au vakadinadinataki Koya ka Nona na matabete oqo. Ena Nona veisorovaki kei na tucake tale, na turaga kei na marama kece e sa vakadeitaki vei keda na tawamate rawa kei na madigi ni bula tawamudu. E dodonu meda yalodina ka gugumatua o keda yadua ena noda itavi ena cakacaka cecere ni Kalou na Tamada Tawamudu, ena yacai Jisu Karisito, emeni.