2018
Mau huero moa, mau mute uira, ʼe te faʼaroʼo
’Ātopa 2018


Mau huero moa, mau mute uira, ʼe te faʼaroʼo

Alvaro Alcaino

Antofagasta, Chili

Hōho’a
pencil sharpener

Fa’ahōho’ara’a nā Carolyn Vibbert

Te hōʼē o tā mātou fā ʼei ʼutuāfare ʼo te haʼaputuraʼa ïa i te moni ʼia navaʼi nō te ʼaufauraʼa mātāmua nō tō mātou iho fare. ’Āhiri ē ’aita taua fā ra, e haʼamauʼa ïa vau i tōʼu mau hopeʼa hepetoma i te mātaʼitaʼiraʼa i te ʼāfata teata, ma te tīaʼiraʼa ʼia tae mai te tahi mau rāveʼa ʼimiraʼa faufaʼa iāʼu nei.

ʼEi taʼata faʼahoro pere’oʼo uira nō te hōʼē taiete mīnera i te pae apatoʼerau nō Chili, e rave au te ʼohipa e maha mahana i te mau ʼāpoʼo mīnera ’e i muri iho e toru mahana faʼafaʼaearaʼa—mai te mahana māʼa e tae atu i te monirē. Nō te tauturu i tā mātou faufa’a moni ʼe te moni faʼaherehere nō te hōʼē fare, ʼua faʼaoti mātou e haʼamata i te hoʼo haere i te mau huero moa. Tā mātou ʼōpuaraʼa o te ravera’a mai i te mau poro’i a te mau hoa, te mau taʼata tupu, ʼe te mau melo nō te ʼĒkālesia ; e hoʼo mai fātata e 1 000 huero moa i te mau hepetoma atoʼa i pīha’i iho i te hōʼē hoʼo taoʼa ; ʼe e ’ohi ʼe e ʼōpere haere i te mau huero moa i te mau mahana māʼa ʼe te mau monirē.

ʼUa faʼaoti māua tāʼu vahine faʼaipoipo ʼo Laura e ʼāfaʼi māua i tā māua e piti tamariʼi nā muri iho ia māua nō te mau ʼōpereraʼa ʼe ’ia ʼoaʼoa ʼāmui i taua taime ra. ’A tere ai mātou nō te hoʼo mai i tā mātou ’āfata huero moa mātāmua, ʼua tupu mai te fifi. ʼUa haʼuti te hōʼē o tā māua tamariʼi i te hōʼē faʼaʼoi peni tara ʼāuri naʼinaʼi, ʼe ʼua tāʼue i te faʼaʼoi ʼe ʼua topa tiʼa atu te reira i roto i te vairaʼa tūʼamaraʼa ʼavaʼava tei vai matara noa. ʼUa pura mai te auahi, ʼe ʼua ʼere tō mātou pereʼoʼo uta i te pūai uira, ʼe ʼua pohe tāʼue noa i te ropura’a o te hōʼē porōmu rahi. ʼUa paʼapaʼa te hōʼē mute uira [fusible].

’A vai ai mātou i reira ma te ha’afifi i te tereraʼa pereʼoʼo ’e ma te ui e aha te rave i muri iho, ʼua hepohepo roa māua ʼe e au ra ʼua hinaʼaro māua e taʼi. I taua taime rā, ʼua haʼamanaʼo vau ē ʼua fafau mai te Fatu e faʼaitoito ʼe e tauturu ’oia ia tātou mai te mea e tiʼaturi tātou iāna. ʼUa tae mai te hōʼē manaʼo hau i niʼa iho iāʼu. ’Ua ʼite a’era vau eʼita vau e pārahi noa i reira ’a amuamu noa ai. E fifi tō mātou, ʼe nā roto i te tauturu a te Atua, e matara mātou i te reira fifi.

ʼUa fāriu atu māua Laura i te tahi ʼe te tahi ʼe ʼua parau, « e tiʼa ia tāua ʼia faʼaʼite i tō tāua faʼaroʼo ». ʼUa pure māua ʼe ʼua tāmarō i tō māua roimata. I muri iho, ʼo Laura i niʼa i te faʼahororaʼa, ʼua pou atu vau i rāpae nō te turaʼi i te pereʼoʼo. E rave rahi mau taʼata tei ouʼa i rāpae’au i tō rātou mau pereʼoʼo ʼe ʼua tauturu iāʼu.

ʼUa tūraʼi mātou i te pereʼoʼo fātata e 200 metera i te ātea hou ʼa ʼitehia ai te hōʼē vāhi pāpū i rāpae’au i te porōmu rahi nō te tāpeʼa. ’A tere ai te pereʼoʼo i te vāhi tāpeʼaraʼa, ʼua ʼite aʼera vau ē ʼua tāpae mātou i mua noa mai i te hōʼē fare toa hoʼoraʼa ’āfata ratio nō te pereʼoʼo.

ʼUa ’iteahia mai iāʼu te mute uira tei paʼapaʼa, ʼua tomo atu vau i roto i te fare toa, ʼe ʼua ani : « Tē vai ra ānei tā ʼoutou hōʼē o teie mau mea ? »

ʼUa pāhono mai ra te taʼata hoʼo, « ʼoia mau ».

ʼUa hoʼo mai au i te hōʼē mute uira ʼe ’ua tuʼu atu ra i te vāhi nō te reira, ʼua tere faʼahou te pereʼoʼo ʼe ʼua reva atu mātou. Te fātata ra te taʼata hoʼo huero moa i te tāpiri i te fare hoʼoraʼa ’a tae atu ai mātou. ʼUa hoʼo mai mātou i tā mātou mau huero moa ʼe ʼua rave i tā mātou mau ʼōpereraʼa.

’Ia faʼaruru anaʼe tātou i te mau fifi, e tiʼa ia tātou ʼia haʼamanaʼo i te ani i tō tātou Metua i te Ao ra nō te tauturu. ʼUa ʼite au ē e pāhono mai ʼoia ia tātou ’a haere ai tātou i mua ʼe ’a faʼaʼite ai i tō tātou faʼaroʼo iāna.