សេចក្ដីណែនាំទៅកាន់ដំណឹងល្អស្របតាមលូកា
ហេតុអ្វី ត្រូវសិក្សាគម្ពីរនេះ ?
គម្ពីរលូកា ផ្ដល់នូវសាក្សីបន្ថែមមួយអំពីសេចក្ដីពិតជាច្រើន ដែលបានកត់ត្រាដោយ ម៉ាថាយ និង ម៉ាកុស ហើយក៏មាននូវមាតិកាពិសេសផងដែរ ។ ដំណឹងល្អរបស់លូកា អាចជួយឲ្យសិស្សយល់ដឹងជ្រៅជ្រះអំពីការបង្រៀនទាំងឡាយរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ហើយជួយពួកគេឲ្យមានអំណរគុណកាន់តែពេញលេញចំពោះសេចក្ដីស្រឡាញ់ និង ក្ដីមេត្តាករុណារបស់ទ្រង់ចំពោះមនុស្សលោកទាំងអស់ ដូចបានបើកសម្ដែងអំឡុងពេលការបម្រើក្នុងជីវិតរមែងស្លាប់របស់ទ្រង់ និងតាមរយៈដង្វាយធួនដ៏និរន្ដររបស់ទ្រង់ ។
តើនរណាជាអ្នកសរសេរគម្ពីរនេះ ?
លូកា គឺជាអ្នកសរសេរដំណឹងល្អនេះ ។ លោកគឺជាគ្រូពេទ្យមួយរូប ( សូមមើលកូល៉ុស ៤:១៤) និង ជា « សារទូតរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ » ។ លូកា គឺជា « គូកនធ្វើការម្នាក់ » របស់ប៉ុល (ភីលេម៉ូន ១:២៤) និងជាដៃគូផ្សព្វផ្សាយសាសនារបស់ ប៉ុល ( សូមមើលធីម៉ូថេទី ២ ៤:១១) ។ លូកា ក៏ជាអ្នកសរសេរគម្ពីរកិច្ចការផងដែរ ( សូមមើល Bible Dictionary« Luke ») ។
តើនៅពេលណា និង នៅកន្លែងណាដែលគម្ពីរនេះត្រូវបានសរសេរ ?
ទោះបីជាវាពុំត្រូវបានគេដឹងច្បាស់លាស់ថា ពេលណាដែលលូកាសរសេរដំណឹងល្អរបស់លោកក្ដី ក៏វាទំនងជាត្រូវបានសរសេរនៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទីមួយនៃគ.ស. ។ ប្រភពរបស់លូកា គឺជាប្រជាជនដែល « បានឃើញការទាំងនោះជាក់នឹងភ្នែក តាំងពីដើមរៀងមក » (លូកា ១:២) អំពីការងារបម្រើក្នុងជីវិតរមែងស្លាប់របស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ និង ការមានព្រះជន្មរស់ឡើងវិញរបស់ទ្រង់ ។ យើងពុំដឹងពីទីកន្លែងដែលដំណឹងល្អរបស់លូកាត្រូវបានសរសេរឡើងឡើយ ។
តើគម្ពីរនេះត្រូវបានសរសេរដល់នរណា ហើយតើហេតុអ្វី ?
លូកា មានបំណងចង់ឲ្យដំណឹងល្អរបស់លោកត្រូវបានអានជាចម្បងដោយអ្នកស្ដាប់ជាសាសន៍ដទៃ ហើយលោកបានបង្ហាញថា ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ គឺជាព្រះអង្គសង្គ្រោះ ទាំងរបស់ពួកសាសន៍យូដា និង ពួកសាសន៍ដទៃ ។ លូកាបានថ្លែងជាពិសេសអំពីដំណឹងល្អរបស់ទ្រង់ទៅកាន់ « លោកថេវភីល » (លូកា ១:៣) ដែលជាភាសាក្រិកមានន័យថា « មិត្តរបស់ព្រះ » ឬ « មនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់ព្រះ » ។ វាបង្ហាញថា ថេវភីល បានទទួលការណែនាំពីមុនមកទាក់ទងទៅនឹងជីវិត និង ការបង្រៀនរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ( សូមមើលលូកា ១:៤) ។ លូកា បានសង្ឃឹមថានឹងផ្ដល់ការណែនាំបន្ថែមទៀត ដោយការផ្ដល់នូវដំណើររឿងត្រឹមត្រូវអំពីបេសកកម្ម និង ការបម្រើរបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ ។ លោកចង់ឲ្យអ្នកទាំងឡាយដែលអានទីបន្ទាល់របស់លោក « ជ្រាបពីសេចក្ដីពិត » (លូកា ១:៤) អំពីព្រះរាជបុត្រារបស់ព្រះ—ក្ដីមេត្ដារបស់ទ្រង់ ដង្វាយធួនរបស់ទ្រង់ និងការរស់ឡើងវិញរបស់ទ្រង់ ។
តើគម្ពីរនេះមានលក្ខណៈពិសេសអ្វីខ្លះ ?
គម្ពីរលូកា គឺជាដំណឹងល្អដែលវែងជាងគេក្នុងចំណោមដំណឹងល្អទាំងបួន ហើយជាគម្ពីរវែងជាងគេបំផុតនៅក្នុងគម្ពីរសញ្ញាថ្មី ។ ដំណើររឿងដ៏ល្បីបំផុតមួយចំនួនអំពីគ្រីស្ទអាណាចក្រ គឺពិសេសដាច់ដោយឡែកចំពោះដំណឹងល្អរបស់លូកា ៖ ជាស្ថានភាពទាំងឡាយអំពីកំណើតរបស់ យ៉ូហាន បាទីស្ទ ( សូមមើលលូកា ១:៥–២៥, ៥៧–៨០) និទានកថាទំនៀមទម្លាប់បុណ្យគ្រីស្ទម៉ាស់ ( សូមមើលលូកា ២:១-២០) ដំណើររឿងរបស់ព្រះយេស៊ូវកាលជាកុមារាវ័យ ១២ ឆ្នាំនៅក្នុងព្រះវិហារបរិសុទ្ធ ( សូមមើលលូកា ២:៤១-៥២) ដំណើររឿងប្រៀបធៀបអំពីសាសន៍សាម៉ារីល្អ ( សូមមើលលូកា ១០:៣០-៣៧) កូនប្រុសខ្ជះខ្ជាយ ( សូមមើលលូកា ១៥:១១-៣២) និងបុរសអ្នកមាន និងឡាសារ ( សូមមើលលូកា ១៦:១៩-៣១) ដំណើររឿងអំពីមនុស្សឃ្លង់ដប់នាក់ ( សូមមើលលូកា ១៧:១១-១៩) និង ដំណើររឿងនៃព្រះអម្ចាស់ដែលរស់ឡើងវិញយាងទៅជាមួយនឹងពួកសិស្សនៅតាមផ្លូវទៅកាន់ទីក្រុងអេម៉ោស ( សូមមើលលូកា ២៤:១៣-៣២) ។
លក្ខណៈពិសេសផ្សេងៗទៀត គឺជាការដាក់បញ្ចូលរបស់លូកាអំពីការបង្រៀនរបស់ យ៉ូហានបាទីស្ទ ដែលពុំមាននៅក្នុងដំណឹងល្អផ្សេងទៀតឡើយ ( សូមមើលលូកា ៣:១០-១៤) ការគូសបញ្ជាក់របស់លោកអំពីភាពពេញលេញនៃការអធិស្ឋានរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ( សូមមើលលូកា ៣:២១,៥:១៦,៩:១៨, ២៨-២៩,១១:១) និងការដាក់បញ្ចូលរបស់លោកអំពីការហៅបម្រើ ការបំពាក់បំប៉ន និង កិច្ចការផ្សព្វផ្សាយសាសនារបស់ពួកចិតសិបនាក់ ( សូមមើលលូកា ១០:១-២២) ។ លើលពីនោះទៀត លូកា គឺជាអ្នកសរសេរដំណឹងល្អតែម្នាក់គត់ ដែលបានកត់ត្រាថា ព្រះអង្គសង្គ្រោះបានបង្ហូរលោហិតនៅក្នុងសួនច្បារគេតសេម៉ានី ហើយថាមានទេវតាមួយអង្គបានមកបម្រើទ្រង់ ( សូមមើលលូកា ២២:៤៣–៤៤) ។
ដោយសារតែដំណឹងល្អរបស់លូកាចាប់ផ្ដើម និង បញ្ចប់ទៅវិញនៅក្នុងព្រះវិហារបរិសុទ្ធ នោះវាក៏ជាសញ្ញាផងដែរអំពីសារៈសំខាន់របស់ព្រះវិហារបរិសុទ្ធថា ជាកន្លែងសំខាន់មួយនៃការទំនាក់ទំនងរបស់ព្រះជាមួយមនុស្សលោក ( សូមមើលលូកា ១:៩,២៤:៥៣) ។
គម្រោង
លូកា ១-៣កំណើត និង បេសកកម្មរបស់យ៉ូហាន បាទីស្ទ និង ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទត្រូវបានព្យាករពីមុនមក ។ សាក្សីជាច្រើនបានថ្លែងទីបន្ទាល់ថា ទារកយេស៊ូវគឺជាព្រះមែស៊ី ។ នៅព្រះជន្មាយុ ១២ វស្សា ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទបង្រៀននៅក្នុងព្រះវិហារបរិសុទ្ធ ។ យ៉ូហាន បាទីស្ទ ផ្សាយអំពីការប្រែចិត្ត ហើយធ្វើបុណ្យជ្រមុជទឹកដល់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ។ លូកា កត់ត្រាអំពីពង្សាវតារបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ។
លូកា ៤-៨ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ត្រូវបានល្បួងនៅទីរហោស្ថាន ។ នៅណាសារ៉ែត ទ្រង់បានប្រកាសអំពីខ្លួនព្រះអង្គថាជាព្រះមែស៊ី ហើយត្រូវបានគេបដិសេធ ។ ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ជ្រើសរើសពួកសាវកដប់ពីរនាក់ ហើយបង្រៀនដល់ពួកសិស្សរបស់ទ្រង់ ។ ទ្រង់អភ័យទោសដល់អំពើបាប ហើយធ្វើអព្ភូតហេតុជាច្រើន ។
លូកា ៩-១៤ពួកសាវកដប់ពីរនាក់ ត្រូវបានបញ្ជូនឲ្យទៅផ្សាយ និងព្យាបាល ។ ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទប្រទានអាហារដល់មនុស្សប្រាំពាន់នាក់ ហើយបានប្រែរូបនៅលើភ្នំមួយ ។ ទ្រង់ហៅពួកចិតសិបនាក់ ហើយបញ្ជូនពួកគេឲ្យចេញទៅបង្រៀន ។ ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទបង្រៀនអំពីភាពជាសិស្ស អំពើពុតត្បុត និងការជំនុំជំរះ ។ ទ្រង់រៀបរាប់អំពីរឿងប្រៀបធៀបអំពីសាសន៍សាម៉ារីល្អ ។
លូកា ១៥-១៧ព្រះយេស៊ូវបង្រៀនរឿងប្រៀបធៀប ។ ទ្រង់បង្រៀនអំពីទង្វើបំពាន សេចក្ដីជំនឿ និងការអភ័យទោស ។ ទ្រង់ព្យាបាលដល់មនុស្សឃ្លង់ដប់នាក់ ហើយបង្រៀនអំពីការយាងមកជាលើកទីពីររបស់ទ្រង់ ។
លូកា ១៨-២២ព្រះយេស៊ូវបន្ដបង្រៀនរឿងប្រៀបធៀប ។ ទ្រង់ព្យាបាលបុរសខ្វាក់ម្នាក់ ហើយបង្រៀន សាខេ ។ ទ្រង់ជិះចូលទៅទីក្រុងយេរូសាឡិមដោយជោគជ័យ ទ្រង់ព្រះកន្សែងចំពោះទីក្រុង ហើយសម្អាតព្រះវិហារបរិសុទ្ធ ។ ព្រះយេស៊ូវបានព្យាករជាមុនអំពីការបំផ្លិចបំផ្លាញនៃទីក្រុងយេរូសាឡិម ហើយមានបន្ទូលអំពីទីសម្គាល់ដែលនឹងកើតមានមុនការយាងមកជាលើកទីពីររបស់ទ្រង់ ។ ទ្រង់តាំងពិធីសាក្រាម៉ង់ឡើង បង្រៀនដល់ពួកសាវករបស់ទ្រង់ ហើយរងទុក្ខនៅសួនច្បារគេតសេម៉ានី ។ ទ្រង់ត្រូវបានគេក្បត់ ចាប់ចង ចំអក វាយដំ និង សួរចម្លើយ ។
លូកា ២៣-២៤ព្រះយេស៊ូវត្រូវបានសួរចម្លើយនៅពីមុខលោកពីឡាត់ ហើយស្ដេចហេរ៉ូឌ ទ្រង់ត្រូវបានគេឆ្កាង និងបញ្ចុះព្រះសពទ្រង់ ។ ពួកទេវតានៅឯទីផ្នូរ ហើយពួកសាវកពីរនាក់ដើរនៅតាមផ្លូវទៅកាន់ទីក្រុងអេម៉ោស ថ្លែងទីបន្ទាល់ថា ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទត្រូវបានរស់ឡើងវិញ ។ ព្រះអង្គសង្គ្រោះបានលេចព្រះកាយរបស់ទ្រង់មកជួបពួកសិស្សនៅទីក្រុងយេរូសាឡិម សន្យានឹងពួកសាវករបស់ទ្រង់ថា ពួកគេនឹងត្រូវបានប្រទានឲ្យនូវព្រះចេស្ដាមកពីព្រះ ហើយទ្រង់ក៏យាងត្រឡប់ទៅស្ថានសួគ៌វិញ ។