សេចក្ដីណែនាំអំពីគម្ពីរ ម៉ាកុស
ហេតុអ្វីសិក្សាគម្ពីរនេះ ?
គម្ពីរម៉ាកុស រៀបរាប់អំពីការបម្រើ ការសុគត និង ការរស់ឡើងវិញរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទនៅក្នុងដំណើររឿងដ៏រំជួលចិត្តមួយ ដែលជាញឹកញាប់ផ្ដោតទៅលើទង្វើដ៏ប្រកបដោយព្រះចេស្ដារបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ ។ រឿងដែលសំខាន់បំផុតនៅក្នុងរឿងទាំងនេះ គឺជាដង្វាយធួនដែលម៉ាកុស បានគូសបញ្ជាក់ថាសំខាន់ចំពោះបេសកកម្មរបស់ព្រះយេស៊ូវ ជាព្រះមែស៊ីដែលបានសន្យាជាយូរមកនោះ ។ តាមរយៈការសិក្សាអំពីដំណើររឿង និងទីបន្ទាល់របស់ម៉ាកុស អំពីរបៀបដែលព្រះអង្គសង្គ្រោះបានបំពេញបេសកកម្មដង្វាយធួនរបស់ទ្រង់ នោះអ្នកអាចកាន់តែផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿខ្លាំងទៅក្នុងដំណឹងល្អ ហើយមានភាពក្លាហានដើម្បីធ្វើតាមព្រះអង្គសង្គ្រោះ ។
តើនរណាបានសរសេរគម្ពីរនេះ ?
ម៉ាកុស ( ក៏ហៅថាជា យ៉ូហាន ម៉ាកុសផងដែរ ) គឺជាអ្នកសរសេរគម្ពីរនេះ ។ ថ្វីដ្បិតតែម៉ាកុស ពុំស្ថិតនៅក្នុងចំណោមពួកសិស្សដំបូងរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទក្ដី ក៏លោកក្រោយមកបានផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿ ហើយបានក្លាយទៅជាអ្នកជំនួយការរបស់សាវក ពេត្រុស ហើយលោកប្រហែលជាបានសរសេរដំណឹងល្អរបស់លោក ផ្អែកទៅលើអ្វីដែលលោកបានរៀនមកពីពេត្រុស ( សូមមើល សេចក្តីណែនាំដល់បទគម្ពីរទាំងឡាយ « ម៉ាកុស ») ។
ម៉ាកុស និងម្ដាយរបស់លោក ឈ្មោះ ម៉ារី បានរស់នៅក្នុងទីក្រុងយេរូសាឡិម ដែលគេហដ្ឋានរបស់ពួកគេគឺជាកន្លែងជួបជុំសម្រាប់ពួកគ្រីស្ទានជំនាន់ដំបូងបំផុត ( សូមមើល កិច្ចការ ១២:១២) ។ ម៉ាកុស បានចាកចេញពីទីក្រុងយេរូសាឡិម ដើម្បីជួយដល់ បាណាបាស និង សូល ( ប៉ុល ) នៅក្នុងដំណើរផ្សព្វផ្សាយសាសនាលើកដំបូងរបស់ពួកគេ ( សូមមើល កិច្ចការ ១២:២៥, ១៣:៤-៦, ៤២-៤៨) ។ ប៉ុលក្រោយមកបានសរសេរថា ម៉ាកុស គឺនៅជាមួយលោកនៅទីក្រុង រ៉ូម ( សូមមើល កូឡូស ៤:១០, ភីលេម៉ូន ១:២៤) លោកត្រូវបានហៅថា អ្នកម៉ាកុសនៅក្នុងខគម្ពីរទាំងនេះ ) ហើយបានសរសើរដល់ម៉ាកុស ក្នុងនាមជាដៃគូម្នាក់ដែល « ជា [ អ្នក ] មានប្រយោជន៍ក្នុងការងារ (ធីម៉ូថេទី ២ ៤:១១) ។ ពេត្រុស បាននិយាយពីលោកថាជា « ម៉ាកុស ជាកូនខ្ញុំ » (ពេត្រុសទី ១ ៥:១៣) ដោយផ្ដល់យោបល់អំពីភាពជិតស្និតនៃទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេ ។
តើគម្ពីរនេះត្រូវបានសរសេរឡើងនៅពេលណា ហើយនៅកន្លែងណា ?
យើងពុំដឹងទីកន្លែងច្បាស់លាស់ដែលដំណឹងល្អរបស់ម៉ាកុសត្រូវបានសរសេរឡើងនោះទេ ។ ម៉ាកុសទំនងជាសរសេរដំណឹងល្អរបស់លោកនៅទីក្រុងរ៉ូមចន្លោះ គ.ស. ៦៤ និង គ.ស. ៧០ ប្រហែលជានៅមិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីសាវកពេត្រុស បានរងទុក្ខទុក្ករកម្មនៅប្រហែលជា គ.ស. ៦៤ ។
តើគម្ពីរនេះត្រូវបានសរសេរដល់នរណា ហើយហេតុអ្វី ?
ដំណឹងល្អរបស់ម៉ាកុស មានព័ត៌មានលម្អិត--ដូចជាបានបកប្រែពាក្យដកស្រង់ទម្រង់ភាសាអារ៉ាម ការបង្ហាញអារម្មណ៍ជាភាសាឡាតាំង និងការពន្យល់អំពីទំនៀមទម្លាប់សាសន៍យូដា--ដែលហាក់ដូចជាចង់ផ្ដល់ដល់អ្នកស្ដាប់ជាពិសេសសម្រាប់ជនជាតិរ៉ូម និងមនុស្សមកពីជាតិសាសន៍ដទៃ ក៏ដូចជាអ្នកទាំងឡាយដែលបានផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿជាគ្រីស្ទាន ដែលភាគច្រើននៅក្នុងទីក្រុងរ៉ូម និងនៅទូទាំងអាណាចក្ររ៉ូម ។ មនុស្សជាច្រើនបានជឿថាម៉ាកុស ប្រហែលជាបាននៅជាមួយពេត្រុសនៅក្នុងទីក្រុងរ៉ូម អំឡុងគ្រាមួយដែលបានគូសចំណាំថាមានសាកល្បងដ៏ធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសេចក្ដីជំនឿនៃសមាជិករបស់សាសនាចក្រជាច្រើននៅកន្លែងជាច្រើនទូទាំងអាណាចក្ររ៉ូម ។
មួយភាគបីនៃដំណើររឿងក្នុងដំណឹងល្អរបស់ម៉ាកុស រៀបរាប់អំពីការបង្រៀន និង បទពិសោធន៍ទាំងឡាយរបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ អំឡុងសប្ដាហ៍ចុងក្រោយនៃព្រះជន្មរបស់ទ្រង់ ។ នៅទីបំផុត ម៉ាកុសបានថ្លែងជាសាក្សីថា ការរងទុក្ខរបស់ព្រះរាជបុត្រានៃព្រះ បានយកឈ្នះលើការអាក្រក់ អំពើបាប និងសេចក្ដីស្លាប់ ។ ទីបន្ទាល់នេះមានន័យថា អ្នកដើរតាមព្រះអង្គសង្គ្រោះទាំងឡាយពុំចាំបាច់ភ័យខ្លាចឡើយ នៅពេលពួកគេប្រឈមមុខនឹងការបៀតបៀន ការសាកល្បង ឬទោះជាត្រូវស្លាប់ក្ដី ពួកគេកំពុងតែដើរតាមលោកចៅហ្វាយរបស់ពួកគេហើយ ។ ពួកគេអាចស៊ូទ្រាំដោយមានទំនុកចិត្ត ដោយដឹងថា ព្រះអម្ចាស់នឹងជួយពួកគេ ហើយថារាល់ការសន្យាទាំងអស់របស់ទ្រង់ នឹងត្រូវបានបំពេញនៅទីបំផុត ។
តើមានលក្ខណៈពិសេសអ្វីខ្លះ នៅក្នុងគម្ពីរនេះ ?
ដំណឹងល្អរបស់ម៉ាកុស ចាប់ផ្ដើមយ៉ាងឆាប់ និង លឿនយ៉ាងខ្លាំង ហើយបន្តល្បឿនយ៉ាងលឿននោះដោយ បានដំណាលសារឡើងវិញអំពីព្រឹត្តិការណ៍ទាំងឡាយតាមរបៀបមួយយ៉ាងលឿន ។ ជាញឹកញាប់ ម៉ាកុសបានប្រើពាក្យ ស្រាប់តែ និង មួយរំពេច ដែលបង្ហាញពីល្បឿន និងសកម្មភាពលឿនៗ ។
ទោះបីជាឯកសារនៅក្នុងគម្ពីរម៉ាកុសមានជាង៩០ ភាគរយនៃឯកសារដែល អាចរកឃើញមាននៅក្នុងគម្ពីរម៉ាថាយ និងលូកាផងដែរក្ដី ជាញឹកញាប់ដំណើររឿងរបស់ម៉ាកុស មានបញ្ចូលនូវព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែមទៀត ដែលជួយយើងឲ្យមានអំណរគុណកាន់តែច្រើនឡើងចំពោះសេចក្ដីអាណិតអាសូររបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ និងការឆ្លើយតបរបស់ទ្រង់ចំពោះមនុស្សដែលនៅជុំវិញទ្រង់ ( សូមប្រៀបធៀប ម៉ាកុស ៩:១៤-២៧ ជាមួយនឹង ម៉ាថាយ ១៧:១៤-១៨) ។ ឧទាហរណ៍ ម៉ាកុសរៀបរាប់អំពីការស្វាគមន៍ដល់ព្រះអង្គសង្គ្រោះយ៉ាងអធិកអធមពីអស់អ្នកទាំងឡាយដែលនៅស្រុកកាលីឡេ និងកន្លែងផ្សេងទៀតក្នុងការបម្រើពីដំបូងរបស់ទ្រង់ ( សូមមើល ម៉ាកុស ១:៣២-៣៣, ៤៥, ២:២, ៣:៧-៩, ៤:១) ។ ម៉ាកុសក៏បានរៀបរាប់ដោយយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរអំពីការឆ្លើយតបអវិជ្ជមានរបស់ពួកសង្ឃ និង ពួកផារិស៊ី ដែលជំទាស់កាន់តែខ្លាំងឡើងមកពីការមានគំនិតសង្ស័យ ( សូមមើល ម៉ាកុស ២:៦-៧) គ្រោងបំផ្លាញព្រះយេស៊ូវ ( សូមមើល ម៉ាកុស ៣:៦) ។
នៅក្នុងចំណោមប្រធានបទដ៏សំខាន់ៗនៅគម្ពីរម៉ាកុស គឺមានសំណួរជាច្រើនអំពីព្រះយេស៊ូវជានរណា ហើយនរណាស្គាល់អត្ដសញ្ញាណរបស់ទ្រង់ ក៏ដូចជាតួនាទីរបស់សិស្សដែលជាអ្នកត្រូវ « ផ្ទុកឈើឆ្កាងខ្លួនមកតាម [ ព្រះយេស៊ូវ ] » (ម៉ាកុស ៨:៣៤) ។ បន្ថែមពីលើនោះ ម៉ាកុស គឺជាដំណឹងល្អតែមួយគត់ដែលរៀបរាប់អំពីរឿងប្រៀបប្រដូចនៃគ្រាប់ពូជដែលដុះដោយខ្លួនវា ( សូមមើល ម៉ាកុស ៤:២៦-២៧) ការព្យាបាលមនុស្សថ្លង់នៅស្រុកដេកាប៉ូល ( សូមមើល ម៉ាកុស ៧:៣១-៣៧) និង ការព្យាបាលមនុស្សខ្វាក់បន្ដិចម្ដងៗនៅភូមិបេតសៃដា ( សូមមើល ម៉ាកុស ៨:២២-២៦) ។
គម្រោង
ម៉ាកុស ១-៤។ ព្រះយេស៊ូវត្រូវបានទទួលបុណ្យជ្រមុជទឹក ដោយយ៉ូហាន បាទីស្ទ ហើយចាប់ផ្ដើមការផ្សាយ ការហៅពួកសិស្ស និងសម្តែងការអព្ភូតហេតុជាច្រើន ។ នៅពេលមានការប្រឆាំងជំទាស់នឹងទ្រង់កាន់តែខ្លាំងឡើង នោះទ្រង់បង្រៀនជារឿងប្រៀបប្រដូច ។
ម៉ាកុស ៥–៧។ ព្រះអង្គសង្គ្រោះបន្ដសម្តែងអព្ភូតហេតុជាច្រើន បង្ហាញពីក្ដីមេត្តាករុណារបស់ទ្រង់ចំពោះអ្នកដទៃ ។ បន្ទាប់ពី យ៉ូហាន បាទីស្ទត្រូវបានគេសម្លាប់ ព្រះយេស៊ូវបានប្រទានអាហារដល់មនុស្សជាង ៥០០០ នាក់ ហើយបានយាងដើរនៅលើទឹក ។ ទ្រង់បង្រៀនទាស់នឹងទំនៀមទម្លាប់ខុសឆ្គង ។
ម៉ាកុស ៨-១០។ ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទបន្ដសម្តែងអព្ភូតហេតុ ។ ពេត្រុសថ្លែងទីបន្ទាល់ថា ព្រះយេស៊ូវជាព្រះគ្រីស្ទ ។ ព្រះអង្គសង្គ្រោះព្យាករបីដងអំពីការរងទុក្ខ ការសុគត និង ការរស់ឡើងវិញរបស់ទ្រង់ ប៉ុន្តែពួកសិស្សរបស់ទ្រង់ពុំទាន់បានយល់ដឹងពេញលេញអំពីអត្ថន័យរបស់ទ្រង់ឡើយ ។ ទ្រង់បង្រៀនពួកគេអំពីភាពរាបសា និងការបម្រើដែលតម្រូវឲ្យពួកសិស្សរបស់ទ្រង់ធ្វើ ។
ម៉ាកុស ១១-១៦។ អំឡុងសប្ដាហ៍ចុងក្រោយនៃព្រះជន្មរបស់ទ្រង់ ព្រះអង្គសង្គ្រោះបានយាងចូលទីក្រុងយេរូសាឡិម បង្រៀនពួកសិស្សរបស់ទ្រង់ រងទុក្ខនៅក្នុងច្បារគែតសេម៉ានី ហើយត្រូវបានគេឆ្កាង ។ ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទបានរស់ឡើងវិញ ។