Ngaahi Folofolá
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 63


Vahe 63

Ko e fakahā naʻe foaki mai ʻia Siosefa Sāmita ko e Palōfitá, ʻi Ketilani, ʻOhaiō, ʻi ʻAokosi 1831 (History of the Church, 1:206–211). Naʻe aʻu atu ʻa e Palōfitá, Sitenei Likitoni, mo ʻŌliva Kautele ki Ketilani ʻi he ʻaho 27 ʻo ʻAokosí hili ʻenau ʻaʻahi ki Mīsulí. Naʻe tohi ʻe he Palōfitá, ʻi haʻane talamuʻaki ki he fakahā ko ʻení, ʻo pehē, “ʻI he ngaahi ʻaho ko ʻeni ʻo e kei tupu hake ʻa e Siasí, naʻe ʻi ai ha hohaʻa lahi ke maʻu ʻa e folofola ʻa e ʻEikí ʻo kau ki he kaveinga kotoa pē ʻi he ngaahi founga kotoa pē ʻoku kau ki hotau fakamoʻuí; pea ʻi he hoko ʻa e fonua ko Saioné ko e taumuʻa fakatuʻasino mahuʻinga taha ia ʻoku hanga maí, naʻá ku fehuʻi ai ki he ʻEikí ke maʻu ha fakamatala lahi ange ʻo kau ki hono tānaki ʻo e Kāingalotú, pea mo hono fakatau mai ʻo e kelekelé, mo e ngaahi meʻa kehé” (History of the Church, 1:207).

1–6, ʻE hoko mai ha ʻaho ʻo e houhau ki he kau fai angahalá; 7–12, ʻOku fakahā mai ʻa e ngaahi fakaʻilongá ʻi he tui; 13–19, ʻE fakaʻikaiʻi ʻe he kau tono ʻi he lotó ʻa e tuí, pea ʻe kapusi ʻa kinautolu ki he ano ʻo e afí; 20, ʻE maʻu ʻe he kau tui faivelengá ha tofiʻa ʻi he māmani kuo ʻosi liliú; 21, ʻOku teʻeki fakahā mai ha fakamatala kakato ki he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he Moʻunga ʻo e Liliú; 22–23, ʻOku maʻu ʻe he kau talangofuá ʻa e ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻangá; 24–31, Kuo pau ke fakatau mai ʻa e ngaahi tofiʻa ʻi Saione; 32–35, ʻOku tuʻutuʻuni ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi tau, pea ʻoku tāmateʻi ʻe he kau fai angahala ʻa e kau fai angahala; 36–48, Kuo pau ke fakataha mai ʻa e Kāingalotú ki Saione pea foaki ha paʻanga ki hono langa hake iá; 49–54, ʻOku fakapapauʻi mai ʻa e ngaahi tāpuaki ki he kau tui faivelengá ʻi he Hāʻele ʻAnga Uá, mo e Toetuʻú, pea ʻi he lolotonga ʻa e Afeʻi Taʻú; 55–58, Ko e ʻaho ʻeni ʻo e ngaahi fakatokanga; 59–66, ʻOku takuanoa ʻa e huafa ʻo e ʻEikí ʻe kinautolu ʻoku nau fakaʻaongaʻi ia taʻe-ha-mafaí.

1 Tokanga mai, ʻa kimoutolu ʻa e kakai, pea fakaava homou lotó pea fanongo ʻa e telinga mei he mamaʻó; pea fanongo, ʻa kimoutolu ʻoku mou ui ʻa kimoutolu ko e kakai ʻo e ʻEikí, pea fanongo ki he lea ʻa e ʻEikí pea mo hono loto ʻo kau kiate kimoutolú.

2 ʻIo, ko e moʻoni, ʻoku ou pehē, fanongo ki he lea ʻaʻana ʻa ia kuo tupu hono houhau ki he kau fai angahalá mo e kau aangatuʻú;

3 ʻA ia ʻokú ne loto ke toʻo atu ʻa kinautolu ʻa ia te ne aʻavé, peá ne fakatolonga ʻi he moʻui ʻa kinautolu ʻokú ne loto ke fakatolongá;

4 ʻA ia ʻokú ne langa hake ʻi hono loto pē ʻoʻona mo ʻene faʻitelihá; peá ne fakaʻauha ʻi heʻene faʻitelihá, pea ʻokú ne mafai ke lī hifo ʻa e laumālié ki heli.

5 Vakai, ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou fakaongo atu ʻa hoku leʻó, pea kuo pau ke talangofua ki ai.

6 Ko ia, ko e moʻoni ʻoku ou pehē, tuku ke tokanga ʻa e kau fai angahalá, pea tuku ke ilifia mo tetetete ʻa e kau angatuʻú; pea tuku ke taʻofi ʻe he kau taʻetuí ʻa honau loungutú, koeʻuhí he ʻe hoko mai ʻa e aʻaho ʻo e houhaú kiate kinautolu ʻo hangē ko ha bʻahiohio, pea ʻe cʻiloʻi ʻe he kakano kotoa pē ko au ko e ʻOtuá.

7 Pea ko ia ia ʻoku kumi ki he ngaahi fakaʻilongá, te ne mamata ki he ngaahi afakaʻilonga kae ʻikai ki he fakamoʻuí.

8 Ko e moʻoni, ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ʻoku ʻi ai ʻa e niʻihi ʻiate kimoutolu ʻoku fekumi ki he ngaahi fakaʻilonga, pea kuo ʻi ai ha faʻahinga pehē talu pē mei he kamataʻangá;

9 Kae vakai, ʻoku ʻikai tupu ʻa e tuí ʻi he ngaahi fakaʻilongá, ka ʻoku hoko mai ʻa e ngaahi fakaʻilonga kiate kinautolu ʻoku tuí.

10 ʻIo, ʻoku hoko mai ʻa e ngaahi fakaʻilongá tuʻunga ʻi he atuí, ʻo ʻikai ʻi he loto ʻo e kau tangata, pe ʻi heʻenau faʻitelihá, ka ʻi he finangalo ʻo e ʻOtuá.

11 ʻIo, ʻoku hoko mai ʻa e ngaahi fakaʻilongá tuʻunga ʻi he tui, ki he ngaahi fuʻu ngāue lalahi, he kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha atui, ʻoku ʻikai ha tangata te ne faʻa fakatupu hōifua ki he ʻOtuá; pea ko ia ia ʻoku houhau ki ai ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai te ne hōifua ki ai; ko ia, ʻoku ʻikai te ne fakahā ha ngaahi fakaʻilonga ki he faʻahinga peheé, ka ʻi he bhouhau pē ki honau cfakahalaiaʻi.

12 Ko ia, ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ʻikai te u leleiʻia ʻi he niʻihi ʻo kimoutolu ʻa ia kuo nau fekumi ki he ngaahi fakaʻilonga mo e ngaahi meʻa fakaofo ke maʻu ai ʻa e tuí, kae ʻikai ke ʻaonga ki he tangatá ki hoku fakalāngilangiʻí.

13 Ka neongo iá, ʻoku ou fai ʻa e ngaahi fekau, pea kuo tafoki ʻa e tokolahi mei heʻeku ngaahi fekaú ʻo ʻikai te nau tauhi ia.

14 Naʻe ʻiate kimoutolu ʻa e kau atono fefine mo e kau tono tangata; kuo tafoki atu hanau niʻihi meiate kimoutolu, pea ʻoku kei nofo ʻiate kimoutolu ʻa e niʻihi kehe ʻa ia ʻe fakahā ʻamui.

15 Tuku ke tokanga ʻa kinautolu peheé pea fakatomala fakatoʻotoʻo, telia naʻa hoko mai kiate kinautolu ʻa e fakamāú ʻo hangē ko ha tauhele, pea ʻe fakahā ʻenau valé, pea ʻe muimui ʻiate kinautolu ʻa ʻenau ngaahi ngāué ʻi he ʻao ʻo e kakaí.

16 Pea ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ʻo hangē ko ʻeku lea ʻi muʻá, ko ia ia te ne afakasio ki ha fefine ke bholi ki aí, pe kapau ʻe ctono ha niʻihi ʻi honau lotó, ʻe ʻikai te nau maʻu ʻa e Laumālié, ka te nau fakaʻikaiʻi ʻa e tuí pea ilifia.

17 Ko ia, ko au, ko e ʻEikí, kuó u pehē, ko e kau aloto-ilifiá, mo e kau taʻetuí, mo e kau bloi kotoa pē, pea mo ia ʻoku manako mo cfai ha loí, pea mo e tokotaha feʻauakí, mo e tokotaha fie maná, te nau maʻu honau tufakanga ʻi he dano ʻoku vela ʻi he afi mo e makavelá, ʻa ia ko e mate eʻanga uá.

18 Ko e moʻoni ʻoku ou pehē, ʻe ʻikai te nau kau ʻi he aʻuluaki toetuʻú.

19 Pea ko ʻeni vakai, ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou pehē kiate kimoutolu ʻoku ʻikai ke afakatonuhiaʻi ʻa kimoutolu, koeʻuhí ko e ʻiate kimoutolu ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení.

20 Ka neongo iá, ko ia ia te ne afaʻa kātaki ʻi he tuí mo fai hoku lotó, ʻe ikuna ʻe ia, pea te ne maʻu ha btofiʻa ʻi he māmaní ʻi he hoko mai ʻa e ʻaho ʻo e liliú.

21 ʻI he taimi ʻe aliliu ai ʻa e bmāmaní, ʻio, ʻo fakatatau ki he sīpinga naʻe fakahā ki heʻeku kau ʻaposetoló ʻi he funga cmoʻungá; ʻa ia ko e fakamatala ki aí kuo teʻeki ai te mou maʻu ʻa hono kakató.

22 Pea ko ʻeni, ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ko e meʻa ʻi heʻeku pehē te u fakahā hoku lotó kiate kimoutolú, vakai te u fakahā ia kiate kimoutolu, ʻo ʻikai ʻi he funga ʻo e fekau, he ʻoku ʻi ai ʻa e tokolahi ʻoku ʻikai te nau tokanga ke tauhi ʻeku ngaahi fekaú.

23 Ka te u ʻoatu kiate ia ʻokú ne tauhi ʻeku ngaahi fekaú ʻa e ngaahi ameʻa lilo ʻo hoku puleʻangá, pea ʻe ʻiate ia ia ko e matavai ʻo e bvai moʻui, ʻoku cmapunopuna hake ki he moʻui taʻengatá.

24 Pea ko ʻeni, vakai, ko e finangalo ʻeni ʻo e ʻEikí ko homou ʻOtuá ʻo kau ki heʻene kau māʻoniʻoní, ke nau fakatahataha mai ʻa kinautolu ki he fonua ko Saioné, ʻo ʻikai ʻi he fakavavevave, telia naʻa ʻi ai ha moveuveu, ʻa ia ʻokú ne langaki ʻa e ngaahi mahaki fakaʻauha.

25 Vakai, ko e fonua ko aSaioné—ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou puke ia ʻi hoku nima ʻoʻokú;

26 Ka neongo ia, ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou ʻoatu kia aSisa ʻa e ngaahi meʻa ʻa Sisá.

27 Ko ia, ko au ko e ʻEikí ʻoku ou loto ke mou fakatau mai ʻa e ngaahi konga fonuá, koeʻuhí ke mou maʻu ha tuʻunga mālohi ki he māmaní, koeʻuhí ke mou maʻu ha totonu ke ʻekeʻi mei he māmaní, koeʻuhí ke ʻoua naʻa ueʻi hake ʻa kinautolu ke ʻita.

28 He ʻoku fakahū ia ʻe aSētane ki honau lotó ke ʻita kiate kimoutolu, pea ke lilingi toto.

29 Ko ia, ʻe ʻikai maʻu ʻa e fonua ko Saioné ka ʻi hono fakatau mai, pe ʻi he toto, ka ʻikai ʻe ʻikai ha tofiʻa maʻamoutolu.

30 Pea kapau ʻe maʻu ia ʻi he fakatau mai, vakai ʻoku mou monūʻia;

31 Pea kapau ʻi he toto, ko e meʻa ʻi he fekauʻi ʻa kimoutolu ke ʻoua ʻe lilingi totó, vakai, ʻe ʻohofi ʻa kimoutolu ʻe homou ngaahi filí, pea ʻe fakamamahiʻi ʻa kimoutolu mei he kolo ki he kolo, pea mei he fale lotu ki he fale lotu, pea ko e tokosiʻi pē ʻe tuʻu ke maʻu ha tofiʻá.

32 Ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou ʻita ki he kau fai angahalá; ʻoku ou taʻofi hoku Laumālié mei he kakai ʻo e māmaní.

33 Kuó u fuakava ʻi heʻeku ʻitá, peá u tuʻutuʻuni ke ʻi ai ʻa e ngaahi atau ʻi he funga ʻo e māmaní, pea ʻe tāmateʻi ʻe he kau fai angahalá ʻa e kau fai angahalá, pea ʻe hoko mai ʻa e manavahē ki he tangata kotoa pē;

34 Pea naʻa mo e kau amāʻoniʻoní foki ʻe ʻikai te nau meimei hao; ka neongo iá, ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou ʻiate kinautolu, pea te u bʻalu hifo mei he langí mei he ʻao ʻo ʻeku Tamaí ʻo tutu ke ʻosiʻosingamālie ʻa e kau cfai angahalá ʻaki ʻa e dafi taʻe-faʻa-mate.

35 Pea vakai, ʻoku teʻeki ai ke hoko ʻeni, ka ʻe faifai pē pea hoko.

36 Ko ia, ko e meʻa ʻi heʻeku tuʻutuʻuni ʻe au, ko e ʻEikí, ʻa e ngaahi meʻá ni kotoa pē ke hoko mai ʻi he funga ʻo e māmaní, ʻoku ou loto ke fakatahataha ʻa ʻeku kau māʻoniʻoní ki he fonua ko Saioné;

37 Pe ke toʻo ʻe he tangata kotoa pē ʻa e amāʻoniʻoní ʻi hono ongo nimá pea mo e tui faivelengá ʻi hono kongalotó, pea hiki hake ha bleʻo fakatokanga ki he kakai ʻo e māmaní; pea fakahā ʻi he lea pea mo e feholaki koeʻuhí ʻe hoko mai ʻa e cfakaʻauhá ki he kau fai angahalá.

38 Ko ia, tuku ke fakamāʻopoʻopo ʻe heʻeku kau ākonga ʻi Ketilaní ʻa ʻenau ngaahi meʻa fakaemāmaní, ʻa ia ʻoku nau nofo ʻi he ngoueʻanga ko ʻení.

39 Tuku ke fakatau atu ʻa e kelekelé ʻe heʻeku tamaioʻeiki ko Taitusi Pilingisí, ʻa ia ʻoku tauhi iá, koeʻuhi ke ne mateuteu ʻi he tō-taʻu ka hoko maí ke fai hake ʻa ʻene fonongá ki he fonua ko Saioné, fakataha mo kinautolu ʻoku nofo ʻi hono funga ʻo iá, tuku kehe pē ʻa kinautolu te u taʻofi kiate aú, ʻa ia ʻe ʻikai te nau ʻalu kae ʻoua ke u fekauʻi ʻa kinautolu.

40 Pea tuku ke ʻohake ʻa e ngaahi paʻanga kotoa pē ʻe lava ke maʻú, ʻoku tatau ai pē kiate au pe ʻe siʻisiʻi ia pe lahi, ke ʻoatu ki he fonua ko Saioné, kiate kinautolu kuó u tuʻutuʻuni ke tali ʻa e paʻangá.

41 Vakai, ko au, ko e ʻEikí, te u tuku ki heʻeku tamaioʻeiki ko Siosefa Sāmita, ko e Siʻí, ʻa e mālohi ke ne lava ʻo aʻiloʻi ʻi he Laumālié ʻa kinautolu ʻe ʻalu hake ki he fonua ko Saioné, pea mo kinautolu ʻo ʻeku kau ākongá ʻe tatalí.

42 Tuku ki heʻeku tamaioʻeiki ko Niueli K. Uitenií ke ne tauhi ʻa hono fale koloá, pe ʻi hono ʻai ʻe tahá, ʻa e fale koloá, ʻo kiʻi fuofuoloa siʻi ange.

43 Ka neongo iá, tuku ke ne ʻoatu ʻa e paʻanga kotoa pē te ne lava ke ʻoatú ke ʻave ia ki he fonua ko Saioné.

44 Vakai, ʻoku ʻi hono ongo nima ʻoʻoná ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení, tuku ke ne fai ʻa e meʻa ʻoku hoa mo e anga-fakapotopotó.

45 Ko e moʻoni ʻoku ou pehē, tuku ke fakanofo ia ko e fakafofonga ki he kau ākonga ʻe tatalí, pea tuku ke fakanofo ia ki he mālohi ko ʻení;

46 Pea ko ʻeni ke mou ʻaʻahi fakatoʻotoʻo ki he ngaahi potu siasí, mo ʻeku tamaioʻeiki ko ʻŌliva Kautelé, ʻo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi meʻá ni kiate kinautolu. Vakai, ko hoku lotó ʻeni, pea maʻu ʻa e ngaahi paʻanga ʻo hangē foki ko ʻeku fekaú.

47 Ko ia ia ʻe atui faivelenga mo tuʻu maʻú, te ne ikunaʻi ʻa e māmani.

48 Ko ia ia te ne ʻoatu ha ngaahi koloa ki he fonua ko Saioné te ne maʻu ha atofiʻa ʻi he maama ko ʻení, pea ʻe muimui kiate ia ʻa ʻene ngaahi ngāué, kae ʻumaʻā foki mo ha totongi ʻi he maama ka hoko maí.

49 ʻIo, pea ʻoku monūʻia ʻa e kakai pekia ʻoku apekia ʻi he ʻEikí, ʻo fai atu mei heni, ʻi he taimi ʻe hāʻele mai ʻa e ʻEikí, pea ʻe bmole atu ʻa e ngaahi meʻa motuʻá, pea hoko ʻo foʻou ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē, te nau ctoe tuʻu hake mei he maté pea ʻikai toe dmate ʻamui, pea te nau maʻu ha tofiʻa ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí, ʻi he kolo māʻoniʻoní.

50 Pea ko ia ia ʻe moʻui ʻi he taimi ʻe hāʻele mai ai ʻa e ʻEikí, pea kuó ne tauhi ʻa e tuí, ʻe amonūʻia ia; ka neongo iá, kuo tuʻutuʻuni kiate ia ke ne bmate ʻi he taʻu motuʻa ʻo e tangatá.

51 Ko ia, aʻe btupu hake ʻa e fānaú kae ʻoua ke nau hoko ʻo motuʻa; ʻe mate ʻa e kau tangata motuʻá; ka ʻe ʻikai te nau mohe ʻi he efú, ka te nau cliliu ʻi he kemo ʻo e mata.

52 Ko ia, ko hono ʻuhinga ʻeni naʻe malanga ʻaki ai ʻe he kau ʻaposetoló ki he māmaní ʻa e toe tuʻu ʻo e maté.

53 Ko e ngaahi meʻa ko ʻení ko e ngaahi meʻa ia kuo pau ke mou ʻamanaki atu ki aí; pea, ko e lea ʻi he anga ʻo e finangalo ʻo e ʻEikí, ʻoku aofi mai ia ʻi he taimí ni, pea ʻi ha taimi ʻe hoko mai, ʻio ʻi he ʻaho ʻo e hāʻele mai ʻa e Foha ʻo e Tangatá.

54 Pea ʻe aʻu ki he houa ko iá, ʻe ʻi ai ʻa e kau atāupoʻou vale ʻi he lotolotonga ʻo e kau tāupoʻou potó; pea ʻi he hoko mai ʻa e houa ko iá ʻe ʻi ai hano vaheʻi ʻaupito ʻo e kau māʻoniʻoní mei he kau fai angahalá; pea ʻi he ʻaho ko iá te u fekau atu ʻa ʻeku kau ʻāngeló ke btoʻo atu ʻa e kau fai angahalá pea laku ʻa kinautolu ki he afi taʻe-faʻa-maté.

55 Pea ko ʻeni vakai, ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ʻikai te u leleiʻia ʻi heʻeku tamaioʻeiki ko aSitenei Likitoní; ʻokú ne bfakahikihikiʻi ia ʻe ia ʻi hono lotó, pea naʻe ʻikai te ne tali ʻa e akonakí, ka ne fakamamahiʻi ʻa e Laumālié;

56 Ko ia ʻoku ʻikai ke lelei ʻa ʻene atohí ki he ʻEikí, pea te ne fai mo ha tohi ʻe taha; pea kapau ʻe ʻikai tali ia ʻe he ʻEikí, vakai, ʻe ʻikai kei tuʻu ia ʻi he lakanga ʻa ia kuó u fili ia ki aí.

57 Pea ko e tahá, ko e moʻoni ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ko akinautolu ʻoku nau holi ʻi honau lotó ʻi he angavaivai ke bfakatokanga ki he kau angahalá ke nau fakatomalá, tuku ke fakanofo ʻa kinautolu ki he mālohi ko ʻení.

58 He ko e ʻaho ʻeni ʻo e fakatokanga, pea ʻikai ko ha ʻaho ʻo e ngaahi lea lahi. He ko au, ko e ʻEikí, ʻe ʻikai ke manukiʻi au ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.

59 Vakai, ʻoku ou haʻu mei ʻolunga, pea ʻoku ʻi lalo ʻa hoku mālohí. ʻOku ou māʻolunga ʻi he meʻa kotoa pē, pea ʻoku ou ʻi he meʻa kotoa pē, pea ʻi loto ʻi he meʻa kotoa pē, peá u ahakule ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē, pea ʻe hoko ʻa e ʻaho ʻe moʻulaloa ai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē kiate au.

60 Vakai, ko e aʻĀlifá mo e ʻŌmeká au, ʻio ko Sīsū Kalaisi.

61 Ko ia, tuku ke tokanga ʻa e kakai kotoa pē pe ʻe anga-fēfē ʻenau taku ʻa hoku ahingoá ʻi honau loungutú—

62 He vakai, ko e moʻoni ʻoku ou pehē, ʻoku ʻi ai ʻa e tokolahi ʻoku nau halaia ʻi he fakahalaiaʻangá ni, ʻa ia ʻoku nau taku ʻa e huafa ʻo e ʻEikí, pea nau takuanoa ia, he ʻoku ʻikai te nau maʻu ha mafai.

63 Ko ia, tuku ke fakatomala ʻa e siasí ʻi heʻenau ngaahi angahalá, pea ko au, ko e ʻEikí, te u maʻu ʻa kinautolu; ka ʻikai pea ʻe motuhi atu ʻa kinautolu.

64 Manatu, ko e meʻa ʻoku haʻu mei ʻolungá ʻoku atoputapu, pea kuo pau ke tokanga ʻi hono blea ʻakí, pea ke lea ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié; pea ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha fakahalaia ʻi he fai ʻení, pea te mou maʻu ʻa e Laumālié cʻi he lotu; ko ia, ʻi he ʻikai fai ʻení ʻoku kei tuʻu ai pē ʻa e fakahalaiá.

65 Tuku ke kumi ʻe heʻeku ongo tamaioʻeiki, ko Siosefa Sāmita, ko e Siʻí, pea mo Sitenei Likitoní, hana ʻapi, ʻo hangē ko hano akonekina ʻa kinaua ʻi he alotu ʻe he Laumālié.

66 Ko e ngaahi meʻa ʻeni ʻoku toe ke ikunaʻi ʻi he faʻa kātaki, koeʻuhí ke maʻu ʻe kinautolu peheé ha anāunau ʻoku mahulu ange hono bmamafá taʻengata, pea ka ʻikai, ko ha fakahalaia ʻoku lahi angé. ʻĒmeni.