Repeka Swain Williams: Tutumau & Lēmafaagaeetia

O Repeka Swain o le uii o le fanau e toa 10, na fanau mai i Penisilevania, ISA, i le 1798.² Pe tusa o le iva o ona tausaga, na siitia atu ai lona aiga i Niagara, e latalata i le Iunaite Setete–tuaoi o Kanata. Sa latou nonofo latalata i Fort Niagra latou te faalogoina ai le papa o fana pe a osofaia le aai i le taimi o le Taua o le 1812. E oo foi i le taimi a o teineitiiti, sa faaalia lava e Repeka lona le fefe. I se tasi taimi, a o malaga na o ia i le togavao, sa la fetaui ai faafesagai ma se urosa i luga o le ala. Sa i lona lima se tamai faamalu, sa ia tatala ma toe faamoe i foliga o le urosa mo ni nai taimi, ma sa sola ese ai le urosa.³

Ina ua 17 tausaga o Repeka, sa ia asaina le Vaitafe o Ontario e asiasi i lona uso i Detroit. I lea faigamalaga sa la feiloai ai ma le pailate mata uliuli ma le maualuga o le vaa, o Feterika Granger Williams. O a la feiloaiga faisoo na vave ai ona liua lagona faamamai i le alofa, ma faaipoipo ai le toalua lea i le faaiuga o le 1815. Sa femalagai taamilo le au Williams i le Western Reserve o Ohaio, ISA, a o lei faamautu mulimuli ane ai i Katelani pe tusa o le 1828. Sa avea lona toalua ma fomai o mea tau vailaau faafomai ma avea ai o se tagata lauiloa i ona tomai, ma sa aoao Repeka e fesoasoani ia te ia i le faatautaiga. E toafa le la fanau.

I le tautoulu o le 1830, na taunuu ai uluai faifeautalai Mamona i Katelani. Sa faalogo Repeka ma le naunautai ia i latou ma auai i fonotaga uma a faifeautalai; sa ia aumaia foi lana fanau. Sa auai foi Feterika i le tele o taimi e avanoa ai mai lana galuega faafomai. Sa la suesue faatasi, talatalanoa, ma aoao faatasi, ae o Feterika sa tau le talitonu i ana tautinoga. I lea taimi sa oo ina faatalitonuina ia Repeka i le moni a’ia’i o le talalelei.

O se talafaamaumau o le aiga sa faamatala mulimuli ane ai o Repeka o se ituaiga o Eva i le Faatoaga o Etena: o ia “o lē sa vaai muamua i mea e tatau ai” e ulufale atu ai i le faaaumeaina atoa i le feagaiga o le talalelei.⁴ Sa papatisoina o ia i le masina o Oketopa 1830.

Sa faalotolotolua pea Feterika. O nisi taimi sa ia manao e tuu pea ia le Ekalesia ia, ae i le faaiuga sa le mafai ona sa ia lagona o loo tata’i atu pea o ia i lena tusi paia, fou o tusitusiga paia: o le Tusi a Mamona. A o galue le Agaga ia te ia, sa ia iloa ai le moni aiai o le talalelei ma mulimuli ai i le faataitaiga a Repeka e ala i lona papatiso.

Ina ua vave ona avea le Ekalesia ma totonugalemu o olaga o Feterika ma Repeka, na vave ona i ai se aafiaga tele i le la aiga. Sa faauuina Feterika o se toeaina ina ua maea lona papatisoga ma le faamauga. I le aso lava na sosoo ai, sa ia taliaina ai ma lona naunautai se tofiga e toe o ni nai vaiaso ona malaga loa lea e auauna i se misiona ma Oliva Kaotui. Sa la mafaufau o le misiona e na o le tolu vaiaso le umi; ae o le mea moni na avea ma se malaga e 10 masina i Misuri. O lona toesea mai le aiga mo se taimi umi sa avea lea ma taimi muamua o le tele o isi vaitaimi faapea mo Repeka. Ona o taumafaiga faafaifeautalai a Feterika ma lona valaauga i le Au Peresitene Sili, sa toesea ai o ia i le tele o taimi. O Repeka, e pei foi o le tele o isi tamaitai Mamona i le popofou, sa faaaluina ia masina uumi i le osiga o le la aiga ma tausia le la fanau e aunoa ma le fesoasoani a lona toalua.

E ui i le galuega, ae sa faaauau pea ona faamaoni Repeka ma auauna atu ma le naunautai. Sa faamautu le Perofeta o Iosefa Samita ma lona aiga i le fale o le au Williams mo se taimi ina ua faatoa taunuu atu le au Samita i Katelani. Sa faamaonia e Repeka lona faamaoni i le Perofeta ma lona aiga a o ia tausia i latou i taimi o faigata. I se tasi taimi na o mai ai le au faatupu faalavelave ma siomia le fale e saili ia Iosefa. Sa faaofu e Repeka ia Iosefa i lona ofu talaloa ma lona pulou e faalafi ai. Sa mafai ona tuua e Iosefa le fale ma alu ese atu ma le saogalemu mai le tumutumu o tagata.

Ia Mati o le 1832, sa toe saunia ai e Repeka se isi fesoasoaniga taua tele mo le Perofeta ina ua osofaia e tagata faatupu faalavelave le faatoaga a John Johnson i Hiram, Ohaio, ma fasia tigaina ai Iosefa Samita ma Sini Rikitone. Ina ua maea ona latou fasi ma le leai o se uiga ia Sini ma taumafai e faainu Iosefa i se vai oona, sa latou valitaina ma faapipii fulu o manu i le Perofeta. Ina ua vaai atu Ema Samita i lona toalua, sa faapea lava ia o le toto le ta, ma sa matapogia ai.⁵ Sa alu lena po o tau fofoe ese e Repeka ma Feterika le ta mai le tino tafetotoi ma le manuanua o Iosefa, ma na la tausia le fanau a le au Samita. Sa fesoasoani tele lea auaunaga, aua na toe maua ai le malosi o Iosefa e lauga ai i le taeao na sosoo ai.

O se tasi o faamoemoega sili ona tumau o Repeka ia taliana e lona aiga, aemaise lava o lona tama, le talalelei toefuataiina ma mauaina faamanuiaga o le olioli o le faatuatuaga. E faapei foi o Liae na tofo o ia i le alofa o le Atua ma manao e faasoa atu i e e sili atu ona latalata ia te ia (tagai i le 1 Nifae 8:12). I le mafaufau ai i lena mea, sa tusi atu ai Repeka ma le naunautai i lona aiga e uiga i lona liua ma lana molimau ma le olioli sili ua ia lagonaina i le avea ai ma se tagata o le Ekalesia.

Ae peitai, o le liua o Repeka sa ita tele ai lona tama. I lana tali puupuu mai na ia faatonu malosi ai o ia e tuua le Ekalesia. Ae e lei maluelue ai Repeka. Sa ia tali atu, e pei ona faamatalaina e le na tusia le tala faaleaiga, e faapea, “ua sili atu ona mausali lona talitonuga nai lo se isi lava taimi i le moni o aoaoga faavae a Mamona” ma sa aofia ai ma lana lava molimau mamana.⁶ Sa ia faanoanoa ona e lei maua mai i lenei tusi le taunuuga sa ia faamoemoe i ai. Sa taufaamatau mai lona tama o le a faato o ia ma tautino mai o le a motusia fesootaiga uma ma ia pe a ia le tuua le Ekalesia.

Ae sa lei faavaivai lava Repeka ma faaauau pea ana taumafaiga e faasoa atu le talalelei. I le 1834 sa ia tusia ai se isi tusi —e na o le pau lea o le tusi na taulimaina—e lona tama, na faailoaina ai le loloto o lona faatuatua ma le tiga sa ia lagonaina i le teenaina e lona tama o soo se mea e uiga i Mamona.

Sa faitauina e lona tama se nusipepa sa lipotia mai ai le osofaia o le Ekalesia, ae patino lava i mea e uiga i le Tusi a Mamona ma le molimau a Molimau e Toatolu ma taumafai ai e upuesea ia Repeka i nei tala.

“Ua oo mai ia te au le lagona tiga i le faalogoina ua matua le mautonu lou mafaufau e uiga i le Tusi a Mamona,” sa ia tusi atu ai. Sa faasoa atu e Repeka lana molimau o le Tusi a Mamona i lona siiina mai o mau mai le Tusi a Mamona ma mai faaaliga fou a Iosefa Samita. Sa ia faamatalaina foi e faapea o loo valoia mai e le tusi le filifilia o ni molimau se toatolu. Mo se faamaoniga, sa ia toe sii maia mai le perofeta anamua o Eteru, o le na fai mai, “e mautu nei mea i le mau a le toatolu” ma o le moni o lenei tusi o le a “faaalia mai” (Eteru 5:4).⁷

Ona faamatala lea e Repeka lona vaai tino i Molimau e Toatolu—Tavita Uitimera, Matini Harisi, ma Oliva Kaotui—ma faalogo ia i latou o molimau mai na latou vaai i se agelu ma papatusi auro. Ina ua uma ona ia puipuia a latou molimau ma tulaga faaletagata, sa ia tauanauina lona tama ina ia sailiili atili i le galuega. Aua, sa ia tusi atu i lona tama, afai “o le a oulua iloaina ma tina tulaga o loo matou faia e fesootai ma lenei galuega, ua faatauanauina au o le a oulua talitonu i ai.”⁸

I le toe taua ai o le folafolaga a Moronae i le faaiuga o le Tusi a Mamona, sa aioi atu Repeka ina ia mafai e lona aiga ona ole atu i le Atua ina “ia na faapupulaina o latou manatu i ala o le upumoni.” Ona ia fuafua lea e auina atu se faifeautalai “e mafai ona aoaoina atu le Talalelei e pei ona faia e Iesu,” e fesoasoani atili ai ia i latou.⁹ I le faaiuga e lei i ai lava ma se mea a lona tama na faia i ai.

E oo lava i ana tusi i lona tuagane o Ioane—o le sa sili ona latalata i ai Repeka—na toe faafoi atu e lei tatalaina. I tua o se tasi o tusi na toe foi atu, na tusi ai e Ioane, “E faasa au e tama ona faitau au tusi, pe tusi atu ia te oe. Tofa ma ia faamanuia pea le Atua ia te oe. O lou tuagane o Ioane.”¹⁰

Ae ui i lea, sa faamanuiaina taumafaiga faafaifeautalai a Repeka i lona uso matua, o Sara Swain Clark. Sa liliu Sara i le Ekalesia i Michigan i le 1832. Sa auai foi le tama teine a Sara i le Ekalesia ma sa faamaoni i laua i o la olaga atoa.

Na tusa lava po o le a le tiga ma le matuitui na lagona e Repeka mai faaiuga a lona tama, ae na alofa pea ia te ia. Na ia tusia: “E faavauvau lo’u loto i o’u sootaga e tusa i la le tino. … Ou te tatalo i le Alii ia faamafanafanaina oe i ou aso mulimuli e lona Agaga Paia ma ia avea ai ma ou aso e sili ona lelei. … Ou te faamoemoe o le a faafilemuina lou mafaufau e tusa ma lenei galuega. Ia e mautinoa matou te lagonaina le mausali i le galuega ma le iloa o loo i ai le Alii i le foeuli.”¹¹

E ao ia Repeka ona tauivi pea e le gata i le le talitonu o lona tama ae faapea foi i faafitauli o le tautinoga a lona toalua i le faatuatuaga. I le 1837 ma le 1838, a o avea lona toalua, o Feterika, ma se tasi o le Au Peresitene Sili, sa tele ona ia feeseeseai soo ma isi taitai o le Ekalesia. Na oo lava ina ia tuua le Ekalesia mo se taimi ma tapeina ai lona igoa. Peitai, e lei umi lava, ae faamaualaloina e Feterika ia lava, ma toe auai i le Ekalesia, ma maliu ua auai atoatoa. E le o i ai sa matou faamaumauga o lagona o Repeka i lea taimi, ae o le a ia le faanoanoa lava i lana feoeoea’iga faamaoni ai ma le Au Paia ma tumau i lana tautinoga.

Ina ua oo atu tala o le tetee o Feterika i le tama o Repeka i Niu Ioka, sa faamoemoe Isaako o le a lafoa’ia foi e Repeka le faatuatuaga. Peitai, sa auina atu e Repeka se tusi ia te ia e faailoa atu ai le faaauauina pea o lona faamaoni a’ia’i. Ina ua maea ona ia faitauina lana tusi, sa lulu lemu le ulu o Isaako ma faapea mai, “E leai ma se upu e tasi o le salamo.”¹²

Sa tumau pea le lototoa o Repeka i lona puipuia o Iosefa Samita ma le Ekalesia toefuataiina. Ma e ui i osigataulaga ua mafua ona o le filifilia o le Ekalesia nai lo lona tama, sa faaauau pea e Repeka ona faamamalu ia te ia. Sa ia faatauaina mea na aoao atu e lona tama ia te ia, ma sa ia faailoa atu lona alofa ma le lotofaafetai mo ia. Sa ia faaiu lana tusi o le 1834 ma tusia ai e faapea o le a ia “manatuaina pea faatonuga … na ou maua mai i lou Tama pele.”¹³

Na maliu le tama o Repeka i le 1839. I le na o le 3 tausaga mulimuli ane ai ae maliu lona toalua. E ui i nei faigata matuitui, ae sa tumau pea le faatuatua ma le lototele o Repeka. Ina ua malaga atu le Au Paia i sisifo o Iuta, sa ia malaga faatasi ai ma le aiga o lona atalii o Ezra ma aveina lana lava taavale toso. Mulimuli ane sa ia puleaina se faatoaga i Mill Creek. Ina ua maea le fausiaina o le Tapeneko i Sate Leki ma talosagaina foi le Au Paia e foai atu soo se mea latou te maua, sa ia tuuina atu se seti o sipuni siliva mo le gaosiaina o fata mo le laulau faamanatuga. Ma mulimuli ane ai i le 1860, e ui ua vaivai tele o ia, ae ina ua valaauina o ia ma lona aiga e Peresitene Polika Iaga e faamautu i le Vanu o Cache, Iuta, e mamao ese atu, sa ia toe siitia atu foi ma le naunautai —ma sa toe aveina atu foi e ia lana lava taavale toso.

Na maliu Repeka i Smithfield, Iuta, i le aso 25 o Setema, 1861. Sa ia tumau ma le faamaoni i ona talitonuga, lona malamalama i le upumoni, ma mea sa ia oo i ai. Sa ia “tutumau ma le le mafaagaeetia” e oo i le iuga (Mosaea 5:15).