Seminelí
Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié


“Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié,” Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2021)

“Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié,” Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné

ʻĪmisi
talavou ʻoku lau folofola

Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié

Ko e ʻOtuá ʻa e Tupuʻanga ʻo e Moʻoni Kotoa Pē

  1. ʻOku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pea ko Ia ʻa e tupuʻanga ʻo e moʻoni kotoa pē. Koeʻuhí ʻoku ʻofa ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu mo finangalo ke tau fakalakalaka ke tau hoko ʻo hangē ko Iá, kuó Ne poupouʻi kitautolu ke “fekumi ki he ʻiló, ʻio, ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118). ʻI heʻetau fekumi ki he moʻoní, ʻe lava ke tau falala kakato kiate Ia, ʻo falala ki Hono potó, ʻEne ʻofá, mo Hono mālohí ke akoʻi mo tāpuakiʻi kitautolu. Kuo talaʻofa ʻe he ʻOtuá ke fakahā ʻa e moʻoní ki hotau ʻatamaí mo hotau lotó ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní kapau te tau fekumi faivelenga kiate Ia.

  2. Kuo akoʻi mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e founga ke maʻu ai e ʻilo fakalaumālié ke tokoni kiate kitautolu. Kuó Ne fokotuʻu ʻa e ngaahi tuʻunga kuo pau ke tau muimui ai kae lava ke maʻu ʻa e ʻilo ko iá. ʻOku fie maʻu ʻe he sīpinga ʻa e ʻOtuá kuo fakanofo fakalangí ke tau maʻu ha holi moʻoni ke ʻilo ʻa e moʻoní pea tau loto fiemālie ke moʻui ʻo fakatatau ki he meʻa ko ia kuó Ne fakahaá. ʻE tataki kitautolu ʻe he holi fakamātoató ke fekumi ki he moʻoní ʻo fakafou ʻi he lotú pea ako fakamaatoato ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá.

  3. Taimi ʻe niʻihi ʻe lava ke tau maʻu ha fakamatala foʻou pe ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tokāteliné, ngaahi founga ngāué, pe ko e hisitōlia ʻo e Siasí ʻoku ngali faingataʻa ke mahinó.

    Ko e konga mahuʻinga ʻo ʻetau feinga ke ako ʻa e moʻoní ko hono fai ha ngaahi fehuʻi pea fekumi ki he talí. Mahalo ko e niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi te tau fakakaukau ki aí ko e ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku totonu ke fakakaukau ko e ngaahi fehuʻi kuo ueʻi fakalaumālié ko ha ngaahi meʻafoaki ia mei he ʻOtuá ʻoku nau ʻomi ha ngaahi faingamālie ke tau fakatupulaki ai ʻetau mahinó pea ke fakamālohia ai ʻetau loto fakapapau ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke akoʻi kitautolu. Ko e hā pē e tupuʻanga ʻo e ngaahi fehuʻí, kuo faitāpuekina kitautolu ʻaki e malava ko ia ke fakakaukau mo fakaʻuhingaʻi mo maʻu e ivi tākiekina ʻo e ʻEikí, ke fakamaama hotau ʻatamaí mo fakaloloto e mahino ʻoku tau maʻú. ʻE uesia lahi ʻe he tōʻonga fakakaukau mo e taumuʻa ʻoku tau fai ʻaki ha ngaahi fehuʻi pea fekumi ki he talí, ʻa ʻetau malava ke ako ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

  4. ʻE lava ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ko ʻení ʻo tataki kitautolu ʻi heʻetau feinga ke ako mo mahino e moʻoni taʻengatá pea mo fakaleleiʻi e ngaahi fehuʻí mo e palopalemá:

    • Ngāue ʻi he tuí.

    • Vakaiʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá.

    • Fekumi ki ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

Tefitoʻi Moʻoni 1: Ngāue ʻi he Tui

  1. ʻOku tau ngāue ʻi he tui ʻi he taimi ʻoku tau fili ai ke falala ki he ʻOtuá pea ʻuluaki tafoki kiate Ia ʻi he lotu fakamātoato, ako ʻEne ngaahi akonakí, mo talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú.

  2. ʻI heʻetau feinga ke fakatupulaki ʻa e mahino ʻoku tau maʻú pea fakaleleiʻi ha ngaahi palopalema, ʻoku mahuʻinga ke tau falala ki he fakamoʻoni ʻa ia kuo tau ʻosi maʻu kau kia Sīsū Kalaisí, Fakafoki Mai ʻo ʻEne ongoongoleleí, mo e ngaahi akonaki ʻo ʻEne kau palōfita kuo fakanofó. Naʻe ʻakoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē: “ʻI he hoko mai ʻa e ngaahi taimi peheé pea hoko mo e palopalemá, pea ʻikai maʻu vave hano fakaleleiʻí, pīkitai ki he meʻa kuó ke ʻosi ʻiló pea tuʻu maʻu kae ʻoua kuo maʻu ha ʻilo lahi ange” (“ʻEiki, ʻOku Ou Tui,” Liahona, Mē 2013, 94). Kuo fakaafeʻi kitautolu ʻe he ʻEikí Tonu ke tau “sio pē kiate [Ia] ʻi he fakakaukau kotoa pē; ʻoua ʻe tālaʻa, ʻoua ʻe manavahē” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:36

  3. Lolotonga e taimi ʻoku ʻikai ke tau lava ai ʻo maʻu vave ha tali ki heʻetau ngaahi fehuʻí, ʻoku tokoni ke manatuʻi neongo kuo fakahā mai ʻe he Tamai Hēvaní e meʻa kotoa ʻoku fie maʻu ki hotau fakamoʻuí, ka kuo teʻeki ai ke Ne fakahā mai ʻa e moʻoni kotoa pē. ʻI he hokohoko atu ʻetau feinga ke maʻu ha talí, kuo pau ke tau moʻui ʻaki e tuí—ʻo falala ʻe faifai pē pea te tau maʻu ʻa e ngaahi tali ʻoku tau fekumi ki aí. ʻI heʻetau tauhi faivelenga ki he moʻoní mo e maama kuo tau maʻú, te tau maʻu ʻo lahi ange. ʻOku faʻa hoko mai e tali ki heʻetau ngaahi fehuʻí mo e ngaahi lotú ʻi he “ʻotu lea ki he ʻotu lea, ʻa e akonaki ki he akonaki” (2 Nīfai 28:30).

Tefitoʻi Moʻoni 2: Vakaiʻi e Ngaahi Fakakaukaú mo e Ngaahi Fehuʻí ʻaki ha Fakakaukau ʻOku Taʻengata

  1. Ke vakaiʻi ʻa e ngaahi fakakaukaú, fehuʻí mo e ngaahi palopalema fakasōsialé ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá, tau fakakaukauʻi kinautolu ʻi hono ʻuhinga ʻi he palani ʻo e fakamoʻuí mo e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí. ʻOku tau fekumi ki he tokoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kae lava ke tau vakai ki ha ngaahi meʻa ʻo hangē ko e ʻafio ki ai ʻa e ʻEikí. ʻOku fakaʻatā ai heni ke tau liliu ʻa e fehuʻí (ke kehe ʻa e fakakaukau ki he fehuʻí) pea vakai ki he ngaahi fakakaukaú ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e moʻoni ʻa e ʻEikí kae ʻikai ko hono tali e ngaahi fakakaukau pe mahalo ʻa e māmaní. Te tau lava ʻo fai ʻeni ʻaki hono fai ange e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení, “Ko e hā ʻoku ou ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní, ʻEne palaní, mo ʻEne founga ngāue ki Heʻene fānaú?” pea “Ko e hā e ngaahi akonaki ʻo e ongoongoleleí ʻoku fekauʻaki mo iá, pe fakamahinoʻi e fakakaukau pe palopalema ko ʻení?”

  2. Mahalo ʻe fie maʻu ke vakaiʻi foki mo e ngaahi fehuʻi ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi meʻa fakahisitōliá ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá. ʻI heʻetau nofo maʻu ki heʻetau falala ki heʻetau Tamai Hēvaní mo ʻEne palani ʻo e fakamoʻuí, ʻoku tau lava ʻo vakai lelei ange ki he ngaahi meʻa ʻoku fai ki ai ʻa e hohaʻá. ʻE ala tokoni ke vakaiʻi e ngaahi fehuʻi fakahisitōliá ʻi he ʻuhinga fakahisitōlia totonú ʻaki hono fakakaukauʻi ʻa e ʻulungaanga fakafonuá mo e ngaahi meʻa angamaheni ʻo e taimi ko iá kae ʻikai ko hano fakatatau ki he ngaahi fakakaukau mo e ngaahi tōʻonga fakakaukau lolotongá.

  3. ʻOku mahuʻinga ke manatuʻi ʻoku ʻikai ʻomi ʻe he ngaahi fakamatala fakaikiiki fakahisitōliá ʻa e mālohi faifakamoʻui ʻo e ngaahi ouaú, fuakavá, mo e tokāteliné. ʻOku hangē hono tohoakiʻi ʻe he ngaahi fakamatala fakaikiiki ʻoku ʻikai ke loko mahuʻingá ʻo ʻikai fakatokangaʻi ai e mana ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí, ko hano fakamoleki ha taimi ke sivisiviʻi ha puha naʻe faʻo ai e meʻaʻofá kae tukunoaʻi e fakaofo ʻo e meʻaʻofá ʻiate ia peé.

Tefitoʻi Moʻoni 3: Fekumi ki ha Mahino Lahi Ange ʻo Fakafou ʻi he Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kuo Fokotuʻu Fakalangí

  1. Kuo fokotuʻu ʻe he ʻEikí ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ha konga ʻo e ngaahi founga kuó Ne ʻomi ki hono maʻu ha ʻilo fakalaumālié, peá Ne fakahaaʻi ai ʻa e moʻoní mo e fakahinohino ki Heʻene fānaú. ʻOku kau ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻa e maama ʻo Kalaisí, Laumālie Māʻoniʻoní, folofolá, mātuʻá, mo e kau taki ʻo e Siasí. ʻOku hoko ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá—ʻa e kau palōfita ʻa e ʻEikí ʻi he māmaní he ʻaho ní—ko ha maʻuʻanga tokoni mahuʻinga ia ʻo e moʻoní. Kuo fili mo fakanofo ʻe he ʻEikí ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení ke nau lea Maʻana.

  2. Te tau toe lava foki ke ako ki he moʻoní ʻi ha ngaahi maʻuʻanga tokoni falalaʻanga kehé. Ka neongo iá, ʻoku totonu ke tokanga ʻa e kau fekumi fakamātoato ki he moʻoní telia ʻa e ngaahi maʻuʻanga fakamatala taʻefalalaʻangá. ʻOku tau moʻui ʻi ha kuonga ʻoku “ui ʻa e koví ko e lelei, mo e leleí ko e kovi” ʻe he tokolahi (ʻĪsaia 5:20). Ko Sētane ʻa e tamai ʻo e ngaahi loí pea ʻokú ne feinga ke fakakeheʻi ʻa e moʻoní mo fakalotoa kitautolu ke tau tafoki mei he ʻEikí mo ʻEne kau tamaioʻeiki kuo fakanofó. ʻE lava ke maluʻi kitautolu mei he fakamatala halá pea mo kinautolu ʻoku nau feinga ke fakaʻauha ʻetau tuí ʻaki hono ako ke ʻiloʻi pea fakaʻehiʻehi mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku taʻe-falalaʻangá. ʻI heʻetau fekumi ki he tokoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní pea hanga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangi ʻa e ʻEikí ki ha tali mo ha fakahinohinó, ʻe lava ke faitāpuekina kitautolu ke tau fakafaikehekeheʻi ʻa e moʻoní mei he halá. Te tau lava ʻo falala ki he talaʻofa ʻa e ʻEikí, “ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní te mou lava ai ke ʻiloʻi hono moʻoni ʻo e ngaahi meʻa kotoa pē” (Molonai 10:5).

Tokoniʻi e Niʻihi Kehé Ke Nau Maʻu ʻa e ʻIlo Fakalaumālié

  1. Te tau tokoniʻi fēfē ʻaki hotau lelei tahá ʻa e niʻihi kehe ʻoku omi ke fai mai ha ngaahi fehuʻi pe fie ʻilo ki he tokāteline ʻo e Siasí, ngaahi founga ngāué, pe hisitōliá, ʻi heʻenau fekumi ki he moʻoní? Ko ha ngaahi founga ʻeni ʻe lava ke tau tokoni ai kiate kinautolu:

  2. Fakafanongo fakalelei pea ʻi he faʻa lotu. Fakafanongo tokanga kimuʻa peá ke toki talí, feinga ke fakamahino pea mahino kiate koe ʻa e ngaahi fehuʻi totonu ʻoku nau faí. Fakakaukau lelei pea feinga ke mahino ʻa e taumuʻa moʻoni ʻo ʻenau ngaahi fehuʻí, ʻenau ngaahi ongó mo ʻenau tuí. Lotua ke maʻu ha fakahinohino fekauʻaki mo e founga lelei taha te ke lava ʻo tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku ʻi ai ʻenau ngaahi fehuʻí.

  3. Akoʻi mo fakamoʻoniʻi e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Vahevahe ʻa e ngaahi akonaki ʻoku ʻaongá mei he folofolá mo e kau palōfita ʻo onopōní mo e founga ne nau liliu ai hoʻo moʻuí. Tokoni kiate kinautolu ʻoku mou talanoá ke vakaiʻi pe toe fakalea ʻenau ngaahi fehuʻí ʻi he ʻuhinga ʻo e ongoongoleleí mo e palani ʻo e fakamoʻuí.

  4. Fakaafeʻi kinautolu ke nau ngāue ʻi he tui. Manatuʻi ʻoku fie maʻu ʻe he ʻEikí ke tau fekumi ki ha ʻilo fakalaumālie maʻatautolu. Kuo pau ai ke tau fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke ngāue ʻi he tui ʻo fakafou ʻi he lotu, talangofua ki he ngaahi fekaú, mo e ako fakamātoato ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá, ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalangi kuo ʻomí, tautautefito ki he Tohi ʻa Molomoná. Kapau ʻe ʻaonga, poupouʻi kinautolu ke fakamanatu ha ngaahi aʻusia ne nau maʻu ʻi he taimi ne nau ongoʻi ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní pea pīkitai ki he ngaahi moʻoni taʻengata kuo nau akó kae ʻoua kuo maʻu ha toe ʻilo lahi ange.

  5. Muimuiʻi. Tokoni ke kumi e talí, pea muimuiʻi ia ʻaki haʻo vahevahe ʻa e meʻa ʻokú ke akó. Te mou lava foki ʻo kumi fakataha e ngaahi talí. Fakahaaʻi ha loto-falala ki he talaʻofa ʻa e ʻEikí ke ʻomi ha fakahā fakatāutahá.