Heiligen der laatste dagen geloven dat het huwelijk tussen één man en één vrouw de gangbare huwelijkswet van de Heer is. In de tijd van de Bijbel gebood de Heer sommige mensen om een meervoudig huwelijk te sluiten — een huwelijk tussen één man en meerdere vrouwen.1 In het begin van de jaren 1840 gebood de Heer Joseph Smith in een openbaring om het meervoudig huwelijk onder de leden van de kerk in te stellen. Gedurende ruim vijftig jaar sloten sommige heiligen der laatste dagen een meervoudig huwelijk onder toezicht van de president van de kerk.2
Heiligen der laatste dagen begrijpen niet alle redenen waarom God door middel van zijn profeten het meervoudig huwelijk heeft ingesteld. In het Boek van Mormon staat één reden waarom God het gebood: om ervoor te zorgen dat meer kinderen in het evangelieverbond werden geboren, ‘om [voor de Heer] nageslacht te verwekken’.3
Het meervoudig huwelijk leidde tot grote gezinnen onder de getrouwe heiligen der laatste dagen. Het bepaalde ook het leven van de 19e eeuwse mormonen. Het huwelijk werd voor vrijwel iedereen die dat verlangde, beschikbaar. Grote verschillen in rijkdom werden kleiner omdat kansarme vrouwen in financieel stabiele gezinnen werden opgenomen. En gemengde huwelijken werden talrijker, waardoor immigranten van verschillende culturele achtergronden werden verenigd. Het meervoudig huwelijk versterkte ook het groepsgevoel en de samenhang onder de heiligen der laatste dagen. De kerkleden beschouwden zichzelf als een ‘bijzonder volk’ dat zich ondanks tegenstand hield aan Gods geboden volgens het verbond dat ze met Hem hadden gesloten.4
Het ontstaan van het meervoudig huwelijk in de kerk
Polygamie bestaat al duizenden jaren in verschillende culturen en religies, maar wordt, op enkele uitzonderingen na, in de westerse cultuur verworpen. In de tijd van Joseph Smith was monogamie de enige wettelijke huwelijksvorm in de Verenigde Staten.
De openbaring over het meervoudig huwelijk die in Leer en Verbonden 132 is opgetekend, was deels het gevolg van Joseph Smiths studie van het Oude Testament in 1831. De heiligen der laatste dagen beseften dat ze in de laatste dagen leefden, wat in openbaringen weleens de ‘bedeling van de volheid der tijden’ wordt genoemd.5 Oude instellingen, zoals profeten, het priesterschap en tempels, werden op aarde hersteld. Een van die instellingen was het meervoudig huwelijk, zoals dat van de patriarchen Abraham, Izak, Jakob en Mozes.6
De openbaring over het meervoudig huwelijk was een onderdeel van een openbaring over het eeuwig huwelijk, de idee dat het huwelijk na de dood voortduurt. Monogame en meervoudige huwelijken die door het gezag van het priesterschap werden voltrokken, verzegelden dierbaren voor eeuwig aan elkaar, op voorwaarde van rechtschapenheid.7
De openbaring over het huwelijk bevatte algemene beginselen. Er werd niet in uitgelegd hoe het meervoudig huwelijk concreet kon worden toegepast. In Nauvoo trouwde Joseph Smith met andere vrouwen naast zijn eerste vrouw en gaf hij andere heiligen der laatste dagen toestemming om meervoudige huwelijken te sluiten. Het gebruik werd omzichtig en geleidelijk ingevoerd, en de huwelijkspartners verbonden zich ertoe er vertrouwelijk mee om te gaan, in afwachting van de tijd wanneer het wettelijk zou worden erkend.
Meervoudig huwelijk en gezinnen in Utah in de 19e eeuw
Van 1852 tot 1890 werd het meervoudig huwelijk onder heiligen der laatste dagen openlijk toegepast. De meeste polygame gezinnen woonden in Utah. Mannen en vrouwen uit polygame huwelijken getuigden van beproevingen en moeilijkheden, maar in hun gezinnen heerste ook veel liefde en vreugde. Zij geloofden dat het toen een gebod van God was en dat hun gehoorzaamheid zou leiden tot grote zegeningen voor hen en voor hun nageslacht. Kerkleiders drukten de partners in polygame huwelijken op het hart zich edelmoedig en onbaatzuchtig te gedragen en de reine liefde van Christus na te streven.
Hoewel enkele kerkleiders uitgebreide polygame gezinnen hadden, beperkte twee derde van de polygamisten zich tot twee vrouwen. Kerkleiders erkenden dat het meervoudig huwelijk in het bijzonder voor vrouwen moeilijk kon zijn. Daarom was het voor vrouwen die ongelukkig getrouwd waren, mogelijk om te scheiden en opnieuw te trouwen. In het eerste decennium van de vestiging in Utah trouwden meisjes vaak op jonge leeftijd, wat in die tijd heel gebruikelijk was voor vrouwen die aan de grens van de beschaving woonden. Op het hoogtepunt, in 1857, was vrijwel de helft van alle heiligen der laatste dagen als echtgenoot, echtgenote of kind betrokken bij een meervoudig huwelijk. In de loop van de daaropvolgende drie decennia werd dat percentage steeds kleiner.
In de periode dat het meervoudig huwelijk openlijk werd gepredikt, werd niet van elke heilige der laatste dagen verwacht dat hij of zij het beginsel naleefde. Er werd wel verwacht dat iedereen het als een openbaring van God aanvaardde. Omwille van de verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen kon het meervoudig huwelijk trouwens niet algemeen worden toegepast. Het stond vrouwen vrij om een echtgenoot te kiezen, een enkelvoudig of een meervoudig huwelijk aan te gaan, of ongehuwd te blijven. Sommige mannen gingen een meervoudig huwelijk aan op verzoek van hun kerkleiders, anderen namen zelf het initiatief. In alle gevallen was de goedkeuring van kerkleiders vereist voordat een meervoudig huwelijk werd aangegaan.
Anti-polygamiewetgeving en het einde van het meervoudig huwelijk
Begin 1862 vaardigde de Amerikaanse regering wetten uit tegen het meervoudig huwelijk. Het Amerikaanse hooggerechtshof verklaarde in 1879 dat de wetten tegen de polygamie in overeenstemming waren met de grondwet. Daarop volgde een periode van vervolging van polygame mannen en vrouwen in de jaren tachtig van de negentiende eeuw. De heiligen der laatste dagen vonden deze wetten onrechtvaardig en reageerden met burgerlijke ongehoorzaamheid. Ze bleven het meervoudig huwelijk toepassen, probeerden arrestatie te voorkomen door bij vrienden of familieleden in te trekken, of onder een valse naam onder te duiken. Als ze werden veroordeeld, betaalden ze de boete en aanvaardden de celstraf.
Een van deze anti-polygamiewetten stond de Amerikaanse overheid toe bezittingen van de kerk in beslag te nemen. Al gauw dreigden de tempels van de heiligen der laatste dagen door overheidsfunctionarissen in beslag te worden genomen. Daardoor kwam het heilsplan voor de levenden en de doden in gevaar. In september 1890 bracht de toenmalige president van de kerk, Wilford Woodruff, na inspiratie het Manifest uit. President Woodruff verklaarde: ‘Daar er door het Congres wetten zijn uitgevaardigd die het meervoudig huwelijk verbieden, […] verklaar ik hierbij mijn voornemen om mij aan die wetten te onderwerpen en mijn invloed op de leden van de kerk die ik presideer, aan te wenden om hen ertoe te bewegen evenzo te handelen.’8
De volledige reikwijdte van dit document was niet meteen duidelijk. De Heer spreekt ‘regel op regel, hier een beetje, daar een beetje’.9 Net zoals bij het begin, verliep het einde van het meervoudig huwelijk in de kerk geleidelijk, moeizaam en met veel onzekerheden.
In het manifest stond het voornemen van president Woodruff om zich aan de wetten van de VS te onderwerpen, en zo kwam er een einde aan het sluiten van nieuwe meervoudige huwelijken. In Mexico en Canada werden nog wel een klein aantal meervoudige huwelijken gesloten, gesteund door enkele kerkleiders. In het algemeen stonden de kerkleiders echter niet achter deze huwelijken. Het was dan ook moeilijk om ze te laten erkennen. Minstens één van beide partners werd verplicht in Canada of Mexico te blijven. Onder uitzonderlijke omstandigheden werd tussen 1890 en 1904 een klein aantal nieuwe meervoudige huwelijken in de VS voltrokken.
De rol van de kerk in deze huwelijken vormde het onderwerp van een verhitte publieke discussie toen de apostel Reed Smoot in 1903 in de senaat werd verkozen. In de aprilconferentie van 1904 vaardigde de toenmalige president van de kerk, Joseph F. Smith, een krachtige verklaring uit, die het tweede manifest genoemd wordt, waarin stond dat nieuwe meervoudige huwelijken met excommunicatie bestraft werden.10 Sinds de dagen van president Smith hebben de presidenten van de kerk herhaaldelijk benadrukt dat de kerk en haar leden het meervoudig huwelijk niet meer praktiseren. De ernst van hun woorden blijkt uit het feit dat plaatselijke leiders gevraagd wordt de leden die zich niet aan dit beleid houden voor een disciplinaire raad te dagen.
Tot slot
Het meervoudig huwelijk was een van de moeilijkste aspecten van de herstelling. Het meervoudig huwelijk was voor veel partners een beproeving van hun geloof. Het was in strijd met culturele en wettelijke normen en leidde tot vervolging en laster. Ondanks deze problemen was het meervoudig huwelijk de kerk op vele manieren tot zegen. Veel nakomelingen van deze 19e-eeuwse heiligen zijn hun evangelieverbonden trouw gebleven en hebben hun sporen verdiend als rechtschapen ouder, trouwe discipel van Jezus Christus, toegewijd kerklid, -leider en zendeling, goede burger of vooraanstaand politicus. Deze getrouwe pioniers, die zo veel opgaven voor hun geloof, gezin en gemeenschap, worden door hedendaagse heiligen der laatste dagen geëerd en gerespecteerd.
Informatiebronnen
- Leer en Verbonden 132:34–38; Jakob 2:30; zie ook Genesis 16.
- Leer en Verbonden 132:7. De president van de kerk stelde bij gelegenheid anderen aan om meervoudige huwelijken te voltrekken.
- Jakob 2:30.
- 1 Petrus 2:9; zie ook Jakob 1:8; Handelingen 5:41.
- Leer en Verbonden 112:30; 124:41; 128:18.
- Zie Leer en Verbonden 132:1; 34–38.
- Leer en Verbonden 132:7; 131:2–3.
- Officiële verklaring nr. 1; ‘Officiële verklaring’, Deseret Evening News, 25 september 1890.
- Jesaja 28:10, 13; zie ook 2 Nephi 28:30; Leer en Verbonden 98:12.
- ‘Official Statement by President Joseph F. Smith’, Deseret Evening News, 6 april 1904, 1.
De kerk erkent de bijdrage van wetenschappers aan de geschiedkundige inhoud van dit artikel; hun werk is met hun toestemming gebruikt.
