Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu
Wase 37: Na Loloma, Sa Loloma Uasivi Sara i Jisu Karisito


Wase 37

Na Loloma, Sa Loloma Uasivi Sara i Jisu Karisito

“Na loloma sa dua vei ira na itovo cecere ni Kalou, ka sa dodonu me ra bulataka o ira sa vakadeitaka tiko ni ra sa luve ni Kalou.”

Na Bula nei Josefa Simici

Mai na dua na ivakatakila a soli vei Josefa Simici ena 1841, e a vakatikora kina na Turaga na iteki mai Nauvoo e Illinois me sa “vatuivakadei ni tutu kei Saioni, raica ena qai samaki ka vakavinakataki cake sara me vaka e dua na itikotiko vakaturaga” (V&V 124:2). Ena veidusimaki nei Profita, sa yaco kina o Nauvoo me sautu ena veika vakabisinisi, vuli, kei na cakacaka ni liga. E vuqa na tamata era qarava na nodra teitei, kei ira era vakaqele lalai ena siti era teivaki vuata kei na kakana draudrau e yasa ni nodra vale. Era sa tauyavutaki ena siti oqo na iqaqi ni kau, buli buloko, tabaivola, buli valawa, kei na vavavi, sa vakakina o ira na dautara vale, dautuli kuro, buli kava, buli iyau talei, daucaka kaukaumea, kei na daucaka drowa sitila. Era marautaka talega na Yalododonu e Nauvoo na veiqaravi ni vale ni vakatasuasua, danisi, kei na soqo ni marau. E a sivia e drau vakadrau na gonevuli era a curu ki na veikoronivuli e kea, ka sa namaki tiko me dua na kena univesiti.

Me vaka ni sa tubucake tikoga o Nauvoo, era a bulia na daubuli boloko na boloko damudamu ka laki vakarairaivinakataka na veivale lelevu e Nauvoo. E dua vei ira na valelevu oqo na Sitoa Vatu Damudamu nona na Parofita. E a tara na sitoa oqo me caka bisinisi kina na Parofita me bula tiko kina na nona matavuvale ka me valenivolavola ni Parofita kei na Mataveuliutaki Taumada. E dua na ka a yaco ena Sitoa Vatu Damudamu oqo e laurai kina ni sa tamata dauloloma dina na Parofita ka sa dau taleitaki tu kina o koya.

E dua na turaga ni Igiladi o James Leach e a tadu mai Nauvoo vata kei na ganena curuvou o Agnes vata kei na turaga watina o Henry Nightingale. Ni rau sa sega ni kune cakacaka rawa o James vata kei Henry erau sa nanuma me rau laki taro vua na Parofita. E tukuna vakaoqo o James:

“Keirau … raica [na Parofita] ena dua na sitoa lailai ni volivolitaki tiko vua e dua na marama. Oqo na imatai ni gauna meu bau voleka vua ka raici koya sara vakavoleka. Au vakila kina na kena ituvaki vakayalo cecere. E duatani sara mai vei ira na tamata au sa sotava oti, kau a kaya lo, sa parofita dina ni Kalou o koya.

“Me baleta niu a sega ni lewe ni Lotu au a vinakati Henry me taro cakacaka vua, ia sa sega ni vakayacora rawa, ia au sa mani taro. Au a kaya, ‘Mr. Smith, kerekere kevaka e tu na cakacaka keirau rawa ni cakava me keirau na voli kakana kina?’ E a vakaraici keirau ena mata mamarau, ka kaya mai ena yalololoma, ‘Io, kemudrau na turaga a cava o drau rawa ni cakava?’ Keirau a tukuna vua na neirau cakacaka ni bera ni keirau biuta mai na neirau vanua dina.

“A kaya mai, ‘E rawa ni drau kelia e dua na ikeli?’ Au a kaya sara ni keirau na cakava sara na neirau maqosa. ‘O koya qori ra cauravou,’ ka taura mai e dua na tepi ka kaya, ‘Mai tou gole vata.’

“A kauti keirau yani vakatikitiki mai na sitoa, solia vei au na mua ni tepi, ka dreta kece na tepi mai na kena iwiri ka makataka na vanua me keirau na cakacaka kina. ‘Ra cauravou,’ e kaya mai, ‘e rawa ni drau kelia e dua na ikeli e tolu na fiti na kena raba ka rua veimama na fiti na kena titobu ka me vakaoqo na kena balavu?’

“Ni keirau tukuna ni keirau na vakayacora vakavinaka sa lako sara yani. Keirau sa mani tekivu cakacaka, ia ni sa keli oti au a lako ka tukuna vua ni sa caka oti. A lako mai ka mai raica sara o koya ka kaya, ‘Kemudrau na cauravou, kevaka au a cakava beka ena sega ni vakaoqo na kena vinaka. Drau lako sara mai.’

“A liutaki keitou sara ki na nona sitoa, ka tukuna me keirau digia ka kauta e dua na saga ni vuaka se dua ga na tikina sa rawa. Au sa madua toka, ia au sa mani kaya ga me solia vei keirau eso. A digia sara o koya e rua na lewena lelevu vinaka ka keirau yadua na taga valawa, ka taroga ke sa rauti keirau o ya. Keirau kaya vua ni rawa me keirau mai cakacakataka tale na kakana o ya, ia a kaya mai, ‘Kevaka drau sa marau, au sa marau talega.’

“Keirau sa mani vakavinavinaka vua, ka keirau gole yani ki vale ena mamarau ena vukui koya na Parofita ni Kalou o ya.”

Ena yabaki tikoga o ya e a papitaiso kina o James Leach ka a vola kina vakaoqo ni “sa dau vakavuqa na noqu sotava [na Parofita] ni serauni koya tu na Yalotabu kei na kaukauwa ni Kalou.”1

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Na tamata sa vakasinaiti tu ena loloma ni Kalou sa dau gadreva me vakalougatataki ira na tamata.

“Na loloma sa dua vei ira na itovo cecere ni Kalou, ka sa dodonu me ra bulataka o ira sa vakadeitaka tiko ni ra sa luve ni Kalou. Na tamata sa vakasinaiti tu ena loloma ni Kalou, ena sega walega ni vakalougatataka na nona matavuvale, ia ena vakayacora yani ki vuravura taucoko, ni sa gadreva dina me vakalougatataka na kawatamata raraba.”2

E a vola vakaoqo o Lucy Meserve Smith: “E kaya o [ Josefa Simici], ‘Kemuni na taciqu kei na ganequ, mo ni veilomani; mo ni veilomani ka dau lomani ira na kemuni meca.’ E a tokaruataka sara vakamalua na malanivosa oqo ka vakaemeni kina vakadomoilevu.”3

Ena Julai ni 1839, e a vosa vakoqo na Parofita ki na dua na ilawalawa iliuliu ni Lotu: “Au a qai vunauci ira ka vakasalataki ira ena vuqa na ka… kau vakamacalataka e vuqa na iulutaga bibi kei na veika yaga kivei ira kece era vinakata me ra vakayalomalumalumutaki e mata ni Turaga, ka vakabibi na nodra tuberi me ra dauloloma, vakavukui ka dau veikauwaitaki, ka veilomani vakaira ena veika kecega, ena ituvaki kece sara.”4

Sa noda ilesilesi dina me da lomana ka kauwaitaki ira na tamata era vakaleqai tu.

“Sai koya oqo na itavi ni Yalododonu yadua me solia wale ki vua na wekana—o ya me daulomani ira tikoga, ka dauvukei ira tiko. Ni gadrevi me da dodonu e mata ni Kalou sa gadrevi me da tiko veilomani vakaikeda: me da vorata rawa na veika butobuto; me da laki sikovi ira yani na luveniyali kei ira na yada era sotava tu na leqa, ka me da savasava tiko mai na duka kei vuravura; ni sa vakaoqo na ivalavala dodonu e vure mai na mataniwai tovure cecere ni lotu savasava [raica na Jemesa 1:27].”5

“Sa itavi ni [dua na lewe ni Lotu] me vakani ira era sa viakana tu, vakasulumi ira na luvawale, lomani ira na yada, vakaotia na rarawa nei gone luveniyali, ka vakacegui ira era vakararawataki tu ena loma ni lotu oqo, se ena dua tale na lotu, se o ira mada ga era sega tu ni lotu, ena vanua cava ga e raici ira kina.”6

“Era na sega ni vakabulai rawa na tamata vutuniyau ke ra sega ni dauloloma, ka vakani ira na dravudravua ena gauna se iwalewale e vinakata na Kalou.”7

“Mo dau nanuma na kedra ituvaki na tamata era sotava tu na rarawa ka tovolea mo walia na nodra leqa oqo; mo vakani ira na viakana ena kemu kakana, ka vakasulumi ira na luvawale ena nomu isulu; mo vakacegua na nona tagi na gone luveniyali, ka vakayaloqaqataki koya na yada sa yalorarawa, na nomu masu, veimaliwai, kei na yalololoma, me kauta laivi na nodra vutugu na lomaocaoca, ka vakacegui ira era gadreva na bula, caka vinaka vei ira na tamata kecega, vakabibi ki na ivavakoso lewenilotu, ka yaco mo tamata sega ni caka ca ka sega ni beitaki ena dua na ka, ni ko ni sa luve ni Kalou sa sega ni cudruvi. Mo maroroya matua na ivakaro ni Kalou—na kena taucoko sa solia mai, e dau solia mai, se ena solia malua mai, ka na vakararamataka na nomu salatu e dua na cina lagilagi; era na tucake mai na dravudravua ka ra kaya ni ko sa kalougata dina; ko na dokai ka rokovi mai vei ira na tamata vinaka kecega; na nomu salatu sa nodra sala na tamata yalododonu, ka na rarama cake ka rarama cake vakalevu me yacova ni sa siga levu uasivi [raica na Vakaibalebale 4:18].”8

“Na Yalo Tabu … ena sovaraki tiko e buradelamuni ena veigauna taucoko, ena gauna ko ni sa vakayacora tiko kina na ivakavuvuli ni ivalavala dodonu ka sa vinaka ena inakinaki ni Kalou, ka sa caka mana sara ki na veimaliwai ni tamata yadua, ka sa vakaituvaki vakavinakataki me ra nanumi kina o ira era vesuki tu, ka yalobibi, ka titobu na nodra rarawa ena vukumuni. Kevaka e dua vei kemuni oqo e saga walega na ka me vakatorocaketaki koya kina, ka vakasaqara na iyau me nona ga, ena gauna era sa tagi tiko ena bula dravudravua o ira na wekana, ka ra sotava tu na veivakatovolei kei na veitemaki, ena sega ni yaco vei kemuni na nona veimasulaki na Yalo Tabu, ka sa dau masulaki keda ena siga kei na bogi ena vutugu sa sega ni cavuti rawa [raica na Roma 8:26].

“Me da qaqarauni sara ena veigauna kecega ni yalo qaciqacia vakaoqo me kakua ni tiko e lomada; ia ka me vakalolovirataki koya me tamata wale, ena vosota na veika rarawa kecega ka colata na nodra malumalumu na tamata.”9

Sa dauvosota vakadede na loloma, sa dauloloma veivueti, ka yalovinaka.

Oqo na veika e tukuna o Eliza R. Snow me baleta na nona vosa na Parofita: “E a tekivu wilika sara na wase 13 ni [1 Korinica]—‘Kevaka kau sa vosataka na nodra duivosavosa na tamata kei na vosa ni agilosi, ka sega vei au na loloma, au sa vaka walega na kaukaumea sa rorogo, se na lali sa tataqiriqiri;’ ka a kaya tale, mo kakua ni vakaiyalayala walega na nomu rai me baleta na nona caka dodonu nei wekamu, ia mo qarauna na vakadonui iko vakaiko, kei na nomu yalana na nomu raica na nomu caka dodonu, ka sega ni nanuma ni ko sa ivalavala dodonu cake mai vei ira na tamata; mo ni veilomani vakaikemuni yadua, kevaka mo na vakataki Jisu, ka kauti ira na tamata ki na lomaserei Eparaama. E kaya na Parofita ni sa dauvakararawataki vakadede, colata galugalu ka vosota ena vuku ni Lotu, ka vakakina o ira na kena meca; ka me da dau vosota na nodra malumalumu na tamata, me vaka e dua na itubutubu sa dau vosota tu ga na nodra caka cala na luvena.

“… Ni ko tubucake tiko ena savasava kei na dodonu, ni ko tubucake tiko ena caka vinaka, me rabailevu na ituvaki ni yalomu, me ra lomani kece kina o ira na tamata; mo na dau vosota vakadede, ka colata galugalu na nodra caka cala kei na ivalavala ca ni kawatamata. Sa ka talei dina na yalo ni tamata! …

“… Kakua ni vuvutaka na nodra isulusulu totoka kei na iyau ni bula oqo na tamata ivalavala ca, ni ra sa bula tiko ena dua na ituvaki ca; ia kevaka ko sa rawata sara mo daulomana ka vueti ira, ni sa sega ni yawa na gauna me na vakarusai ira kina na Kalou, kevaka era na sega ni veivutuni ka lesu Vua.”10

“Sa gadrevi me ra kila vakavinaka tu na tamata vuku me rawa kina ni ra valuta rawa na tamata ena yalovinaka. ‘A vosa vakayalovinaka sa ivakamalumu ni cudru,’ e kaya na tamata vuku [Vakaibalebale 15:1]; ka sa na yaco kina me iyau cecere vei ira na Yalododonu Edaidai me ra vakaraitaka na loloma ni Kalou, ka sa nodra madigi me ra dau caka vinaka ga vei ira na tamata ka ra sa umanaki tu beka, ena dua na yalowai, ni caka cala; ka ni a kaya dina o Jisu, Dou masulaki ira na kemudou meca [raica na Maciu 5:44].”11

“Au na sega ni vakalewa na nomu caka cala, ko na sega ni cakava vakakina vei au. Na caka vinaka sai koya na loloma, ena ubia na ivalavala ca e vuqa [raica na 1 Pita 4:8], ka sa vakavuqa na noqu ubia na nomuni ivalavala ca ena kemuni maliwa; ia na ka totoka duadua ga o ya me kakua ni dua na nomu cala. E dodonu me da susuga cake e dua na yalomalumalumu, vakarorogo ka veivakacegui.”12

E a tukuna tale vakaoqo o Eliza R. Snow e dua tale na nona vosa na Parofita: “Ni ra dau yalovinaka ka lomani au eso na tamata, e dau curuma sara ga na noqu vakasama, ia ni dau yaco mai na kena veibasai sa dau vakavuna me kumukumuna vata mai na yalo luluqa ka vakalomaocaocataka na noqu vakasama vakatamata.

“Oqo e dua na ivakadinadina ni o ira na tamata era sega ni dau kila vakavinaka na ivakavuvuli ni bula vakalou me ra raica rawa kina na kena sa qoqovi mai na yalovinaka kei na kena sa luluqa mai na loloma e vuravura. Na kaukauwa kei na lagilagi ni bula vakalou e sa rabailevu sara na kena ivakavuvuli me da veivukei ena ilesilesi ni loloma. E sega ni vakadonuya na Kalou na ivalavala ca, ia ni ra ivalavala ca na tamata, ena tiko na gauna ni nodra vakadonui. … ni da volekata tikoga ga yani na Tamada Vakalomalagi, ena yaco me da vakamatautaki keda ena dua na rai ena mataloloma vei ira na yalo sa vakarusai tiko; eda na vinakata sara ga me da colati ira ki tabada, ka kolotaka ki dakuda na nodra ivalavala ca. …

“… E sa vakavica beka na gauna era sa vakatotomuri Baraca Josefa kina o ira na turaga kei na marama me ra kaya, ‘Isa, ke o au beka o Baraca Josefa, au na cakava o ya kei na kena o ya;’ ia kevaka mada me ra a taura na itutu i Baraca Josefa era na qai kila kina ni o ira na tagane se yalewa era na sega ni vakasaurarataki ki na matanitu ni Kalou, ia me vakayacori walega ena vosota vakadede, me yacova sara ni ra sa vakadodonutaki o ira sa vakaoqo. E sega ni dodonu me dua na ivolatara ni ivalavala ca, ia na loloma veivueti me na dau vakayacori vata tiko kei na veivunauci.”13

Me da matanataka na loloma ena itavi lalai kece sara ni veiqaravi kei na caka vinaka.

“Au sa nomuni dauveiqaravi, ia ena kaukauwa walega ni Yalo Tabu au sa rawa ni caka vinaka kina vei kemuni … Keimami sa sega ni okati me dua na ka e matamuni ia keimami sa nomuni dauveiqaravi malumalumu, keimami sa gadreva me keimami vakayagataka ka vakayagataki ena nomuni qaravi.”14

E nanuma lesu o Edwin Holden: “Ena 1838, eratou a qitotaka tiko eso na qito e tautuba o Josefa kei na so na cauravou, ka dua vei ira na qito polo. Ka sa yaco tiko me ratou sa wale mai vakamalua. Sa siqema sara o koya, ka kacivi iratou mai ka kaya: ‘Tou tara mada e dua na valekau lailai.’ Sa ratou gole sara yani, o Josefa kei iratou na cauravou, me ratou laki tara e dua na valekau nona e dua na marama yada. Oqori sa bula tu nei Josefa, e maqusa wavoki na veivukei ena kena e rawata rawa.”15

Na marama tinai Parofita Josefa Simici o Lucy Mack Smith, e tukuna vakaoqo na gauna era a se qai mai tauyavu tiko kina na Yalododonu e Commerce e Illinois, e muri a qai vakatokai me ko Nauvoo: “Ni sa toso tiko na yabaki, era sa vakila mai o ira na turaga lewenilotu na revurevu ni kaukauwa ni nodra oca vakacakacaka, ka sa, veibikai talega mai na dukadukali ni draki, ka laki tauvi ira kina na malaria kei na mate ni kete ka sa dredre sara vua e dua na lewe ni matavuvale ka ra sa tauvimate kece tu me vagunuva e dua tale ena wai se qaravi koya mada ga vakai koya. Sa dau bikai tu ga ena tauvimate na matavuvale nei Hyrum. O Lucy, na luvequ yalewa gone duadua, a tauvimate bibi talega, ia e a tiko, eso, ia e lewe vica walega na vakaitikotiko e kea era a sega ni tauvimate.

“Erau a kauti ira mai na tamata tauvimate o Joseph kei Ema ki nodrau vale ka qaravi ira kina. Erau sa kauti ira tikoga mai ena kena sa bikai ira vakatotolo na mate me laki yacova sara, ni ra sa laki tawani taucoko na va na rumu ni nodrau vale, ena veiosoosoti ni tamata ka sa laki gadrevi kina me tara e dua na valelaca e tautuba me ra laki tiko kina o ira na vo ni matavuvale era se bau kaukauwa toka. Erau vakayagataka vakaidina o Josefa kei Ema na nodrau gauna kei na igu taucoko me rau qaravi ira kina na tauvimate ena gauna ni leqaleqa o ya.”16

Na wekai Parofita o John L. Smith, e nanuma lesu na veika oqo ka a yaco ena gauna vata ga o ya: “Erau a sikovi keitou mai o Parofita Josefa kei Hyrum na tuakana ka tataciqu. Keitou a tauvimate kece tu ka sa tauvi malaria kei na mate ni kete o Tinaqu, ka sa veilecayaki tu o Tamaqu ena gauna kece oqo. A qai luvata na nona ivava o Josefa ni sa raica na keitou ituvaki dravudravua ka daramaka e yavai tamaqu, ka lesu yani ki nodratou sega ni vakaivava. E a veitalaki mai me kau o Tamaqu ki nona vale ka vakabulai koya ka qaravi keitou ena veika e veivakacegui ka keitou vakabulai kina.”17

E nanuma lesu vakaoqo o Elizabeth Ann Whitney: “Ena itekivu ni Vulaitubutubu ni 1840 keitou a gole yani ki Commerce, ni sa vakatokai tiko na yasana e cake ni vanua oqo me ko Nauvoo. Keitou a laki redetaka tiko e dua na vale nei Hiram Kimball. … Eke a tauvi keitou kina na malaria, na matetaka ni batabata kei na katakata, ka keitou sa sega ni tucake rawa ka keitou veiwaraki me dua e mamada cake. Ena gauna dredre vakaoqo a sucu kina na ikaciwa ni luvequ. Ni sa mai sikovi keitou o Josefa, ka raica na keitou ituvaki ca, sa tukuna sara ga me keitou sa gole ka laki tiko ena nona vale. Keitou sa vakila ni keitou sa sega ni vosota rawa tale na draki, na leqa ni wai, kei na tiko galili; o koya gona keitou sa vakadonuya kina na vakatutu o ya ka laki tiko ena matanivale nei Parofita Josefa ena dua na valekau lailai; ka sa totolo sara na vinaka ni neitou bula, ka yaco me ratou ituvaki vinaka tale na gone. E a laki cakacaka sara o watiqu ki na sitoa a tara o Josefa ka biuta tu kina na iyaya kei na kakana era gadreva sara ga na tamata.

“Ena dua na siga niu a curu yani ki tautuba e a votu mai ki na noqu vakasama me vaka e dua na livaliva na noqu nanuma rawa na parofisai a tukuna vei au o Josefa Simici, ena nona a tiko e neitou vale e Kirtland; sai koya oqo: me vaka na neitou a cakava vua, me keitou vakacurumi koya kei na nona matavuvale ki neitou loma ni vale ena gauna e sega tu kina na nona vale; sa dodonu beka vakakina ena veisiga ni mataka me ciqomi keitou ena nona loma ni vale.”18

E talanoataka vakaoqo o Mosiah L. Hancock na veika a sotava mai Nauvoo ni se cauravou lailai: “Ena vulaikatakata [1841] e a isevu ni noqu qito polo vata kei na Parofita. Keimami a wase vinaka ena kena vakalutumi ka vakacemuria wavoki na polo, ni sa oti na qito sa kaya sara na Parofita, ‘Kemudou na taciqu, kauti ira mai na lewe ni timi,’ ka keimami vakayacora sara, ka keimami vodo taucoko yani ki veikau. Au a vodoka yani na neitou qiqi ose dua, kau tucake tu ena iraviravi e liu, ka rau a dabe ena oidi e muri o Baraca Josefa kei tamaqu [na iraviravi kei na oidi o ya e rua na gacagaca ni qiqi]. E a 39 na timi ena ilawalawa oqo ka keimami ca buka ka laki vakasinaiti vinaka sara na neimami dui qiqi. Ni sa sinai vinaka na neitou qiqi, sa vinakata o Baraca Josefa me dre kau vata kei na dua e gadreva—ka dreti ira yadudua na kau—vata kei na dua e vinakata me rau veitau.

“Ni oti o ya, sa qai vakauta yani na Parofita na qiqi kece oqo ki na veivanua era tiko kina na tamata era gadreva tu na veivuke; ka qai tukuna vei ira me ra musuka mada eso na kau me nodra na Yalododonu era gadreva tu. Era taleitaka na tamata kecega me ra muria na vosa nei Parofita, ka dina ni keimami tamata tautauvimate, ka sa yaco tikoga na mate ena keimami maliwa, ka ra matamamarau na tamai keimami me ra vakayaloqaqataki keimami kina.”19

Ena ika 5 ni Janueri, 1842, a vola vakaoqo ena dua na ivola na Parofita kivei Edward Hunter, ka qai laki veiqaravi e muri me Bisopi Vakatulewa: “Na neimami iyau ni veiqaravi [ena Sitoa Vatu Damudamu] e veiraurau vinaka—ka vinaka dina, ena kena sa vakayacori tikoga na veimataqali volivoli yadudua ni tamata ena duidui ni gauna, kei na kedra ituvaki ka yalani kina na veika era na digitaka; ia au sa marautaka ga ni keimami sa vakayacora rawa vakavinaka, ni na yaco na loma vakacegu ki na vuqa na taci keimami kei na ganei keimami ena veika sa vakarautaki oqo ka ra sa rawata rawa tiko.

“Sa sinai vutu coqa tu na sitoa, kau sa volivolitaki tu ga ena siga taucoko, ka vakarautaka vakadodonu tiko na iyaya me vaka e dua na vunivola e se qai bau laurai vakadua, ena nodra vukei o ira era sa sega ni rawata rawa na kedra kakana ni Siga ni Sucu kei na Tawase ni Yabaki, ena kena wasei vakalalai na suka, molasese, na vuata, kei na so tale; kau sa na loma vinaka talega kina, niu dau taleitaka meu waraki ira tiko na Yalododonu, ka meu nodra dauniveiqaravi kece sara, kau sa nuitaka tiko meu na laki bula vakalou ena gauna vinaka ni Turaga.”20

Vakatutu ni Vuli kei Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vakavulica na wase ni ivola oqo se ni o vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

  • Ena nomu raica lesu na italanoa era tiko ena tabana e 498 kei na tabana e 497–98, mo vakasamataka mada na ituvaki ni yalomu baleti Parofita Josefa Simici. Na cava era vakavulica tiko na italanoa oqo me baleti koya? Ena sala cava beka o nanuma ni veivakauqeti na nona ivakarau vei ira na tamata era tiko vakavolivoliti koya? Ena sala cava beka e tarai kina na nomu bula mai na nodra loloma na tamata?

  • Raica lesu na imatai ni tolu na parakaravu ena tabana e 491. Na cava o nanuma kina ni dua na tamata sa sinai tu ena loloma ni Kalou me na vinakata me vakalougatataki ira kina na kawatamata? Ena veivuke vakacava na noda loloma kei na caka vinaka me ra vakalougatataki kina na tamata kecega?

  • Na cava e so na noda itavi me da vukei ira kina era sa vakaleqai tu? (Kena ivakaraitaki, raica na tabana e 491–94). E sema vakacava na noda itavi oqo ki na nodra gagadre vakayago na tamata? E veiwekani vakacava ki na gagadre vakayalo? Na ivakaraitaki cava beka o sa raica vei ira na tamata era veivuke yani kivei ira era vakaleqai tu?

  • Wilika na parakaravu ka tiko ena boto ni tabana e 494. Na cava e rawa ni da cakava me da qaqaco cake kina ni da vakavinavinakataka na nodra caka vinaka na tamata? Na cava o nanuma kina me da qarauna “na noda vakadonui keda vakaikeda, ka yalana na noda boletaka na veika vinaka [eda] sa rawata rawa”?

  • E a kauwai sara o Parofita Josefa me baleta na kena sa “qoqovi mai na yalovinaka … e vuravura” (tabana e 495). Ena kena bolei lesu, e kaya o koya ni dodonu me da “vakarabailevutaka na yaloda vei ira na tamata yadua” ka “yaco na lomada me vakarabailevutaki, me yaco kina me ra vakarabailevutaka na lomadra vei ira na tamata” (tabana e 494–95). Na cava o nanuma ni ibalebale ni noda vakarabailevutaka na yaloda kei na lomada vei ira na tamata kecega?

  • Wilika taucoko na ikalima ni parakaravu ena tabana e 497. Ena sala cava beka me da bulataka kina na ivakavuvuli oqo ni da tiko veimaliwai kei ira na lewe ni noda matavuvale?

iVolanikalou Veisemati: 1 Korinica 13:1–13; Mosaia 4:14–16, 26–27; Ica 12:33–34; Moronai 7:45–48; V&V 121:45–46

iVakamacala

  1. James Leach, ena “Recollections of the Prophet Joseph Smith,” Juvenile Instructor, Maj. 1, 1892, tt. 152–53; vakavoui na pagitueti, sa veisau na iwasewase ni parakaravu.

  2. History of the Church, 4:227; mai na dua na ivola nei Josefa Simici kivei iratou na Le Tinikarua, 15 ni Tiseba, 1840, Nauvoo, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, Jan. 1, 1841, t. 258; na ivola oqo e cala tu na kena tikinisiga 19 ni Okot. 1840, ena History of the Church.

  3. Lucy Meserve Smith, ena “Recollections of the Prophet Joseph Smith,” Juvenile Instructor, 1 ni Okos., 1892, t. 471.

  4. History of the Church, 3:383; mai na ivolaniveisiga nei Josefa Simici ena 2 ni Julai, 1839, Montrose, Iowa.

  5. History of the Church, 2:229, ivakamacala e botona; mai na “To the Saints Scattered Abroad,” Messenger and Advocate, June 1835, t. 137.

  6. Sau ni ivola nei edita kivei Richard Savary, Times and Seasons, Maj. 15, 1842, t. 732; e a edita tu kina o Josefa Simici ni niusipepa tabaki vagauna.

  7. History of the Church, 4:608; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena 1 Me, 1842, mai Nauvoo e Illinois; itukutuku nei Willard Richards.

  8. “To the Saints of God,” e dua na itukutuku vakaedita ena Times and Seasons, 15 ni Okot., 1842, t. 952; e a edita tu kina o Josefa Simici ni niusipepa tabaki vagauna.

  9. History of the Church, 3:299; vakavoui na pagitueti; mai na dua na ivola nei Josefa Simici kei ira eso kivei Edward Partridge kei na Lotu, 20 ni Maj., 1839, Valeniveivesu na Liberty, e Liberty, Missouri.

  10. History of the Church, 4:606–7; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena 28 ni Epe., 1842, e Nauvoo e Illinois; itukutuku nei Eliza R. Snow; raica talega na ikuri ni ivakamacala, tabana e 562, ituvatuva 3.

  11. History of the Church, 6:219; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na “Pacific Innuendo,” e dua na itukutuku e volai ena veidusimaki nei Josefa Simici, 17 ni Fepe., 1844, Nauvoo, Illinois; tabaki ena Times and Seasons, 15 ni Fepe., 1844, t. 443; na ilavelave oqo ni Times and Seasons a tabaki bera.

  12. History of the Church, 5:517; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena 23 ni Jiulai 1843, mai Nauvoo e Illinois; itukutuku nei Willard Richards; raica talega na ikuri ni ivakamacala, tabana 562, ituvatuva 3.

  13. History of the Church, 5:24; vakavoui na sipeli; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena 9 ni June, 1842, e Nauvoo e Illinois; itukutuku nei Eliza R. Snow.

  14. History of the Church, 5:355; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena 13 ni Epe., 1843, e Nauvoo e Illinois; itukutuku nei Willard Richards.

  15. Edwin Holden, ena “Recollections of the Prophet Joseph Smith,” Juvenile Instructor, Maj. 1, 1892, t. 153; vakavoui na pagitueti.

  16. Lucy Mack Smith, “The History of Lucy Smith, Mother of the Prophet,” 1844–45 veika sa volai, ivola 17, t. 7, iYau Maroroi ni Lotu, Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, Salt Lake City, Utah.

  17. John Lyman Smith, Autobiography and Diaries, 1846–95, ilavelave, vol. 1., volai ena Sept. 1839, iYau Maroroi ni Lotu.

  18. Elizabeth Ann Whitney, “A Leaf from an Autobiography,” Woman’s Exponent, 15 ni Nove., 1878, t. 91.

  19. Mosiah Lyman Hancock, Autobiography, taipataki, t. 22, iYau Maroroi ni Lotu.

  20. History of the Church, 4:492; mai na dua na ivola nei Josefa Simici kivei Edward Hunter, 5 ni Jan., 1842, Nauvoo e Illinois.

iVakatakilakila
Red Brick Store

Na Sitoa Vatu Damudamu mai Nauvoo ena kena sa vakavoutaki. Na vale oqo a valenivolavola talega nei Parofita Josefa Simici ka caka bisinisi talega kina me qarava kina na nona matavuvale. E a vuqa sara na soqo kei na itavi qaravi ni Lotu e a vakayacori ena sitoa oqo.

iVakatakilakila
men building

“Eratou sa gole sara yani o Josefa kei iratou na cauravou, me ratou laki tara e dua na valekau nona e dua na marama yada. Oqori sa bula tu nei Josefa, e maqusa wavoki ena veivukei ena kena e rawata rawa.”

iVakatakilakila
Emma caring for sick

Ena gauna dredre ni tauvimate e Commere, Illinois, erau a kauti ira mai na tamata tauvimate o Josefa kei Ema Simici ki na nodrau vale ka qaravi ira kina.