2000–2009
Tu Prinsipol Blong Eni Kaen Ekonomi
Oktoba 2009


Tu Prinsipol Blong Eni Kaen Ekonomi

Hem i oltaem long taem blong hadtaem we bae yumi lanem ol impoten lesen we bae i fomem fasin blong yumi mo talemaot wea ples bae yumi wantem go long hem.

Long ol travel blong mifala visitim ol memba blong Jos truaot long wol mo blong oganaesem ol prishud lidasip, mifala i kasem ol fas fidbak long ol kondisen mo ol jalenj blong ol memba blong yumi. Plante yia, plante long ol memba blong yumi oli bin fesem fulap disasta long wol, tugeta hemia we i stret disasta mo hemia we man nomo i mekem. Mifala i andastanem se ol famli oli mas fasem strap mo oli tingbaot olsem wanem oli save holemtaet kasem en taem oli stap fesem ol jalenj ia.

Ol brata,mifala i stap kolosap long yufala. Mifala i lavem yufala, mo oltaem mifala i prea from yufala. Mi bin luk fulap ol gud mo rabis taem truaot long laef blong mi blong save se taem kolkol i gowe mo givim ples long gud taem mo hop blong ol samting i kam gud. Mi mi gat hop long saed blong fiuja. Ol brata, pat blong yumi, yumi mas gohed blong stanap strong long hop, wok wetem ful paoa blong yumi, mo trastem God.

I no long taem i pas mi stap tingting long wan taem long laef blong mi taem we hevi blong wari mo tingting long wan fiuja we mi no save long hem i stap kam oltaem long maen blong mi. Mi gat 11 yia nomo mo stap laef wetem famli blong mi long rum andanit long wan ruf blong wan fam haos kolosap long Frankfet, Jemani. Mifala i stap olsem ol rifuji blong nambatu taem long sam yia nomo, mo mifala i stap traehad blong mekem mifala i stap gud long wan niufala ples longwe long haos we mifala i stap long hem fastaem. Mi save talem se mifala i pua, be hemia i wan fani toktok. Mifala i silip long wan rum nomo we i smol tumas we i mekem i nogat inaf spes blong wokbaot raon long ol bed. Long wan narafala smol rum, mifala i gat sam gudfala fenija mo wan stov we Mama i stap yusum blong kukum kakae long hem. Blong go kasem narafala rum mifala i mas pas tru long storej eria we fama i stap kipim ol tul blong hem, wetem ol mit mo sosis we oli hangem long huk. Smel blong hem oltaem i mekem mi hanggri. Mifala i no gat bat rum, be mifala i gat wan toelet we i stap aotsaed—i go daon long step mo kolosap 15 mita longwe, be hem i longwe taem we sno i foldaon.

From se mi wan rifuji mo from se mi toktok olsem ol man Jemani, mekem se ol narafala pikinini oli stap jikim mi mo singaotem ol kaen nem long mi. Long ol taem we mi yangfala, mi bilif se hemia i no leftemap tingting blong mi nating.

Naoia, plante yia i pas,mi tingbaot long ol dei ia wetem save ia we i kamaot long eksperiens ia. Iven, mi stil tingbaot harem nogud ia, mi save luk naoia wanem mi no save luk bifo: hem i wan taem blong mi groap miwan. Long taem ia, famli blong mi i kam moa kolosap tugeta. Mi bin wajem mo lan long mama mo papa blong mi. Mi laekem tumas strong tingting mo hop blong tufala. Long tufala mi lanem se hadtaem, taem we oli fesem, wetem fet, wetem strong tingting, mo fasin blong save wet long taem, bae i save winim.

Yu save se sam long yufala we i stap fesem harem nogud mo ting daon long yufala blong wan sot taem nomo, be mi wantem toktok tedei abaot tu impoten prinsipol long laef blong mi.

Fas prinsipol: Wok

Kasem tedei, !mi glad tumas long olsem wanem famli blong mi i wok afta we oli lusum evri samting afta long Wol Wo 2! Mi tingbaot papa blong mi—wan wok man blong gavman we i wok long saed blong edukesen mo i gat eksperiens—we i tekem plante wok we i had olsem wok long maen blong jakol maen blong yuranium, makanik, mo draeva blong trak. Hem i aot eli long moning mo sam taem kambak let long naet blong hem i save sapotem famli blong mifala. Mama blong mi i statem blong wasem klos mo i wok plante aoa blong mekem plante smol wok. Hem i tekem sista blong mi mo mi blong wok long bisnis blong hem. Wetem baeskel blong mi, mi pikimap mo dropem ol samting. Mi harem gud tumas blong mi save helpem famli blong mi long wan smol wei, mo mi no iven save long taem ia se, hadwok long bodi i kam wan blesing long helt blong mi.

Hem i no bin isi, be wok i mekem mifala i no tingting tumas long ol hadtaem blong situesen blong mifala. Nomata situesen blong mifala i no jenis ova naet, be hem i bin jenis. Hemia nao wan samting abaot wok. Sapos yumi stap mekem hemia nomo—i strong mo i semmak oltaem—bae ol samting i kam gud.

!Mi admaerem ol man, ol woman mo ol pikinini we oli save hao blong mekem wok blong olgeta! !Olsem wanem Lod i lavem man we i wok! Hem i talem, “Oltaem long laef blong yu, bambae yu stap hadwok tumas, yu stap swet, blong mekem graon ya i karem kakae,”1 mo “man we i wok, i naf blong kasem pei blong hem.”2 Hem i bin givim promes tu: “Sapos yu sakem strong huknaef blong yu wetem evri sol blong yu, bae oli fogivim ol sin blong yu.”3 Olgeta we oli no fraet blong wok mo lusum olgetawan long ol gol we oli gud, oli ol blesing long famli, komuniti, nesen blong olgeta mo long Jos.

Lod i no wantem blong yumi wok moa had bitim long wanem yumi save mekem. Hem i no wantem (mo yumi no mas) komperem ol efot blong yumi long ol narafala man. Papa blong yumi long Heven i askem yumi blong mekem wanem yumi save mekem—se blong yumi wok long ful paoa blong yumi, nomata hem i bigwan o i smol.

Wok i meresin blong stap wari, wan pomad blong fasin blong harem nogud, mo wan doa we i openem rod blong ol samting i posibol. I nomata wanem situesen blong yu long laef,ol dia brata blong mi, bae yumi mekem bes we yumi save mekem mo praktisim fasin blong gud wok long evri samting we yu stap mekem. Bae yumi putum maen mo bodi blong yumi long bigfala janis ia blong kasem wok we wanwan niu dei i givim long yumi.

Taem wil blong kat blong yumi i fas long sofmad, mi ting se God bae i givhan long man we i kamaot mo pusum kat, be i no long man we i sidaon nomo mo prea—nomata we prea blong hem i naes tumas. Presiden Thomas S. Monson i putum long wei ia: “Hem i no inaf blong wantem mekem wan efot mo blong talem bae mifala i mekem efot. … Hem i blong mekem, be i no blong tingting nomo, se bae yumi winim ol gol blong yumi. Sapos yumi stap gohed blong no mekem ol gol blong yumi, bae yumi neva luk ol gol ia oli hapen.4

Wok i mekem man i kam gud moa fulwan, be tingbaot woning blong Jekob, blong “no mekem wok we yu no save harem gud long hem”5 Sapos yumi putum yumiwan blong stap wok blong hipimap mane blong kam moa popula, mekem famli blong yumi safa mo yumi no kam antap long saed blong Spirit, bae yumi faenemaot kwiktaem se yu mekem wan rong muv. Wok we i stret mo gud we yumi mekem insaed long wol blong hom blong yumi, i tabu tumas; gud blong hem i blong taem we i no save finis. Yu no save pasem wok ia long nara man. Hem i fandesen blong wok blong yumi olsem ol man blong holem prishud.

Tingbaot, yumi no ol turis nomo long wol ia. Yumi no yusum ol talen blong yumi we God i givim blong putum gud angka long wol ia nomo, be yumi mas spendem ol dei blong yumi blong groem ol wing long saed blong spirit. From, yumi ol pikinini boe blong God we I Hae Olgeta, yumi mas lukaotem ol niufala eksperiens.

Naoia, wan toktok long yumi ol olfala brata: taem blong ritae, o spel, i no pat blong plan blong glad blong Lod. I nogat program blong spel long ol prishud responsabiliti blong yumi—nomata wanem yia o paoa blong bodi blong yu. Nomata toktok ia “mi bin mekem finis” bae i wok olsem wan eskius blong no ron long sket bod, putum daon wan invitesen blong ron long motobaek,o livim hot kari long longfala tebol blong kakae, hemia i no wan gud eskius blong ronwe long ol responsabiliti we yu mekem long kavenan blong givim evri taem, talen, mo ol risos blong yumi long wok insaed long kingdom blong God.

Bae i gat sam we, plante yia afta seves blong Jos, oli biliv se oli gat raet long wan taem blong spel, taem ol narawan oli pulum hevi wok i go. Blong talem stret mo klia, ol brata, kaen tingting ia i no gud inaf blong wan disaepol blong Kraes. Wan bigfala pat blong wok blong yumi long wol ia i blong stap strong kasem en—wetem glad evri dei long laef blong yumi.

Nao, wan toktok long ol yang brata blong Melkesedek Prishud, we oli stap gohed long gudfala gol blong olgeta blong kasem moa save mo blong faenem wan waef blong wan taem we i no save finis. Hemia nao i ol stret gol, ol brata blong mi, be tingabaot: blong wok had oltaem long garen blong Lod bae i mekem histri blong yu i kam moa gud mo i givim moa janis long yu blong gat wan sakses long tufala gud samting ia.

I nomata se yu yu wan dikon o wan hae Pris, !i gat wok blong mekem!

Nambatu Prinsipol: Lanem Samting

Long taem blong hadtaem blong ekonomi afta long wo long Jemani, ol janis blong skul i no fulap olsem oli fulap tedei. Be nomata smol janis nomo i stap, mi bin filim strong blong lanem samting. Mi tingbaot wan dei, mi bin aot long baeskel blong mi blong dropem ol klos, mi bin go long haos blong wan fren blong mi long skul. Long wan long ol rum, i gat tu tebol i fas long wol. !Hem i naes blong luk! !Ol pikinini ia oli gat tebol blong olgetawan. Mi save pikjarem olgeta, oli sidaon mo openem buk mo stadi ol lesen blong olgeta mo mekem homwok blong olgeta. I luk olsem we, blong gat wan tebol blong miwan bae i samting we i moa gud long wol.

Mi mas wet longtaem bifo drim blong mi kam tru. Plante yia afta, mi gat wan wok long wan skul we i bin gat wan bigfala laebri. Mi tingbaot mi stap spendem fri taem blong mi long laebri ia. Long ples ia moa mi save sidaon long tebol—miwan—mo drink long infomesen mo save we ol buk i stap givim. !Mi laekem tumas blong rid mo lan! Long ol dei ia mi andastanem stret ol toktok blong wan olfala toktok, we i talem se: Edukesen i no blong kam antap nomo long save, be hem i blong mekem samting wetem save blong yu.

Blong ol memba blong Jos, edukesen hem i no wan gudfala tingting nomo—be hem i wan komanmen. Yumi mas lanem “ol samting we oli stap tugeta, long heven mo long wol, mo andanit long wol; ol samting we oli bin stap bifo, ol samting we oli stap naoia, mo ol samting we bae oli kam blong stap i no longtaem; ol samting we oli stap long hom, ol samting we oli stap long ovasi.”6

Josef Smit i laekem blong lanem samting iven we hem i kasem smol save nomo. Long jenol blong hem, hem i tokbaot wetem glad ol dei we hem i spendem blong stadi mo talem lav blong hem blong lanem samting.7

Josef i bin tijim ol Sent se save i wan impoten pat blong rod blong yumi long wol ia, from se “man i no sef kwik moa bitim we hem i stap [kasem] save,”8 mo se “wanem prinsipol blong waes yumi kasem long laef ia, bae i kam wetem yumi long laef bakegen long ded.”9 Long taem blong ol jalenj ia, hem i moa impoten blong lanem samting. Profet Josef Smit i tijim, “Save i endem fasin blong tudak, [fasin blong no sua] mo fasin blong gat tu tingting; from ol samting ia i no save stap taem i gat save i stap.”10

Ol brata, yu gat wan diuti blong yu blong lanem fulap samting naoia we yu save mekem. Plis leftemap tingting blong ol famli blong yu, kworom blong yu, evriwan i lan mo kam moa gud blong lan. Sapos wan gudfala edukesen i no gat, hemia i no stopem yu blong karem moa save we yu save karem. Long taem olsem, ol gudfala buk, long wan wei i kam olsem “yunivesiti”—wan klasrum we i open oltaem mo letem eni man we i wantem aplae. Traehad blong kam antap long save blong yu long evri samting we “i klin, i luk naes, o i gudfala o i nambawan tru.”11 Lukaotem blong lanem samting, “tru long stadi, mo tu, tru long fet.”12 Lukaot wetem wan Spirit we i stap daon mo wan hat we i wantem blong sakem sin.13 Taem we yu yusum spirit blong fet blong yu long stadi blong yu—mo tu long ol samting long stadi blong wol—bae yu bildim waes blong yu, from sapos ae blong yu oli stap nomo long glori blong [God], bae ful bodi blong yu i fulap wetem laet, … mo [andastanem] evri samting.”14

Taem yumi stap lanem samting, letem yumi no mas tingting nating long springwota blong revelesen. Ol skripja mo ol toktok blong ol aposol mo profet blong yumi blong tedei oli ol stamba blong waes, save blong God, mo revelesen blong yuwan blong helpem yumi faenem ol ansa blong evri jalenj blong laef. Letem yumi lan long Kraes, letem yumi lukaot long ol save we i lid i go long pis, trutok, mo ol bigfala sikret blong taem we i no save finis.

Las Toktok

Ol brata, mi tingbaot i go bak long 11 yia boe ia long Frankfet, Jemani, we i wari tumas abaot fiuja blong hem mo i filim ol soa blong rabis toktok. Mi tingbaot taem ia wetem harem nogud. Long taem ia, mi no tingting strong blong lego ol harem nogud blong ol dei blong tes mo trabol taem ia, mi no save gud tu se ol samting we oli bin hapen long mi i nid blong mekem mi, mi rere long wan janis long fiuja. Naoia, plante yia i pas, mi save stret se: oltaem, hem i long taem blong hadtaem we yumi lanem ol impoten lesen we i fomem ol fasin blong yumi mo talemaot ples we bae yumi go long hem long fiuja.

Mi prea se long ol manis mo yia we i stap kam yumi save fulumap ol aoa mo ol dei blong yumi wetem wok we i stret moa gud. Mi prea se bae yumi gohed blong lanem mo bildimap maen mo hat blong yumi taem yumi drink plante long klin springwota blong trutok. Mi livim lav blong mi mo ol blesing wetem yufala long nem blong Jisas Kraes, amen .