Te Ongeaba nakon te Tua e Anganiira te Inaomata

I karekea te bwai n tangira ae e onoti n te Kiritimati ae nako are e a kaokii rikaki ururing aika bati. E anganai ai natiu te aine. E bon mena ibuakon bwaai ake I katikui n autin te utu ni kawai are I kitanna ngke I a tia ni mare. Te bwai n tangira anne bon te boki ae e uarereke ae buraun ae I taua inanon baiu aei. Bon te boki ae a anganaki mwaane Aika Itiaki ake a rin n te tanga ni buaka n tain te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba. I bon taraa te boki anne bwa te bwai n tangira mai iroun Beretitenti Heber J. Grant ma ana kauntira, J. Reuben Clark Jr. ao David O. Mckay.

Iaon moanibaan te boki, aomata aika ana burabeti te Atua aikai a koroboki: “Bwaai aika a riki n te bootaki ni buaka e na bon aki kariaia bwa e na tuka reitakira ma ngkoe, ngkana tao bon ngaira nakoim ke mai iroun are e tei ibukira. Ara kawai ae tamaroa are i mwina bwa ti na katuka inanon bwaim tabeua mwakoron kaotioti aika ngkai ao kabwarabwaran taian reirei n te euangkerio ake a na roko iroum, n te tabo are ko mena iai, ni kabooua te kantaninga ao te onimaki, ao n anga naba te raoiakinaki, te karaunano, ao te rau n te tamnei.”¹

N te bong aei ti mena inanon te buaka ae kaokoro. Aio tiaki te buaka ma bwaai ni buaka. Bon te buaka n te iango, te taetae, ao n ara mwakuri. Bon te buaka ma te bure, ao ai bon te tai riki are ti na kauringaki nakon taian tua. Reirei ake a kaitarai reirein te aro a riki bwa ai tuan te aroaro, ao angiin koaua ao mwakuri ake a karaoaki ai bon kaitaraan ake e a tia ni katei te Uea ibukin tekeraoia Natina.

Inanon te boki are e buraun n uarereke, imwiin raoi te reta marouia te Moan ni Beretitentii, iai te “Rongorongo ni kabwarabwara nakoia Mwaane ake a mena n te Tanga ni Buaka,” ae e atunaki “Te Ongeaba nakon te Tua e Anganiira te Inaomata.” Te rongorongo aio a kaota te boraoi imarenan tuan te tanga ni buaka, ae “ibukin nakoraoia ni kabane ake a mena n te tanga ni buaka,” ao te tua ae rietata.

E taekina bwa, “N te aonaaba, naba, are e tautaeka iai te Atua, bon iai te tua—ae tabangaki, akea tokina … te tua—ae airi ma kakabwaia ao te rekenikai ae aki kona ni bibitaki,”

Te kabanea n taeka n te rongorongo e boboto iaon te ongeaba nakon Ana tua te Atua: “Ngkana ko tangiria ni kan okiriia ake ko tangiriia n akea te mama”, … ngkana ko na riki bwa te mwaane ao ni maeka ni kukurei—ngkane ira ana tua te Atua. Ni karaoan anne ko kona ni kauataoi riki taian inaomata ake akea booia ake ko kabanea korakoram ni boutokaia, teuana riki ake a katan iana tabeman, te inaomata man te bure; bwa e koaua ‘te ongeaba nakon te tua e Anganiira te inaomata.’”²

E aera te kibu n taeka ae “te ongeaba nakon te tua” e rangi n taraa ni koaua nakoiu n te tai anne? E aera ngkai e taraa naba ni koaua nakoira n te tai aei?

Tao ibukina bwa ti a tia ni karekea te atatai iaon rongorongon maiura n te maiu imwaain te maiu aei. Ti kakoauaa bwa te Atua ae Tamara ae akea Tokina ngke e kaota Ana babaire nakoira ni kabane man te moan tai, Tatan e tangiria ni bita te babaire. E taku bwa e na kamaiuia aomata ni kabane. Akea tamnein temanna ae e na bua, ao e onimakinna Tatan bwa e na bon kona ni karaoa nanon are e uotiarake. Ma iai mwiina ae e aki kariaiakaki—uruan inaomatan te aomata, ae ngaia ae bon te bwai n tangira ae e karekeaki mai iroun te Atua (taraa Mote 4:1–3). Ibukin te bwai n tangira aio, e taku Beretitenti Harold B. Lee, “Irarikin te maiu i bon irouna, te inaomata n rinerine bon Ana bwai n tangira te Atua ae korakora nakoia aomata nako.”³ Nanona bon tiaki te bwai ae e uarereke iroun Tatan ni kakeaa bongan inaomatan te aomata. Ni koauana, bon ngaia oin te kaangaanga iaon te Buaka are e riki i Karawa. Te tokanikai n te Buaka i Karawa bon te tokanikai ibukin inaomatan te aomata.

Ma, Tatan, e tuai toki ana mwakuri. Ana babaire are imwina—te babaire are e a kaman karaoia n ana tai Atam ao Ewa—bwa e na kaririia mwaane ao aine, ni bon tokina ni kaota koauan ae ti aki kororaoi n ana bwai n tangira te Atua ae te inaomata. A bati bukin baike e karaoi Tatan. Tao te kabanea ni korakora bon te nano ni kan kataea kaina, ma e tangiria naba bwa mwaane ao aine a na riki n rangi ni karawawataki n ai arona. Akea mai i buakora ae e na manikangarea nanon Tatan ni kan tokanikai. Ana mwakuri inanon Ana babaire ae akea tokina te Atua e karika “kakaitaraan bwaai ni kabane” (2 Nibwaai 2:11) ao ni katai inaomatara. Rinerine ake ti karaoi ngai ao ngkoe bon katakin inaomatara—bwa ti na rineia n ongotaeka ke n aki ongotaeka nakon Ana tua te Atua bon te rinerine imarenan “te inaomata ao te maiu ae akea tokina” ao “te tautoronaki ao te mate.”

Te koaua ae e irekereke ma te reirei aio e kamatataaki raoi n 2 Nibwaai, te kauoua ni mwakoro: “Mangaia ae a inaomata aomata n aron te maiu n rabwata; ao a tia n anganaki bwaai ni kabane aika a tau ibukiia aomata. Ao a inaomata n rinea te inaomata ao te maiu ae akea tokina, rinanon te Tia Tei ae korakora ibukiia aomata ni kabane, ke n rinea te tautoronaki ma te mate, n aron ana tautaeka ma mwaakan te riaboro; bwa e ukoukora karawawatakiia aomata ni kabane n ai arona” (2 Nibwaai 2:27).

N atakina raoi, te aonaaba aei ae e bon rinanon naba te buaka. I kakoaua bwa ngke kain te Moan ni Beretitentii a kanakoa nakoiu te boki are e buraun n uarereke, a rangi n tabeaianga ibukin te buaka ae korakora riki nakon te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba. I kakoaua naba bwa e bon korakora aia kantaninga bwa te boki aei e na riki bwa te otanga n te onimaki ni kaitara Tatan ma ana tanga n te buaka ae korakora aei—te buaka ni kaitara te bure—ao e riki bwa te kauring nakoiu ni maiuakina Ana tua te Atua.

Teuana te kawai ae ti kona n nora arora ao ni kabotaua ma te reti n aomata ake mai imwaina boni man tuan te aroaro are rimoa irouia aomata—Tuua ake Tebwina. Angiia kain te aonaaba ake a maiu inanon te ota, n ai aroia Kiritian n Iutaia, Tuua ake Tebwina bon te tua ae a tia n rangi ni butimwaeaki ao tian te kekeiaki imarenan te raoiroi ao te buakaka.

N aron ae I noria, aua mai i buakon Tuua ake Tebwina a rangi ni kawakinaki n taai aikai n akea tokiia. N te katei, ti ririba ao ni kabuakaka te tiritiri, te ira, ao te kewe ao ae ti bon kakoaua naba aia beku ataei nakoia aia karo.

Ma iaon te aba ae e bwanin, ti a karaoa te katei ae ti aikoa tabe ma ake nikiran tuua ake onoua:

• Ngkana bwain te aonaaba a kaoti bwa a moanibwaiaki, e koaua bwa iai “atuara riki tabeman” ae ti tabeakiniia riki i rarikin te Atua ni koaua.

• Ti karaoi atuara bwa aomata aika a kinaaki, katein te maiu, te kaubwai, ao eng, n tabetai tamnei aika a karaoaki ke bwaai.

• Ti kabongana aran te Atua ni kawai nako aika aki raraoi, ni ikotaki ma arora ni kimarimari ao n ara taetae n tuea.

• Ti kabongana te bong ae te Tabati bwa tain ara takakaro aika bubura, tain ara waaki ni kakukurei aika korakora, ara tai ni kaboi bwaai aika mwaiti, ao e kuri n ae bon bwaai ni kabane ma ti te nako n taromauri.

• Ti karaoa te wenenibure itinanikun te mare bwa ai te bwai ni kakakibotu ao ni kakukurei.

• Ao te mataai e a riki bwa ai te bwai ae kakaraoaki bwa ai tuan te maiu. (Taraa Te Otinako 20:3–17.)

Burabeti inanon koron boong nako a aki toki n anga te kauring ibukin uruakakin tuua aika uoua ake a rangi ni matoatoa—tuua ake a kaineti ma te tiri aomata ao te wenenibure. I noria bwa teraa raoi oin taian tua aika uoua aikai—te koaua ae te maiu bon te bwai ae katauaki ibukira mai iroun te Atua ao rabwatara aikai, te tembora ibukin rabwatara n te maiu aio, a riai ni karikaki n aron are e a tia ni baireia te Atua. Bwa ngkana te aomata e karaoa oin ana tua n onea mwiin ana tua te Atua ni kaineti ma karikan te maiu ao anakin te maiu ai bon aron te anua ni karaoan te bwai ae akea kariaiakam iai te kabanea ni kakaiaki ni bure.

Te bwai ae e rotaki ni kakeaan te aroaro iaon mimitongin te mare bon te kaangaanga nakon te utu—te korakora n te utu e a kekerikaki n te aro ae e kakamaku. Te kekerikaki aio e a karika te uruaki ae tabangaki nakon te botanaomata ae bwanin. I nora aron rikina ao te bwai ae namakinaki mai iai. Ngkai tia aki tabeakini ara berita ao teimatoara nakoia toara ake ti mareaki ma ngaia, ti a kanakoa te kanim are e taua bwa te botanaomata ae bwanin.

Te kawai teuana ae e na ibuobuoki n aron iangoan te tua bon taraana bwa reirei aika a raraoi mai iroun Tamara are i Karawa ae wanawana man ataibwai. Ana kouru bwa ti na kukurei n akea tokina, ao Ana tua bon te mabe ni kairani kawaira are E a tia n anganiira bwa ti aonga n Okiria, are bon ti ngaia te kawai are ti na karekea iai te kukurei ae akea tokina. Kakawakira mweengara ao ara utu ibukin karekean te kukurei are akea tokina? Iaon te iteraniba 141 n au boki are uarereke ni buraun, e taekinaki iai, “Bon te koaua bwa karawa bon teutana riki kanga tein onean mwin mweengara nakon te maiu ae akea tokina.”⁴

Te reirei iaon te utu ao te mweenga e a tia ngkai ni manga taekinaki ni kamatataki raoi ao ni kamatoatoaki inanon “Te Utu: Te Katanoata nakon te Aonaaba” E taekina aron raoi te utu n te maiu ae akea tokina ao ni kabwarabwara te reitaki n aron te taromauri n te tembora. Te katanoata e taekina naba te tua are e aanaki iai te kukurei ae akea tokina n te utu, ae atongaki bwa, “Te mwaaka ae tabu ibukin te aro ni kariki a na ti kabongaki imarenan te mwaane ao te aine, ake a tia ni mareaki iaan te tua bwa te mwaanenumwa ao te ainenumwa.”⁵

Te Atua e kaotia nakoia Ana burabeti bwa bon iai koaua aika rine. Te bure e na bon tiku bwa te bure. Te aki ongotaeka nakon Ana tua te Atua e na bon aki toki ni kuribwaira man Ana kakabwaia. E bibitaki te aonaaba ni katoa tai ao n rangi ni waekoa, ma te Atua, Ana tua , ao kakabwaia ake a beritanaki a bon aki bibitaki. A bon aki kona n onikaki n aron teia ao ni bitaki. Mwaane ao aine a karekea te kona n rinerine ae te bwai n tangira mai iroun te Atua, ma inaomataia ao, irarikina, kukureia ae akea tokina e reke man te ongotaeka nakon Ana tua. E anga ana reirei Aramwa nakon natina ae Korianton are e tibanako man irakin te kawai ae eti, “Te aro ae buakaka e bon aki kona ni karekea te kakukurei” (Aramwa 41:10).

N taai aikai are e Kaokaki iai bwaninin te euangkerio, e a tia te Uea ni manga kaota te kakabwaia are e beritanaki nakoira ibukin ara ongotaeka nakon Ana tua.

Inanon Reirei ao Berita aika Tabu 130 ti warekia:

“Iai te tua, ae aki kona ni bibitaki are e kateaki i karawa i mwain karikan te aonaaba aei, ake a boto iaona kakabwaia ni kabane—

“Ao ngkana ti karekei kakabwaia nako mai iroun te Atua, bon man te ongeaba nakon te tua anne are boto iaona” (R&B 130:20–21).

E koaua bwa bon akea te reirei teuana ae e taekinna n rangi ni kamatoatoa inanon koroboki aika tabu nakon Ana tua te Uea ae e aki bibitaki ao irekerekena nakon kukureira ao aron maiura n tatabemaniira, ara utu, ao te botanaomata ae bwanin. Bon iai koaua aika rine. Te aki ongotaeka nakon Ana tua te Atua e na bon aki toki ni kuribwaira man Ana kakabwaia. A bon aki bibitaki bwaai aikai.

N te aonaaba are kairiiri aika rine ibuakoia te botanaomata a mamara, Ana euangkerio Iesu Kristo are e kaokaki e aki kona ni mwainging, n ai aron ana titeiki ao uoote, utu, ke aomata n tatabemaniia. Ti na aki anaa ao n rineia bwa e ngaa te tua ae ti taku bwa e bongana ae ti na kawakinna ma ti na kakoauai Ana tua ni kabane te Atua. Ti na riai n tei n nene ao ni matoatoa, ni karekea te mwioko ae tamaroa n teimatoan te Uea ao te onimaki ae kororaoi n Ana berita.

Ti bia riki bwa te ota iaon te tabuki, te katooto ni kawakinan te tua, are e aki kona ao ni bon aki kona ni bitaki. N ai aron te boki ae e uarereke aio are e kaungaia taan buaka mwaane Aika Itiaki n tei ni matoatoa inanon te raoiroi n tain te buaka, ao ti riai ngaira, n tain te buaka ni bong aikai, n riki bwa taan kaota te ota nakon te aonaaba. I a taekin aikai n aran Iesu Kristo, amen.