2010–2019
Ko Hono ʻIloʻi Hotau Natula Faka-ʻOtuá
ʻOkatopa 2015


Ko Hono ʻIloʻi Hotau Natula Faka-ʻOtuá

ʻOku tau omi ki he māmaní ke tanumaki mo ʻiloʻi e fanga kiʻi tenga ʻo e natula faka-ʻotuá ʻoku ʻiate kitautolú.

Ngaahi tokoua, ʻoku mau ʻofa atu! ʻOku ou fakamoʻoni ko e moʻui ko ha meʻaʻofa. ʻOku ʻi ai ha palani ʻa e ʻOtuá maʻatautolu takitaha, pea naʻe kamata ʻetau taumuʻa fakafoʻituituí kimuʻa ʻaupito ia pea tau omi ki he māmaní.

Kuó u fakatokangaʻi kimuí ni mai e mana ʻo hono fāʻeleʻi mai ha pēpē ki he moʻui fakamatelié ko ha konga ʻo e palani ʻa e ʻEikí. Naʻa tau takitaha tupulaki fakaesino ʻi he manava ʻo ʻetau faʻeé pea tau fakafalala ʻi ha ngaahi māhina ke tau moʻui ʻi hono sinó. Ka neongo ia, ne faifai pea fakamavaeʻi kitautolu—ʻi he fāʻelé—ko ha meʻa mahuʻinga ki he faʻeé mo e tamá fakatouʻosi.

ʻĪmisi
Fanauʻi Foʻoú

ʻI he hū mai ha pēpē ki he māmaní, ʻoku fakatupu ʻe he liliu ʻo e māfaná mo e māmá mo e ʻatā fakafokifā hono fatafatá, ke ne mihiʻi ʻene fuofua mānavá. ʻOku fonu fakafokifā hono ongo kiʻi maʻamaʻá ʻe he ʻeá, kamata ngāue leva e ngaahi ʻōkani hono sinó, pea kamata ke mānava e pēpeé. ʻI hono tuʻusi e uhó, ʻoku motuhi fakaʻaufuli ai e fehokotaki fakaesino ʻa e faʻeé mo e pēpeé, pea kamata leva e moʻui ʻa e pēpeé ʻi he māmaní.

Naʻe pehē ʻe Siope, “Naʻe ngaohi au ʻe he Laumālie ʻo e ʻOtuá, pea ko e mānava ʻo e Māfimafí kuó ne foaki ʻa e moʻuí kiate au.”1

ʻOku tau omi ki he māmaní “ʻi he ngaahi konga ʻao ʻo e nāunau.”2 ʻOku hanga ʻe he “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani” ʻo akoʻi mai ko kitautolú kotoa, ko ha “foha mo e ʻofefine ia ʻo ha mātuʻa fakalangi” pea “ʻoku maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ha natula fakalangi pea mo ha ikuʻanga pau.”3 ʻOku tau maʻu ha konga lahi ʻo e anga faka-ʻOtua ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu. ʻOku maʻu ʻa e natula faka-ʻOtua ko iá ko ha meʻaʻofa meiate Ia, mo ha ʻofa ko e mātuʻá pē ʻoku nau lava ke ongoʻí.

ʻOku tau omi ki he māmaní ke tanumaki mo ʻiloʻi e fanga kiʻi tenga ʻo e natula faka-ʻotuá ʻoku ʻiate kitautolú.

ʻOku Tau ʻIlo hono ʻUhingá

Naʻe pehē ʻe ʻIleini Kēnoni, ko e palesiteni lahi mālōlō ‘o e Kau Finemuí, “ʻOku ʻi ai ha ʻaho mahuʻinga ʻe ua ʻi he moʻui ʻa ha fefine: Ko e ʻaho ʻo hono fāʻeleʻí pea mo e ʻaho ʻokú ne ʻilo ai hono ʻuhingá.”4

ʻOku tau ʻilo hono ʻuhingá. Kuo tau omi ki he māmaní ke tokoni ki hono langa Hono puleʻangá mo teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua mai ʻa Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. ʻOku tau feinga ke muimui kiate Ia ʻi he momeniti kotoa ʻoku tau mānava aí. ʻOku fakafoʻou mo fakamāʻoniʻoniʻi hotau natula faka-ʻOtuá ʻi heʻetau feinga ko ia ke toe ofi ange ki heʻetau Tamaí mo Hono ʻAló.

ʻOku ʻikai ha kaunga hotau natula faka-ʻOtuá ki heʻetau ngaahi lavameʻa fakatāutahá, tuʻunga ʻoku tau aʻusiá, lahi ʻo e malafoni ʻoku tau lele aí, pe ko ʻetau manakoá mo e ongoʻi mahuʻingaʻia ʻiate kitá. ʻOku maʻu hotau natula faka-ʻOtuá mei he ʻOtuá. Naʻe fokotuʻu ia ʻi ha moʻui kimuʻa pea fāʻeleʻi kitautolú pea ʻe hoko atu ia ki ʻitāniti.

ʻOku ʻOfeina Kitautolu

ʻOku tau ngāue ʻo fakatatau mo hotau natula faka-ʻOtuá ʻi heʻetau ongoʻi mo foaki atu e ʻofa ʻa ʻetau Tamai Hēvaní. ʻOku tau maʻu e tauʻatāina ke filí ke tanumaki ia, tuku ke tupulekina, pea tokoniʻi ke tupulaki. Naʻe pehē ʻe Pita ʻoku foaki mai kiate kitautolu ha “ngaahi talaʻofa ʻoku lahi mo mahuʻinga” ke tau lava ai ʻo “kau ʻi he anga faka-ʻOtuá.”5 ʻI heʻene mahino kiate kitautolu ko hai kitautolú—ko e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá—ʻoku kamata leva ke tau ongoʻi e ngaahi talaʻofa mahuʻinga ko iá.

ʻOku tokoni ʻetau vakai ki he niʻihi kehé, kae ʻikai ko kitautolu peé, ke tau ʻiloʻi ko Hono ngaahi ʻofefine kitautolu. ʻOku fakanatula pē ʻetau tafoki kiate Ia ʻi he lotú, pea ʻoku tau vēkeveke ke lau ʻEne folofolá mo fai Hono finangaló. ʻOku tau lava ʻo maʻu meiate Ia e ngaahi ongo ʻokú Ne fakamahuʻingaʻi kitautolu, kae ʻikai mei he māmaní pe mei he Facebook pe Instagram.

Kapau te ke toe fehuʻia ho natula faka-ʻOtua ʻokú ke ʻongoʻi ʻiate koé, tūʻulutui ʻo lotu pea fehuʻi ki he Tamai Hēvaní, “Ko Ho ʻofefine moʻoni nai au, pea ʻokú Ke ʻofa koā ʻiate au?” Naʻe pehē ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati, “Ko e taha e ngaahi pōpoaki fungani taha ʻe ʻomi ʻe he Laumālié, ko e ongo ko ia ʻoku maʻu ʻe he ʻEikí kiate koé.”6

ʻOku ʻAʻana Kitautolu. Naʻe pehē ʻe Paula, “ʻOku fakamoʻoni ʻe he Laumālie pē ko iá mo hotau laumālié, ko e fānau ʻa e ʻOtuá ʻa kitautolu.”7 Meimei ko e fuofua hiva Palaimeli ʻoku tau akó ʻoku pehē ai, “Ko e Fānau Au ʻa e ʻOtuá.”8 Kuo taimi ke toʻo mai e kupuʻi lea ʻofeina ko ia ko e “fānau au ʻa e ʻOtuá” ʻo tānaki atu ki ai ʻa e kupuʻi lea, “Ko ia, pea hā leva?” Mahalo te tau fai ha ngaahi fehuʻi peheni: “Ko e hā te u fai ke u moʻui ai ʻo hangē ko ha fānau ʻa e ʻOtuá?” “Te u fakatupulaki fēfē hoku natula faka-ʻOtuá?”

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa, “Naʻe fekauʻi mai kimoutolu ʻe he ʻOtuá kimoutolu ke mou teuteu ki ha kahaʻu ʻoku maʻongoʻonga ange ia ha faʻahinga meʻa ʻoku mou fakakaukau ki ai.”9 Ko e kahaʻu ko iá, ʻi heʻene hoko fakaʻaho maí, ʻe longomoʻui ia he taimi te ke fai ha meʻa lahi ange kae ʻikai fakafiefiemālie pē; ʻe longomoʻui ia he taimi ʻokú ke moʻui ai ke fakahoko e meʻa ne fakatupu koe ki aí. ʻOku fakaafeʻi ʻe he meʻá ni ʻa e ʻEikí ki hoʻo moʻuí, pea kamata ke hoko Hono finangaló ko e meʻa ʻokú ke fie maʻú.

ʻOku Tau Ako Koeʻuhí ko Hotau Natula Faka-ʻOtuá

ʻOku fakatupulaki ʻe he natula faka-ʻOtuá ʻiate kitautolu ʻa e holi ke ʻiloʻi ʻiate kitautolu e ngaahi moʻoni taʻengata ko ʻení.

Naʻe akoʻi mai ʻe ha finemui ko Ame ʻa e lēsoni ko ʻení kimuí ni mai ʻi haʻane tohi ʻo pehē: “ʻOku faingataʻa e hoko ko ha taʻu hongofulu tupú ʻi he ngaahi ʻahó ni. ʻOku fakaʻau ke lausiʻi ange ʻa e halá. ʻOku feinga moʻoni ʻa Sētane. Ka ʻikai tonu ha meʻa, ta ʻoku hala ia; ʻoku ʻikai ha meʻa ko e fakaʻapē.”

Naʻá ne hoko atu ʻo pehē: “ʻOku faʻa faingataʻa ke maʻu ha kaungāmeʻa lelei. Naʻa mo e taimi ʻokú ke pehē ʻokú ke maʻu ai ha ngaahi kaungāmeʻa mamae he ʻikai te nau liʻaki koé, ʻe lava ʻo liliu ia ʻi ha faʻahinga ʻuhinga pē. Ko e ʻuhinga ia ʻoku ou fiefia ai ke ʻi ai haku fāmili pea hoko e Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi mo e Laumālie Māʻoniʻoní ko haku takaua, ʻi he taimi ʻoku fehalaaki ai ha meʻa mo hoku kaungāmeʻá.”

Naʻe hoko atu ʻa Ame ʻo pehē: “Ne u ongoʻi puputuʻu ʻi ha pō ʻe taha. Ne u talaange ki hoku tokouá naʻe ʻikai ke u ʻilo pe ko e hā e meʻa ke faí.”

ʻI he pō ko iá naʻe text ange hono tokouá ʻo ne ʻoange lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlaní: “ʻOua naʻá ke foʻi. … ʻOua naʻa tuku ai. Hokohoko atu hoʻo fonongá. Hokohoko atu hoʻo feingá. ʻOku tatali mai mei muʻa ha tokoni mo ha fiefia. … ʻE iku lelei e meʻa kotoa pē. Falala ki he ʻOtuá pea tui ʻe hoko mai ha ngaahi meʻa lelei.”10

Naʻe fakamatala ʻa Ame ʻo pehē: “Ne u manatu ki heʻeku lau ia mo lotu ke u ongoʻi e ʻofa ʻa e ʻOtuá mo ʻiloʻi pe ʻokú Ne ʻi ai moʻoni maʻaku.”

Naʻá ne pehē: “ʻI heʻeku fehuʻi pē mo tui naʻá Ne ʻi aí, ne u ongoʻi ʻa e ongo fakaofo, fakafiefia mo fakamāfana tahá. ʻOku ʻikai lava ke fakamatalaʻi ia. Naʻá ku ʻiloʻi naʻá Ne ʻi ai pea naʻá Ne ʻofa ʻiate au.”

Koeʻuhí ko ʻEne fānau koe, ʻokú Ne ʻafioʻi ʻa ia te ke lava ʻo aʻusiá. ʻOkú Ne ʻafioʻi hoʻo ngaahi manavasiʻí mo hoʻo ngaahi fakaʻānauá. ʻOkú Ne hoifua ʻi he meʻa te ke malavá. ʻOkú Ne tatali mai ke ke hū kiate Ia ʻi he lotú. Koeʻuhi ko ʻEne fānau koe, he ʻikai ngata pē ʻi hoʻo fie maʻu iá ka ʻokú Ne fie maʻu foki koe. ʻOku fie maʻu koe ʻe kinautolu ʻoku ʻi he fakatahaʻangá ni. ʻOku fie maʻu koe ʻe he māmaní, pea ʻoku hanga ho natula faka-ʻOtuá ʻo fakaʻatā ke ke hoko ko ʻEne ākonga falalaʻanga ki he kotoa ʻo ʻEne fānaú. Ko ʻetau kamata mamata pē ki hotau natula faka-ʻOtuá ʻiate kitautolú, ko ʻetau lava ia ʻo mamata ki ai ʻi he niʻihi kehé.

ʻOku Tau Tokoní Koeʻuhí ko Hotau Natula Faka-ʻOtuá

ʻOku ʻomi ʻe he natula faka-ʻOtuá kiate kitautolu ʻa e holi ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

ʻĪmisi
Faʻē mo ʻene tama lolotonga e honge ʻi ʻItiopeá

Naʻe talanoa kimuí ni mai ʻa Seuloni ʻĪpeni, ko e talēkita ʻo e Tokoni ʻOfa Fakaetangatá mo e Ngaahi Kautaha Tokoni ʻOfa ʻa e Siasí, ki ha aʻusia naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Keleni L. Peisi. Naʻe mafola e laʻalaʻaá mo e hongé ʻo tōtuʻa ʻi ʻItiopea ʻi he taʻu 1980 tupú. Ne fokotuʻu ha ngaahi feituʻu faiʻanga kai mo e vai mo ha meʻakai maʻanautolu naʻe lava ʻo aʻu ki aí, ke tokoni kiate kinautolu. Naʻe fononga mamaʻo mai ha tangata toulekeleka naʻe ʻaungalua he fiekaiá ke aʻu ki ha feituʻu faiʻanga kai. Naʻá ne fou atu ʻi ha kiʻi kolo, ʻo ne fanongo ki he tangi ʻa ha kiʻi pēpē. Naʻá ne fekumi kae ʻoua kuó ne maʻu ʻa e pēpeé ʻoku tangutu he kelekelé he tafaʻaki ʻo ʻene faʻē kuo siʻi pekia. ʻI hono fua hake e pēpeé, naʻe hoko atu e tangatá ke fononga ʻi ha maile ʻe 25 (kilomita ʻe 40) ki he feituʻu faiʻanga kaí. ʻI heʻene aʻu ki aí, naʻe ʻikai ke ne tomuʻa lea ange ia ʻo pehē, “ʻOku ou fiekaia” pe “Tokoni mai kiate au.” Ka naʻá ne talaange, “Ko e hā siʻa tokoni ʻe lava ke fai ki he pēpeé ni?”11

ʻOku fakatupu ʻe hotau natula faka-ʻOtuá ʻetau holi ke tokoniʻi e niʻihi kehé pea ʻoku ueʻi ai kitautolu ke tau ngāue. ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau maʻu ha ivi ke fai pehe. Mahalo naʻa ko e ʻEikí nai ia ʻoku fehuʻi maí, “Ko e hā ʻe lava ʻo fai maʻá e ʻofefiné ni, tuongaʻane ko ʻení, tamaí ni, pe kaungāmeʻá ni?”

ʻOku maʻu ʻe he natula faka-ʻOtua ʻo ha taha loto veiveiua, ʻo fakafou ʻi he ngaahi fanafana ʻo e Laumālié, ʻa e nonga feʻunga ke toe maʻu e tuí, hili ʻene fāinga ke maʻu iá.

ʻI he taimi ʻoku lea ai ʻa e palōfitá, ʻoku takiekina ʻe heʻene ngaahi leá hotau natula faka-ʻOtuá mo ʻomi e mālohi ke tau muimui ki ai.

ʻOku tokoni ʻetau kai e sākalamēnití he uike takitaha, ke tau maʻu ai ha ʻamanaki lelei ki he anga faka-ʻOtua ʻoku ʻiate kitautolú, pea tau manatuʻi ai hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.

ʻOku ou palōmesi atu, ʻi hoʻo feinga ko ia ke ʻiloʻi e loloto ʻo e natula faka-ʻOtua ʻokú ke maʻú, ʻe kamata ke ke toe fakalahi ange ai hoʻo meʻafoaki mahuʻinga ko iá. Tuku ke takiekina koe ai ke ke hoko ko Hono ʻofefine, ʻo foki he halá kiate Ia—ʻa ia ʻe toe fakafoki ai kitautolu “ki he ʻOtua ko ia naʻá ne foaki ʻa e mānavá [kiate kitautolú].”12 ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.

Maʻuʻanga fakamatalá

  1. Siope 33:4.

  2. “Ode: Intimations of Immortality from Recollections of Early Childhood,” The Complete Poetical Works of William Wordsworth (1924), 359.

  3. Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Liahona, Nōvema 2010, 129.

  4. Elaine Cannon, ʻi he “‘Let Me Soar,’ Women Counseled,” Church News, Oct. 17, 1981, 3.

  5. 2 Pita 1:4.

  6. M. Russell Ballard, “Women of Righteousness,” Liahona, Dec. 2002, 42.

  7. Loma 8:16.

  8. “Fānau Au ʻa e ʻOtuá,” Ngaahi Himi, fika 193.

  9. Dieter F. Uchtdorf, “Ko Hono Moʻui Fiefia ʻaki e Ongoongoleleí,” Liahona, Nōvema 2014, 121.

  10. Jeffrey R. Holland, “An High Priest of Good Things to Come,” Liahona, Jan. 2000, 45.

  11. Vakai, Glenn L. Pace, “Infinite Needs and Finite Resources,” Tambuli, Mar. 1995, 18–19.

  12. 2 Nīfai 9:26.