Te Nano Ae Korakora ao Te Motinnano ae Matoatoa
Ti kona ni karaoi kaetan kawai aika riai ao n tauraoi ni waaki nako ma te kaantaninga ao te onimaki ae korakora. N te aro bwa ti na “tei inanona” man ninikoria ao “ni kekeiaki inanona.”
Tabeua te ririki n nako natin natira te aine e biri nakoiu ao ni katanoata, “Tibu, Tibu, I karin teniua te roro n au butiboro n te bong aei!”
I kaeka ma te kukurei, “Auee ai tamaroa anne, Sarah!”
Tinana e taraai ma matana ni kakangare ao e taku, “Te roro bon uoua nakon teuana.”
I aki tabe n titiraki bwa antai ae moanna!
Te maungatabu bon te tai ni kareke iango, kaotioti, n tabetai ni bitaki.
Iai te kambwana n tango kaa ma ana GPS tititem ae aranaki bwa NeverLost. Ngkana ko karaoa te rairaki ae bure n te tai are ko karina am tabo ae ko na nako iai, te bwana ni kairi e aki taekina, “Ko burababa!” Ma, n te bwana ae moan te maraara, e kangai, “Kaeta ke bita te kawai—ngkana e kona ni bitaki te kaa nakon tein te U ni kaitara te tabo are e kaitarako.”
N Etekiera ti wareka te berita ae tamaroa aei:
“Ma ngkana tao e rairaki te aomata ae buakaka man ana bure ni kabane ake e karaoi, ma ni kakawakin au tua ni kabane, ma ni karaoa ae eti ae riai, ao e na boni maiu, e na aki mate.
“Akea ana bure teuana ae e a tia ni karaoia ae na ururingaki n ekia nako.”1
Ai tamaroara te berita, ma e kainnanoa katiaan uoua “mwakuri” (n Etekeira 2:1) bwa ti aonga ni karekea te kateniua ni berita. Tannako mai iai ni kabane; kawakin ni kabane; ngkanne a kabwaraaki ni kabane. E kainnanoa aei te motinnano ae “matoatoa!”!
Ti na aki riki n aron te mwaane, n aron are e ribotinna te Wall Street Journal, kanakoa te tinaniku ae onrake n te mwane n raonaki ma te reta nakon te Internal Revenue Service are e taku, “Nakon IRS Taiaoka butimwaea te mwane ae I bae iai ibukin au taekiti n taai aika nako. P.S. Ngkana e teimatoa n tabetabe au iango imwiin kanakoan te mwane aei, N na kanakoa nakoim nikirana.”2
Tiaki anne aron maiura! Ti aki tanrikaaki n taraia bwa tera tokina mai nano ae ti kona ni karaoia ni kamaiura man te motika taeka. Te Uea e tangira te nano ao te iango ae tatauraoi.3 Ara motinnano ae bwanin! Ngkana ti bwabetitoaki, ti kateboaki bwa te kanikina n ara berita bwa ti na ira te Tia Kamaiu, n aki-itera n nano. Ngkana a bane raoi nanora nako iai, e kaota mwaakana te Atua ae e kakabwaiaira.4 Ngkana ti anga ke n ni karaoia teutana, ti na aki karekei ana kakabwaia tabeua te Atua aika moan te korakora.5
Ririki aika mwaiti n nako, I kairiia tabeman Tikauti Mwaane nakon te kaembwa inanon te rereua. A matu ataeinimwaane irarikin te ai ae bubura ae a karaoia, ao n aroia taan kairiiri n te Tikauti aika rangin n tikiraoi, I matu ibukin au turaki. N te moaningabong ngke I tekateka ao n taraa te tabo ni kaembwa, I noora temanna te Tikauti, are n na aranna bwa Bauro, are e taraa n aki motirawa raoi. I titiraki bwa e kanga ni matu, ao e kaeka, “I aki matu raoi.”
Ngke I titirakinna bwa bukin tera, e taku, “I mariri; bwa e mate te ai.”
I kaeka, “Eng, a karaoa anne taian ai. E aki kabuebue am baeki ni matu?”
Akea te kaeka.
Ngkanne temanna te Tikauti e takarua ni kabwarabwara, “E aki kabongana ana baeki ni matu.”
I titiraki ma te miimi, “Bukin tera ko aki kabongana am baeki, Bauro?”
E aki karongoa—ngkanne e kaeka te aomata ae aki tau ana mwane: “Eng, I taku bwa ngke I aki kabwara au baeki ni matu, n na aki manga rukumma riki.”
Te karaki ae koaua: e mariri ibukin aua aika mwaiti bukina bwa e kataia ni kawakina nimaua te miniti ni mwakuri. Ti kona n taku n ara iango, “Ai nanobabara! Antai ae na kona ni karaoa anne?” Eng, ti karaoia n tainako ni kawai riki aika kakamaaku. Ti aki butimwaia n kabwara ara baeki ni matu n tamnei ngkana ti aki anaa te tai n tataro, kamatebwai, ao n nimaiuakina te euangkerio ni katoa bong; tiaki n ae e na ti mate te ai, ma ti na aki kamanoaki ao n rikirake ni mariri n tamneira.
Ngkana ti koaua raoi ao n aki atai kaangaanga aika a na riki ma ara berita aika tabu, ti na bukinaki n taian kaangaanga. E a tia te Uea ni kauringiira bwa ti na tarataraira, ni botumwaaka ni kakauongo raoi nakon taekan te maiu ae akea tokina.6 Ao E reitia nako n taekinna, E na aki kaitiakiia rarau ngkana a aki ongo irou.7
Ni koauana, e na bebete riki ngkana a “bane n rin” nakon ae ti tabeman n rin. Ngkana ti tabeman ngaira n rin ke n aki rin, iai, inanon te birim ae Star Wars’ aekan taetae, “aika aki eti.” Ti aki boraoi ma ana kantaninga te Atua ngaia are e aki nakoraoi ma aron reken te kukurei.8 E taku Itaia:
“Ao akana a buakaka ai aroni marawa ae bati n naonao; ba e aki kona n rau, ao a tetewe rake riibu ma ta’no naona.
“Bon akea raun nanoia, e taku te Atua, akana buakaka.”9
Ngaia ae, tai tabe bwa ti mena ia ke ti a tia ni mena ia, ti aki riaon ana kairoro te Tia Kamaiu, are e taku: “Mangaia are, ane e rairananona ao ma ni kawarai n aron te teei ae uarereke, ao N na butimwaia bwa ana bwai Uean te Atua. Nooria, bwa I bukiia naakai ao I a tia ni kawenea maiu, ao ma ni manga anaia riki.”10
Ngkana ti teimatoa n raira nanora ao n onimakina te Uea, ti karekea te korakora ngkai ti oki ni karekea ana nanorinano ao ana onimaki te ataei,11 ae kakorakoraaki ma te wanawana ae roko man te maiu n atatai. E katanoata Iobi, “Ma ane e na boni kamatoa naba arona te aomata ae raoiroi, Ao ane e itiaki baina e na raka rake korakorana.”12 Bon Tennyson ae korea, “Korakorau bon kanga korakoraia tengaun, bukina bwa e itiaki nanou.”13 E a tia te Uea n reirei, Teei n taabo aika tabu, ao n aki mwaing.14
Natira te ikawai Justin e mate ngke 19 imwiin aorakina ae maan. N tain te taetae n te bootaki n aki mamatam e anga n aki maan imwain matena, e tibwaua te karaki ae na rangin ni uaana nakoina n taekan te tama ao natina te mwaane ngke a nakon te titoa n taore are iai inanona te baeki n oro ae ti tebo teina ma te mwaane. Te ataeinimwaane e orea te baeki are e bwaka ao ni waekoa ni manga okirikaaki imwiin ae e oreia. Te karo e titirakina natina te mwaane bukin tera e aki toki te mwane ni manga oki rikaaki n oro. E iango te ataeinimwaane tabeua te miniti ao e taku, “I aki ataia. Au keeti bukina bwa e teirake inanona.” N te aro bwa ti na “bane inanona,” ti kainnanoa “te korakora inanora,” “tera ae na riki.”15
Ti tei inanona ngkana ti tataninga te Uea ma te taotaonaki n nano ni kanakoa ke n anganiira te korakora ni karaoa ara akanta n te iriko.16 Akanta aikanne a kona n ae manin aoraki, mwauku, aorakin te iango, maten raom ae tangiraki, ao a mwaiti riki.
Ti teirake inanona ngke ti tabeki rake baimi aika tinetine. Ti teirake inanona ngkana ti kamanoa te koaua ni kaitara te buakaka ao bwain te aonaaba aei are e a moanna n rikirake n aki mwengaraoi ma te ota, n atonga te buakaka bwa te raoiroi ao te raoiroi bwa te buakaka17 ao “ni kabuakakaia aika a raoiroi ibukin raoiroia.”18
Te teirake inanona n aki tabe ma kaangaanga e kona ibukin itiakin mataniwiin te nano, te korakora ao te karaunano mairoun te Tamnei ae Raoiroi ao te taratara ae akea tokina ae riaon ana atatai te aomata.19 Inanon maiura imwain te maiu aei ti takarua ma te kimwareirei n te tai aei n rinanon te maiu aei.20 Ti “bane n rin” ngke ti karaoa te babaire bwa ti na riki bwa taan kamanoa ana babaire Tamara are i Karawa. Bon te tai ni karaoi babaire ao ni kamanoa riki Ana baire!
Tamau ae 97-ana ririki e a bon tibwa mate. N tainako ngkana iai ae titirakinna bwa e uara, ana kaeka ae teimatoa e kangai “Iaon te tikeera ae 1–10, I a kaan roko n 25!” E ngae ngke te mwaane aei e aki kona n teiraki ke n tekateka ao n iai ana kaangaanga n taetae, ana kaeka e bon teimatoa n ti tebo.
Ngke e a koro 90 au karo, ti mena n te marae ni wanikiba ao I tuangnga ngkana I kona n anganna te kaintekateka te wiira. E taku, “Ko aki, Gary—tao ngkana I a kara.” Ao e a manga reitia, “Irarikina, ngkana I a kua n nakonako, I kona ni biri.” Ngkana ti aki kona ni “bane n” te kawai are ti toua ngkai, ngkanne tao ti na kainnanoia ni biri, tao ti kainnanoia ni kaeta ke ni bita te kawai. Ti na bae n tangiria ni bitia nakon te U. Ti na bae n tangiria ni kamatebwai riki, tataro mwaaka, ke n aki tabeakin bwaai aika aki kakawaki bwa ti aonga ni kona n rabwati bwaai aika kakawaki. Ti na kanakoi bwain te aonaaba bwa ti aonga n rabwati aika akea tokiia. E oota n te bwai aei tamau.
Ngke e mena n te neiwi n tain ana ka II ni Buaka te Aonaaba, iai ake inanon te kateitei ae moan te korakora ma ni bubura 21 aika a bwainingarei ana reirei; ma raoraona ni mwakuri n te kaibuke aika uoman, Dale Maddox ao Don Davidson, a kunea ao aki manikangarei ana reirei. A titiraki, “Sabin, bukin tera ko rangin ni kaokoro ma aomata ni kabane? Iai kateim aika rangin n raraoi ao ko aki mamanging, moko, ke tatabora, ma ko taraa n rau ao ni kukurei.”
Nanoia ae tamaroa ibukin tamau e aki boraoi ma te bwai ae a tia n reiakinaki ibukiia kaain te Moomon, ao tamau e reireiniia ao e bwabetitoia uoman raona ni kaimoa. A rangin n un ana karo Dale ao a kauringnga bwa ngkana e kaina te Ekaretia ao e na kabua ana tangira, Mary Olive, ma e kaitibo ma mitinare man ana bubuti ao e bwabetitoaki naba.
Imwiin tokin te buaka, Beretitenti Heber J. Grant e weteia mitinare, ma mwaane aika a tia n mareaki. Dale ma buna, May Olive, a iangoia bwa e riai n nako ni mitinare e ngae ngke a kantaninga reken aia moan nati. N tokina ao a karekeia natiia ruaman—teniman mwaane ao onoman aine. Ake ruaman a bane n nako ni mitinare, n rimwiaki iroun Dale ao May Olive ake a karaoi teniua aia tai ni mitinare i bon irouia. Tatin tibuia aika a tia naba ni mitinare. Uoman natiia, John ao Matthew Maddox, ai kaain ngkai te Tabaenako Kuaea, n aron buun natin Matthew te mwaane, Ryan. Ngkai ana utu Maddox aika 144 mwaitiia ao bon banna ni katooto n tia ni “bane n rin.”
Ngke ti rinanoi ana beeba tamau, ti kunea te reta mairoun Jennifer Richards, temanna mai ibuakon natin raoraona ni kaimoa, Don Davidson ake aine. E koroia: “E a tia raoiroim ni bita maiuia ana utu Don Davidson. E kaangaanga aron kabwarabwaraana bwa e na kanga aron maiura n akea te Ekaretia. E mate tamau n tangiran te euangkerio ao e kataia ni maiuakin reirein te euangkerio ni karokoa te toki.”22
E kaangaanga ni bairea mwiin te raoiroi ae a kona n tatabemaniia ni karekea man te nano ae korakora. Tamau ao raoraona ni kaimoa ake uoman aki kukurei n ongora irouia naake inanon te kateitei ae moan te korakora ma ni buubuura ake a kotokotoia ni kaenaenaai. Taman Unimwaane Sabin ao raoraona kaimoa ake uoman a ataia bwa e raoiroi riki ae ana ira te tia Karikibwai nakon karaoakin bwaai ake a karaoi tabeman.23
E na tia ni kona te Abotoro Bauro ni kabwarabwara ara bong ngke e tuanga Timoteo bwa “a baibwao tabemaang, ni kitani baikanne ao a rairaki nakon te kauntaeka ae akea manena.”24 E mwaiti te “kauntaeka ae akea manena” ni waakin nako n te aonaaba n te bong aei. Bon rairakiia naake a mena inanon te kateitei ae moan te korakora ma ni bubura.25 N tainako e roko kanga te kamataata ae koaua ni kakoaua te buakaka ke ni kaotia bon irouna ngkana ko a raroa man te euangkerio ao ni buti n am kaa n te kawai ae bure. N tabetai e roko mairouia ake a tuai karaoa te bwai ae riai ni “bane n rin” ao ni kukurei n ira te aro n aomata ae aki kukurei iai te burabeti.
Ni bon arona, ti ataia bwa e kanga n toki ibukin te onimaki. Ngkana ti “bane n rin,” ti katobibiaki ma te koaua ae a uaia ni mwakuri bwaai ni kabane ibukin te raoiroi nakoia ake a tangiria te Atua.”26 N aron ae e taku Unimwaane Neal A. Maxwell, “Tai maaku, ti maiuakina te eti.”27
Taman buun natiu te mwaane e reirei n te BYU ao e rangin n tatangira te butiboro ma e aki kona ni kariaia bwa e na mataku n aia takakaro bukina bwa e rangin n nanonibwi ni mwiin te bwi. Ngkanne iai te bwai ae riki ae tikiraoi—e kuneaki te bwai n rawerawe n te iti ae reitaki ma ana tikuriin te TV are e kona n rawei taian takakaro. Ngkana e moanna BYU, e na kona ni mataku ma te rawerawe n arona ni koaua, ni koaua raoi ni banena! Ngkana a katuaeaki ma te babakanikawai, ikoaki, ke ni konaki ni kaan banen te takakaro, e aki tabeaianga bukina bwa ana moanna! Ko kona ni kangai iai ana “kantaninga ae tamaroa ma ni kororaoi”!28
Bon ti tebo ibukira. Ngkana ti onimaki, ti kona ni karekea te koaua ae a na nakoraoi bwaai ibukira n tokin te tai. Ana berita te Uea a koaua. Tiaki nanona bwa te aonaaba ae mamate aei e na bebete ke ma akea rannimata, ma n aron are koroia Bauro, “Baike e tuai n nori te mata, ao e tuai n ongo te taninga, ao a tuai n rin i nanon te aomata, boni baika E katauraoi te Atua i bukiia ake a tangiria.”29
Tariu ao mwaneu, akea temanna ae a tia ni bure n ingabong. Ti bia karaoi kaetan kawai aika riai ao n taraa ae imwaira ma te kantaninga ao te onimaki ae korakora. Ti bia “tei inanona” n ninikoria ao ni “bane inanona.” Ti bia itiaki ao n iai nanora ae korakora ni kamanoa ana babaire Tamara are i Karawa ao ana mition Natina, ara Tia Kamaiu, bon au tataro n aran Iesu Kristo, amen.