Te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite

E hi’o te peresideni titi i te ha’aputura’a pu’e parau a te titi. E nehenehe ’oia e fa’aue i tōna nā tauturu ’e i te mau pāpa’i parau ’ia rave i te tuha’a rahi o teie ’ohipa i raro a’e i tāna arata’ira’a. E ha’apāpū ’oia ē, tē ha’apa’o nei rātou i te mau ture ’e te mau fa’anahora’a a te ’Ēkālesia i roto i te ravera’a i tā rātou mau hōpoi’a.

’Ia vai te hō’ē pāpa’i parau ’aravihi ’e te ’ohipa maita’i i roto i te titi tāta’itahi. E pi’ihia ’e fa’ata’ahia ’oia e te peresideni titi. ’Ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero. E melo ’oia nō te ’āpo’ora’a titi ’e e ti’a ’oia i roto i te mau rurura’a a te ’āpo’ora’a teitei. E ’ere ’oia i te melo nō te pupu tahu’a rahi.

Nā te peresidenira’a titi e ha’api’ipi’i i te pāpa’i parau titi ’e e ’ohipa ’oia i raro a’e i tā rātou arata’ira’a. E nehenehe te peresideni titi e hōro’a nāna te mau hōpoi’a mai tei vauvauhia i roto i teie tuha’a. E nehenehe e pi’i i te mau tauturu pāpa’i parau o te titi, nō te tauturu (hi’o 33.3.3).

E nehenehe te peresideni titi ’aore rā te tauturu i fa’auehia ’ia pi’i ’e ia fa’ata’a i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi, ’aore rā hau atu, ’ia au i tē hina’arohia. ’Ia mau te mau tauturu pāpa’i parau titi i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero. E ’ohipa rātou i raro a’e i te arata’ira’a a te peresidenira’a titi ’e a te pāpa’i parau titi.

Mai te mea e hina’arohia, e pi’ihia te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi nō te amo i te ti’ara’a tāta’itahi i muri nei :

• Tauturu pāpa’i parau titi

• Tauturu pāpa’i parau titi—nō te pae faufa’a (hi’o i te pene 34)

• Tauturu pāpa’i parau titi—nō te ti’ara’a melo (hi’o 33.5 ’e 33.6)

E nehenehe ato’a te peresidenira’a titi ’e fa’aue i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi nō te ha’aputuputu i te mau pu’e parau nō te ’ā’amu (hi’o 33.7).

Nā te peresideni titi ’aore rā te tauturu i fa’auehia e pi’i ’e e fa’ata’a i te pāpa’i parau fa’atere o te titi. ’Ia mau te pāpa’i parau fa’atere i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ’oia nō te mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero.

E tauturu fa’atere te pāpa’i parau fa’atere nō te peresidenira’a titi. E fārerei ’oia ’ia rātou ’e e fa’aineine ’oia i te mau tāpura ’ohipa mai tei fa’auehia mai. E melo ato’a ’oia nō te ’āpo’ora’a titi ’e e ’āmui ato’a ’oia i roto i te mau rurura’a a te ’āpo’ora’a teitei. I raro a’e i te arata’ira’a a te peresidenira’a titi, e hi’o ’oia ē e rave-fa’aoti-hia te mau fa’auera’a ’ohipa tei parauhia i roto i teie mau rurura’a. E ’ere ’oia i te melo nō te pupu tahu’a rahi.

E fa’aau ’oia i te mau ’ohipa a te titi mai rotopū i te peresidenira’a titi, te ’āpo’ora’a teitei ’e te tahi atu feiā fa’atere o te titi. E tārena ato’a ’oia i te mau fārereira’a a te peresidenira’a titi. E ’ōpere ’oi’oi ’oia i te mau nene’ira’a ’e te mau rata a te ’Ēkālesia.

Mai te mea e fa’auehia ’oia e te peresidenira’a titi, e fa’aitoito ’e e tauturu ’oia i te mau pāpa’i parau fa’atere pāroita i roto i te tauto’ora’a tāpa’ora’a i’oa nō te mau ve’a a te ’Ēkālesia.

E nehenehe ’oia e tauturu i te peresidenira’a titi ’ia fa’aitoito ’e ’ia hi’opo’a i te fa’aōra’a o te mau melo ’ua ti’a tō rātou matahiti, i roto i te mau fa’anahora’a ha’api’ira’a a te ’Ēkālesia (hi’o pene 15).

E fa’aara ’oia i te peresidenira’a titi nō te mau melo e fa’aō ra i roto i te fa’ehau ’aore rā tei roto a’ena i te ’āua fa’ehau. I raro a’e i te arata’ira’a a te peresidenira’a titi, e nehenehe ’oia e fa’aau i te fa’anahora’a ha’amāramaramara’a a te ’Ēkālesia nō te mau melo o te titi e haere ra i te fa’ehau (hi’o 38.10.1 ’e 38.10.3).

E ha’amāramarama ’oia i te mau pāpa’i parau fa’atere pāroita ’āpī nō ni’a i tā rātou ’ohipa, i muri ri’i noa i tō rātou pi’ira’a. E hōro’a tāmau ’oia i te ha’api’ira’a ia rātou, ’ia au i tē hina’arohia.

E hi’o te ’episekōpo i te ha’aputura’a pu’e parau a te pāroita. E nehenehe ’oia e fa’aue i tōna nā tauturu ’e i te mau pāpa’i parau ’ia rave i te tuha’a rahi o teie ’ohipa i raro a’e i tāna arata’ira’a. E ha’apāpū ’oia ē, ’ua ha’api’ihia te mau pāpa’i parau pāroita ’e te feiā fa’atere o te mau pupu autahu’ara’a ’e te mau fa’anahora’a i tā rātou mau hōpoi’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau. E ha’apāpū ato’a ’oia ē, tē pe’e nei rātou i te mau fa’aturera’a ’e te mau terera’a ’ohipa a te ’Ēkālesia i roto i te ravera’a i teie mau hōpoi’a.

’Ia vai te hō’ē pāpa’i parau ’aravihi ’e te ’ohipa maita’i i roto i te pāroita tāta’itahi. Nā te ’episekōpora’a e hōro’a i tōna i’oa ’e nā te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi e pi’i ’e e fa’ata’a iāna. ’Ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero.

Nā te ’episekōpora’a ’e te mau pāpa’i parau titi e ha’api’ipi’i i te pāpa’i parau pāroita. E ’ohipa ’oia i raro a’e i te arata’ira’a a te ’episekōpora’a. E nehenehe te ’episekōpo e hōro’a nāna te mau hōpoi’a mai tei vauvauhia i roto i teie tuha’a. E nehenehe e pi’i i te mau tauturu pāpa’i parau pāroita, nō te tauturu (hi’o 33.4.3).

Nō te tahi atu ā mau hōpoi’a a te pāpa’i parau o te pāroita, hi’o 7.6.4.

E nehenehe te mau tauturu pāpa’i parau pāroita ’ia pi’ihia ’ia au i tei hina’arohia. Nā te ’episekōpora’a e hōro’a i tō rātou i’oa ’e nā te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi ’aore rā te hō’ē melo nō te ’āpo’ora’a teitei tei fa’auehia, e pi’i ’e e fa’ata’a. ’Ia mau teie mau taea’e i te autahu’ara’a ’e ’ia ti’amā rātou nō te mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero. Mai te mea e fa’auehia te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita ’ei ha’apa’o faufa’a, ’ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka e ti’a ai. E ’ohipa te mau tauturu pāpa’i parau pāroita i raro a’e i te arata’ira’a a te ’episekōpora’a ’e te pāpa’i parau pāroita.

Mai te mea e hina’arohia, e pi’ihia te hō’ē tauturu pāpa’i parau paroita nō te amo i te mau ti’ara’a ato’a i muri nei :

• Tauturu pāpa’i parau pāroita

• Tauturu pāpa’i parau pāroita—pae faufa’a (hi’o pene 34)

• Tauturu pāpa’i parau pāroita—parau melora’a (hi’o 33.5 ’e te 33.6)

E nehenehe ato’a te ’episekōpora’a e fa’aue i te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita ’ia ha’aputu i te mau pu’e parau ’ā’amu o te pāroita (hi’o 33.7) ’e ’ia ha’amātau iāna i te mau mātēria tauturu a te ’Ēkālesia ’e ’ia ’ite nāhea ’ia poro’i i te reira i te piha ’ohipa ’ōperera’a a te ’Ēkālesia. E fa’aau teie pāpa’i parau i te mau tauto’ora’a nō te tauturu i te mau melo o te pāroita ’ia ’ite tē vai ra teie mau mātēria ’e nāhea ’ia raupā te reira.

Nā te ’episekōpora’a e tu’u i te i’oa o te pāpa’i parau fa’atere pāroita, ’e nā te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi ’aore rā nō te ’āpo’ora’a teitei tei fa’auehia, e pi’i ’e e fa’ata’a iāna. ’Ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero.

E tauturu te pāpa’i parau fa’atere i te ’episekōpora’a i te pae nō te fa’aterera’a. E ruru ’oia ’e te ’episekōpora’a ’e e fa’aineine ’oia i te mau tāpura ’ohipa mai tei fa’auehia mai. E melo ato’a ’oia nō te ’āpo’ora’a pāroita. Mai tei arata’ihia e te ’episekōpora’a, e ’āpe’e ’oia i te mau fa’auera’a i ravehia i roto i teie mau rurura’a (hi’o i te 7.6.5).

E fa’aau ’oia i te ’ohipa a te pāroita i rotopū i te ’episekōpora’a ’e te tahi atu feiā fa’atere.

E tārena ’oia i te mau fārereira’a nō te ’episekōpora’a. E ’ōpere ’oi’oi ato’a ’oia i te mau nene’ira’a ’e te mau rata a te ’Ēkālesia.

’Ia fa’auehia e te ’episekōpo, e fa’aau ’oia i te tāpa’ora’a i’oa nō te mau ve’a a te ’Ēkālesia, ma te tauturu i te mau melo ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a nō te fāna’ora’a i te mau ve’a a te ’Ēkālesia i tō rātou fare. E nehenehe ’oia e tauturuhia e te ha’apa’o ve’a pāroita ’e nā vetahi ato’a ’o tei fa’auehia e te ’episekōpora’a.

E nehenehe ’oia e tauturu i te ’episekōpora’a i te pae nō te Séminaire ’e te Institut, mai te tāpa’ora’a i’oa i roto i te mau piha (hi’o pene 15).

E tāpa’opa’o ’oia i ni’a i te hō’ē tāpura, te i’oa ’e te vāhi fa’aeara’a o te mau melo pāroita tei roto i te ’āua fa’ehau, ’e e ’ōpere ’oia i teie tāpura i’oa i roto i te ’āpo’ora’a pāroita. E fa’aara ato’a ’oia i te pāpa’i parau fa’atere titi ’ia ’ōpua ana’e te mau melo e fa’aō ia rātou i roto i te fa’ehau.

E ti’a’au te feiā fa’atere nō te autahu’ara’a ’e nō te mau fa’anahora’a i te mau pu’e parau roto i tā rātou mau fa’anahora’a. E nehenehe rātou e fa’aue i te mau pāpa’i parau ’ia rave i te rahira’a o teie ’ohipa i raro a’e i tā rātou arata’ira’a. E ruru pinepine rātou ’e te mau pāpa’i parau nō te ha’apāpū ē, e mea ’āfaro maita’i te mau pāpa’a parau, e mea motunene ’e ’ua tae i te hora ti’a.

E roa’a mai te mau tāpura i’oa o te mau melo i roto i te mātini rorouira a te pāroita ’aore rā a te piha tōro’a a te ārea. Tei roto i teie mau tāpura i’oa te mau ha’amāramaramara’a faufa’a hau atu nō te fa’a’ite nō ni’a i te taera’a mai o te mau melo. E tauturu te reira i te feiā fa’atere ’ia ’ite ’o vai te mau melo tei rae’ahia te matahiti ’ōro’a, te feiā ’āpī tamāroa tei rae’ahia te matahiti misiōni, ’o vai te mau tāne e mau nei i te autahu’ara’a a Melehizedeka, ’o vai te mau melo tei fāri’i i tō rātou ’ōro’a hiero, ’e o’ vai te feiā ’āpī tei tītauhia e tārena nō te mau uiuira’a a te ’episekōpora’a. ’Ia roa’a i te feiā fa’atere pupu autahu’ara’a ’e fa’anahora’a, te tāpura i’oa nō te feiā i tāpa’ohia i roto i tā rātou pupu autahu’ara’a, ’aore rā tā rātou fa’anahora’a.

Te mau nūmera ’e te mau fāito ato’a i roto i te hō’ē parau fa’a’ite, e hōho’a ïa nō te melo hō’ē ’e tōna mau hina’aro hō’ē roa. E ’imi te feiā fa’atere i te arata’ira’a a te Fatu ’a feruri ai rātou ’o vai tē hina’aro nei i tā rātou tauturu ’e e aha te tauturu e tano.

E faufa’a ta’a ’ē tō te mau parau i roto i teie mau parau fa’a’ite, nō te ’episekōpora’a ’e te ’āpo’ora’a pāroita nō te hi’o i te nu’ura’a o te mau melo o te pāroita ’e nō te fa’aoti nāhea ’ia ha’amaita’i ’e ’ia ha’apūai ia rātou. ’Ei hi’ora’a, e nehenehe teie mau parau fa’a’ite e tauturu i te feiā fa’atere ’ia fa’aoti ’o vai te ta’ata pa’ari fa’afāriuhia tē ’ore e tae nei i te mau rurura’a autahu’ara’a ’e Sōtaiete Tauturu i roto i te ’āva’e.

E nehenehe te mau hānerera’a i roto i te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai ’ia fa’a’ohipahia nō te fa’a’ite i te huru haerera’a o te mau nūmera, tē mara’a ra ānei te taera’a mai ’aore rā te topa ra ānei. ’Eiaha rā teie mau hānerera’a ’ia fa’a’ohipahia nō te fa’aau i te hō’ē pāroita i te tahi, te hō’ē pupu autahu’ara’a i te tahi, ’aore rā te hō’ē ta’ata i te tahi. E mea ta’a ’ē roa te huru o terā pāroita ’e terā ta’ata.

E pāpa’ihia, te ta’ato’ara’a o te i’oa tīvira mana o te ta’ata, ’ia au i te fa’aturera’a ’e te ta’ere o te fenua, i ni’a i te mau parau melora’a ’e i te mau parau ha’apāpū ’ōro’a.

I roto i te mau nūmera ’e te mau parau fa’a’ite, e parauhia te mau ta’ata i muri nei, te mau melo tei tāpa’ohia te i’oa. ’Ei parau melora’a tō rātou tāta’itahi :

• ’O tei bāpetizohia ’e tei ha’amauhia.

• ’O tei raro mai i te 9 matahiti tei ha’amaita’ihia, ’aita rā i bāpetizohia.

• ’O tei ’ore i ’ite i te ha’apa’ora’a nō tō rātou ma’i huma manava, ta’a ’ē noa atu tō rātou matahiti.

• Te mau tamari’i ’aita i ha’amaita’ihia i raro mai i te 8 matahiti, ’e (1) hō’ē a’e metua e melo nō te ’Ēkālesia, ’aore rā hō’ē a’e metua tupuna e melo nō te ’Ēkālesia, ’e (2) ’ua hōro’a nā metua to’opiti i tā rāua parau fa’ati’a ’ia hāmanihia te hō’ē parau melora’a. ’O te mau tamari’i ato’a ïa a te feiā fa’afāriu. (Mai te mea ’aita tā te hō’ē metua e parau mana nō te ha’apa’o i te tamari’i, e nava’i noa te parau fa’ati’a a te metua nāna e ha’apa’o).

Te ta’ata 9 matahiti, ’e hau atu, e parau melora’a tōna ’aita rā i bāpetizohia ’e i ha’amauhia, e’ita ïa ’oia e fa’arirohia ’ei melo. Terā rā, e tāpe’a noa te pāroita i tōna parau melora’a ē tae roa i te 18ra’a o tōna matahiti. I te reira taime, mai te mea ’aita ’oia e hina’aro ’ia bāpetizohia, noa atu ’ua hōro’ahia iāna te mau rāve’a ato’a, e fa’a’ore te ’episekōpo i tōna parau melora’a, ma te parau fa’ati’a i pāpa’ihia e te peresideni titi. Terā rā, e’ita e fa’a’orehia te parau melora’a o te mau melo ’aita i ’ite i te ha’apa’ora’a nō to rātou ma’i huma manava, ’e ’aita i bāpetizohia.

E fārerei te pāpa’i parau pāroita ’aore rā te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita i te mau melo ’āpī o te pāroita i te taera’a mai iho ā tō rātou parau melora’a nō te hi’opo’a i te ’āfaro-maita’i-ra’a o te parau ha’apoto o te mau ’ōro’a o te ta’ata iho.

Nō te mau arata’ira’a nō ni’a i te fa’a’itera’a i te mau melo ’āpī i te ’āmuira’a, i muri iho i te fāri’ira’ahia tō rātou parau melora’a, ’aore rā i muri iho i tō rātou bāpetizora’ahia ’e te ha’amaura’ahia, hi’o 29.2.2.8.

E raupā te feiā fa’atere o te pāroita, te mau taea’e aupuru, te mau tuahine aupuru ’aore rā te mau pāpa’i parau i te fa’aeara’a ’āpī o te mau melo ’ia ’ite ana’e rātou ē, tē taui ra te mau melo i tō rātou fa’aeara’a. ’Ia fārerei ’oi’oi te feiā fa’atere o te pāroita ’āpī i teie mau melo tei tae i’ō rātou e ti’a ai.

Mai te mea, ’ua ’imi noa ana te pāpa’i parau ’e ’aita i ’itehia iāna te vāhi tei reira teie mau melo, e raupā ’oia i te parau fa’ati’a a te ’episekōpo nō te hāpono i te mau parau melora’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea, i reira e tāmau noa ai te mau mā’imira’a nō te ’imi ia rātou.

’Ia tāui ana’e te hō’ē ta’ata i te pāroita nō te hō’ē tau e hau i te toru ’āva’e, e fa’ahaere te hō’ē pāpa’i parau i te parau melora’a i roto i te pāroita ’āpī. Fa’anahora’a ta’a ’ē, e’ita te parau melora’a e hāponohia mai te mea tē ’ōpua ra te melo e ho’i mai i muri iho i te tahi tau ri’i ’aore rā ’ia oti tāna tau ’ohipara’a ’o tē hau atu i te toru ’āva’e.

’Ia fa’aru’e ana’e te hō’ē ta’ata i te pāroita nō te hō’ē tau e iti mai i te toru ’āva’e, ’e tē ’ōpua ra e ho’i mai, e tāpe’a-noa-hia te parau melora’a i roto i te pāroita tumu. E tāpe’a ato’a te pāroita tumu i te mau pu’e parau pae faufa’a a taua melo ra.

Mai te mea ’aita te feiā fa’atere i pāpū i te vāhi e ’āfa’i ai i te parau melora’a (mai te hō’ē melo i te fare tāpe’ara’a), e ha’apāpū rātou ē, e tāpe’ahia te reira i roto i te pāroita ’o tē pāhono maita’i a’e i te mau hina’aro o taua ta’ata ra.

Hi’o 14.6.6.

’Ia vai te parau melora’a o te mau melo e ora nei i te fare ma’i ’aore rā i te fare rū’au ’e te huma, i roto i te pāroita tē nehenehe e tāvini maita’i a’e ia rātou. I te rahira’a o te taime, ’o te pāroita ïa tei reira te fare ma’i ’e te fare rū’au. E ha’apāpū te feiā fa’atere o te pāroita ē, e fāri’i teie mau melo i te tā’āto’ara’a o te fa’anahora’a a te ’Ēkālesia, te fāito e noa’a mai.

’Ia tomo te hō’ē melo i roto i te ’āua fa’ehau nō te hō’ē tau ha’api’ipi’ira’a, e tāpe’ahia te parau melora’a i roto i te pāroita tumu ē tae roa atu i te taime e tonohia ai ’oia i te tahi atu ’āua fa’ehau nō te hō’ē tau maoro a’e. I te reira taime, e niuniu te melo i te pāroita tumu ma te hōro’a i te i’oa ’e te vāhi o te pāroita ’āpī, ’ia ti’a i te hō’ē pāpa’i parau ’ia hāpono i te parau melora’a.

Mai te mea tei te moana te melo nō te hō’ē tau maoro, ’aore rā ’ua tonohia i ni’a i te tahua tama’i, ’aore rā ’aita ’oia i roto i te mau ’ōti’a o te hō’ē titi, o te hō’ē misiōni, tei mātarohia, e tāpe’ahia te parau melora’a i roto i te pāroita fātata i te ’āua fa’ehau.

Nō te mau melo e rātere pinepine nei, ’e ’aita e nohora’a tāmau, e paraparau rātou i te ’episekōpo o tō rātou nohora’a mātāmua nō te fa’ata’a i te hō’ē pāroita tumu. Nā te reira pāroita e tāpe’a i te parau melora’a, ’e e fārerei tāmau te feiā fa’atere o te pāroita i teie mau melo. E hōro’ahia te mau ō ’e te tuha’a ’ahuru i roto i te reira pāroita.

Mai te mea e fa’aoti te ’episekōpo ē, tē vai ra te hō’ē ta’ata e 8 a’e matahiti ’aita tōna fāito ti’a’aura’a, e fa’aue ’oia i te hō’ē pāpa’i parau ’ia tāpa’o i roto i te tuha’a nō te bāpetizora’a o te parau melora’a : « ’Aita e fāito ti’a’aura’a » (hi’o 38.2.3.5). E hāpono te pāpa’i parau i te reira parau i fa’a’āfarohia i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea. ’Eiaha te parau melora’a ’ia fa’a’orehia.

Te mau melo e fa’a’ohipa nei i te reo vāvā ’e tō rātou ’utuāfare, e nehenehe rātou e mā’iti ’ia vaiiho i tō rātou mau parau melora’a nō te ’Ēkālesia i te hō’ē o te mau vāhi i muri nei : (1) tā rātou pāroita tumu, (2) te pāroita i fa’anahohia nō te fāri’i i te pupu tari’a turi ’e te mau ta’ata e fifi tō rātou nō te fa’aro’o, o te hō’ē pae fenua, ’aore rā (3) te hō’ē pāroita ’aore rā te hō’ē ’āma’a tei fa’anahohia nō te mau melo tari’a turi ’e te mau ta’ata e fifi tō rātou nō te fa’aro’o.

E nehenehe e hāmani i te parau melora’a nō te mau tamari’i fa’a’amu, ’aore rā e fa’a’āpī i te reira, i te taime noa rā ’ua oti te fa’a’amura’a i te ha’amanahia. ’Ia tū’ati te i’oa i ni’a i te parau melora’a i te fa’aotira’a a te ture nō te fa’a’amura’a. E nehenehe noa e fa’a’āpī i te parau melora’a o nā metua ’ia oti roa te fa’a’amura’a i te ravehia.

Hi’o i te 18.6.3.

Mai te mea ’ua ta’a nā metua o te hō’ē tamari’i, e nehenehe e pāpa’i i tōna i’oa tīvira mana, ’ia au i te ture ’e te peu o te fenua, i ni’a i te parau melora’a ’e i te parau ha’apāpūra’a nō te mau ’ōro’a autahu’ara’a ’e te mau ha’amaita’ira’a.

Hi’o 32.14.5.

’Aita fa’ahou teie mau pu’e parau.

’Aita fa’ahou teie mau pu’e parau.

Mai te mea e taui te hō’ē melo i te nohora’a ’a vai noa ai te mau ’ōpanira’a ti’ara’a melo tei a’o-pāpū-hia, ’aore rā aita ā te tahi atu fifi i matara atu ra, e fa’atae te ’episekōpo, ’aore rā te pāpa’i parau pāroita tei fa’ati’ahia e te ’episekōpo, i te hō’ē anira’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea nō te tu’u i te tahi ’ōpanira’a ’ia fa’ahaere i te hō’ē parau melora’a. E ani-ato’a-hia te ’ōpanira’a ’ia fa’ahaere i te hō’ē parau melora’a nō te huna-ha’avare-ra’a i roto i te ’ohipa tōtauturu.

E’ita te parau melora’a tei ’ōpanihia ’ia fa’ahaere, e fa’ahaerehia i roto i te hō’ē ’āmuira’a ’āpī ē tae roa atu e fa’ati’ahia ai te reira e te fa’atere autahu’ara’a i ani i te ’ōpanira’a.

I te taime e ’itehia ai te hō’ē melo tei tu’uhia tōna parau melora’a i roto i te pu’e parau « nohora’a ’itea-’ore-hia », e hāponohia te parau melora’a i te pāroita ma te tahi parau fa’aitoitora’a i te ’episekōpora’a ’e i te feiā fa’atere pupu autahu’ara’a ’ia hāhaere oi’oi iāna mai te mea e nehenehe, ’e ’ia fa’ahoa iāna. E nehenehe ato’a e ani i te mau misiōnare rave tāmau ’ia hāhaere ’e ’ia fa’ahoa i teie mau melo.

Hi’o pene 18.

E ha’apāpū te feiā fa’atere autahu’ara’a ē, e fa’aineine ’e e ’ōpere ’oi’oi te mau pāpa’i parau i te mau parau ha’apāpū nō te mau ’ōro’a ’e te mau ha’amaita’ira’a, i muri iho noa i te ha’amaita’ira’a tamari’i, te bāpetizora’a ’e te ha’amaura’a ’e te fa’atōro’ara’a i te autahu’ara’a. E fa’aitoito te feiā fa’atere i te mau melo ’ia fa’aherehere i teie mau parau ha’apāpū, ma te fa’aite ia rātou ē, e’ita te reira e hāmani-fa’ahou-hia mai te mea e mo’e ’aore rā e ’ino te reira.

I ni’a i te parau melora’a tē vai nei te ha’amāramaramara’a tīvira o te hō’ē ta’ata (te i’oa ; te i’oa o nā metua ; te mahana fānaura’a ; te parau nō te fa’aipoipora’a ; te mahana ’ua ta’a nā hoa fa’aipoipo, mai te mea ’ua tupu te reira ; ’e te mau vāhi i tupu ai teie mau mea). Mai te mea e ’ite te mau melo ē, ’ua hape teie ha’amāramaramara’a i ni’a i tā rātou parau ha’apotora’a ’ōro’a, e nehenehe rātou e ani i te pāpa’i parau ’ia fa’atītī’aifaro i te reira i ni’a i tō rātou parau melora’a. Mai te mea tē vai ra te mau pāpie tīvira mana, e ani te ’episekōpo ’ia hi’o i te reira nō te ha’apāpū i te tanora’a o i te anira’a fa’atītī’aifarora’a.

Nō te mau vaira’a ta’a ’ē tei ’ore i fa’ahitihia i roto i teie tuha’a, mai te fa’aea-noa-ra’a te tāne i te vahine ’aita e fa’aipoipora’a (union ou mariage de fait), e hi’o te feiā fa’atere i te mau arata’ira’a nō ni’a i te parau melora’a ’aore rā e fāfā rātou i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea.

I te mau matahiti ato’a, e ha’apāpū te pāpa’i parau titi ’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi ē, e ravehia te hō’ē hi’opo’ara’a o te mau parau melora’a i roto i te pāroita tāta’itahi. E nehenehe te peresideni titi e hōro’a i teie hōpoi’a i te pāpa’i parau titi, i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi, i te pāpa’i parau pāroita, i te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita, ’aore rā i te hō’ē pupu o teie mau taea’e, tei te huru te vaira’a i roto i tōna titi. E nehenehe te peresideni titi e pi’i i te tahi atu mau ta’ata ’aravihi i roto i te ha’apa’ora’a i te parau melora’a nō te tauturu i roto i teie mau hi’opo’ara’a. ’Ia fa’aotihia te mau hi’opo’ara’a nā mua a’e i te 30 nō Tiunu o te matahiti tāta’itahi.

Hau atu i teie mau hi’opo’ara’a, e fa’aue te ’episekōpo i te hō’ē pāpa’i parau pāroita, ’aore rā hau atu, ’ia arata’i i te hi’opo’ara’a matahiti o te ha’apotora’a parau nō te mau ’ōro’a ’e te mau melo mai tei fa’ata’ahia i roto i te 33.6. Mai te mea e ’itehia te mau hape, e ha’apāpū te pāpa’i parau ē, ’ia tauihia te parau pāpa’i o te parau melora’a.

E ha’aputu te ’āmuira’a tāta’itahi o te ’Ēkālesia i te mau mea faufa’a nō ni’a i te ’āmuira’a, mai te mau fa’ati’ara’a a te feiā fa’atere o te ’āmuira’a nei (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 69:3, 5). E ’ite-maita’i-hia te mau mea faufa’a rahi maoti :

• Te ferurira’a i te mau tauto’ora’a nō te tauturu i te mau ta’ata ’e i te mau ’utuāfare.

• Te ’itera’a i te mau mea rarahi i tupu ’o tē fa’a’ite nei i te fa’aurura’a a te Atua i roto i te orara’a o tāna mau tamari’i.

• Te pāpa’ira’a i teie mau ’ohipa i tupu, nā reira ato’a te mau ha’api’ira’a i ’apohia mai.

Te pāpa’ira’a i te ’ā’amu, e ’ohipa pae vārua ïa nō tē ha’apuai i te fa’aro’o o te feiā pāpa’i ’e o te feiā e tai’o i te reira. Nā te ha’aputura’a i te mau ’ā’amu i te roara’a o te matahiti e ha’amaita’i i te fāito maita’i o te ’ā’amu. Maoti te reira e noa’a ato’a ai e fa’a’ite ’oi’oi i te reira i te mau melo o te ’āmuira’a nā roto i te ChurchofJesusChrist.org.

E arata’i te peresidenira’a titi i te pāpa’i parau titi ’aore rā i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi i roto i te fa’aineinera’a i te ’ā’amu o te titi. E nehenehe ato’a te peresidenira’a titi e pi’i i te hō’ē tahu’a pāpa’i ’ā’amu nō te tauturu i te pāpa’i parau i fa’auehia ’ia fa’aineine i te reira. E ’āpe’e te ’episekōpora’a i te reira huru rāvera’a nō te pāroita. Te vai nei te mau arata’ira’a i roto i Te mau ’ā’amu matahiti o te titi, te mata’eina’a ’e te misiōni i ni’a i te ChurchofJesusChrist.org.

E tīti’a ha’aputu te Tuha’a fa’atere nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia i te mau pu’e parau nō te ’ā’amu, mai te pu’e parau a te mau ta’ata, te anoihi ’e te mau tao’a hāmani « nō te maita’i o te ’Ēkālesia, ’e nō te mau u’i ’āpi » (Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 69:8). E fa’ataehia te mau uira’a nō ni’a i te faufa’a ’ā’amu o te mau pu’e parau i te :

Church History Library [Vaira’a buka nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia]

15 East North Temple Street

Salt Lake City, UT 84150-1600

Niuniu : 1-801-240-5696

Rata uira : history@ChurchofJesusChrist.org

E pāruruhia te mau parau ato’a ’eiaha te feiā ’aita tā rātou parau fa’ati’a e hi’o i te reira, e taui i te reira, e fa’a’ore i te reira ’aore rā e fa’a’ite i te ta’ata i te reira. E vaihohia i te vāhi pāpū te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia, te mau parau fa’a’ite, te hōho’a nō te mau putu parau uira’a ato’a ’e te mau putura’a ’ā. Nō te mau pu’e parau ’ōmo’e roa, mai te mau nene’ira’a rorouira ’e te mau ha’aputura’a tā’ireiuira, e vaihohia te reira i roto i te hō’ē piha’ume pōnaohia, ’aore rā te hō’ē ’āfata i roto i te piha tōro’a a te ti’a fa’atere, ’aita ana’e te reira e fa’a’ohipahia.

Nō te pāruru i te mau ha’amāramaramara’a ’ōmo’e i roto i te mau mātini rorouira, e mea ti’a i te feiā fa’atere ’e te mau pāpa’i parau ’ia fa’a’ohipa i te mau rāve’a ta’ohuna o te mau fa’anahora’a ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia. E pāpa’ihia te mau ta’ohuna ’e e pōnaohia i roto i te hō’ē ’āfata parau i pōnaohia i te hō’ē vāhi ātea i te mātini rorouira. E tauihia te reira i te mau tau ato’a i fa’ata’ahia, ’e i te mau taime ato’a e ha’amāuruuruhia ai te feiā fa’atere ’aore rā te mau pāpa’i parau. Mai te mea e fa’a’ohipa te mau melo i te mau rorouira a te titi ’e a te pāroita nō te ’ā’amu ’utuāfare, e’ita rātou e fa’ati’ahia ’ia tomo i roto i te tuha’a nō ni’a i te mau parau melora’a ’aore rā te pae faufa’a.

E rave rahi fenua tei ha’amana i te mau ture pārurura’a ’itepiri ’o tē fa’atere i tē fa’a’ohipara’a i te mau ’itepiri nō ni’a i te ta’ata, mai te mau parau i roto i te mau parau melora’a ’e i te tahi atu mau pu’e parau nō ni’a i te mau ta’ata. Nō te ’ite i te mau fa’ahepora’a o te reira mau ture i ni’a i te ti’a’aura’a i te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia i terā fenua ’e i terā fenua, ’aore rā nō te raupā i te arata’ira’a nō te tahi ’ohipa ta’a ’ē, e nehenehe te feiā fa’atere e hāpono i te rata uira i te ti’a nō te pāruru ’itepiri a te ’Ēkālesia i te dataprivacyofficer@ChurchofJesusChrist.org.

E tāpe’ahia te mau pu’e parau ’ia au i te maorora’a e hina’arohia nō te ’ohipa fa’aterera’a, nō te fa’atura i te ture ’e nō te ’ā’amu. Te feiā fa’atere e uira’a tā rātou nō ni’a i te maorora’a e tāpe’a i te mau pu’e parau, e hi’o rātou i te mau arata’ira’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau, ’aore rā e niuniu rātou i te pū fa’atere a te ’Ēkālesia, ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea.

Te mau pu’e parau tahito roa ’e te mau pu’e parau tē ’ore e hina’aro-fa’ahou-hia, e fa’a’orehia te reira ’ia au i te mau rāve’a e ’ore roa ai te mau ha’amāramaramara’a ’e noa’a fa’ahou mai, ’aore rā e oti fa’ahou i te tū’ati’atihia. ’Ia tūmā-ana’e-hia te ’itepiri nō te parau melora’a ’aore rā nō te pae faufa’a e vai ra i ni’a i te hō’ē putu parau ’aore rā i ni’a i te tahi atu putura’a tāireuirahia, ’ia ha’apāpū te hō’ē ta’ata e’ita roa e roa’a i te fa’aho’i fa’ahou mai nā roto i te tahi noa atu mau rāve’a ’ihiānoa.

Nō te mau pu’e parau tē vai ra te faufa’a mau o te ’ā’amu, ’eiaha te reira ’ia fa’aru’ehia, ’ia tūmāhia ’e ’ia tu’uhia i roto i te pū vaira’a mātēria tauturu. E nehenehe e fa’atae i te mau uira’a nō ni’a i te faufa’a mau o te mau pu’e parau i te Vaira’a buka ’ā’amu a te ’Ēkālesia (Church History Library) (hi’o i te ha’amāramaramara’a i te 33.7.2).