Am Taetae E Kaota Arom

Ngkana a roko aua aika matoatoa ngke Betero e aki kabwarabwara raoi ae bon raon te Tia Kamaiu, ma ana tangira Ibukina e tangiria bwa e na roko n taai ni kataaki aikanne n nora te bwai ae na riki.

“Ao e tekateka Betero i ao i nukan te auti: ao e nakoina te ataeinnaine temanna, ao e taku, Ko memena naba ngkoe iroun Iesu are te I-Kariraia.

“Ma e kaakea i mataia aomata akekei ni kabaneia, ao e taku, I aki ataa te bwai anne ko taekinna.

“Ao ngke e nako ni mataroan te auti, ao e amanga noria naba te aine temanna, ao e taku nakoia ake a mena iai, E boni memena teuaei iroun Iesu are te I-Natareta.

“Ao e a manga kaakea n te taeka n tuea, I aki kina te aomata arei.

“Ao rimwi teutana a roko ake a tei naba ikekei, ao a taku nakon Betero, Bon raoia temanna ngkoe; bwa e [kaotiko] am taeka.

“Ao e karereanti man tuea, ao e taku, I aki kina te aomata anne, N te tai anne ao e tangi naba te moa.

“Ao Betero e uringa te taeka are E atongnga Iesu, are kangai, Ane kona katenua kaakeau, ngkana e tuai n tangi te moa. Ao e otinako, ao e tangi ni korakai ” (Mataio 26:69–75).

Kanga ai aron te tamnei n te bwatibooti, te tiaina, ke tanen te tabonibai are e kona ni kaotiira n tatabemaniira, ana taeka Betero e kaotia bwa antai ngaia ao e ikawairake ia. Kanga bon kakoauana ko karinanaki ao ni kaotaki n arom ae okoro irouia ake a ongo am taeka ake ko taekin. Ara taeka a kaotia bwa aekan aomata raa ngaira, e tei ni kaotira bwa tera arora ao kawaira inanon maiura. E kabwarabwarai ara iango ma ara namakin inanora.

N te bong aei, te katautau bwa e rawata riki man taai n rongorongon rimoa, ti kunei riki taeka aika aki raraoi ao ni kamatauninga ni kamanenaaki. Iai are I a tia n rinanona inanon maiu are e a tia n oti irou kamanenaan te taeka ae bure are a kubwanako iai ake aki kantaninga te taeka anne bwa e na otinako mai iroum. I mena n te tabo n rianna n te U.S. Marine Corps n tain te Te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba. E koaua ae te taetae ibuakoia raou ni Buaka bon -tiaki te bwai ae ko na manga tangiria ni kan kaokiokia. Ngkai I a bon tibwa oki man au mitinare, I rangi ni kakorakoraai ni kawakina aron au taetae iaon aia rinan n taetae are a kabongana. I rangi ni kataia ni kararoai man atongaia e ngae ngke a bebete ao ni kabonganaki n taai nako taeka aika aki raraoi..

N te bong teuana ti karaoa te kakae ae rawata aekakina bwa katanoataan mwin bwuin ara konabwai. I a tia ni karekea ae raoiroi n te tai ni kakati man te raroa ae 90-, 180-, ao 275- te miita. Ngkai tia manga okira te tabo ae 450 te miita te raroa. Are I kainanoia bon mwiina ae raoiro —bwa ti katekean te takete man aki iangoa katekean nukana—man anne are I kona ni karekea te kaniwanga ae rietata n te karinan n Tia Kakatii ae Rianako. Ti kaungaaki bwa tina karekea ma nanora ae riaon are a tia ni karekea kaain te kurubu ni buaka. I nanomaaku n te raroa ae 450 te miita te tabo n tei ao n au moan tai ni katii ni katokaan te katii iaon angau. N te tai anne, ao e katiotioaki te buraeki—I a tia ni kabuaa te takete. Ao ibukin anne I a tia ni kabua te tai are nna aranaki iai bwa te tia Kakati ae Rianako.

A otiotinako mai wiiu taeka aika aua ake I a tia n rangi ni kekeiaki bwa n na aki taekin. I rangi ni kubwanako ao ni mamaa, n te tai are taan katii ni kabane a katoka aia kakatii ao a bane n taraai ma te mimii. E kona te Mwakuri ni kakatii n te tabo anne n te bong anne ni kamanenaa te taeka are I kabonganaa n akean ana kakauongo temanna. Ma kioina bwa I a tia n rangi ni kekeiaki bwa nna uouota te anua man te tabo ni mtinare nakon te Tabo n Tautia, ma te mimii irouia ni kabane bwa I a tia ni mwaninga n ira te kainibaire are I a tia ni motikia mai nanou bwa n na iria.

Te Tia Kamaiu Irouna e a tia ni kaiririira ibukin aron kabonganaan ara taetae. E taku, “Ane e rin n te wii ao e aki kamaraea te aomata; ma ane e nako man te wii, ao e kamaraea te aomata” (Mataio 15:11).

N angiin te tai n ara kekeiaki ni kan totokoi taeka aika aki raraoi, ti kona ni kamanenai taeka n onoi mwiia. N tabetai a rangi ni kaan nakon boota n taeka aika akea raoiroia are ataia raoi tabeman ae ti onoimwiin taeka ao n aki kataia ni karikirakei ara taeka ma nanoia aika raraoi.

I a tia ni kaota te nano n aki kukurei n taai ake I ongora iai irouia mitinare aika a bane aia tai n aia tai n taetae n te bootaki n toa. I a tia n ongo taeka, reirei, ke marooro ake a tia ni karekei n te tabo ni mitinare ake a tia n onoi mwiia n taeka aika aki raraoi, are a kabwarabwara iai aia aki konabwai ni kamatoai taeka aika raraoi i nanoia, ao n anga kabwarabwaraia aika a eti bwa tera ae a tia ni karaoia n aia tai ni mitinare.

Nakon are e tia n ririmwiin kataneiana ni kamanenaan te aro ni kamatauninga ao aki ataakin te katei ao ni kan kaeta te anua aei, I kona ni karina au iango aei?

1. Karaoa te berita bwa e na mauna mai buakon am taeka.

2. Ngkana e tibanako wim man kan atongan te taeka ae aki raoiroi ke te taeka n onea mwiina, manga katea te rongorongo n am iango n akea te kamataunigna ke te taeka n onomwii,

3. Kaokioka te taeka ae boou n takarua.

Man anne ao ko kona ni karikirakea ataan te kamatauninga ni kateim n taetae.

N au iango I taku bwa kaetieti ake e anga Betero nakoia I-Ebeto ake Aomata Aika Itiaki a bon rangi ni bongana nakoira ni kabane:

“E na tai otinako te taetae teuana ae kamwaraa mai wimii, ma e na otinako te taeka ae riai nakon te kateimatoa ae ngkana e riai taina, bwa aonga n akoaki iai akana ongo.

“Ao kam na tai karawawata te Tamnei are e Raoiroi, are Tamnein te Atua, are kam kanikinaeaki Irouna ni karokoa te bongi ni kamaiu” (I-Ebeto 4:29–30).

Kataia n ninikoria ni kawakina am taetae bwa e na itiaki ao n tamaroa. Karikirakea am taetae—bwa e na katikuko ibuakoia ake a beku ibukin te Uea.

E reirei te Tia Kamaiu, “E kaoti baika raraoi te aomata ae raoiroi mani bain nanona aika raraoi; ao e kaoti baika a bubuaka te aomata ae buakaka mani bain nanona aika buakaka: bwa e taetae te wi man onraken te nano.” (Ruka 6:45).

Karaoa wiim bwa e na kaotinakoi taeka aika raraoi ake a mena inanom bon au tataro ibukimi ni kabane.