2008
Ngaahi Fakakaukau Makehe ki he Taimi Feʻinasiʻakí, Sepitema 2008
Sepitema 2008


Ngaahi Fakakaukau Makehe ki he Taimi Feʻinasiʻakí, Sepitema 2008

Ko ha ngaahi fakakaukau makehe ʻeni ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau taki ʻo e Palaimelí ʻi he Taimi Feʻinasiʻakí ʻoku paaki atu ʻi he Liahona ʻo Sepitema, 2008. Ke maʻu ʻa e lēsoni, ngaahi fakahinohino mo e ngaahi ʻekitivitī ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi fakakaukau ko ʻení, vakai ki he “Tamai Hēvani ʻOkú ke ʻi Ai Koā?” ʻi he peesi K4 mo e K5 ʻo e konga maʻá e fānaú ʻi he pulusinga ko ʻení.

  1. Kimuʻa ‘i he taimi feʻinasiʻakí, tohiʻi ʻi ha ngaahi laʻipepa ʻa e ngaahi lea fakamālō ʻoku ngāueʻaki ʻe he fānaú ʻa ia ʻoku ʻasi ʻi he “ʻA e Fānau Kotoa ʻi he Māmaní” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 4–5). ʻAi ke ke ʻiloʻi ʻa e hivá peá ke mateuteu ke fakaʻaongaʻi ia lolotonga e taimi feʻinasiʻakí ke akoʻi fekauʻaki mo e lotú.

    Fakaʻaliʻali ʻa e Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 600 (Ko e Māmaní). Hivaʻi ʻa e kupuʻi lea ko ʻení ki he fānaú pea tuku ke nau mateʻi ʻa e foʻi lea ko ia ʻoku puliá: “ʻI he māmaní ʻi he ʻefiafí, tūʻulutui e fānaú ke nau ______.” Tohiʻi ʻa e lotu ʻi he palakipoé.

    Fakaʻaliʻali ange leva ʻa e lea fakamālō kuo tohi ʻi he ngaahi laʻipepá ʻoku ngāueʻaki ʻe he fānau ʻi he funga ʻo e māmaní. Toutou lea ʻaki ʻa e ngaahi foʻi leá ni. Toutou hivaʻi leva ʻa e konga ko ia ʻo e hivá ke anga ʻa e fānaú ki he ngaahi foʻi leá. Tohiʻi ʻa e kupuʻi lea ko e ‘Oku mau Fakamālō atu ki he ‘Afiona ʻi he palakipoé.

    Hivaʻi ʻa e hivá ʻo kamataʻaki ʻa e “ʻOku ongoʻi ʻe he Tamai.” Kole ki he fānaú ke nau fakafanongo pe ko e hā ʻa e meʻa ʻoku fai ʻe he Tamai Hēvaní (fanongo, ʻilo, ʻafioʻi, ʻofaʻi). Hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi lea ko ia ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻokú Ne faí.

    ʻAi ʻa e ngaahi fakatātā ko ʻení ʻi he palakipoé fakataha pea hiki mo e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi lalo he fakatātā takitaha: Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 107 (Ko Mōsese mo e ʻUlu ʻAkau Velá)—Exodus 3:4; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 120 (Ko Hono ʻAve ʻe he ʻOtuá ʻa ʻĪnoke mo Hono Kakaí ki he Langí)—Moses 6:27; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 111 (Ko Hono Ui ʻo e Tamasiʻi ko Samuelá ʻe he ʻEikí)—1 Samuel 3:10; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 303 (Ko Hono Taʻofi ʻe Nīfai Hono Ongo Taʻokete Angatuʻú)—1 Nīfai 2:19; Ngaahi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí 403 (Ko e ʻUluaki Mata-Meʻa-Hā-Maí)—Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:17; fakatātā mei he Palaimeli 5, 5–38—T&F 11:23. Kole ki ha niʻihi ke nau tokoni ki hono lau ʻo e potufolofola takitaha. Akoʻi ki he fānaú ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e hingoa ʻo ʻEne fānaú kotoa.

    ʻOange ki he fānaú ke nau takitaha ʻa e ʻekitivitī ko ia ʻi he peesi K4. Tuku ha taimi ki he fānaú ke nau valivali ʻa e fakatātaá.

    Hivaʻi ʻa e kupuʻi lea ko ia ko e “Takitaha fakamālō heʻene founga” mei he “ʻA e Fānau Kotoa ʻi he Māmaní.” Lau ʻa e potu folofola ko ia meia ʻAlamaá ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he peesi K4, pea fakamatala fekauʻaki mo e fakamālō koeʻuhí ko e ngaahi tāpuaki kotoa ʻoku tau maʻú. Hivaʻi kakato ʻa e foʻi hivá pea fakamoʻoni ʻoku tali ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e ngaahi lotú ʻaki ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku tau fiemaʻú.

  2. Hiki ʻi he palakipoé ʻa e lea ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka ʻoku ʻi he tohi lēsoni Palaimeli 7, ʻekitivitī fakatupulaki fika 4. Fakamatalaʻi ki he fānaú, kapau te nau fakafanongo lelei lolotonga e taimi feʻinasiʻakí, te nau lava ʻo fakafonu ʻa e ngaahi foʻi lea ko ia ʻoku puliá.

    Teuteuʻi ha ngaahi tuʻuʻanga ʻe tolu ʻe lava ke akoʻi ai ki he fānaú ʻoku tali mai ʻa e ngaahi lotú ʻo fakafou mai ʻi he Laumālie Māʻonioní, ngaahi folofolá mo ha ngaahi founga kehe ʻoku ueʻi fakalaumālie (vakai, “Ngaahi Tuʻuʻangá,” ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [1999], 220). Fakaʻaongaʻi ʻa e hivá ke fakamahino ʻa e taimi ke ʻunu ai ki ha tuʻuʻanga foʻoú. Ko e niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi hiva ʻoku fokotuʻu atu ke fakaʻaongaʻí “Listen, Listen” (Children’s Songbook, 107), “Fekumi, Fifili pea mo Lotu” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 66), “Leaʻaki Heni ʻa e ʻOfá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 102–03), “Muimui he Palōfitá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 58–59) mo e “Mālohi ‘o e Folofolá” (Fokotuʻutuʻu ki he Taimi Feʻinasiʻakí mo e Polokalama ʻa e Fānaú ʻi he Houalotu Sākalamēniti ki he 2006).

    ʻI he fakaʻosi ko ia ʻo e ngaahi tuʻuʻangá, fakatahatahaʻi mai ʻa e fānaú pea fakakakato ʻa e fakafonu ʻo e ngaahi lea ʻoku puliá ʻi he palakipoé. Fakamoʻoni ʻoku tali mai ʻa e ngaahi lotú ʻo fakafou mai ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní, ngaahi folofolá mo ha ngaahi founga kehe ʻoku ueʻi fakalaumālie.