2010
Fevahevaheʻaki ʻe he Kāingalotu ʻo e Siasí ʻa e Ongoongoleleí ʻi he ʻInitanetí
Tīsema 2010


Fevahevaheʻaki ʻe he Kāingalotu ʻo e Siasí ʻa e Ongoongoleleí ʻi he ʻInitanetí

Kuo fetaulaki e kau faifekaú ʻi māmani kotoa mo ha palopalema ʻi he ngaahi taʻu mai kimui ní: ʻi he hili pē ha hū tuʻo taha pe tuʻo ua ki he ʻInitanetí ʻa ha fiefanongo naʻe fuʻu fie ʻilo moʻoni ki he Siasí, ʻoku ʻikai toe fie maʻu ha fetuʻutaki mo e kau faifekaú. Kuo ʻilo ʻe kinautolu kuo nau fakatotoloʻi e meʻá ni ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku faitatau ai ʻa e tokolahi ʻo e kau fiefanongo ko iá: hili pē ʻenau maʻu e ngaahi fakamatala ʻoku ʻikai ke lelei mo taʻetotonu fekauʻaki mo e Siasí ʻi he ʻInitanetí, ʻoku ʻikai leva ke nau toe fie ʻilo ki he Siasí.

ʻI he taʻu ʻe ono kuo hilí, ko e peseti ʻe 80 ʻo e ngaahi ola ʻo e fekumi ki he foʻi lea “Māmongá” ʻi he lea faka-Pilitāniá naʻe kovi pe taʻetotonu. Kuo ʻi ha tuʻunga lelei ange ʻeni he ʻahó ni. Kuo ʻalu hake ʻeni e leleí ʻo peseti ʻe 80 ʻi he ngaahi ola ʻo e fekumi ʻi he ʻInitanetí ki he “Māmongá” ʻi he ngaahi fonua ʻe niʻihi.

Ko e hā ʻoku hoko ai e liliu mahuʻingá ni? Makehe mei he ngaahi Uepi saiti fakalao ʻa e Siasí, ʻoku ʻi ai mo ha ngaahi Uepi saiti taʻefakalao ʻi he ʻInitanetí ʻoku nau vahevahe atu ha ngaahi fakamatala lelei fekauʻaki mo e Siasí. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he niʻihi fakafoʻituitui ha ngaahi blogs ke vahevahe atu ai e ngaahi tuʻunga ʻulungāanga ʻoku mahuʻingá, pea ʻoku hā ʻa e ngaahi pōpoaki ʻo e ongoongoleleí mei ha ngaahi Uepi saiti kulupu fengāueʻaki fakasōsiale.

ʻI hono fakanounoú, ʻoku toe tokoni foki ʻa e ʻInitanetí ʻi he founga ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he kāingalotú ke ʻomi ʻa e kakaí ki he kau faifekau taimi kakató.

Kuo ueʻi ha kāingalotu tokolahi ʻo e Siasí ʻe he faleʻi ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻa ia ne pehē, “ ʻOku ou kole atu ke mou kau mai ʻi he tālanga ʻi he ʻInitanetí ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo fakamatalaʻi e pōpoaki ʻo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi ha lea faingofua mo mahino.”1

Ko ha vakai ʻeni ki ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻo hono fakaʻaongaʻi ʻo e ʻInitanetí ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ke fakamafola ʻa e ongoongoleleí ʻi ha ngaahi founga faingofua kae mahuʻingamālie.

Ko e Mormon.org Foʻoú

ʻOku toe fokotuʻutuʻu foʻou ʻa e Mormon.org, ko ha Uepi saiti fakalao ʻa e Siasí mo ha meʻangāue fakafaifekau lelei, ke fakafehokotaki fakahangatonu pē ʻa kinautolu ʻoku nau ngāue ʻakí mo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi heʻenau fakaʻaongaʻi e ngaahi fakamatala fakafoʻituituí.

ʻE kamata hā atu e Mormon.org foʻoú ʻi he ngaahi lea fakafonua lahi ʻi he vaeuaʻangamālie ʻo e 2011, ʻo kamata ʻaki e lea faka-Sipeiní mo faka-Potukalí. ʻE lava ai ke faʻu ʻe he kāingalotú ʻenau ngaahi fakamatala fakafoʻituitui ʻo fakamatalaʻi ʻenau tuí mo e founga moʻuí. ʻE lava ke mamata ʻa kinautolu ʻe hū ki aí ʻi he ngaahi fakamatala fakafoʻituituí ni mo ako lahi ange ki he Siasí, fakahangatonu pē mei hono kāingalotú.

Naʻe pehē ʻe Loni Uilisoni, pule ʻo e ʻInitanetí mo e fakamāketí ʻi he Potungāue Fakafaifekau ʻa e Siasí, “ ʻOku mau loto ke ʻiloʻi ʻe kinautolu ʻe hū ki aí ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí mo nau fengāueʻaki.”

(Ki ha fakamatala lahi ange kau ki he ngaahi fakamatala fakafoʻituituí ni mo ha ngaahi tafaʻaki kehe ʻi he Mormon.org foʻoú, vakai ki he talanoa ʻoku ʻoatu fakataha mo ʻení.)

Kautaha ko e More Good Foundation

Ko e More Good Foundation ko ha kautaha ia ʻoku ʻikai maʻu ai ha tupu ʻa ia kuo fokotuʻu ʻe ha kāingalotu ʻo e Siasí ʻoku nau ngāue ke hā lelei e Siasí ʻi he ʻInitanetí. Neongo ʻoku ʻikai puleʻi pe fakalele ʻe he Siasí ʻa e kautahá, ka kuo ʻi ai ʻene ngāue mahuʻinga ʻi hono ʻai ke hā lelei ange e Siasí ʻi he ʻInitanetí.

Ne kamata ako ʻa kinautolu naʻa nau fokotuʻu e More Good Foundation ki he ngaahi founga fekumí mo e founga ʻenau filifili e ngaahi olá. Ne nau ʻiloʻi naʻe fakangofua ʻe he Google, ko ha founga fekumi ʻiloa ʻi he ʻInitanetí, ha foʻi ʻatā pē ʻe ua ki he saiti ʻe taha ʻi ha peesi ʻoku hā ai e ngaahi olá. ʻA ia ʻoku ʻuhinga ʻeni, neongo ʻoku laungeau e ngaahi peesi fekauʻaki mo ia ʻi he LDS.org, ko e peesi pē ʻe ua ʻe ʻasi maí ko e ola ʻo e fekumi naʻe faí. ʻOku lahi leva e feituʻu ʻatā maʻá e ngaahi saiti ʻoku ʻikai leleí, pea hangē ʻoku tohoakiʻi e kakaí ki he ngaahi saiti ko ia naʻe ʻikai fekauʻaki mo e Siasí ʻi heʻene hoko ko ha kautaha lotú.

Naʻe pehē ʻe Sonatane Sionisoni, palesiteni ʻo e More Good Foundation, “ ʻOku nau fekumi ki he ngaahi fakakaukau ʻa honau toʻú kae ʻikai ke nau falala ki he ngaahi fokotuʻutuʻú. Kapau ʻe mahino e tefitoʻi moʻoni ko iá kiate kitautolu, ʻe mahino kiate kitautolu hono ʻuhinga ʻoku talamai ai ʻe hotau kau takí ʻe lava ke ola lelei ange ʻetau ngāue ʻa kitautolu ko e kāingalotú. ʻOku tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi ʻā vahevahe ʻoku fokotuʻu ʻi he taimi ko ia ʻoku sio ai e kakaí ki ha taha ʻi ha faʻahinga lakanga.”

Kuo maʻu ʻe he More Good Foundation ʻa e ngaahi totonu ki he URL ʻe 1,400 tupu pea uki mo e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau fokotuʻu ha ngaahi Uepi saiti ʻoku fakamatala ai ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Kuo nau fokotuʻu ha ngaahi saiti ʻe 320 ʻi ha lea fakafonua ʻe 12. Kuo nau fakaʻaliʻali foki mo ha ngaahi vitiō ʻe 1,900 tupu ʻi he YouTube, ʻo maʻu ai ʻe he kakai ʻoku fekumi ki he Siasí mo ha toe ngaahi faingamālie lahi ange ke ʻilo ʻa e moʻoní.

Blogs

Ki he kāingalotu ʻoku ʻikai hanau taimi pe poto ke fokotuʻu ha Uepi saiti kakató, ʻe lelei ke fokotuʻu haʻanau blog. Ko e blog (fakanounou ki he “weblogs”), ko ha ʻū Uepi saiti ia ʻoku faingofua hono tauhí pea faʻa taʻetotongi pē.

ʻOku lauingeau ha kāingalotu ʻo e Siasí ʻi māmani kotoa ʻoku nau fakaʻaongaʻi ʻenau blogs ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo honau fāmilí mo e kaungāmeʻá. ʻOku angamaheni ʻaki pē hono vahevahe ʻe kinautolu ʻoku ʻi ai ʻenau blogs ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga kiate kinautolú, ko ia ʻoku fakanatula pē ʻene hoko ko ha feituʻu ke fetalanoaʻaki ai ʻo kau ki he ongoongoleleí.

ʻOku vahevahe ʻe ha faʻē kei talavou ʻa ʻene tuí mo e niʻihi kehé ʻi he ʻInitanetí pea kuó ne tauhi mateaki ki hono fai hokohoko ʻení. Naʻe kamata ʻe Sitefanī Nilasoni ha blog, ko e nieniedialogues.blogspot.com, ʻo ne fakamatalaʻi ai ʻene moʻuí ko ha faʻē ʻoku nofo pē ʻi ʻapi. Ne hoko atu ʻene fakahū e fakamatala fakamuimuitaha ki heʻene blog hili ʻene hao moʻui mei ha tō ʻa ha vakapuna ʻi he 2008, ʻo kei hā pē ʻa e ngaahi pikipiki ʻi hono sinó ka naʻá ne toe fakatapui fakalaumālie ʻene moʻuí.

ʻOku vahevahe atu ʻe Sitefanī ʻa e ongoongoleleí ʻi heʻene blog ʻo fakafou ʻi heʻene ngaahi fakamatalá peá ne fakakau ai ha lomiʻanga mo ha fehokotakiʻanga ki he LDS.org. Naʻá ne toe tuʻuaki foki kiate kinautolu naʻe hū ki aí ha tatau taʻetotongi ʻo ʻene “tohi ʻoku manako taha aí”—ʻa e Tohi ʻa Molomoná—pea te ne ʻoatu ia ki ha “feituʻu pē ʻi māmani … ha feituʻu pē!”

Ngaahi Uepi Saiti ʻo e Mītia Fakasōsialé

ʻOku lauimiliona e kakai ʻoku nau fetuʻutaki ʻi he Facebook, Twitter, mo e YouTube, pea ʻoku vahevahe foki ai ʻa e ongoongoleleí ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí.

ʻOku faʻa vave mo faingofua e mafola ʻa e fakamatalá ʻi he ngaahi kulupu fengāueʻaki fakasōsiale ʻi he ʻInitanetí ʻo hā fakamānako ai ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí. ʻI he LDS.org, ʻoku ʻi ai ha meʻangāue “Share” ʻi he ngaahi meʻa kotoa he konga ʻo e Gospel Library ʻoku lava ai ke faingofua hono vahevahe ʻe kinautolu ʻoku nau ngāue ʻakí ʻa e ngaahi fehokotakiʻanga ki he fakamatala ʻi he ngaahi makasini ʻa e Siasí, ngaahi lea ʻo e konifelenisi lahí, mo e ngaahi tohi lēsoní ʻi he ngaahi uepi saiti fakasōsiale kehekehe ʻo e mītiá.

ʻE lava foki ke manako ʻa kinautolu ʻoku ngāue ʻaki e ngaahi kulupu fengāueʻaki fakasōsialé ʻi he ngaahi peesi ʻo e Facebook fakalao ʻa e Siasí. ʻOku laka hake he toko 280,000 ʻoku nau saiʻia he Siasí, laka hake he toko 162,000 ʻoku nau saiʻia ʻi he Tohi ʻa Molomoná, pea tokolahi ange he toko lauiafé ʻoku nau ngāue ʻaki e Facebook kuo nau kau ki he ngaahi peesi kehe ʻoku felāveʻi mo e Siasí. ʻI he taimi ʻoku kau ai ha taha ʻokú ne ngāue ʻaki e Facebook ʻi ha kulupu, ʻoku fakahā ia ki hono ngaahi kaungāmeʻá. Ko ia, kuo ʻilo ʻe he ngaahi kaungāmeʻa ʻe toko laungeau mo e lauiafe ʻoku nau ngāue ʻaki ʻa e Facebook ki he Siasí ʻo fakafou ʻi he Facebook.

ʻOku ngāue ʻaki foki ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí e Twitter, ko ha Uepi saiti ʻa ha kulupu fengāueʻaki fakasōsiale ʻoku fakaʻaongaʻi ki hono ʻave ʻo ha ngaahi pōpoaki nounou (“tweets”) ʻo fakafou he ʻInitanetí, ke vahevahe atu e ongoongoleleí. Pea ʻoku ʻilonga taha pē ʻa hono manakoa ʻo e konifelenisi lahí ʻi he Twitter ʻi ʻEpeleli 2009,2 ʻa ia ʻoku ʻuhinga ʻeni naʻe lahi ange ʻa e ngaahi pōpoaki nounou (tweets) kau ki he konifelenisi lahí naʻe ʻave holó ʻi ha toe tefito.

Kuo fokotuʻu foki ʻe he Siasí hano tuʻuʻanga ʻi he YouTube, ko ha Uepi saiti ʻoku haʻu mei ai ha ngaahi vitiō ʻoku manakoa, pea kuó ne fakatupu ha saiʻia ai fakatouʻosi ʻa e kakai Siasí mo kinautolu ʻoku ʻikai Siasí. ʻE lava ke faingofua ange hono fakaʻaliʻali ʻo e foʻi vitiō kotoa pē ʻo e Mormon Messages ʻo hangē ko e ngaahi vitiō kehe kuo ʻave ki he YouTube, ʻi ha blog pe ʻi he ʻī-meilí, Facebook, pe Twitter.

ʻOku ʻomi ʻe he ʻInitanetí ha founga ke fekumi ai e kāingalotu ʻo e Siasí ki ha kakai ʻi he toʻu tangata kuo hilí ʻi ha ngaahi founga ʻoku ʻikai ke tau faʻa fakakaukau atu ki ai, pea ʻi he toe lelei ange ʻa e ngaahi founga fakatekinolosiá, ko e malava ai pē ia ke toe vahevahe atu ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ʻa e ongoongoleleí.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. M. Russell Ballard, “Sharing the Gospel Using the Internet,” Liahona, Sune 2008, N1.

  2. “Top Twitter trend: LDS General Conference,” Mary Richards, ksl.com, April 6, 2009. http://www.ksl.com/?nid=148&sid=6074101.

ʻOku fakautuutu ange e fatongia mahuʻinga ʻoku fakahoko ʻe he kāingalotú ʻi he ʻInitanetí ʻi he fakaʻau ke tokolahi ange e kakai ʻoku fakatotolo ki he Siasí ʻo fakafou he Uepi saití.

Faitaaʻi ʻe Welden Andersen