Usa ka Taytayan padulong sa Paglaum ug Pagkaayo
Uban sa tukma nga tabang, ang mga biktima sa sekswal nga pang-abuso makakaplag og pagkaayo nga gitinguha nila pag-ayo.
Paghulagway pinaagi ni Cristina Bernazzani
Hunahunaa nga nagbarug kamo sa kilid sa pangpang ug gusto nga moadto sa pikas bahin sa usa ka lawom nga kimba, diin gisultihan kamo nga ang dakong kalipay naghulat kaninyo. Samtang nangita kamo og paagi sa pagtabok, nakakita kamo og usa ka pundok sa suplay nga, kon husto nga maporma, makahimo og taytayan nga makatabok sa kimba.
Kon dili kamo makamao kon unsaon sa pagtukod og taytayan, ang mga suplay walay pulos ug mobati kamo og kasagmuyo ug kawalay paglaum. Apan kon makakuha kamo og tabang gikan sa usa ka tawo nga adunay kasinatian sa pagtukod og mga taytayan, ang inyong kahibalo ug panabut molambo ug mabuhat ninyo ang buluhaton.
Sa miaging 18 ka tuig, ang akong trabaho mao ang paghatag og mga himan ug giya sa pagtabang sa mga tawo nga makatabok sa bung-aw sa emosyonal o mental nga pag-antus. Sa tanang mga tawo nga akong gitambagan, walay laing kliyente nga moabut kanako nga apektado kaayo kay sa mga biktima sa sekswal nga pang-abuso. Akong nakita ang epekto niini nga hagit ngadto sa abilidad sa mga indibidwal sa paglahutay hangtud sa katapusan.
Hinoon, nasayran usab nako nga ang malungtarong kahupayan gikan sa atong mga panlimbasug ug pag-antus posible pinaagi sa atong Manluluwas. Ang Iyang gugma mohaw-as sa katawhan gikan sa kangitngit ngadto sa kahayag.
Nganong ang Sekswal nga Pang-abuso Makadaut Kaayo?
Ang mga biktima sa pang-abuso nagsulti kanako og kinabuhi nga puno sa depresyon, pagduha-duha, ug uban nga grabeng emosyonal nga kasakit. Si Presidente Gordon B. Hinckley (1910–2008) mitabang kanato nga makasabut nganong ang sekswal nga pang-abuso makahimo og ingon ka grabeng kasakit:
“Anaa ang makahahadlok, ngil-ad nga buhat sa sekswal nga pang-abuso. Lapas kini sa panabut. Insulto kini sa kaligdong nga angay nga maanaa sa matag lalaki ug babaye. Usa kini ka paglapas nianang sagrado ug balaan. Makadaot kini sa kinabuhi sa mga bata. Salawayon kini ug angay sa labing grabe nga panghimaraut.
“Makauulaw ang bisan kinsang lalaki o babaye nga moabuso og bata sa sekswal nga paagi. Sa pagbuhat niini, ang nag-abuso wala lamang magbuhat sa labing grabe nga matang sa kadaut. Siya usab nagbarug nga gipanghimaraut sa atubangan sa Ginoo.”1
Ang gahum sa pagpasanay usa ka sagrado ug balaan nga gahum nga gihatag sa atong Amahan sa Langit ngadto sa Iyang mga anak. Si Elder David A. Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mitudlo: “Ang gahum sa pagpasanay mahinungdanon sa espiritwal nga paagi. … Ang atong Langitnong Amahan ug ang Iyang Pinalanggang Anak mga tiglalang ug gisaligan kita og bahin sa Ilang gahum sa paglalang.”2 Nan, dili ikatingala nga ang pagsupak niining sagradong gahum, “angay sa labing grabe nga panghimaraut” ug maoy hinungdan sa “labing grabe nga matang sa kadaut.”
Pagsabut sa Kasakit
Mga paghulagway © nuvolanevicata/iStock/Getty Images
Ang sekswal nga pang-abuso mao ang bisan unsang walay pagtugot nga inter-aksyon nga naglakip sa paghikap o walay paghikap nga mga buhat diin ang usa ka tawo gamiton alang sa sekswal nga katagbawan sa laing tawo. Kasagaran, ang mga biktima sa sekswal nga pang-abuso mahabilin nga dunay kalibug sa hunahuna ingon man mga pagbati sa pagkadili takus ug kaulaw nga daw bug-at ra kaayo nga pas-anon. Ang kasakit ug pag-antus nga nasinati sa mga biktima kasagaran nga mosamut tungod sa mga komentaryo sa uban nga nagagikan sa sayop nga pagsabut sa sekswal nga pang-abuso ug sa mga epekto niini. Ang pipila sa mga biktima akusahan nga namakak o sultihan nga ang pag-abuso daw ilang sayop. Ang uban sayop nga mapatuo nga kinahanglan nilang maghinulsol, nga morag silay nakasala sa ilang pagkahimong biktima.
Daghan sa mga kliyente nga akong nakatrabaho kinsa nakasinati og sekswal nga pang-abuso sa ilang pagkabata o kabatan-onan giingnan nga “buntoga kana nga mga pagbati,” “kalimti na lang to” o “pasayloa na lang ug kalimti.” Kini nga mga matang sa mga pamahayag—ilabi na kon gikan sa suod nga mga higala, sakop sa pamilya, o mga lider sa Simbahan—makapasamut sa pagpakahilum ug sa kaulaw sa biktima imbis sa pagkaayo ug kalinaw. Susama sa grabe nga samad o impeksyon sa lawas, kining emosyonal nga mga samad dili lang mahanaw kon baliwalaon. Hinoon, ang kalibug nga nagsugod sa panahon sa pag-abuso modako, ug uban sa miresulta nga sakit nga mga emosyon, ang panghunahuna sa usa ka tawo mahimong mausab, sa katapusan moresulta sa pagkamugna og dili maayo nga mga kinaiya. Komon alang sa mga biktima sa pang-abuso nga dili makaamgo nga ang nahitabo ngadto kanila usa ka pang-abuso, apan tingali makamugna gihapon sila og dili maayo nga mga kinaiya ug sakit nga mga emosyon.
Si Hannah (ang pangalan giusab) nakasinati og sekswal nga pang-abuso sa sayong bahin sa iyang pagkabata. Sama sa ubang mga biktima, nagdako siya nga mibati nga daw usa siya ka dautan nga tawo nga walay bili. Migahin siya og hapit tibuok niyang kinabuhi sa pag-alagad sa uban igo nga mohulip sa iyang mga pagbati nga dili “igo ang kamaayo” aron higugmaon sa Langitnong Amahan o ni bisan kinsa. Sa iyang mga pakigrelasyon, nahadlok siya nga kon ang tawo tinud-anay nga nakaila kaniya, ilang hunahunaon nga ngil-ad kaayo siya nga tawo sama sa iyang pagtuo sa iyang kaugalingon. Nakasinati siya og grabeng kahadlok nga isalikway nga miresulta sa kahadlok sa pagsulay og bag-ong mga butang sa kinabuhi o sa pagbuhat og yano nga mga buluhaton sama sa pagtawag og usa ka tawo gamit ang telepono. Napanalanginan siya og usa ka talento sa paghimo og mga buhat sa art apan giundangan kini sa pagpalambo tungod sa kahadlok nga dili makaagwanta sa mga pagpanaway.
Sulod sa sobra 50 ka tuig ang iyang mga pagbati nga walay mahimo, walay pulos, kahadlok, kasuko, kalibug, kaulaw, kasubo, ug pagkainusara maoy migiya sa iyang inadlaw-adlaw nga mga desisyon.
Pulihan og Kalinaw ang Kasakit
Ang Manluluwas miantus “sa mga sakit ug mga kasakit ug mga pagtintal sa matag matang.” Gibuhat Niya kini aron Siya “masayud sumala sa unod unsaon pagtabang ang iyang mga katawhan” (Alma 7:11–12). Ang iyang pag-antus dili lamang alang sa atong mga sala apan alang usab sa atong pagkaayo kon ang sala sa laing tawo maoy hinungdan nga kita nag-antus.
Kon anaa pa Siya karon, akong mahanduraw nga ang Manluluwas mohilak ug mopanalangin niadtong giabusohan sa sekswal nga paagi, sama sa Iyang paghilak ug pagpanalangin sa mga Nephite (tan-awa sa 3 Nephi 17). Bisan og wala Siya dinhi sa pisikal nga paagi, ang Iyang Espiritu mahimong mag-uban kanato, ug mihatag Siya kanato og paagi nga mamaayo, mobati og kalinaw, ug mopasaylo.
Alang sa daghan nga nasakitan, ang ideya nga ang kasakit nga ilang gidala mapulihan og kalinaw daw hapit dili katuohan. Kasagaran ang mga samad sa giabuso dili mabantayan ug dili mailhan sa uban sulod sa mga katuigan. Ang kasakit mataguan sa mapahiyumon nga mga nawong, sa kaandam sa pagtabang sa uban, ug sa pagpakabuhi nga daw walay problema, apan ang kasakit anaa kanunay.
Atong itandi ang proseso sa emosyonal nga pagkaayo ngadto sa pag-atiman ug pagtambal og pisikal nga sakit. Hunahunaa nga sa batan-on pa kamo, nabali ang inyong tiil. Imbis nga moadto sa doktor aron ipaayo kini, nagtakiang mo nga naglakaw-lakaw hangtud ang grabeng kasakit nawala, apan kanunay nga adunay gamay nga sakit sa matag lakang nga inyong himoon. Paglabay sa katuigan gusto ninyong mawala na ang kasakit, mao nga miadto mo sa usa ka doktor. Ang doktor kinahanglang motarung sa bukog, motangtang sa bisan unsang mitubo niini, mosemento niini, ug ipa-physical therapy kamo aron sa paglig-on sa inyong tiil.
Ang proseso sa pagkaayo gikan sa pag-abuso susama diin ang biktima kinahanglan moila nga tinuod gayud ang kasakit ug nga adunay mabuhat niini. Ang proseso naglakip sa pagdawat sa nahitabo ug pagtugot sa mga pagbati sa kasakit, kahadlok, ug kaguol nga mabati, madawat, ug mamatud-an. Kasagaran nga makatabang ang pakigtambayayong sa usa ka propesyonal nga sinati niini nga proseso sa pagkaayo. (Susiha sa inyong lider sa priesthood aron makat-on kon ang LDS Family Services anaa sa inyong dapit.)
May access man o wala ang biktima sa propesyunal nga tabang, labing maayo ang pag-ampo, pagtuon sa kinabuhi sa Manluluwas ug sa Iyang Pag-ula, ug pakig-istorya sa usa ka lider sa priesthood. Siya makatabang sa pagpagaan sa palas-anon ug makadawat og inspirasyon sa pagtabang sa biktima nga makasabut sa ilang balaanong bili ug relasyon uban sa Amahan sa Langit ug sa Manluluwas. Sama sa bag-o lang gitudlo ni Sister Carole M. Stephens, Unang Magtatambag sa Kapangulohan sa Relief Society: “Ang pagkaayo mahimong usa ka taas nga proseso. Magkinahanglan kini nga mainampuon kamong magtinguha sa giya ug angay nga tabang, lakip ang pagpangayo og tambag ngadto sa tukma nga gi-orden nga mga naghupot sa priesthood. Samtang magkat-on kamo sa pakig-istorya nga dayag, paghimo og angay nga mga limitasyon ug tingali pagtinguha og propesyonal nga pagtambag. Ang pagmentinar og espirituhanong kalig-on sa tibuok proseso importante!”3
Alang kang Hannah, ang iyang kinabuhi nahimong dili gayud komportable nga nangayo na siya og tabang. Nasayud siya gikan sa iyang pagpamatuod nga mahimo siyang mobati og kalinaw ug katagbawan sa kinabuhi apan wala siya mobati niini sa makanunayong paagi. Pinaagi sa pag-ampo ug pakig-istorya sa iyang bishop, gigiyahan siya ngadto sa pakigtambag [counseling], diin nakaangkon siya og mga himan nga iyang gikinahanglan aron mapagawas ang kamatuoran gikan sa kangitngit ug mapakigbahin ang pait nga palas-anon nga nag-inusara niyang gidala. Sa pagbuhat niini, nakahimo siya sa pagpagawas sa kasakit ug nakakaplag sa kalinaw nga gisaad sa Manluluwas (tan-awa sa Juan 14:27). Uban niini nga kalinaw ug kahupayan miabut ang tinguha ug abilidad sa pagpasaylo.
Ang Panginahanglan sa Pagpasaylo
Ang ideya sa pagpasaylo kasagaran lisud paminawon alang sa mga biktima sa pang-abuso ug kasagaran masaypan sa pagsabut. Kon ang ilang hunahuna sa pagpasaylo nga dili na manubag ang nang-abuso o moingon nga dili na importante kon unsay ilang nabuhat, ang biktima dili mobati nga namatud-an. Samtang gimandoan kita sa pagpasaylo (tan-awa sa D&P 64:10), sa mga sitwasyon diin grabe ang kadaut, ang pagkaayo kasagaran magsugod sa dili pa ang biktima hingpit nga makapasaylo sa nang-abuso.
Kadtong nag-antus sa mga kasakit nga resulta sa pag-abuso mahimong makakaplag og kahupayan niini nga tambag gikan sa Basahon ni Mormon: “Ako, si Jacob, mamulong nganha kaninyo nga mga putli og kasingkasing. Tan-aw ngadto sa Dios uban ang kalig-on sa hunahuna, ug pag-ampo ngadto kaniya uban sa hilabihan ka hugot nga pagtuo, ug siya mohupay kaninyo sa inyong mga kasakit, ug siya mohangyo alang sa inyong katuyoan, ug mopakanaog og kaangayan niadto kinsa nagtinguha sa inyong kalaglagan” (Jacob 3:1). Ang panginahanglan alang sa kaangayan ug ang katungod sa pag-uli mahimo nga itugyan ngadto sa Ginoo aron Iyang mapulihan ang atong mga kasakit og kalinaw.
Si Hannah sa katapusan nakakaplag nga mahimo niyang itugyan ang panginahanglan og kaangayan ngadto sa Manluluwas ug agi og balos makakaplag og pagbati sa kalinaw diha sa iyang kinabuhi nga wala pa niya masinati sukad. Kaniadto, nahadlok siyang motambong og mga panagpundok sa pamilya diin mahimong anaa ang nang-abuso. Karon, tungod sa iyang kaandam nga atubangon ang lisud nga emosyonal nga mga samad padulong sa iyang pagkaayo, dili na siya mahadlok nga maanaa sa iyang presensya ug makabaton pa gani og kalooy alang kaniya diha sa iyang katigulangon.
Gawasnon sa Wala Kinahanglana nga mga Palas-anon
Si Elder Richard G. Scott (1928–2015) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles namahayag nga “ang hingpit nga pagkaayo moabut pinaagi sa inyong hugot nga pagtuo kang Jesukristo ug sa Iyang gahum ug kasarang, pinaagi sa Iyang Pag-ula, sa pag-ayo sa samad nga nagagikan sa dili makiangayon ug dili angay. …
“Siya nahigugma kaninyo. Siya mihatag sa Iyang kinabuhi aron kamo maluwas sa wala kinahanglana nga mga palas-anon. Siya motabang kaninyo sa pagbuhat niini. Ako nasayud nga Siya adunay gahum sa pag-ayo kaninyo.”4
Ang kaaway gusto nga mahigot ang katawhan diha sa kasakit ug pag-antus tungod kay siya miserable [nauyamot] (tan-awa sa 2 Nephi 2:27). Uban sa tabang sa atong Manluluwas, si Jesukristo, ang kasakit tinud-anay nga mapulihan sa kalinaw, sa paagi nga ang Manluluwas lamang ang makahatag, ug kita makapuyo uban sa hingpit nga kalipay. “Si Adan napukan aron ang mga tawo mahimo; ug ang mga tawo naingon, nga unta sila makabaton og hingpit nga kalipay” (2 Nephi 2:25). Ang pagpuyo uban sa kalipay makahimo sa mga panahon sa pagsulay nga mas madala ra ug makapahimo kanato nga makat-on ug molambo ug mas mahimong sama sa atong Amahan sa Langit.
Mibati ko og kamapainubsanon sa panalangin nga akong nadawat sa akong kinabuhi nga makauban kadtong napasakitan sa pag-abuso ug makita ang milagro sa pagkaayo nga tinud-anay nga moabut lamang pinaagi sa Manluluwas. Kon kamo nag-antus, palihug pagmainampoon nga mangayo og tabang. Dili ninyo kinahanglang dad-on ang bug-at nga palas-anon nga nag-inusara. Ako nasayud nga Siya moayo, kay nakasaksi ako niini sa dili maihap nga mga higayon.