Genezen van relatietrauma’s

Medewerkers Gezinsondersteunende diensten

Als we in relaties zijn verwond, kunnen we de kracht vinden om God te laten zegevieren.

Afbeelding

vrouw met beeld van een hart in haar handen

Illustratie, Elise Whele

‘Onze geest heeft een ingeboren hunkering om de liefde in het gezin eeuwig te laten voortduren’, heeft president Russell M. Nelson gezegd.¹ Het verlangen naar die eeuwige band met anderen is in onze geest ingebakken, maar door relatietrauma’s weten we soms niet of we ooit in staat zullen zijn om die eeuwige relaties, waaronder het celestiale huwelijk, te hebben. In gezonde relaties kunnen we openhartig en kwetsbaar zijn. Maar we leven in een gevallen wereld, en relaties zijn niet altijd gezond. Mensen die in relaties diepe emotionele en geestelijke wonden hebben opgelopen, ook al was het lang geleden, vragen zich vaak af of ze zich ooit weer kwetsbaar zullen kunnen opstellen en open kunnen staan voor een nieuwe liefdevolle relatie.

Dit ondervond Cassie nadat ze een jaar samen was geweest met Brian. Helaas mishandelde Brian haar. Cassie besefte pas hoeveel effect dat op haar had gehad nadat ze de relatie had beëindigd. Sindsdien is Cassie depressief, niet in staat om op haar eigen gedachten of de steun van anderen te vertrouwen. Ze gebruikt vaak verdedigingsmechanismen om te voorkomen dat ze opnieuw gekwetst wordt en om het gevoel van zich af te zetten dat anderen boos op haar zijn of haar zullen verlaten. Soms duwt ze anderen onbewust weg of wordt ze veeleisend in relaties. Door die verdedigingsmechanismen is het moeilijk voor haar om een goede band met anderen te krijgen of te voelen. Nadat ze met haar dierbaren en een therapeut had gesproken, erkende Cassie haar trauma en haar behoefte om te genezen, en zag ze in dat genezing na verloop van tijd mogelijk is.

Of u nu een relatie zoals die van Cassie hebt doorgemaakt of een andere vorm van relatietrauma, er is hoop. U kunt genezen en de vreugde vinden die voortvloeit uit het ontwikkelen van warme en vertrouwelijke relaties door een aantal stappen te zetten. Ten eerste, uw relatietrauma herkennen. Ten tweede, u tot uw hemelse Vader en Jezus Christus wenden voor genezing. Ten derde, gezonde relaties met uzelf en anderen leren ontwikkelen, met inbegrip van het stellen van gepaste grenzen.

1. Relatietrauma’s herkennen

Als we zo diep gewond zijn geraakt dat we niet geloven dat we onszelf en anderen kunnen vertrouwen, zien we relaties als iets gevaarlijks, in plaats van iets waardoor we kunnen leren, groeien en ons volledige potentieel kunnen bereiken. Er kunnen diepe wonden ontstaan door mishandeling en verraad.

Mishandeling is het slecht behandelen of verwaarlozen van anderen. De kerk onderwijst dat ‘misbruik en mishandeling in welke vorm dan ook niet kunnen worden getolereerd’.² Mensen die mishandeld zijn, voelen zich vaak bang, gemanipuleerd of geïntimideerd, en kunnen het gevoel hebben dat ze de controle zijn kwijtgeraakt. Verschillende vormen van mishandeling of misbruik zijn:

Emotioneel: emoties manipuleren of iemands gevoel van eigenwaarde ondermijnen.
Financieel: geld achterhouden of beheren.
Lichamelijk: fysiek geweld gebruiken of daarmee dreigen.
Seksueel: seksuele omgang afdwingen.
Geestelijk: zeggenschap of heerschappij uitoefenen over iemands geestelijke of godsdienstige overtuiging (zie Leer en Verbonden 121:36–37).

Verraad is een daad of gedragspatroon dat het vertrouwen schaadt en ervoor zorgt dat we ons vertrouwen in anderen, onszelf en zelfs God verliezen. Het kan ertoe leiden dat we ons klein, leeg, verdrietig, wanhopig, ‘niet goed genoeg’ of beschadigd voelen. Voorbeelden van verraad zijn:

Verwaarlozing: emotionele of lichamelijke afwijzing.
Gebroken beloften: een patroon van niet nagekomen beloften, waaronder verbonden.
Trouweloosheid: de andere partner regelmatig thuis of in het openbaar kleineren.
Echtscheiding: een huwelijksverbond verbreken, wat vaak leidt tot verloren dromen en identiteitscrisissen, vooral als één partner zich machteloos voelt.
Ontrouw: ongepaste emotionele of lichamelijke band met een andere partner.
Oneerlijkheid: anderen stelselmatig misleiden, waardoor ze niet meer weten wat ze van u moeten geloven en niet geloven.

2. Ons tot onze hemelse Vader en Jezus Christus wenden voor genezing

Dankzij het plan van onze hemelse Vader heeft Jezus Christus de macht om alle wonden te genezen, hoe diep die ook mogen zijn. Het genezingsproces is moeilijk en kan tijd vergen. In onze pijn kunnen we zelfs boos worden op onze hemelse Vader. Hoewel we ons misschien niet tot Hem willen wenden, heeft Hij zijn Zoon, Jezus Christus, de Meestergeneesheer, gezonden. Door de verzoening van de Heiland kunnen we na verloop van tijd genezing vinden.

Soms willen we onmiddellijk verlichting, maar genezing is een proces. Dr. Elaine S. Marshall heeft gezegd: ‘Genezing doet pijn. […] Genezing begint pas als we de pijn volledig onder ogen zien en er dan met alle kracht van onze ziel doorheen groeien. Een bepaalde mate van pijn is altijd de prijs die voor leren en groeien moet worden betaald.’³

Als we door Jezus Christus genezen, groeien we, ontwikkelen we gezonde relaties, en zoeken we hulp van anderen, bijvoorbeeld van een therapeut of psycholoog.

Als we willen genezen, hebben we onze Vader in de hemel nodig. Ouderling Richard G. Scott (1928–2015) van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘De meest rechtstreekse manier, en vaak de krachtigste, is een nederig gebed, vol vertrouwen gericht tot uw hemelse Vader, dat dan in uw geest beantwoord wordt door de Heilige Geest.’⁴

Als we bidden, kunnen we eerlijk en nederig onze pijn en de invloed ervan op onze gedachten, gevoelens en gedrag uiten. Let bij het bidden op de troostende en verlichtende macht die onze hemelse Vader door de Heilige Geest geeft. De pijn verdwijnt misschien niet, maar u kunt zich getroost en gesterkt voelen.

3. Gezonde relaties opbouwen

Hoewel een trauma ons verlangen naar een relatie kan beperken, heeft ouderling Gerrit W. Gong van het Quorum der Twaalf Apostelen gezegd: ‘Onze reis naar God wordt vaak samen [met anderen] afgelegd.’ Hij heeft ons ook gewezen op het volgende: ‘We helpen onszelf door elkaar te helpen.’⁵ Bovendien heeft president Nelson gezegd dat ‘het celestiale huwelijk veel meer kans biedt op geluk dan enige andere relatie’.⁶ Bij het ontwikkelen van belangrijke relaties kunnen deze drie ideeën nuttig zijn:

Begin bij uzelf

Begin met uzelf beter te leren kennen. Neem de tijd om over uw gedachten en gevoelens na te denken en die te leren vertrouwen. Als u zekerder van uzelf wordt, zult u herkennen bij wie u zich kunt openstellen. Ouderling Dieter F. Uchtdorf van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft uitgelegd hoe we onszelf duidelijker kunnen zien: ‘Ga uzelf zien zoals onze hemelse Vader u ziet – als een dierbare dochter of zoon met een goddelijk potentieel.’⁷

Bouw vertrouwenscirkels op

We kunnen leren genezen door in onze relaties vertrouwen op te bouwen. Als we mensen vinden die onze kwetsbaarheid begrijpen en die zacht met onze gevoelens omgaan, kunnen we stukje bij beetje gezonde relaties leren opbouwen. Als we het gevoel hebben dat iemand ons schaadt, kunnen we gepaste grenzen stellen. Als dat nodig is, kunnen we mensen op afstand houden en als dat veilig is, kunnen we ze vertellen dat hun gedrag niet gepast is en ons kwetst.

Als we stap voor stap gezonde relaties willen opbouwen, kunnen we een concept met concentrische cirkels gebruiken om gepaste grenzen te herkennen en te stellen. In de buitenste cirkel kunnen we de mensen plaatsen die we emotioneel, en wellicht fysiek, op afstand houden. Dat kunnen vreemdelingen zijn of mensen die ons pijn hebben gedaan. Als we verder naar het midden gaan, kunnen we anderen wellicht vertrouwen met bepaalde niet-kwetsbare informatie, zoals basisfeiten. Helemaal in de binnencirkel kunnen we ervoor kiezen om meer informatie te delen en ons kwetsbaarder op te stellen.

Als we ernaar streven om vertrouwen op te bouwen, kunnen we bewust bepalen waar iemand op een bepaald moment in onze cirkel van kwetsbaarheid past en hoeveel we met die persoon kunnen delen. Als iemand ons schaadt, kunnen we hem of haar meer op afstand houden. Als we iemand leren vertrouwen, kunnen we hem of haar dichterbij brengen. Als we bewust proberen om mettertijd meer mensen in onze vertrouwenscirkel toe te laten, kunnen we groeien en genezen.

Overweeg aanvullende hulpmiddelen

Bedenk dat er voor genezing van aanzienlijke trauma’s soms hulp van professionals nodig is die uw waarden respecteren. ‘Kerkleden doen er goed aan om alleen met goed bekend staande, bekwame therapeuten in zee te gaan. Zij behoren de keuzevrijheid, waarden en geloofsopvattingen te respecteren van wie hulp zoeken. Professionele hulpverleners houden volgens hun ethische code rekening met die waarden.’⁸ U kunt ook meer informatie vinden in deze bronnen:

Hulpmiddelen voor begeleiding, ChurchofJesusChrist.org.
Hulp bij het dagelijks leven, ChurchofJesusChrist.org.
David A. Bednar, ‘Hun lasten met gemak dragen’, Liahona, mei 2014, 87–90.
Richard G. Scott, ‘De tragische littekens van mishandeling genezen’, De Ster, juli 1992, 29–31.
James E. Faust, ‘De genezende kracht van vergiffenis’, Liahona, mei 2007, 67–69.
Carole M. Stephens, ‘De Meestergeneesheer’, Liahona, november 2016, 9–12.
‘Can I Build Safe, Healthy Relationships?’, ChurchofJesusChrist.org.
Justin K. McPheters en Rebecca M. Taylor, ‘Is Therapy Right for Me?’ (digitaal thema-artikel), Ensign, februari 2020, ChurchofJesusChrist.org.
Nanon Talley, ‘Emotionele mishandeling herkennen’ (digitaal thema-artikel), Liahona, oktober 2020, ChurchofJesusChrist.org.
Nanon Talley, ‘Brug naar hoop en genezing’, Liahona, april 2017, 22–27.