Fuakava Foʻoú 2023
Fakamatala Fakalahí: Ko Hono Teuteuʻi Hoʻo Fānaú ki ha Moʻui ʻi he Hala Fuakava ʻo e ʻOtuá


“Fakamatala Fakalahí: Ko Hono Teuteuʻi Hoʻo Fānaú ki ha Moʻui ʻi he Hala Fuakava ʻo e ʻOtuá,” Haʻu, ʻo Muimi ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“Fakamatala Fakalahi,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2023

Fakamatala Fakalahí

Ko Hono Teuteuʻi Hoʻo Fānaú ki ha Moʻui ʻi he Hala Fuakava ʻo e ʻOtuá

Koeʻuhí ʻoku ʻofa e Tamai Hēvaní ʻiate koe, falala atu, mo ʻafioʻi e meʻa te ke malavá, kuó Ne foaki atu e faingamālie ke ke tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau hū mo fakalakalaka ʻi Hono hala ʻo e fuakavá, ʻa e hala ki he moʻui taʻengatá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 68:25–28). ʻOku kau heni hono tokoniʻi kinautolu ke nau teuteu ke fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava toputapú, hangē ko e fuakava ʻo e papitaisó mo e ngaahi fuakava ʻoku fakahoko ʻi he temipalé. ʻI he ngaahi fuakavá ni, ʻe fakamaʻu ai hoʻo fānaú ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.

ʻOku lahi ha ngaahi founga ke teuteuʻi ai hoʻo fānaú ki he fononga ko ʻeni ʻi he hala ʻo e fuakavá, pea ʻe tokoniʻi koe ʻe he Tamai Hēvaní ke ke ʻiloʻi ʻa e founga lelei taha ke tokoniʻi ai kinautolú. ʻI hoʻo fekumi ki ha tataki fakalaumālié, manatuʻi ʻoku ʻikai hoko kotoa e akó ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi lēsoni kuo ʻosi fakataimi-tēpileʻí. Ko hono moʻoní, ko e konga ʻo e meʻa ʻokú ne ʻai ʻa e akó ke mālohi ʻi ʻapí ko e faingamālie ko ia ke ako ʻi he faʻifaʻitakiʻangá pea ʻi he fanga kiʻi momeniti iiki mo faingofuá—ʻa e faʻahinga meʻa ʻoku hoko fakanatula pē ʻi he moʻui fakaʻahó. Hangē ko e muimui ʻi he hala ʻo e fuakavá, ko ha ngāue ia ʻoku fai maʻu pē ʻi he moʻuí kotoa, ʻoku pehē pē ʻa e ako ki he hala ʻo e fuakavá. (Vakai, “ʻApí mo e Fāmilí,” Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí [2022], 30–31.)

ʻĪmisi
faʻē mo ha kiʻi tamasiʻi

ʻOku lahi ha ngaahi founga ke teuteuʻi ai hoʻo fānaú ki heʻenau fononga ʻi he hala fuakava ʻo e ʻOtuá.

ʻOku ʻoatu ʻi lalo ha ngaahi fakakaukau ʻe lava ke iku ki ha tataki fakalaumālie lahi ange. Te ke lava ʻo maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānau taʻu Palaimelí ʻi he “Ko Hono Teuteuʻi ʻo e Fānaú ke Moʻui Kakato ʻi he Hala Fuakava ʻo e ʻOtuá” ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Papitaisó mo e Hilifakinimá

Naʻe akoʻi ʻe Nīfai ko e “matapā ʻoku totonu ke [tau] hū aí” ʻa e hala ʻo e fuakavá “ko e fakatomalá mo e papitaiso ʻi he vaí” (2 Nīfai 31:17). ʻE lava ʻe hoʻo ngaahi feinga ke tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau teuteu ki he papitaisó mo e hilifakinimá ke fokotuʻu maʻu honau vaʻé ʻi he hala ko iá. ʻOku kamata e ngaahi feinga ko ʻení ʻaki hono akoʻi ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí mo e fakatomalá. ʻOku kau foki ai ʻa e akoʻi fekauʻaki mo e founga ʻoku tau fakafoʻou ai ʻetau ngaahi fuakava ʻo e papitaisó ʻaki ʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití ʻi he uike takitahá.

Ko ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻeni ʻe lava ke tokoni atu: 2 Nīfai 31; Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Papitaisó,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

  • ʻI he taimi pē ʻokú ke foua ai ha meʻa ʻokú ne fakamālohia hoʻo tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, vahevahe ia mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné. Tokoniʻi ia ke mahino ki ai ko e tuí ko ha meʻa ia ʻe lava ke tupulaki ʻo mālohi mo mālohi ange ʻi he toenga ʻo e moʻuí. Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻe lava ke fai ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke fakatupulaki ai ha tui mālohi ange kia Kalaisi kimuʻa pea toki papitaisó?

  • ʻI he taimi ʻoku fai ai ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha fili hala, fakamatala fiefia fekauʻaki mo e meʻaʻofa ʻo e fakatomalá. Pea ʻi he taimi ʻokú ke fai ai ha fili halá, vahevahe ʻa e fiefia ʻoku maʻu ʻi he taimi ʻokú ke fakatomala aí. Fakamoʻoni ange koeʻuhí naʻe mamahi mo pekia ʻa Sīsū Kalaisi koeʻuhí ko ʻetau ngaahi angahalá, naʻá Ne foaki mai ai ha mālohi ke tau liliu. ʻI he taimi ʻoku feinga ai hoʻo fānaú ki ha fakamolemolé, fakamolemoleʻi tauʻatāina mo fiefia.

  • Fakamatala ki hoʻo fānaú fekauʻaki mo ho papitaisó. Fakaʻaliʻali ha ʻū tā mo vahevahe ha ngaahi manatu melie. Fakamatala ki he ongo naʻá ke maʻú, founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe hoʻo ngaahi fuakava ʻi he papitaisó ke ke ʻiloʻi lelei ange ʻa Sīsū Kalaisí, mo e founga kuo nau tāpuekina hokohoko ai hoʻo moʻuí. Poupouʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ʻeke fehuʻi.

  • ʻI he taimi ʻoku fai ai ha papitaiso ʻi ho fāmilí pe uōtí, ʻave hoʻo fānaú ke sio ai. Mou pōtalanoa ki he meʻa naʻá ke sio pea mo ongoʻi mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné. Kapau ʻe lava, talanoa ki he tokotaha ʻoku papitaisó pea fai ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: “Naʻe founga fēfē hoʻo fai ʻa e fili ko ʻení? Naʻe founga fēfē hoʻo teuteú?”

  • ʻI he taimi pē ʻokú ke fakatokangaʻi ai hano fai ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha meʻa naʻá ne palōmesi ke ne fai, fakahīkihikiʻi fakamātoato ia. Fakamahinoʻi ange ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he tauhi ʻo e ngaahi tukupaá ke tau teuteu ke tauhi e ngaahi fuakava ʻoku tau fai ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí. Ko e hā ʻoku tau palōmesi ki he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí? Ko e hā ʻokú Ne talaʻofa mai kiate kitautolú? (vakai, Mōsaia 18:8–10, 13).

  • ʻI he taimi ʻokú ke maʻu fakataha ai mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha aʻusia toputapu (hangē ʻi he lotú, lolotonga hoʻomou lau e folofolá, pe lolotonga hano tokoniʻi ha taha), fakamatala ki ai e ngaahi ongo fakalaumālie pe fakakaukau ʻokú ke maʻú. Fakaafeʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne fakamatala ʻa e meʻa ʻokú ne ongoʻí. Fakatokangaʻi e ngaahi founga kehekehe ʻe lava ke folofola ai ʻa e Laumālié ki he kakaí, kau ai e ngaahi founga ʻokú Ne folofola fakahangatonu atu ai kiate koé. Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne fakatokangaʻi e ngaahi mōmeniti ʻe lava ke ne ongoʻi ai e ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

  • Mamata fakataha ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi vitiō ʻi he Gospeli Library ʻoku ui ko e “Fanongo Kiate Ia!” Mo pōtalanoa fakataha ki he ngaahi founga kehekehe ʻoku ongoʻi ai ʻe he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí Hono leʻó. Fakaafeʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne tā ha fakatātā pe faʻu ha foʻi vitiō ki he founga ʻokú ne ongoʻi ai e leʻo ʻo e Fakamoʻuí.

  • Talanoa fekauʻaki mo e founga kuo tāpuekina ai koe ʻi hoʻo hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Ko e hā ha founga kuó ke ofi ange ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo tokoniʻi e niʻihi kehé pea mo e tokoniʻi koe ʻe ha niʻihi kehé? Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke fakakaukau ki ha ngaahi founga ke tokoniʻi mo fakamālohia ai ʻa e niʻihi kehé ʻi heʻene hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí.

  • ʻAi ke hoko ʻa e sākalamēnití ko ha meʻa toputapu mo fakafiefia ʻi homou fāmilí. Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne palani ha ngaahi founga ke tukutaha ai ʻene tokangá kia Sīsū Kalaisi he lolotonga e sākalamenití. Te tau fakahaaʻi fēfē ʻoku toputapu e sākalamēmití kiate kitautolú?

  • ʻOku faʻa fakakau ʻi he pulusinga kotoa pē ʻo e makasini Kaumeʻá ha ngaahi fakamatala, ngaahi talanoa, mo ha ngaahi ʻekitivitī ke tokoniʻi ʻaki e fānaú ke nau teuteu ki he papitaisó mo e hilifakinimá. Tuku ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne fili ha ngaahi tohi ke mo lau mo fiefia ai. (Vakai foki ki he “Ko e Teuteu ki he Papitaisó” ʻi he konga maʻá e fānaú he Gospel Library.)

    ʻĪmisi
    ko ha tamasiʻi ʻoku papitaiso

    Naʻe akoʻi ʻe Nīfai ko e “matapā ʻoku totonu ke [tau] hū aí” ʻa e hala ʻo e fuakavá “ko e fakatomalá mo e papitaiso ʻi he vaí” (2 Nīfai 31:17).

Ko Hono Akoʻi Hoʻomou Fānaú ki he Lakanga Fakataulaʻeikí

Ko e lakanga fakataulaʻeikí ko e mālohi mo e mafai ia ʻo e ʻOtuá ʻokú Ne tāpuekina ai ʻEne fānaú. ʻOku ʻi māmani he ʻahó ni ʻa e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻOku tāpuakiʻi e kāingalotu kotoa pē ʻo e Siasí ʻoku nau tauhi ʻenau ngaahi fuakavá ʻaki e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá ʻi honau ngaahi ʻapí ke fakamālohia kinautolu mo honau ngaahi fāmilí (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 3.5, ChurchofJesusChrist.org). ʻE tokoniʻi ʻe he mālohí ni ʻa e kāingalotú ʻi hono fakahoko e ngāue fai fakamoʻui mo hakeakiʻi ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻui fakafoʻituituí mo fakafāmilí (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 2.2).

ʻOku tau maʻu e ngaahi ouaú ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻI he taimi ʻoku ngāue ai e houʻeiki tangatá mo fafiné ʻi he ngaahi uiuiʻi faka-Siasí, ʻoku nau fai ʻaki ia e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻi he fakahinohino ʻa kinautolu ʻoku nau maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻE faitāpuekina e fānau kotoa ʻa e Tamai Hēvaní—ʻa Hono ngaahi fohá mo Hono ngaahi ʻofefiné—ʻi he fakaʻau ke mahino lelei ange kiate kinautolu e lakanga fakataulaʻeikí.

Ke ʻilo lahi ange ki he lakanga fakataulaʻeikí, vakai, Russell M. Nelson, “Ngaahi Koloa Fakalaumālié,” Liahona, Nōvema 2019, 76–79; Russell M. Nelson, “Ko e Mahuʻinga ʻo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Liahona, Mē 2016, 66–69; “Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” vahe 3 he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá.

  • ʻAi ke hoko e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ko ha konga tuʻu maʻu ʻo hoʻomou moʻui fakafāmilí. Hangē ko ʻení, tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke teuteu fakalaumālie ki he sākalamēnití ʻi he uike takitaha. Poupouʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne kole ha ngaahi tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki ʻi he taimi ʻoku puke pe fiemaʻu ai ha fakafiemālie pe fakahinohinó. ʻAi ke ke angamaheni ‘aki hono fakamahinoʻi e ngaahi founga ʻoku tāpuekina ai ʻe he ʻEikí ho fāmilí ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • ʻI hoʻomou lau fakataha e folofolá, kumi ha ngaahi faingamālie ke aleaʻi ai e founga ʻoku tāpuekina ai ʻe he ʻOtuá e kakaí ʻo fakafou ʻi Hono mālohí. Vahevahe hoʻo ngaahi aʻusia ki ha taimi kuo tāpuekina ai koe ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi Hono lakanga fakataulaʻeikí. Ki ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu mei he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 3.2, 3.5.

  • Ako e fakahokohoko ʻo e laine maʻu mafai lakanga fakataulaʻeiki ʻo ha taha ʻi ho fāmilí. (ʻE lava ke maʻu ʻe he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ha tatau ʻo honau laine maʻu mafaí ʻi haʻanau ʻīmeili ki he LineofAuthority@ChurchofJesusChrist.org; vakai foki, Kole ha Laine Maʻu Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki ʻi he Senitā Tokoní ʻi he ChurchofJesusChrist.org.) Talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ʻilo ʻoku maʻu tonu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí meia Sīsū Kalaisí. Ko e hā ʻokú Ne vahevahe ai ia mo kitautolú?

  • Akoʻi hoʻo fānaú, ʻe lava ke ne maʻu e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he hili ʻo e papitaisó, ʻaki haʻane tauhi ʻa e fuakava ʻo e papitaisó. Mou toe vakai fakataha ki he pōpoaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni “Ngaahi Koloa Fakalaumālié” (Liahona, Nōvema 2019, 76–79). Talaange ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻa e founga kuo ʻomi ai ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ki hoʻo moʻuí. Ke maʻu ha lisi ʻo ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻoku tāpuekina ai kitautolu ʻe he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 3.5.

  • Aleaʻi e fehuʻi “Ko e hā ʻa e tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí?” Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:36–42, pea kumi e ngaahi talí. ʻI ha taimi pē ʻokú ke fakatokangaʻi ai hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné (pe ha toe taha pē) ʻokú ne fakaʻaongaʻi ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni pe ngaahi ʻulungaanga ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, fakamamafaʻi ia.

  • ʻI he taimi ʻokú ke fakaʻaongaʻi ai pe ko hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha kī, ke fakaava ha matapā pe fakamoʻui ha kā, fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakafehoanaki ai ʻa e kī ko iá ki he ngaahi kī ʻoku maʻu ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí. (Ke maʻu ha fakaʻuhinga ki he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 3.4.1). Ko e hā ʻoku “fakaava” pe “kamata” ʻe he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí maʻatautolú? Vakai foki, Gary E. Stevenson, “ʻOku ʻi Fē ʻa e Ngaahi Kī ʻo e Mafai e Lakanga Fakataulaʻeikí?,” Liahona, Mē 2016, 29–32 ChurchofJesusChrist.org.

  • ʻI he taimi ʻoku vaheʻi ai koe ki ha fatongia, fakaafeʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ʻi ai, kapau ʻe lava. Tuku ke sio hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ki hoʻo fakahoko ho fatongiá. Te ke ala kumi ha ngaahi founga taau ʻe lava ke ne tokoni atu ai kia koe. Fakamatalaʻi ʻa e anga hoʻo ongoʻi e mālohi ʻo e ʻEikí ʻi ho fatongiá.

Ko e ʻAlu ki he Temipalé—Papitaiso mo e Hilifakinima maʻá e Pekiá

Ko e Ngaahi Temipalé ko ha konga kinautolu ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ki Heʻene fānaú. ʻOku tau fakahoko ʻi he ngaahi temipalé ha ngaahi fuakava toputapu mo e Tamai Hēvaní ʻi heʻetau kau he ngaahi ouau toputapu, ʻa ia ʻoku nau fakataumuʻa kotoa kia Sīsū Kalaisí. Kuo ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní ha founga ke fakahoko ai ʻe Heʻene fānaú kotoa ha ngaahi fuakava mo kau ʻi he ngaahi ouaú, kau ai mo kinautolu naʻe ʻikai ke nau maʻu ia ʻi he moʻui ní. ʻI he kamataʻanga ʻo e taʻu ʻoku hoko ai e taʻu 12 hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné, ʻokú ne taʻu motuʻa feʻunga leva ke papitaiso mo hilifakinima ʻi he temipalé maʻá e ngaahi kui kuo pekiá.

Ke ako ʻo toe ʻilo lahi ange fekauʻaki moe papitaiso mo e hilifakinima maʻá e kau Pekiá, vakai ki he “,”  temples.ChurchofJesusChrist.org.

  • ʻAlu maʻu pē ki he temipalé ʻi he lahi taha te ke malava ʻi ho ngaahi tūkungá. Talanoa ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻokú ke ʻalu aí pea mo e founga hono tokoniʻi koe ʻe he temipalé ke ke ongoʻi ofi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

  • Toe vakaiʻi mo aleaʻi fakataha ʻa e ngaahi fehuʻi ki he lekomeni temipalé. Talanoa ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné fekauʻaki mo e meʻa ʻoku hoko ʻi ha ʻinitaviu lekomeni temipale. Fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai kiate koe ha lekomeni temipalé.

  • Lau fakataha ʻa e Malakai 4:6. Talanoa ki he founga ʻe lava ʻo liliu ai homou lotó ki hoʻomou ngaahi kuí. Ako lahi ange ki hoʻo ngaahi kuí ʻaki haʻamou fekumi fakataha ki homou hisitōlia fakafāmilí ʻi he FamilySearch.org. Kumi e ngaahi kui ʻoku fiemaʻu ke papitaiso mo hilifakinimá. ʻE lava ke tokoni atu ha taha faifaleʻi ki he temipalé mo e hisitōlia fakafāmilí.

  • Toe vakaiʻi fakataha ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻi he tānakiʻanga fakamatala ʻoku ui ko e “Temipalé” ʻi he konga ki he fānaú ʻi he Gospel Library. (Vakai foki   ChurchofJesusChrist.org.)

Ko Hono Maʻu ha Tāpuaki Fakapēteliaké

ʻE lava ke hoko ʻa e tāpuaki fakapēteliaké ko ha maʻuʻanga fakahinohino, fakafiemālie mo ha tataki fakalaumālie. ʻOku ʻi ai ha faleʻi fakataautaha mei he Tamai Hēvaní kiate kitautolu pea ʻoku tokoni ke mahino kiate kitautolu hotau tuʻunga mo e taumuʻa taʻengatá. Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke teuteu ke maʻu ha tāpuaki fakapēteliake ʻaki hano akoʻi ange e natula mahuʻinga mo toputapu ʻo e tāpuaki fakapēteliaké.

Ke ako lahi ange, vakai ki he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Ngaahi Tāpuaki Fakapēteliaké,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

  • Vahevahe mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné hoʻo aʻusia ʻi he maʻu ho tāpuaki fakapēteliaké. Te ke lava ʻo fakamatalaʻi ha ngaahi meʻa hangē ko e founga hoʻo teuteu ke maʻu iá, anga ʻo ʻene tokoniʻi koe ke ke ofi ange ki he ʻOtuá, mo e founga hoʻo fakaʻaongaʻi e tāpuakí ʻi hoʻo moʻuí. Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke talanoa mo e kau mēmipa kehe ʻo e fāmilí kuo ʻosi maʻu honau ngaahi tāpuaki fakapēteliaké.

  • Vaheʻi ha taimi ke mo vakaiʻi fakataha ai ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻi he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Ngaahi Tāpuaki Fakapēteliaké.” Ke ʻilo ki he founga hono maʻu ha tāpuaki fakapēteliaké, vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 18.17.

  • Kapau ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi kui ne maʻu honau tāpuaki fakapēteliaké, mahalo naʻa langaki fakalaumālie ke lau hanau niʻihi mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné. Ke kole e tāpuaki ʻo e ngaahi kui kuo pekiá, hū ki he ChurchofJesusChrist.org, lomiʻi ʻi he fakaʻilonga ʻo e ʻakauní ʻi he tuliki toʻomataʻu ki ʻolunga ʻo e screen, pea fili ʻa e “Tāpuaki Fakapēteliaké.”

  • Ka hili e maʻu e tāpuaki fakapēteliake hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné, fakaafeʻi ha mēmipa pē ʻo e fāmilí naʻe ʻi ai ke ne hiki ʻene ngaahi ongó pea vahevahe ia mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné.

Ko e ʻAlu ki he Temipalé—ko e ʻEnitaumení

ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke fakakoloaʻi, pe tāpuakiʻi kotoa ʻEne fānaú ʻaki ha “mālohi mei ʻolunga” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 95:8). ʻOku tau ō tuʻo taha pē ki he temipalé ke maʻu hotau ʻenitaumení, ka ʻe lava ʻe he ngaahi fuakava ʻoku tau fai mo e ʻOtuá pea mo e mālohi fakalaumālie ʻokú Ne ʻomi kiate kitautolu ko ha konga ʻo e ʻenitaumení, ke tāpuekina kitautolu he ʻaho kotoa ʻo ʻetau moʻuí.

Ke ako lahi ange fekauʻaki mo e ʻenitaumeni temipalé, vakai,Fekauʻaki mo e ʻEnitaumeni Temipalé temples.ChurchofJesusChrist.orgRussell M. Nelson, “Teuteu ki he Ngaahi Tāpuaki ʻo e Temipalé,” Liahona, ʻOkatopa 2010, 41–51.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e temipalé ʻi homou ʻapí. Fakamatala ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻa e ngaahi ongo naʻá ke maʻu ʻi he temipalé. Toutou fakamatala fekauʻaki mo hoʻo ʻofa ki he ʻEikí mo Hono falé pea mo e ngaahi fuakava naʻá ke fakahoko aí.

  • Vakaiʻi fakataha temples.ChurchofJesusChrist.org. Lau fakataha e fakamatala hangē ko e Fekauʻaki mo e ʻEnitaumeni Temipal锓Teuteu ki he Fale ʻo e ʻEikí.” Tuku ke fai atu ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha ngaahi fehuʻi ʻokú ne maʻu fekauʻaki mo e temipalé. Ke maʻu ha fakahinohino fekauʻaki mo e meʻa te ke lava ʻo talanoa ki ai ʻi tuʻa he temipalé, vakai ki he pōpoaki ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā “Mateuteu ke Maʻu ʻa e Meʻa Mahuʻinga Kotoa” (Liahona, Mē 2019, 101–4; vakai ʻo tautautefito ki he konga ʻoku ui “Ako mo e Teuteu ki he Temipalé ʻOku Fakatefito ʻi ʻApi mo Poupouʻi ʻe he Siasí”).

  • ʻI hoʻo kau mo mamata mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻi he ngaahi ouau kehé, (hangē ko e sākalamenití pe ko ha tāpuaki faingāue), tuku ha kiʻi taimi ke mo aleaʻi ai ʻa e fakataipe ʻoku fakahoko ʻi he ouaú. Ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi fakataipé? ʻOku nau fakamoʻoniʻi fēfē ʻa Sīsū Kalaisí? ʻE lava ke tokoni ʻeni ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke teuteu ke fakalaulauloto ki he ʻuhinga fakataipe ʻo e ngaahi ouau fakatemipalé, ʻa ia ʻoku toe fakamoʻoni foki kia Sīsū Kalaisi.

  • Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne fakatokangaʻi ʻa e anga ʻo ʻene tauhi ʻa e fuakava ʻo e papitaisó ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Mōsaia 18:8–10, 13. Tokoniʻi foki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne fakatokangaʻi ʻa e founga ʻoku tāpuekina ai ia ʻe he ʻEikí. Fakatupulaki e loto-lahi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné te ne malava ke tauhi e ngaahi fuakavá.

  • Toutou talanoa tauʻatāina ki he founga ʻoku tākiekina ai ʻe hoʻo ngaahi fuakava fakatemipalé ʻa hoʻo ngaahi filí ke ke ofi ange kia Sīsū Kalaisí. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 27.2, ke toe fakamanatu e ngaahi fuakava ʻoku tau fai ʻi he temipalé.

Ko e Ngāue Fakafaifekaú

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā: “Ko e meʻa mahuʻinga taha te ke lava ʻo fai ke teuteu ai ki ha ui ke ngāué, ko haʻo hoko ko ha faifekau kimuʻa ʻaupito pē peá ke toki ʻalu ʻo ngāue fakafaifekaú. … ʻOku ʻikai ko e ʻalu ʻo ngāue fakafaifekaú; ka, ko e hoko ko ha faifekau mo ngāue ʻi he moʻuí kakato ʻaki hotau lotó, iví, ʻatamaí, pea mo e mālohí. … ʻOkú ke teuteu ki ha ngāue fakafaifekau ʻi he kotoa ʻo e moʻuí” (“Becoming a Missionary,” Liahona, Nov. 2005, 45–46). ʻE tāpuekina taʻengata hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻe he ngaahi aʻusia ʻo e teu hoko ko e faifekaú, kae ʻikai ngata pē ʻi he vahaʻataimi ʻe lava ke hoko ai ko ha faifekaú.

Ke ʻilo lahi angé, vakai, Russell M. Nelson, “Malangaʻi ʻo e Ongoongolelei ʻo e Melinó,”Liahona, Mē 2022, 6–7; M. Russell Ballard, “ Kuo Tāpuekina ʻe he Ngāue Fakafaifekaú ʻEku Moʻuí ʻo Taʻengata,”Liahona, Mē 2022, 8–10; Teuteu Fakafaifekaú: Ko e Fakaangaanga ki he Moʻui Fakafaifekaú, ChurchofJesusChrist.org.

  • Fakatātaaʻi e founga ke vahevahe ai e ongoongoleleí ʻi ha ngaahi founga fakanatula. Tokanga maʻu pē ki he ngaahi faingamālie ke vahevahe ai mo e niʻihi kehé hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí pea mo e ngaahi tāpuaki ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo hoko ko ha mēmipa ʻo Hono Siasí. Fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke maʻulotu mo ho fāmilí pea mo e ngaahi ʻekitivitī fekauʻaki mo e fāmilí.

  • Kumi ha ngaahi faingamālie ke fengāueʻaki ai ho fāmilí mo e kau faifekaú. Fakaafeʻi kinautolu ke nau akoʻi ho ngaahi kaungāmeʻá, pe fakaʻatā ke nau akoʻi ʻa e kakaí ʻi homou ʻapí. Fehuʻi ki he kau faifekaú fekauʻaki mo e ngaahi aʻusia ʻoku nau maʻú pea mo e founga ʻoku tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ngāue fakafaifekaú ke nau ʻunu ʻo ofi ange kia Sīsū Kalaisí. Fehuʻi ange foki pe ko e hā naʻa nau fai (pe fakaʻamu ne nau fai) ke teuteu ai ke hoko ko ha kau faifekaú.

  • Kapau naʻá ke ngāue fakafaifekau, toutou talanoa tauʻatāina mo tuʻo lahi fekauʻaki mo hoʻo ngaahi aʻusiá. Pe fakaafeʻi ha ngaahi kaungāmeʻa pe kau mēmipa ʻo e fāmilí naʻe ngāue fakafaifekaú ke nau fakamatala fekauʻaki mo ʻenau ngāué. Te ke lava foki ʻo fakamatala ki ha ngaahi founga naʻá ke vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí mo ha niʻihi kehe ʻi he toenga hoʻo moʻuí. Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke fakakaukau ki ha ngaahi founga te ne lava ai ʻo vahevahe ʻa e ongoongoleleí.

  • ʻOange ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha ngaahi faingamālie ke akoʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ki ho fāmilí. ʻE lava foki ke akoako vahevahe ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻene tuí mo e niʻihi kehé. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke mo aleaʻi ha ngaahi fehuʻi, hangē ko e “Te tau fakafeʻiloaki fēfē ʻa e Tohi ʻa Molomoná ki ha taha kuo teʻeki ai ke ne fanongo ai?” pe “Te tau fakamatalaʻi fēfē ʻa e fiemaʻu ʻo e Fakamoʻuí ki ha taha ʻoku ʻikai ko ha Kalisitiane?”

  • Tokoniʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne ongoʻi nonga ʻi he talanoa mo e kakaí. Ko e hā ha ngaahi founga lelei ke kamataʻi ʻaki ha pōtalanoa? Poupouʻi hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne ako ke fakafanongo ki he meʻa ʻoku lea ʻaki ʻe he kakai kehé, ʻai ke mahino e meʻa ʻoku ʻi honau lotó, pea vahevahe ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí te ne lava ʻo tāpuekina ʻenau moʻuí.

  • Kumi ha ngaahi faingamālie ke ʻilo ai ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné e ngaahi founga mo e ngaahi tui fakalotu kehé. Tokoniʻi ia ke ne ʻiloʻi mo fakaʻapaʻapaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni lelei mo moʻoni ʻi he ngaahi tui fakalotu ʻa e niʻihi kehé.

Ko e ʻAlu ki he Temipalé—Silá

ʻI he temipalé, ʻe lava ke mali ai ha husepāniti mo ha uaifi ki ʻitāniti. ʻOku hoko ʻeni ʻi ha ouau ʻoku ui ko e silá. Neongo, mahalo ʻoku kei laui taʻu ʻa e ouaú ni ki ho fohá pe ʻofefiné, ka ʻe lava ke tokoni ki ai ʻa e fanga kiʻi meʻa pau ʻoku mou fakahoko fakataha maʻu peé, ke teuteu ki he tāpuaki fakaʻofoʻofá ni.

Ke ʻilo lahi ange, vakai ki he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Silá,” topics.ChurchofJesusChrist.org.

  • Lau fakataha ʻa e “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmaní” ʻi he ChurchofJesusChrist.org. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he fanongonongo ko ʻení fekauʻaki mo e fiefia ʻi he moʻui fakafāmilí pea mo e nofo-mali ʻoku leleí? Fili mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku hiki atu ʻi he fanongonongó, ke ako. Te mo lava ʻo kumi ha ngaahi potufolofola ʻoku fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni ko iá, ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Te mo lava foki ke fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa ke fakaʻaongaʻi kakato ange ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko iá ʻi homou fāmilí. ʻI hoʻomo ngāueʻi hoʻomo ngaahi taumuʻá, aleaʻi fakataha ʻa e tokoni hono moʻui ʻaki e tefitoʻi moʻoni ko iá ki he moʻui fakafāmilí.

  • Lau mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻa e pōpoaki ʻa Palesiteni Tietā F. ʻUkitofá “Ko e Fakahīkihikiʻi ʻo Kinautolu ʻOku Fakahaofí” (Liahona, Mē 2016, 77–80). ʻI hoʻo aʻu ki he konga ʻoku ui “Ko ha Sosaieti Molengofuá,” te mou lava ʻo kumi ha ngaahi meʻa ʻi homou ʻapí ʻoku molengofua mo ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai molengofua. Pōtalanoa ki he founga ʻoku kehe ai hoʻomou tōʻonga ki aí, ʻi he taimi ʻoku mou loto ai ke tolonga fuoloá. Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he meʻá ni fekauʻaki mo e founga ʻoku totonu ke tau fai ki he nofomalí mo e feohi fakafāmilí? Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku tau ako mei he pōpoaki ʻa Palesiteni ʻUkitofa fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau tanumaki ha nofomali mo ha ngaahi fāmili ʻoku mālohí?

  • Kapau kuó ke ʻosi mali, talanoa tauʻatāina mo hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ki he ngaahi meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻokú mo fakahoko lelei ko ha ongomeʻa mali, ngaahi meʻa ʻokú mo ako, mo e ngaahi founga ʻokú mo feinga ke fakaleleiʻí. Kapau kuó ke ʻosi sila mo ho malí ʻi he temipalé, fakahaaʻi ʻi ha tā sīpinga lelei ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻa hoʻomo feinga ke tauhi hoʻomo ngaahi fefuakavaʻakí pea mo hoʻomo ngaahi fuakava foki mo e ʻEikí. Fakamatala ki hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻa hoʻo feinga ke fokotuʻu e Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí ko e uho ʻo hoʻomou feohí mo ʻEna tokoni atú.

  • ʻI he taimi ʻoku fiemaʻu ai ke fakahoko ha tuʻutuʻuni fakafāmilí, fakahoko ha fakataha alēlea mo ha ngaahi pōtalanoa fakafāmili. Fakapapauʻi ʻoku fanongoa mo fakamahuʻingaʻi e ngaahi fakakaukau kotoa ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí. Fakaʻaongaʻi e ngaahi fealēleaʻaki ko ʻení ko ha faingamālie ke fakatātaaʻi ai ʻa e fetuʻutaki ʻoku leleí mo e angaʻofá ʻi he ngaahi feohi fakafāmilí, neongo ka ʻikai tatau e fakakaukau ʻa e taha kotoa.

  • Ka hoko ha taʻefelotoi pe fepakipaki ʻi he fāmilí, fakahaaʻi ʻa e faʻa kātakí mo e loto ʻofá. Tokoni ke fakatokangaʻi ʻe hoʻo kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻa e founga ʻe lava ai hano fakaleleiʻi ha fepakipaki ʻi he ngaahi founga faka-Kalaisí, ʻo tokoniʻi ia ke ne mateuteu ki ha nofomali fiefiá. Lau fakataha ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41–42, pea talanoa ki he founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he ongo veesi ko ʻení ki he nofomalí.