Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
1–14 ʻEpeleli. Mātiu 16–17; Maʻake 9; Luke 9: ‘Ko Koe ko e Kalaisí’


“1–14 ʻEpeleli. Mātiu 16–17; Maʻake 9; Luke 9: ‘Ko Koe ko e Kalaisí’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻoú 2019 (2019)

“1–14 ʻEpeleli. Mātiu 16–17; Maʻake 9; Luke 9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2019

ʻĪmisi
Transfiguration of Christ

Ko e Liliú, tā fakatātaaʻi ʻe Carl Heinrich Bloch

1–14 ʻEpeleli

Mātiu 16–17; Maʻake 9; Luke 9

“Ko Koe ko e Kalaisí”

Ko e hā e ngaahi pōpoaki naʻá ke fanongo ki ai pe lau ʻi he konifelenisi lahi naʻe toki ʻosí, te ne lava ʻo poupouʻi e tokāteline ʻi he ngaahi vahe ko ʻení? ʻI hoʻo akó, fakalaulauloto ki he ngaahi fie maʻu ʻa e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí mo lekooti ha faʻahinga ongo ʻokú ke maʻu.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ko e founga ʻe taha te ke lava ai ʻo poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ako fakataautaha e ngaahi veesi folofolá mo honau ngaahi fāmilí, ko hono fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ʻi he uike kotoa e founga ne hoko ai ʻenau ako e folofolá ko ha tāpuaki ʻi heʻenau moʻuí. Hangē ko ʻení, naʻe liliu fēfē ʻe heʻenau ako e ngaahi vahe ko ʻení ʻenau aʻusia ʻi he konifelenisi lahí?

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Mātiu 16:13–17

ʻOku maʻu e fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻi he fakahā.

  • Kuo ʻi ai nai ha taha ʻi he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí naʻe fie maʻu ke ne fakamatalaʻi ki ha taha e founga ne nau ʻilo ai ʻoku moʻoni e ongoongoleleí? ʻI he Mātiu 16:13–17, ko e hā naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e founga ʻoku tau maʻu ai ha fakamoʻoní? ʻE lava ke ke vahevahe e founga naʻe maʻu ai ʻe ʻAlamā ʻene fakamoʻoní (vakai, ʻAlamā 5:45–46) pe ko e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kia ʻŌliva Kautele fekauʻaki mo e fakahaá (vakai, TF 6:14–15, 22–23; 8:2–3). ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa naʻe mei lea ʻaki ʻe Pita pe ko ʻAlamā pe ʻŌliva Kautele, kapau naʻe ʻeke ange ʻe ha taha kiate kinautolu e founga ne nau ʻilo ai ʻoku moʻoni e ongoongoleleí?

  • Mahalo ʻoku ʻi ai ha kakai ʻi hoʻo kalasí ʻoku nau lotua ha fakahā fakataautaha ka ʻoku ʻikai ke nau ʻilo e founga ke ʻiloʻi ai e taimi ʻoku hoko mai aí. Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻEletā David A. Bednar ha ongo aʻusia angamaheni ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ʻuhilá, ke akoʻi e founga ʻoku tau maʻu fakahā aí; ʻe lava ke ke vahevahe e fakakaukau ʻa ʻEletā Petinaá mo e kau mēmipa ʻo e kalasí (vakai, “Ko e Laumālie ʻo e Fakahaá,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 87–90; vakai foki ki he foʻi vitiō “Patterns of Light: Spirit of Revelation” ʻi he LDS.org). Ko e hā ha ngaahi akonaki kehe ʻi he folofolá pe ngaahi talanoa ʻe lava ke fakakaukau ki ai hoʻo kalasí, ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ke ne ʻiloʻi ʻa e fakahā fakatāutahá? (Hangē ko ʻení, vakai, 1 Tuʻi 19:11–12; Kalētia 5:22–23; ʻĪnosi 1:1–8; ; TF 8:2–3.)

Mātiu 16:13–19; 17:1–9

ʻOku mahuʻinga e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hotau fakamoʻuí.

  • Ke kamataʻi ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻe lava ke ke hiki ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e hā ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko hai ʻokú ne maʻu e ngaahi kií? ʻOku foaki fēfē e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Te ke lava foki ʻo vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻoku tokoni ki hono tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, hangē ko e Mātiu 16:19; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:18–19; 128:8–11; 132:18–19, 59; mo e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:72. ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha tokoni makehe ʻaki ʻenau vakai ki he Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 2.1.1; Pōpoaki ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitasoni “Mālohi ʻi he Lakanga Fakataulaʻeikí” (Ensign pe Liahona, Nōvema 2013, 92–95); pe Tuʻu Maʻu ʻi he Tui, 94–95. Tuku ha taimi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakatotolo ki ha fehuʻi naʻa nau fili. Te nau lava leva ʻo feakoʻi ʻaki e meʻa ne nau akó.

  • ʻE lava ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ha fealēleaʻaki fekauʻaki mo hono maʻu ʻe Pita mo e kau ʻAposetolo kehé e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Moʻunga ʻo e Liliú, ke fakamālohia ʻenau fakamoʻoni ki hono fakafoki mai ʻo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Ke fakahoko ha ngaahi fealēleaʻaki pehē, ʻe lava ke ke kole ki ha vaeua ʻo e kalasí ke nau ako e Mātiu 17:1–9 (vakai foki ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí) pea ako ʻe he vaeua ʻe tahá ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110. ʻE lava leva ke nau fevahevaheʻaki e meʻa ne nau akó pea fakaʻilongaʻi e ngaahi meʻa ʻoku tatau ʻi he ongo talanoá. ʻE ala ʻaonga mo e foʻi vitiō “Priesthood Keys: The Restoration of Priesthood Keys” (LDS.org).

  • ʻOku mahino nai ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí e founga ʻoku tāpuekina ai ʻe he lakanga fakataulaʻeikí ʻenau moʻuí? ʻE lava ke ke fakaafeʻi ke nau kumi ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni fika 2, 2.1.1, ha lisi ʻo e kakai ʻoku nau maʻu e ngaahi kií, ke tokoni kiate kinautolu. Ko hai e kakai ko ʻení ʻi ho uōtí pe siteikí? ʻE lava ke ke lisi honau ngaahi hingoá ʻi he palakipoé pe fakaafeʻi ha niʻihi ʻo kinautolu ke nau lea ki he kalasí. ʻOku nau fakaʻaongaʻi fēfē nai e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻoku foaki ange kiate kinautolú ke tokangaʻi e ngāue ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi honau ngaahi uiuiʻí? ʻOku tāpuekina fēfē kitautolu ʻe he ngāue ʻa e kau taki lakanga fakataulaʻeiki ko ʻení?

ʻĪmisi
statue of Peter holding keys

Ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e mafai ke tataki ʻaki hono ngāue ʻaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Maʻake 9:14–30

ʻI he fekumi ki ha tui ʻoku lahi angé, kuo pau ke tau tomuʻa pikitai ki he tui kuo tau maʻú.

  • Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻEletā Jeffrey R. Hollande talanoa ʻo ha tamai naʻe fekumi ki ha meʻa ke ne fakamoʻui hono fohá, ke akoʻi ʻaki e founga ʻoku totonu ke tau hū ai ki he ʻEikí ʻi heʻetau ongoʻi ʻoku ʻikai feʻunga ʻetau tuí (vakai, “ʻEiki, ʻOku Ou Tui,” Ensign pe Liahona, Mē 2013, 93–95). ʻOku kau ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ha ngaahi meʻa lalahi ʻe tolu mei heʻene leá. ʻE lava ke ke vahevahe e kalasí ki ha kulupu ʻe fā pea vahe ki ha kulupu ʻe taha ke nau aleaʻi e Maʻake 9:14–30, pea aleaʻi leva ʻe he ngaahi kulupu takitaha ʻoku toé ha taha ʻo e ngaahi poini ʻe tolu ʻa ʻEletā Hōlaní. ʻE lava ke nau kumi ha ngaahi pōpoaki ʻi he talanoa fakafolofola ko ʻení, ʻa ia te ne lava ʻo tokoniʻi kitautolu ke tupulaki ʻetau tuí. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kulupu takitaha mo e toenga ʻo e kalasí ha ngaahi fakakaukau ʻe niʻihi ne nau maʻu mei heʻenau fealēleaʻakí.

ʻĪmisi
learning icon

Poupouʻi ʻo e Ako ʻi ʻApí

Ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau ako ʻi ʻapi ʻi he uike ní, talaange ʻe lava ke tokoniʻi kinautolu mo honau ngaahi fāmilí ʻe he fokotuʻutuʻu hoko ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí, ke nau maʻu ha ʻaho Toetuʻu ʻoku ʻuhingamālie angé. ʻIkai ngata aí, ʻe lava ke ke fokotuʻu ke hoko e Sāpate Toetuʻú ko ha taimi lelei maʻanautolu ke nau fakaafeʻi e kau mēmipa māmālohí pe ngaahi kaungāmeʻa mei he tui fakalotu kehé, ke nau omi ki he lotú.

ʻĪmisi
resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Mātiu 16–17; Maʻake 9; Luke 9

ʻOku maʻu ʻe he kau palesitenisī ʻo e ngaahi houalotú ha mafai ʻoku vahe ange.

“ʻOku ngāue ʻa e ngaahi houalotu kotoa pē he uōtí mo e siteikí ʻo fakatatau mo e tuʻutuʻuni ʻa e pīsope pe palesiteni fakasiteiki, ʻokú ne maʻu ʻa e kī ke pulé. ʻOku ʻikai ke maʻu ʻe he kau palesiteni ʻo e ngaahi houalotú mo honau ngaahi tokoní ha kī. ʻOku nau maʻu pē ha mafai ʻoku ʻoange ke nau ngāue ʻi honau uiuiʻí” (Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 2.1.1).

Ngaahi fakamatala ʻe tolu ke tokoni ke tau maʻu ha tui ʻoku lahi angé.

Hili hono toe fai e talanoa ʻi he Maʻake 9:14–29, Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Jeffrey R. Holland ʻo pehē:

“Ko e fakakaukau ʻuluaki fekauʻaki mo e fakamatala ko ʻení, ko e taimi naʻe fehangahangai ai mo e pole ʻo e tuí, naʻe ʻuluaki fakamamafaʻi ʻe he tamaí hono mālohí hili ia peá ne toki tali e fakangatangata pē meʻa ʻokú ne lavá. ʻOku pau pea ʻikai momou ʻene ʻuluaki leá: ‘ʻEiki, ʻoku ou tui.’ Te u pehē ki he taha kotoa ʻoku fie maʻu ha tui lahi angé, manatuʻi e tangata ko ʻení! ʻI he momeniti ʻo e ilifiá, veiveiuá pe taimi faingataʻá, tuʻu maʻu he tui kuó ke ʻosi maʻú, tatau ai pē kapau ko e tui ko iá ʻoku siʻisiʻi. … Pīkitai ki he meʻa kuó ke ʻosi ʻiló pea tuʻu maʻu kae ʻoua kuo maʻu ha ʻilo lahi ange. … ʻOku ʻikai mahuʻinga ʻa e lahi ʻo hoʻo tuí pe tuʻunga ʻo hoʻo ʻiló—ka ko e angatonu ko ē ʻokú ke fakahaaʻi ki he tui ʻokú ke maʻú mo e moʻoni kuó ke ʻosi ʻiló.

“Ko e fakakaukau hono uá ko hano fulihi pē ʻo e ʻuluakí. “Ko e taimi ʻoku hoko ai e palopalemá pea mo e ngaahi fehuʻí, ʻoua ʻe kamata hoʻo feinga ki he tuí ʻaki haʻo fakalau ʻa e lahi ʻo e meʻa ʻoku ʻikai ke ke maʻú, ʻo hangē leva ia ʻokú ke kamata ʻaki hoʻo ʻtaʻe-tuí. … ʻOku ʻikai ko ʻeku kole atú ke mou fakangalingali ʻi ha tui ʻoku ʻikai ke mou maʻu. Ko ʻeku kole atú ke mou tuʻu maʻu he tui ʻoku mou ʻosi maʻú. Lea totonu ʻaki hoʻo ngaahi fehuʻí; ʻoku lahi fau ia ʻi he moʻuí ʻi ha ngaahi kaveinga kehekehe. Ka, kapau ʻokú ke loto mo ho fāmilí ke fakamoʻui kimoutolu, ʻoua naʻa tuku e veiveiua ko iá ke ne taʻofi hono fakahoko ʻe he tuí ʻa e maná. …

“Fakakaukau fakaʻosí: ka hoko ʻa e veiveiuá pe faingataʻá, ʻoua naʻa manavasiʻi ke kole tokoni. Kapau ʻoku tau fie maʻu ia ʻi he loto fakatōkilalo mo moʻoni ʻo hangē ko e tamai ko ʻení, te tau lava ʻo maʻu ia. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he folofolá ʻa e holi fakamātoato ko ʻení ko e ‘loto moʻoni,’ ʻaki ʻa e ‘loto fakamātoato moʻoni, ʻo ʻikai fai ʻi he mālualoi pe ha fakakākā ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá’ [2 Nīfai 31:13]. ʻOku ou fakamoʻoni ko e tali ki he faʻahinga kole peheé, ʻe ʻomi maʻu pē ʻe he ʻOtuá ha tokoni mei he ongo tafaʻaki ʻo e veilí ke fakamālohia ʻetau tuí” ( “ʻEiki, ʻOku ou Tui,”Ensign pe Liahona, Mē 2013, 94).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fai ha ngaahi fehuʻi ʻokú ne fakaafeʻi ʻa e fakamoʻoní. ʻE lava ke hoko hono fai ha ngaahi fehuʻi ʻoku poupouʻi ai e kau mēmipa ʻo e kalasí ke fai ʻenau ngaahi fakamoʻoní, ko ha founga lelei ke fakaafeʻi ʻaki ʻa e Laumālié. Hangē ko ʻení, ʻi hono aleaʻi ʻo e Mātiu 16:13–17, ʻe lava ke ke ʻeke ange, “Ko e hā kuó ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí kuó ne fakamālohia hoʻo fakamoʻoni kiate Ia ko e Fakamoʻuí?” (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 33.)