2010–2019
Ma Pahtpaht Lwen Nuhkwewa
Ohktohpa 2017


Ma Pahtpaht Lwen Nuhkwewa

Insepuhsisacl lah suc kuht uh ac srihpac luhn God nuh sesr uh pa yohk srihpac uh.

Ke kuhlwacnsap luhk ke British Misin ke nga ekihn mukul fuhsr se, nga tuh luhngse pwacriyacn mwet Britain. Kuhtuh pacl uh ahkuhtweyucki ke tiac insese luhn kais sie, atac ma fal, ac puhsisacl nuh ke moul. Sie srihkasrak ke ma se inge uh pa suhmuhr uh sruhlweyucklac fuhkah. Suhmuhr fin acn Britain uh fototo ac tiac kuh in sa etweyuck. Ke mwet sihm el fahk ke puhsra fihsrwacsr se, “Nga luhngse suhm fin acn Britain. El pa lwen se ma pahiyuck emet ke yac nuhkwewa.”1 Sie actucr pahiyuck ke kartun fin acn Britain el petsacelah ke el pahtlac in tuhkahkek ke lututwacng ac fahk nuh sin kosro nahtuhl ah, “We wolacnaiyuck! Nga pahngon nga mutul paht ne lihsr suhmuhr se.”2

Oasr atac se ke mwe pwacr se inge nuh ke moul lasr fin facluh kahto se inge. Ma suhmuhslah fahk suwohswohs lah moul sacohk luhn mahno lasr uh fototo na pwacye. Kuh in fahkyuck lah ke ngwetngwet pal se, pacl lasr fin facluh uh oacna suhmuhr fototo se luhn acn Britain.3

Kuhtuh pacl uh srihpen mwet ac moul pwacye kuh in ahkuhtweyucki ke kahs puhsisacl. Mwet pahluh Moses el kapwack ke kuht mwet mihsenge pahngon moul fihsracsr ke kahsruhp. Oacna sihmlac ke puk luhn Pearl of Great Price, Leum, in ahkolah Moses nuh ke orekma in pahluh lal, lwelah nuh sel in liye facluh ac tuhlihk nuhkwewa luhn mwet oasr ac mwet oreklac.4 Puhla toasr se lal Moses ah ke kuhtuh srihpac el fahk lah el ingena etuh lah mwet uh wacngihn srihpac, suc el tiacna pahngon muh ac ange. ”5

Tukun, God, in topuk nuh ke puhla puhsisacl nuh ke ma Moses el kuhtwena puhla ah, fahkwelihk srihpac pwacye Lal. El fahk lah pa inge orekma lal ac wolacna lal – in tuhkuh sifil moulyak ac moul ma pahtpaht luhn mwet uh.6

Kuht nuhkwewa oacna sie yac muhtuhn God. Mwe luti Lal uh kahlwem. Ke Puk Luhn Mormon, kuht riti “Mwet nuhkwewa in oacna sie nuh sin God,” wiwina “sralsral ac fasrfasr, srohoh ac sukohsohk, mukul ac muhtwacn.”7 Ke ma inge, mwet nuhkwewa suliyuck in tuhkuh nuh yurin Leum.8

Kuhtwena mwet suc fahk fuhlwact sifacna la ke plwacn luhn Pahpah mweyen ohiyac oacna tuhn luhn ikwac, mukul kuh muhtwacn, acn kom isuslac we, kahs, kuh koanon kasrpacn acn se pa tiac pwacye ac tiac kahlwem ke srihpac pwacye luhn Leum nuh sin tuhlihk nuhkwewa nuhtin Pahpah tuhmasr.9

Tuhsruhk, ke pacl lasr ke apkuhran kais sie ip nuhkwewa ke moul lasr fin acn sesr uh, kuht liye yohk srihpacsr sifacna ac nuhnak fuhlwact yohkwelihk ke insepuhsisacl ac kampare lasr nuh sin God uh muhnahslah. Puhs mwet tiac kahlwem ke ma pwacye ac tiac etuh lah efuh kuht oasr fin facluh se inge. Insepuhsisacl pwacye uh, suc yohk srihpac in eis srihpac luhn Leum nuh sesr, pa upac in etweyuck uh.10

Yohk srihpac in kahlwem ke yohkiyacn insepuhsisacl, suwohswohs, ohiyac, ac lahlmwetmwet luhn Kraist sihmlac ke ma suhmuhslah. Pa fihrihr in tiac akihlen enenweyuck in kampare in suk nuh ke ohiyacn Kraist inge lwen nuh ke lwen, yohkna ke puhsisacl.11

Ma suhmuhslah pa suwohswohs lah ke moul fototo se inge, el oacyacpac arulacna yohk srihpac. Amulek, suc pa companion lal Alma ke Puk luhn Mormon, el fahk, “Moul se inge pa pacl luhn mwet uh in ahkolah in ohsun nuh sin God; ahok, liye pacl luhn moul se inge pa pacl luhn mwet uh in oruh orekma lalos.”12 Kuht tiac kena, oacna mwet cartoon luhk ah, in mutul ke moul se inge.

Srihkasrak luhn Mwet Lahngo ke insepuhsisacl ac kihsackuhnlah kacn mwet nuhkwewa pa oruh yohk srihpac emet ke sramsram mahtuh. Mwet Lahngo, finne El sie mempucr ke Sifacn God, insese in tuhkuh nuh facluh ke ahwowo srihsrihk ac muhtwacack moul ma wiwi luhn luti ac ahkkweye tamuhlwel ac tahmtahel Wiyacl ac kweok ma tiac kuh in ahkuhtweyucki fin acn inimac Gethsemane ac ke sahkseng soko in ahksuwohsye Iwaclah Lal. Orekma se inge luhn luhngse ac insepuhsisacl pa ip luhn Kraist pahngpahng puhsisacl Lal.13 El oruh ma se inge nuh sin mukul ac muhtwacn God fah ac oraclah tari.

Pahpah tuhmasr Inkuhsrao tiacna kena tuhlihk Nahtuhl in puhla suhpwacr kuh in forlah ke fuhfahsryucsr lalos nuh ke wolacna celestial. Ke kuht motko nuh pwacye God Pahpah ac Wen Nahtuhl Kraist, suc Elos pa, ac ma Elos oruh kacsr, el sesseslah kuht ke ahkfuhlwactye, wolacna, kuloh, ac insepuhsisacl.

Insepuhsisacl Enenweyuck in Kahsruh Leum in Akiyac Alu Lal

Alma el siyuck kihsensiyuck soko ke lwen lal lah yohk srihpac mihsenge: “kowos fin puhlakihn ayaol luhn insiac, ac kowos fin puhlakihn in onkihn on ke luhngse moliyucklac, ngwac siyuck, wac kowos kuh in puhla inge?”14 Alma el kampare, “Yac kowos kuh in fahk, kowos fin pahngonyuck in misac ke pacl se inge, … lah kowos puhsisacl fal?”15

Pacl nuhkwewa nga riti ke Alma fuhsr el sislah orekma lal ke kafucrmacn in luti kahs luhn God,16 nga lut kuhtuh. Fihsrwacsr in liye lah testimony fokoko luhn God Pahpah ac Jisus Kraist lal Alma ac puhla kunom nuh Selos ac tiac elyah ke. Luhngse ac insepuhsisacl lal pwacye in sislah orekma luhn kafucrmacn mweyen el akihlen lah kuhlwacnsap luhn Leum pa yohk srihpac emet.

In oasr puhsisacl fal ke moul lasr uh in kahsruh akiyac Alu uh pa sacohk nuh pwacye. Srihkasrak ke sramsram mahtuh luhn Alu ahkkahlwemyeyuck ma inge. Ke Jun yac 1837 ah, Mwet Pahluh Joseph Smith el kahlwemyuck fin acn Tempuhl luhn Kirkland in pahngpahng Mwet Sap Heber C. Kimball an use wosasuc luhn Jisus Kraist nuh ke “England … ac ikacslah sruhngucl luhn molwelah nuh ke muhtuhnfacl se ngacn.”17 Mwet Sap Orson Hyde ac kuhtuh mwet sahyac pahngyak in weluhl. Top lal Elder Kimball ah sacohk nuh pwacye. “Nuhnak in pahngyak nuh ke misin yohk srihpac se inge oacna toasr liki nga kuh in sruhkwack. … [Nga] ahkolah in tihli liki ma toasr fihliyac keik.”18 Tuhsruhktuh, el eisyang misin se ke luhlahlfongi fokoko, muhtweng, ac insepuhsisacl.

Kuhtuh pacl uh insepuhsisacl pa insese in eis pahng ke pacl kuht tiac puhla kuht kuh. Kuhtuh pacl an insepuhsisacl pa kuhlwacnsap ke luhlahlfongi finne kom puhla kom kuh in eis pahng yohk liki ma lom. Mwet kol insepuhsisacl oruh ke kahs ac ke srihkasrak akiyac lah tiacna oyac kuht kuhlwacnsap tuhsruhk fuhkah kuht kuhlwacnsap ke luhlahlfongi.19 Kuhtuh pacl insepuhsisacl pa kuhtanglah puhla kuhnaoslah ke kuht puhla mwet kol kuh mempucr sahyac ahkkolukye kuht.

Ke July 23, 1837, Mwet Pahluh Joseph Smith ohsun yurin Elder Thomas B. Marsh, Prestuhn ke U luhn Mwet Sap Singucul Luo. Elder Marsh el muh kasrkuhsrak sel Mwet Pahluh mweyen el pahng mempucr luo ke u lal in som nuh ke England ac tiacna sramsram nuh sel met. Ke Joseph el sonol Elder Marsh, kuhtwena puhla kuhnahoslah fihliyac nuh ten, ac Mwet Pahluh an eis fwackyuck nuh sacohk se. Na ingacna el pa section ahk siofok singucul luo ke puk Doctrine and Covenants.20 El use nuh sesr mwe kol pwacye sin kuhsrao me nuh ke insepuhsisacl ac orekma luhn misineri. Fuhs 10 pa fahk lah kuh enenuh in insepuhsisacl; ac Leum God lasr ac fah kol kuht ke paho, ac use nuh sesr top nuh ke pruhe lasr. 21

Fwackyuck se inge sikyak ke lwen se ma Elder Kimball, Hyde, ac John Goodson, nwacklah ke insepuhsisacl fahkwelihk Fohlohkihnyuckyak luhn wosasuc luhn Jisus Kraist fin acn lohm alu Vauxhall fin acn Preston, England.22 Ma inge pa pacl se met mwet misineri fahkwelihk wosasuc fohlohkihnyuckyak ac acn tiacna acn North America ke fihl lasr. Orekma lalos oruh mwet in pacptais apkuhran ke pacl se an ac oruh puhslac mempucr luhlahlfongi an.23

Ip ke fwackyuck ah kolyuck orekma luhn misineri ke lwen lasr. Elos fahk, ke ip srihsrihk lah mwet suc fihliyac Inel fah eis kuh in ikacslah sruhngucl nuh ke tohkohsrahi Lal nuh ke oacna sie muhtuhnfacl, finne elos insepuhsisacl yac Muhtahl, ac muhtana fin kahs Lal, ac lohacng nuh ke puhsren Nguhn Lal.24

Insepuhsisacl ma yohk srihpac nuh ke orekma sacohk luhn misineri lwelah Leum in akiyac Alu Lal ke ohiyac wolacna.

Tarilacna, kuht tahfwelah in liye ma inge ke Alu uh mihsenge. Mempucr, wiwina fihl ma kapkapwack, use pacl lalos ac sano mwe lutlut ac orekma in kuhlwacnsap ke misin. Puhslac mwet mahtuh fahsr liki orekma ac oraclah kuhtuh kihsac sahyac in kuhlwacnsapuh God ke kuhtwena ohiyac elos pahng nuh kac. Kuht tiac lwelah elyah lasr sifacna in oruh kuht in forlah liki srihpac Lal.25 Kuhlwacnsap ke Alu enenuh in oasr insepuhsisacl. Kuht insepuhsisacl in kuhlwacnsap ke puhlaik lasr, nuhnkacsr, ac kuhiyacsr kewa. Ke ip nuhkwewa luhn Alu uh, yohk srihpac in kahlwem ke ohiyacn Kraist ke inse puhsisacl Lal.

Puhsisacl Lwen Nuhkwewa pa Yohk srihpac in Kahsruh Ahkolah Mwet se in Osun nuh sin God

Finsrak se in kaksyakihn Leum ac eis kuhtyang kuht sifacna nuh ke luhngse Lal26 tiacna yohk srihpac nuh ke ohiyacn mwet mihsenge oacna met. Kuhtuh mwet kol Christian ke alu sahyac luhlahlfongi lah kuht moul oacna mwet Christian mahtuh.27

Fihl nuh ke fihl, mwe luhlahlfongi luhn kain in luhlahlfongi luhn insepuhsisacl ac mwe luhlahlfongi luhn atac ma fal ac tiac fahk fokoko pa ip yohk srihpac.

Fin facluh mihsenge, oasr nuhnak se ma yohkwelihk nuh ke ahkfuhlwactye, ahkfuhlwactye sifacna, ac ma se pahngpahng “ma tiac oacna sie,” lah kuhtuh pacl kolyuck nuh ke insepuhsisacl pwacye. Kuhtuh mwet fahk lah ohiyac wo nuh ke moul engan mihsenge pa “pwacye, fokoko, ac orekma—ac yohk srihpac emet, tiac luhlahlfongi ke mwet sahyac … mweyen sahflahiyacn lom … oasr in pohm.”28

Ma suhmuhslah luti ohiyac sahyac. Elos fahk lah kuht in mwet tuhma lutlut pwacye luhn Jisus Kraist. Kalmac ma inge enenuh in akiyac puhla fokoko nuh ke luhngse luhn God ac moul ke insepuhsisacl. Tokosra Benjamin el luti lah ohiyacn luhngse ma luhn facluh pa ma lain God ac kwacfe lah kuht enenuh in lwelah kuht in lohacng “nuh ke kolyuck luhn Nguhn Muhtahl.” El ahkkahlwemye, ke kuhtuh ma, lah ma inge enenuh eklac oacna sie “fihlpacp, fakpahp, mongfihsrwacsr, muhtweng, ac sesseslah ke luhngse.”29

Kuhtuh mwet orekmakihn tiac oacna sie ke kaksyakihn mwet luhngse facluh ac ohiyac ma lain insepuhsisacl, kuhlwacng, pahkomuhta, nuhnak muhnahs, ac ohiyac wo. Kuht kuh in kaksyakihn oacna sie lasr sifacna ke tuhlihk nuhtin God ac fihliyac nuhnak se inge in oruh ma tiacna ohiyac luhn Kraist.

Ke fuhfahsryucsr lasr ke insepuhsisacl, internet mihsenge uh oraclah ma upac in sislah ahkfuhlwact. Srihkasrak luo pa ohiyac ispacl lom sifacna oacna nuh ke “ngwetma liyeyuc” kuh fahk ac suhmuhslah ma koluk ke social media in sang ahkngalye mwet sahyac. Sie srihkasrak sahyac an pa “fihlwacng puhsisacl.” Kalmac ma se inge pa “oacna kom sramsram [kuh oraclah petsac] ke atac ma fal kuh ahkpuhsisaclye kom sifacna tuhsruhk srihpac pwacye an pa in oruh pwen muhtuhn mwet nuh ke ma se kom kohnkihn an..”30 Mwet pahluh ah sensenkihn insefuhlwact pacl nuhkwewa ac ahkkahlwemye mwe kahsruhp luhn faclu.31

Muhnahslah yohk ke sramsram kuhlwacng oacyacpac sensenkihnyuck. Ip yohk se ma pahtpaht luhn sukohsohk in sulaclah enenuh lah kuht kaksyak sulwaclah pucspucs kuht tiac insese nuh ke. Kasrkuhsrak ac ahkkolukye kuhtuh pacl kuhnaoslah “inmahsrlon ohiyac kuhlwacng.”32 Kuht enenuh in atac ma fal ac insepuhsisacl liki met.

Alma el sensenkihn liki “fuhlwactwack ke fihlacng luhn insiyowos,” ke “nuhnkuh muh kowos wo liki sie sin sie,” ac ahkkolukye mwet puhsisacl suc “fahsr tukun akwuck muhtahl luhn God.”33

Nga konwacack ohiyac wo pwacye ke mwet ke alu nuhkwewa suc insepuhsisacl ac puhla kampareiyac nuh sin God. Puhs selos ukwe mwe luti luhn mwet pahluh ke Wuhlweacng Mahtuh Micah, suc fahkwack, “Me El enenu sesr un inge: in oru ma suwohs, in moulkin lungse pacl e nukewa, ac in moul in inse pusisel yurin God lasr?”34

Ke kuht insepuhsisacl pwacye, kuht pruhe ke nuhnak muhnahs ac sang nuhnak muhnahs nuh sin mwet sahyac. Ke kuht riti ke Mosiah, Alma el luti lah ke pacl se kuht auliyak, Leum El ac nuhnak muhnahs ma kuluk lasr an.35 Ac ke paho sahyac, oacna sruhmuhnyuck ke Pruhe luhn Leum,36 ke kuht tiac sang nuhnak muhnahs ke ma koluk luhn mwet sahyac, kuht us tuhkuh kuht sifacna nuh ke nuhnuhnkuh.37 Mweyen Iwaclah luhn Jisus Kraist, ke auliyak ma koluk lasr nuhnak muhnahsiyuck. Ke kuht tilac in sang nuhnak muhnahs nuh sin mwet suc ahkkolukye kuht, kuht oacna lain Iwaclah luhn Kraist. Sruokyac nuh ke puhla muhlat ac sruhnga in nuhnak muhnahs ac tiac fahsr nuh ke kuhpahsr lasr ke ohiyac puhsisacl oacna Kraist fihliyac kuht tukun nuhnuhnkuh. Sruokyac nuh ke puhla muhlat pa upac nuh ke nguhnwacsr.38

Lwelah nga in oacyacpac sensenkihn nuh ke kuhtwena ohiyac fuhlwact. Leum, El sel mwet pahluh Moroni, kapsrwacni insefuhlwact nuh ke insepuhsisacl: “Mwet lahlfon isrucn, tuhsruhk elos fah ahsor; ac luhng kuhlwacng Luhk fal nuh sin mwet inse puhsisacl.” Leum El kampare fahkwack, “Nga fah song muhnahs nuh sin mwet uh tuh elos in kuh in inse puhsisacl; ac luhng kuhlwacng Luhk fal nuh sin mwet nuhkwewa suc ahkinsepuhsisaclyaclos sifacna ye muhtuhk; tuh elos fin ahkinsepuhsisaclyaclos sifacna ye muhtuhk, ac luhlahlfongiyac, na Nga fah oruh ma muhnahs uh in ma fokoko nuh selos.”39

Insepuhsisacl wiwina tarilacna nuh ke mwe insewowo pucspucs ac kahsruh muhtahl lasr. Insepuhsisacl tiacna oruh yohk se kuh kuhtanglah sie ma upac luhlahp. El pa loh nuh ke fokokoiyacn nguhnasr. El pa puhlaik ma mahmah lah lwen nuh ke lwen ac ao nuh ke ao kuht kuh in luhlahlfongi ke Leum, kuhlwacnsap El, ac oruh srihpac Lal. Pa inge pruhe es luhk lah facluh kasrkuhsrak se inge fah suk insepuhsisacl ke lwen nuhkwewa. Poem pahiyuck el sihmihs ma inge:

Srihke se luhn ohiyac wolacna pa inkacnek

Mwet se ohsun ma pahtpaht Lwen Nuhkwewa.40

Nga fahkwelihk mwe loh pwacye luhk ke Mwet Lahngo ac Iwaclah Lal ac yohk srihpac in kuhlwacnsap El ke insepuhsisacl kais sie lwen. Ke inen Jisus Kraist, amen.

Mwe Kahsruh

  1. Kathy Lette, ke “Town and Country Notebook,” ed. Victoria Marston, Country Life, Jun 7, 2017, 32; ahkuhtweyac wo ituckyang.

  2. Annie Tempest, “Tottering-by-Gently,” Country Life, Ohktohpa 3, 2012, 128.

  3. Liye Psalm 90:4. Lah loes kuh fototo lusen yac lasr fin facluh uh, lusen moul lasr fototo na pwacye liki ngwetngwet lasr nuh ke moul ma pahtpaht. “Ma nuhkwewa oacna lwen se nuh sin God, ac lusen pacl uh wekyuck sin muhkwena sin mwet uh.” (Alma 40:8).Mwet Sap Paul el fahk, “Tusruktu, mwet kawuck saok luk, kowos in tia mulkunla ma se inge: wangin ekla inmsrlon sie len ac sie tausin yac sin Leum God” (Luo Peter 3:8).

  4. Liye Moses 1:6–9. Pa inge Kraist sramsram ke ohiyac ac wal muhtahl (liye Teachings of Presidents of the Church: Joseph Fielding Smith [2013], 47, footnote 11).

  5. Liye Moses 1:10.

  6. Liye Moses 1:39.

  7. 2 Nephi 26:33; oacyacpac liye Doctrine and Covenants 1:34–35; 38:16; Official Declaration 2.

  8. Liye Doctrine and Covenants 20:37 muhtwacack ke Mwet nuhkwewa suc ahkinsepuhsisaclyaclos yac muhtuhn God. Na el akiyac ohiyac pacptais. Liye pac Matthew 11:28.

  9. Liye Doctrine and Covenants 20:37.

  10. Kuht etuh lah fin kuht tiac auliyak, eis akwuck, ac ukwe inkacnek in olwelah ma ahkoeyucklac nuh sesr nuh ke moul ma pahtpaht, “na [tuhkuh] fong in lohsr ac wacngihn orekma kuh in orek” (Alma 34:33).

  11. Liye 3 Nephi 27:27.

  12. Alma 34:32.

  13. Liye 1 Nephi 11:26–33; 2 Nephi 9:53; Jacob 4:7; Doctrine and Covenants 122:8.

  14. Alma 5:26.

  15. Alma 5:27.

  16. Liye Alma 4:19.

  17. Joseph Smith ke Heber C. Kimball, “History of Heber Chase Kimball by His Own Dictation,” ca. 1842–1856, Heber C. Kimball Papers, Church History Library; Liye pac Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, an Apostle; the Father and Founder of the British Mission ( (1888), 116.

  18. Heber C. Kimball, “History of Heber Chase Kimball by His Own Dictation,” 54; liyac pac Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, 116.

  19. President J. Reuben Clark Jr. el luti: “In the service of the Lord, tiacna oyac kuhlwacnsap lom tuhsruhk fuhkah. Ke Alu luhn Jisus Kraist luhn Mwet Luhlahlfongi ke Lwen-Sahflah, el eislah oyac nuh ke mwet se suc pahng pwacye, acn se mwet tiacna suk kuh tiac insese ke” (ke Conference Report, Eprel 1951, 154).

  20. Liye The Joseph Smith Papers, Documents, Volume 5: October 1835–January 1838, ed. Brent M. Rogers and others (2017), 412–17. Vilate Kimball sihmlac ke lwacta soko nuh ke mukul tuhmwacl, Heber C. Kimball, lah el sihmlac fwackyak sel “Elder Marshs puk ke el sihmlac el ke oaloal” (Vilate Murray Kimball to Heber C. Kimball, Septempuh 6, 1837, Heber C. Kimball, Correspondence, Church History Library ke The Joseph Smith Papers, Documents, Volume 5: October 1835–Jacnweri 1838, 412).).

  21. Liye Doctrine and Covenants 112:10; ahkuhtweyac wo ituckyang.

  22. Liye Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, 136–37.

  23. Liye Orson F. Whitney, Life of Heber C. Kimball, 149.

  24. Liye Doctrine and Covenants 112:21–22; ahkuhtweyac wo ituckyang.

  25. “Oacna kuht tiacna released ke pahng se, finne ohiyac lasr eklac kom kuh in sramsram nuh sin mwet suc sang pahng se ac lwelah el in oraclah sulaclah an” (Boyd K. Packer, “Called to Serve,” Ensign, Nohfuhmpuh 1997, 8).

  26. Liye Humility,” in chapter 6 of Preach My Gospel: A Guide to Missionary Service (2004), 120.

  27. Liye Charles J. Chaput, Strangers in a Strange Land (2017), 14–15; see also Rod Dreher, The Benedict Option (2017).

  28. Carl Cederstrom, “The Dangers of Happiness,” New York Times, Julahe 19, 2015, SR8.

  29. Mosiah 3:19.

  30. English Oxford Living Dictionaries, “humblebrag,” oxforddictionaries.com.

  31. Ke kuhtuh ohiyac ma inge fahk oacna fahk lal Alma ke elos suc eis “kain in ma sacohk nuhkwewa, suc elos eis ke orekma lalos; … [tuhsruhk] pa … fuhlwactwack ke inse fuhlwact luhn muhtahlos” (Alma 4:6). Ahkkahlwemye lah “fihlacng puhsisacl” srackna pa fihlacng.

  32. David Brooks, “Finding a Way to Roll Back Fanaticism,” New York Times, Ohkohs. 15, 2017, A23.

  33. Alma 5:53, 54.

  34. Micah 6:8.

  35. Liye Mosiah 26:30.

  36. Liye Matthew 6:12, 15.

  37. Liye Mosiah 26:31.

  38. Oacna Nelson Mandela el fahk, “Puhla muhlat oacna nihmyac ke poison ac na finsrak el uniyac mwet lokoalok lom” (ke Jessica Durando, “15 of Nelson Mandela’s Best Quotes,” USA Today, Tisacmpuh 5, 2013, usatoday.com).

  39. Ether 12:26, 27; ahkuhtweyac wo ituckyang.

  40. Edmund Vance Cooke, “The Eternal Everyday,” Impertinent Poems (1907), 21.