2010–2019
“Kohdo, Idawehniehdo”
Kapokon Lap en nan Epreil 2019


“Kohdo, Idawehniehdo”

Sises Krais ketin lukei kitail en alehda oh weid nan ahl en inouo me pahn kahluwakitail en pwuralahng uhdahn dewetail rehn Sahm oh Ihnatail Nanleng oh kak patehng irail akan me kitail kin poakohng.

Riei ko, ngehi oh ahi tungoal werek Wendy pereniki mehlel aht patehng kumwail nimenseng en Sapad wet. Me tohto wiawier sangete kapokon lap en pahr nekiero. Tehnpas Sarawi kan kasarawilahr nan Concepción, Chile; oh nan Barranquilla, Colombia; oh nan Rome, Italy. Se kehn Ngehn Sarawi kehlail sang ni doadoahk sarawi pwukat.

I kapinga kumwail kidalap en lih (oh pil ohl) kan me apwtehn wadek Pwuhk en Mormon oh diarada peren oh audepe kesempwal kan me kin wie ekiek. E sair ie pwehki pakair kan duwen manaman kapwuriamwei kan me lelohng irail.

I kapingki mehlel pwutak pwulopwul kan me sounpar 11, met wialahr dihken, oh warohng en nehk kamadipw sarawi rahn sarawi koaros. Re kin kohla nan tehnpas sarawi iangahki neitail serepein pwulopwul kan me sounpar 11, me met kin nannanti oh kin wia papahn Beehive. Koaros patpene pwutak oh serepein pwulopwul pwukat wie kalkalohki mehlel kan en rongamwahuo ni sansal oh ni eimah.

I inenen perenki seri kan oh me pwulopwul kan me kin iang sawas padahki rongamwahu nan imwarail kan sang ni arail kin iang arail nohno pahpa doadoahk en idawehn koasoandi en poasoankihda nan ihmw oh pahn utuht en Mwomwohdiso.

Se alehdi kilel wet en kisin pwutak sounpar pahieu ede Blake, me, nimenseng en Rahnkaunop, poarok pwuhk en Mwomwohdiso oh nda, “I anahne kamwenge pali ngeniet!”

Kilel
Blake kamwekamwenge pali ngene

Blake, se inenen perenikin uhk oh kumwail kan me pilada kamwenge pali ngenimwail kan sang ni kamadipwki me pwung kan en kapwurpwurdohn rongamwahu en Sises Krais. Oh se inenen pwungki aht ese me tohto wie alialehdi manaman en Koht nan ar mour ni ar kin kaudok oh papah nan tehnpas sarawi.

Ni pali laud en kumwail esehier, mie emen me tohtohrla sang aht peneineio sounpwung siluh samwalahro ahnsou me nait serepein Wendy ah kapinselehdala. Ni eh wie sosoumwahuki kanser mwohn eh pahn mehla, I paieki ahi ahnsou mwahu en wia ahi lokaiahn kamwurumwur ong nei serepein.

I koledi peh ko oh ndahiong uwen ahi poakpoake oh uwen ahi kalahnganki en wia ah pahpa. I nda: “Ke kapwopwouda nan tehnpas sarawi oh kin loalopwoat ong ahmw inou kan. Kowe oh ahmw werek kasamwodohier seri isimen nan imwomwa oh kakeirirailda en wia tohnpadahk mwahu kei en Sises Krais, tohn Mwomwohdiso kehlail kei, oh towe mwahu lelepek kei en wehi. Oh re pil pilada arail pwoud kan me pil soahngohte. Ahmw pahpa inenen popohlki, inenen popohlkin uhk. Ke wadohngie peren laud!”

E sapeng nda, “Kalahngan, Ihpa.”

E inenen sair kiht oh se wie sengiseng. Erein ah sounpar 67, se kin doadoahkpene, koulpene, oh kalapw ski pene [nan sinoh]. Ahpw soutiko, se koasoia soahng kan me keieu kesempwal, soangen inou kan, tiahk sarawi kan, peik, pwoson, peneinei, mehlel, limpoak, oh mour poatopoat.

Se inenen loaleidki nait serepein. Ahpw, pwehki rongamwahu kapwurpwurdo en Sises Krais, se sohte pwunodkin ih. Ni aht pahn doudoulahte mehleliong aht inoukan rehn Koht, se wie kaskasikte aht pahn pwurehng tuhweng ih. Ahpw ansowohte, Se wie papah Kauno wasaht, a ih, e pil wie papah rehn Kauno palio—nan paradais.1

Ahpw ni mehlel, se mwomweitlahier Paradais tepin pahret—ah Paradais en California, kaidehn wasa teio. Saikinte lel awa 40 mwurin nait serepein mweselsang sampah wet ah se peien lelehr wasao. Ngehi oh ahi tungoal werek, iangahki Elder Kevin W. Pearson oh ah tungoal werek, June, se kakehlailda pahn Souleng en Steik en mehn Chico California. Se kehn arail pwoson kehlail, oh esehda mwomwen arail papahn souleng, oh manaman akan me wiawi nanwerengin kamwomwalahn arail wasao, me okihla kisiniei me kamwomwala keieu laud nan poadoapoad en California.

Ni aht mih wasao, se kosoiong polihs pwulopwul men, ede John, emen komwad me kin iang ahneki pwukoahn doadoahk en tepin lella ni kisiniei kan. E tamanda mosul en ediniei rotorot kohdiong pohn Paradais ni Nopehmpe 8, 2018, ni kisiniei oh mwalis weirlongala nan kahnihmw o, kisinieio isikala mehkoaros sahpw oh ihmw, dipwisou koaros duwehte kahpwal laud oh luhwehkihdi koaskosuk en pehs oh wasahn kisiniei me wiawikihda siment.

Kilel
Ihmw sarawi mwurin kisiniei

Erein awa 15, John wia tangatangseli nan mosul en ediniei me mwalis wie pipihrseli nan wehwe, sewesewese aramas emen wad emen, peneinei ehu wad ehu en pitala--mendahte e doadoahk keper ong pein ih. Nanwerengen irair apwal wet, me keieu kamasapwehk ong John me eh kin medemedewe: “Ia wasa ahi peneinei mih ie?” Mwurin awa reirei en eh pwunod laud, e ahpw diarada me eh peneinei pitala.

Rohng en John eh pwunodki eh peneineio kamwekid ie rahn wet en lokaiaiong kumwail akan me kerenlahng imwiseklahn amwail mour me kin medemedewe, “ Ia wasa ahi peneinei mih ie?” Ni rahno me komw pahn kaimwisekala ahmw ahnsou nan mour wet oh pidelong nan sapwen ngehn, ih ahnsou me pahn anahne kihda pasapeng en kalelapako: “Ia wasa ahi peneinei mih ie?”

Sises Krais padahngki duwen atail pahn pwurala ni dewetail soutuk. E ketin mwahngi sapwellimen Sahm Nanleng koasoandi en kekeirda poatopoato mwahu sang kitail koaros. Ni mehlel, Kauno me poahsoan en mehkoaros. Ih me atail Soundoar, me kin kamwahuwih kitaila, oh atail Sounkomour.

Sangete Adam oh Ihp kausasang mwetuwel en Ihden, Sises Krais ketkihdahr Sapwellime limpoak mwuledek pwehn sewese koaros me pahn pilada en idawehnla Ih. Pwuhk Sarawi kan kin kalapw kapwkapwurehiongete, mendahte soangsoangen dihp de soangsoangen aramas dah kei kitail, E kin ketin kapkapahweite nin lime kan pwehn sewesei kumwailda.2

Ngehn en emenemen kitail kin rapahki limpoak en peneinei en kak kokohlahte. Koul en limpoak kin wiahda koapworopwor likamw pwehki dene limpoakte me aramas anahne ma ke men mihmipene kohkohlahte. A ekei aramas ahneki lamalam sapwung pwehki ar kamehlele me Iasadahn Sises Krais inoukihong aramas koaros me re pahn ieiangete aramas me poakohng mwurin mehla.

Ni mehlel, Sounkomouro pein mahsanih ni sansal me Sapwellime Iasadao kasalehda ni dehde me aramas koaruhsie me ipwidi sampah pahn pil iasada oh mour kohkohlahte,3 a ma kitail men waunla kohkohlahte, dahme kitail pahn anahne wia pahn inenen laud. Komourala wie doadoahk en emenemen aramas, oh waunla kohkohlahte me doadoahk en peneinei.

Rong mahsen en Kauno Sises Krais ong Sapwellime soukohp me ketihtiki: “Inou koaros, kontirak kan, pwukoa kan, kahula kan, inou teikan, wiewia kan, minimin kan, doadoahkpene kan, de ahnsou mwahu kan, me sohte wiawihda oh katengtengkihpene inouhn Ngehn Sarawi … pahn sohte katepe, sohte kamwahupe, de sohte kamanamanla oh mwurin iasada sang mehla; pwe kontirak koaros pahn imwisekla mwurin mehla ma re sohte katengtengki Ngehn Sarawi.”4

Eri, dahme anahne wiawi pwe peneinei ehu en waunla kohkohlahte? Kitail pahn warohng kapahio sang ni atail pahn wiahda inou kan rehn Koht, kapwaiada inou pwuko, oh alehdi tiahk sarawi kesempwal kan.

Met mehlel sangete tepin kawa. Adam oh Ihp, Noah oh ah tungoal werek, Eipraam oh Sarah, Lihai and Saraiah, tohnpadahk poadidi kan en Sises Krais teikan koaros—sangete kapikpikdahn sampah--wiahdahr soangen inou pwuko rehn Koht. Irail alehdi soangen tiahk sarawi kan me kitail towe kan en Sapwellimen Kauno Mwomwohdiso me kapwurpwurdohr, alehier ni ahnsouhn papidais oh nan tehnpas sarawi.

Sounkomouro luke koaruhsie en idawehnla Ih nan pihl en papidais oh, mwuhr, pil kapataieng wiahda inoukan rehn Koht nan tehnpas sarawi oh alehda oh peikiong tiahk sarawi kan me alahldi mwuri. Kitail anahne kapwaiada mepwukat koaros ma kitail men kesepwilda rehn atail peneinei kan oh Koht kohkohlahte.

Nan mohngiongi inenen pahtoukihla pwehki diren aramas me I poakpoake, oh I kin pwungkin irail oh wauneki, kasohwe Sapwellime luhk. Re kin pohnsehse pekpek en Sises Krais ni Ah ketin pekpeki, “Kohdo, idawehniehdo.”5

I wehwehki dahme Koht tehntenihrki.6 I pil iang mwahieiki kempoakepahtail kan oh peneinei kan. Ohl oh lih mwahu kei, poadidi ong arail peneinei oh arail pwukoa ong wehi. Re kin sapankihong aramas arail ahnsou, angirail, oh dahme re ahneki. Oh Sampah wie mwamwahula pwehki arail doadoahk pwersek kan. Ahpw re pilada en deh wiahda inou ong Koht. Re sohte alehdi tiahk sarawi kan me pahn kasapwilirailda rehn arail peneinei kan oh katengtengirailpene kohkohlahte.7

Ia uwen ahi men pwarek irail oh luke irail en mehlel en medemedewe Sapwellimen Koht kosonned kamarain kan. I kin wie medemedewe dahme I pahn kak nda me pahn kak karehiong ren kak kehn ia uwen Sounkomouro ketin poakohng irail, ren ese ia uwen ahi poakohng irail, oh ren kak wehwehkihda me ohl oh lih akan me kin kolokol inou kan kak ahneki “peren unsuk.”8

Re anahne wehwehki me ni eh mie wasa ong irail mwurin mour wet—ong ohl oh lih mwahu kan me pil sohte pilada wiahda inou kan rehn Koht—kaidehn ih wasa me peneinei kan pahn pwurpene ie oh alehdi arail pai en momour wiewia kekeirda erein kohkohlahte. Kaidehn ih wehio me re pahn kehn peren unsek— wasa me kekeirda oh peren sohte kin imwisekla.9 Kapahi kaselel pwuko kin kodohte sang ni momour nan wehi lapalap seletial rehn Koht, Sahm Soutuk; Sapwellime Iehros, Sises Krais; oh tohn atail peneinei kan me warohng.

I men ndahiong kempoakepahi kan:

“Nan mour wet, komw sohte kin itarki mehkot panahngin me keieu mwahu. Ahpw ni amwail kahng alehdi kapwurpwurdohn rongamwahu en Sises Krais, kumwail piladahr mehkot me panahngin me keieu mwahu.

“Sounkomouro mahsanih, ‘Pere tohto nan tehnpesen Semei.’10 Ahpw, ni amwail pilada en deh wiahda inou kan ong Koht, kumwail pahn itarki wasa kis me sohte nohn mwahu erein kohkohlahte.”

I koangoahngehki kempoakepahi kan patohwan:

“Kapakap ni ngidingid ong Koht. Peki Reh ma mehpwukat mehlel. Koasoanehdi ahnsou en onopki Sapwellime mahsen kan. Mehlel en onopki! Ma komw mehlel en poakohng omw peneinei oh ma komw inangih kesepwilda rehrail erein kohkohlahte, wia uwen omw kak koaros met—sang ni omwi pahn onop mehlel oh ngoangki kapakap—pwehn ese mehlel soutuk pwukat oh ahpw kapwaiada.

“Ma komw sehse ma komw kamehlele Koht, ih wasa komw pahn tep ia. Komw anahne wehwehki me ma komw sohte kehn limpoak en Koht nan ahmw mour, e pahn mengei en peikasalki ma mie Koht. Eri, komw anahne tepda wia soahng kei me kei kak tepda kehn limpoak sang Reh. Karakarahkihala pein komwi. Kapakap pwe komwi en kak kilang nin limen Koht nan ahmw mour oh pil nin Sampah me kapilpene komwi. Peki Reh en mahsaniong komwi ma E ketin ieiang komwi—ma E ketin mwahngih ihs komwi. Peki Reh dahme E ketin kupwurohkin komwi. Komw eri, rong mwahu.”

Emen kempoakepahi pil sohte nohn kehn limpoak en Koht nan ah mour. E kin men mih rehn ah werek me melahr. E peki ma I kak sewese. I koangoangehkieng en tuhweng neitail misineri kan pwe en kak wehwehki padahk kan en Krais oh esehla rongamwahu en inou kan, tiahk sarawi kan, oh kapahi kan.

E ahpw kapwaiada. Ahpw e medemedewe me soangen wekidala kan me re pekida en wia nan eh mour me nohn tohto. E nda, “Kosonned pwuko oh inou pwuko, inenen apwal ohngie. I pil sohte kak pwain ahi meirong, oh sohte ahi ahnsou en papah nan Mwomwohdiso.” E ahpw idek rehi, “A ma I mehla, komw kak menlau wia doadoahk en tehnpas sarawi ohng ahi werek oh ngehi pwe sen kak pwurehng mihpene.”

I kalahnganki me kaidehn ngehi me en ohl menet eh sounkopwung. Ahpw I sehse ia katapen wia doadoahk en nan tehnpas sarawi ong ohl emen me ahneki ahnsou mwahu en papidais ni eh momourte—en kasarawiala ong prihsdud oh alehda kapahi kan en tehnpas sarawi ni eh momourte pohn sampah—ahpw me pein pilada en soikala soahng pwuko nan mour wet.

Riei ko, Sises Krais ketin lukei kitail en alehda oh weid nan ahl en inouo me pahn kahluwakitail en pwuralahng uhdahn dewetail rehn Sahm oh Ihnatail Nanleng oh kak patehng irail akan me kitail kin poakohng. E ketin luke kitail mahsanih, “Kohdo, idawehniehdo.”

Ni ehi wia Preseden en Mwomwohdiso, I peki rehmwail me kadohwanwei pein kumwail sang Mwomwohdiso oh kumwail me saikinte mehlel en rapahki en ese ma Sapwellimen Sounkomouro Mwomwohdiso kapwurpwurdohier pohn Sampah. Kumwail koadoakihada ngehno pwe kumwail en pein diarada, oh menlau wia met. Ahnsou mwotomwotalahr.

I kadehde me Koht ketin ieias! Sises iei ihme Krais. Sapwellime Mwomwohdiso oh Sapwellime Rongamwahu unseko kapwurpwurdohier pwehn kapaikihda mouratail kan peren, nan mour wet oh mour kokohdo. I kadehdehki ni mwaren Sises Krais, ahmen.