Te fafau-’āueue-’ore-ra’a iāna ia Iesu Mesia
Tē ani nei te Atua ia tātou ’ia fa’aru’e i tā tātou mau haere’a tahito i te vāhi e’ita e noa’a fa’ahou mai, ma te ha’amata i te hō’ē orara’a ’āpī i roto i te Mesia.
I te ’āva’e ’Ēperēra i ma’iri, ’ua fāna’o vau i te ha’amo’a i te hiero nō Kinshasa i te Rēpupirita manahune o Tōneto.1 E’ita e nehenehe e parau te ’oa’oa tā mātou ’e te feiā nō Tōneto i putapū ’a ’ite ai i te hiero i te ha’amo’ahia i tō rātou fenua.
’Ia tomo te ta’ata i roto i te hiero nō Kinshasa, e ’ite rātou i te hō’ē pēni ’āpī, te i’oa, ’oia ho’i, Te mau topara’a pape nō Tōneto.2 E fa’aha’amana’o ta’a ’ē roa te reira i te feiā haere hiero i te pūpūra’a ’āueue ’ore tei tītauhia nō te tūtau ia rātou i ni’a ia Iesu Mesia ’e nō te pe’e i te ’ē’a nō te mau fafaura’a o te fa’anahora’a a tō tātou Metua i te Ao ra. Tē ’ume nei te mau topara’a pape o terā pēni i te ferurira’a i ni’a i te hō’ē peu mātau ’ua hau i te hō’ē tenetere i teienei i rotopū i te mau keresetiano mātāmua nō Tōneto.
Hou tō rātou fa’afāriura’a, ’ua ha’amori rātou i te mau tao’a vārua ’ore, ma te ti’aturi ē, e mana rahi i roto i te reira mau ta’oa.3 I muri mai i tō rātou fa’afāriura’a, e rave rahi tei haere i te hō’ē tere fa’aro’o i te hō’ē o nā topara’a pape e rave rahi o te ’ānāvai Tōneto, mai te mau topara’a pape ho’i nō Nzongo.4 E hue teie nau feiā fa’afāriu i te mau tao’a idolo tā rātou i ha’amori nā mua atu i roto i te mau topara’a pape ’ei tāpa’o i mua i te Atua ’e te mau ta’ata ē, ’ua fa’aru’e rātou i tō rātou hīro’a tumu tahito nō te fāri’i ia Iesu Mesia. ’Aita rātou i hue i tā rātou mau tao’a i roto i te pape manino ’e te pāpa’u ; ’ua hue rā rātou i roto i te mau pape hītāpere o te hō’ē topara’a pape rahi, i te vāhi e’ita e nehenehe e rave fa’ahou mai. ’Ua riro te reira ’ei tāpa’o nō te pūpūra’a ’āpī, e pūpūra’a ’āueue ’ore rā ia Iesu Mesia.
I te tahi vāhi ’ē ’e te tau ’ē, ’ua fa’a’ite te ta’ata i tō rātou pūpūra’a ia rātou ia Iesu Mesia mai te reira te huru.5 ’O te nūna’a ta’ata nō te Buka a Moromona tei parauhia te mau Aneti-Nephi-Lehi tei « fa’aru’e i tā rātou mauha’a tama’i », ma te huna i te reira « i roto roa i te repo » ’ei « fa’a’ite i te Atua… ē, e ’ore roa atu rātou e rave fa’ahou mai i [tā rātou] mau mauiha’a ».6 Nā roto i te reira, ’ua parau fafau rātou i te pe’e i te mau ha’api’ira’a a te Atua ma te ’ore roa atu e ho’i i muri, i ni’a i te mea tā rātou i fafau atu. ’Ua riro te reira ’ohipa ’ei ha’amatara’a nō te « [fāriura’a] i te Fatu ra » ’e ’aita roa atu i tāiva.7
Te « [fāriura’a] i te Fatu ra », te aura’a ra, e fa’aru’e i te hō’ē haere’a arata’ihia e te hō’ē fa’anahora’a tahito, nō te fāri’i i te hō’ē haere’a ’āpī tei fa’atumuhia i ni’a i te fa’anahora’a a te Metua i te Ao ra ’e i ni’a ia Iesu Mesia ’e tāna tāra’ehara. ’Ua hau atu te reira tauira’a i te ’apo-noa-ra’a i te mau ha’api’ira’a o te ’evanelia. E tarai fa’ahōho’a te reira i tō tātou hīro’a, e taui te reira i tō tātou māramaramara’a i te aura’a o te orara’a, ma te arata’i atu i te ha’apa’o tāmau ’e te taui ’ore i te Atua ra. E ’ō’ore tō te ta’ata iho mau hia’ai pāto’i i te tūtaura’a iāna i ni’a i te Fa’aora ’e te pe’era’a i te ’ē’a nō te fafaura’a, ’e e monohia te reira i te fa’aotira’a auraro i te hina’aro o te Metua i te Ao ra.
E ha’amata te fāriura’a i te Fatu nā roto i te pūpū-’āueue-’ore-ra’a iāna i te Atua, ’āpe’ehia e te fa’arirora’a i taua pūpūra’a ra ’ei tuha’a nō tō tātou hīro’a. Te fa’atupura’a ’o roto iāna i taua pūpūra’a ra, e ’ohipa ïa nō te orara’a tā’āto’a ’o tē tītau i te fa’a’oroma’i ’e te tātarahapa tāmau. Ē i te hope’a, e riro mai teie pūpūra’a iāna ’ei tuha’a nō tō tātou ihota’ata, tei mau i roto ia tātou ’e tei vai noa mai i roto i tō tātou orara’a. Mai tā tātou e ’ore roa e ha’amo’e i tō tātou i’oa, noa atu ā te mau mea e rave rahi tā tātou e feruri, e’ita roa atu tātou e ha’amo’e i tā tātou pūpūra’a tei nana’ohia i roto i tō tātou ’ā’au.8
Tē ani nei te Atua ia tātou ’ia fa’aru’e i tā tātou mau haere’a tahito i te vāhi e’ita e noa’a fa’ahou mai ma te ha’amata i te hō’ē orara’a ’āpī i roto i te Mesia. E tupu te reira ’ia fa’atupu tātou i te fa’aro’o i te Fa’aora, ’o tē ha’amata nā roto i te fa’aro’ora’a i te ’itera’a pāpū o te feiā e fa’aro’o tō rātou.9 ’E mai reira atu, e hōhonu atu ā te fa’aro’o ’a ’ohipa ai tātou ’ia tūtau pāpū atu ā tātou i ni’a iāna ra.10
I teienei, ’āhani pa’i e ma’i pe’e te fa’aro’o rahi atu ā, mai te ma’i hāpu ’aore rā te mai hota. Hō’ē noa ïa « ma’itihe iti pae vārua », ’ua fa’aro’o pauroa te mau ta’ata. E ’ere rā mai te reira. Te rāve’a noa e rahi ai te fa’aro’o, ’o te ’ohipara’a ïa te ta’ata tāta’itahi nā roto i te fa’aro’o. Pinepine teie mau mea i te ferurihia maoti te aniraa manihini a te ta’ata, e’ita rā tā tātou e nehenehe e « fa’arahi » i te fa’aro’o o te ta’ata ’aore rā e tūru’i noa i ni’a ia vetahi ’ē nō te pa’epa’e i tō tātou iho nei fa’aro’o. Nō te fa’atupu i tō tātou fa’aro’o i te rahi, e mea tītauhia ia tātou ’ia mā’iti i te mau ’ohipa patu fa’aro’o, mai te pure, te tuatāpapara’a i te mau pāpa’ira’a mo’a, te ravera’a i te ’ōro’a, te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a ’e te tāvinira’a i te ta’ata.
’A tupu noa ai tō tātou fa’aro’o ia Iesu Mesia i te rahi, e ani te Atua ia tātou ’ia rave i te mau parau fafau ’e āna ra. Teie mau parau fafau, tei mātauhia i te parau te mau fafaura’a, e mau fa’a’itera’a ïa nō tō tātou fa’afāriura’a. E ha’amau ato’a te mau fafaura’a i te hō’ē niu pāpū nō te haerera’a i mua pae vārua. ’A mā’iti ai tātou ’ia bāpetizo, e ha’amata tātou i te rave i ni’a ia tātou te i’oa o Iesu Mesia11 ma te mā’iti i te fa’ahōho’a ia tātou i ni’a iāna. E fafau tātou ’ia riro mai iāna ra te huru ’e ’ia fa’atupu ’o roto ia tātou i tōna huru.
E tūtau te mau fafaura’a ia tātou i ni’a i te Fa’aora ma te tūra’i ia tātou i ni’a i te ’ē’a e haere ai i te ’utuāfare i te ra’i. E tauturu te mana o te mau fafaura’a ia tātou ’ia tāpe’a noa i terā tauira’a rahi o te ’ā’au ’ia fa’arahi atu ā i tō tātou fa’afāriura’a i te Fatu ’e ’ia hope atu ā te hōho’a o te Mesia ’ia ’itehia i ni’a i tō tātou nei mata.12 E’ita rā te pūpū-’āfa-noa-ra’a ia tātou i tā tātou mau fafaura’a e ha’apāpū mai i te hō’ē noa atu mea.13 E nehenehe tātou e tāmata i te ha’avarevare rii, e fa’aru’e i tā tātou mau haere’a tahito i roto i te pape manino, ’aore rā e huna i tā tātou mau mauiha’a tama’i ma te fāura noa mai te mau tāpe’araa. E’ita rā te pūpūra’a ’ā’au piti i tā tātou mau fafaura’a e haamatara i te ’ūputa nō te mana ha’amo’a o te Metua i te Ao ra ’e o Iesu Mesia.
’Eiaha tā tātou pūpūra’a ia tātou i tā tātou mau fafaura’a ’ia riro ’ei ’ohipa tāhono’a ’e ’eiaha te reira ’ia tāuiui haere ’e te huru o te orara’a. ’Ia riro ho’i tō tātou huru pāpūra’a i ni’a i te Atua mai te ’ānava’i ra Tōneto ho’i e tahe ra nā te hiero nō Kinshasa. Teie ’ānava’i, e ’ere ïa mai te rahira’a ’ānāvai o te ao nei, e tahera’a pāpū i te roara’a o te matahiti,14 ’e e mani’i fātata e 41,5 mirioni litera pape i te setoni i roto i te moana Ataranetita.
’Ua ani te Fa’aora i tāna mau pipi ’ia riro ’ei ta’ata ti’aturihia ’e te ’āueue ’ore. ’Ua nā ’ō ’oia : « ’E tenāna, e ha’amau i te reira i roto i tō ’outou ’ā’au, ’ia rave ’outou i te mau mea tā’u e ha’api’i ’e tā’u e fa’aue ».15 Maoti te fa’aotira’a « ha’amau » nō te ha’apa’o i tā tātou mau fafaura’a e ti’a ai te tupu-hope-ra’a o tā te Atua i parau nō te ’oa’oa vai maoro.16
E rave rahi feiā mo’a ha’apa’o maita’i tei fa’a’ite ē, e mea « ha’amau » rātou i roto i te ha’apa’ora’a i tā rātou mau fafaura’a ’e te Atua, ’e ’ua taui roa rātou ē a muri noa atu. E fa’ati’a atu vau ia ’outou nō ni’a e toru ta’ata mai te reira te huru—te taea’e Banza Mucioko, te tuahine Banza Régine, ’e te taea’e Mbuyi Nkitabungi.
I te matahiti 1977, tē ora ra ’o Banzas mā i te fenua Zaire, i teienei ’o te Rēpupirita manahune o Tōneto. I reira, e mea fa’atura roa te ta’ata ia rātou i roto i te ’ēkālesia porotetani. Maoti tā rāua mau tārēni, ’ua fa’anaho tā rāua ’ēkālesia i te tahi moni ha’api’ira’a ’ia haere teie ’utuāfare iti i te fenua Helevetia i te ha’api’ira’a.
I Genève, nā ni’a i te pere’o’o mata’eina’a nō te haere i te ha’api’ira’a, e ’ite noa te taea’e Banza i te hō’ē fare purera’a na’ina’i ’e te i’oa « Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei ». ’Ua uiui tōna mana’o : « E feiā mo’a ānei tā Iesu Mesia i teienei, i te mau mahana hope’a nei ? » I te hope’a, ’ua fa’aoti ’oia e haere e hi’o.
’Ua fāri’i-maita’i-hia te taea’e ’e te tuahine Banza nā terā ’āma’a. ’Ua ui atu rāua i tā rāua mau uira’a i vai noa na nō ni’a i te nātura o te Atua, mai teie : « Mai te mea e vārua te Atua mai te mata’i ra, nāhea ïa tātou i te hāmanira’ahia i tōna hōho’a ? Nāhea ’oia e pārahi nei i ni’a i te terono ? » ’Aita te pāhonora’a tā rāua i fāri’i i pāpū roa nō rāua ē tae roa i te taime ’ua ha’api’i mai te mau misiōnare i te ha’api’ira’a tumu tei fa’aho’ihia mai. I te haerera’a te mau misiōnare, ’ua hi’o Banza mā ia rāua ma te parau ē : « E ’ere ānei te parau mau tā tāua i fa’aro’o ? » ’Ua tāmau rāua i te haere i te purera’a ’e i te fārerei i te mau misiōnare. ’Ua ’ite rāua ē, ’ia bāpetizo rāua i roto i te ’Ēkālesia a Iesu Mesia tei fa’aho’i-fa’ahou-hia mai, e fifi rāua i muri mai. E tāpe’ahia tā rāua moni ha’api’iraa’a, te visa ’e e tītauhia ia rāua ’e tā rāua e piti tamarii ’āpī ’ia fa’aru’e i te fenua Helevetia. ’Ua fa’aoti rāua e bāpetizo ’e e ha’amau ia rāua i te ’āva’e ’Ātopa 1979.
Piti hepetoma i muri mai i te bāpetizora’a, ’ua ho’i te taea’e ’e te tuahine Banza i Kinshasa ’ei melo mātāmua nō te ’Ēkālesia i tō rāua fenua. ’Ua tāmau noa te mau melo nō te ’āma’a nō Genève i te tāniuniu ia rāua ’ia fārerei rāua i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia. ’Ua fa’aitoitohia Banza mā ’ia ha’apa’o maita’i ’e ’ia tīa’i i te tau i parauhia e ha’amau te Atua i tāna ’Ēkālesia i Zaire.
I terā tau, e pīahi ’aitaui nō Zaire, ’o te taea’e Mbuyi, tei haere i te ha’api’ira’a i Belegika. ’Ua bāpetizohia ’oia i te matahiti 1980 i te pāroita nō Bruxelle. ’Āria, ’ua tāvini ’oia i te hō’ē misiōni rave tāmau i Peretāne. ’Ua fa’atupu ihora te Atua i tāna mau semeio. Ho’i a’era te taea’e Mbuyi i Zaire, ’o ’oia ïa te toru o te melo nō te ’Ēkālesia i tōna fenua. Maoti te parau fa’ati’a a tōna nā metua, ’ua fa’atupuhia te mau rurura’a a te ’Ēkālesia i tō rātou fare metua. I te ’āva’e Fepuare 1986, ’ua hāmanihia te parau tītaura’a i te hau fenua, ’ia ha’amanahia te ’Ēkālesia i reira. Tītauhia te tu’urimara’a o nā tino huira’atira nō Zaire. ’O te taea’e Banza, te tuahine Banza ’e te taea’e Mbuyi nā ta’ata tu’urima ’oa’oa e toru.
’Ua ’ite teie nau melo ’āueue ’ore i te parau mau i te fa’aro’ora’a rātou i te reira ; ’ua rave rātou i te hō’ē fafaura’a i te bāpetizora’a tei tūtau ia rātou i ni’a i te Fa’aora. ’Ua fa’aru’e rātou i tā rātou mau haere’a tahito i roto i te pape hītāpere ma te mana’o ’ore roa e ti’i fa’ahou mai i te reira. ’Aita te ’ē’a nō te fafaura’a i ’ōhie. Te ’ārepurepura’a poritita, te paraparau-pinepine-’ore-ra’a i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia nā reira ato’a te mau fifi nō te ha’amaura’a i te hō’ē ’āmuira’a feiā mo’a, e mau mea ïa e fa’aruri ’ē i te pūpūra’a a te hō’ē ta’ata, ’āhani e ta’ata ’ē. ’Ua fa’aitoito ā rā te taea’e ’e te tuahine Banza, nā reira ato’a te taea’e Mbuyi i roto i tō rātou fa’aro’o. ’Ua tae mai rātou i te ha’amo’ara’a nō te hiero nō Kinshasa, 33 matahiti i muri mai i tā rātou parau tu’urima tei arata’i i te ha’amanara’a o te ’Ēkālesia i te fenua Zaire.
Tei ’ō nei ’o Banza mā i roto i te pū ’āmuira’a i teie mahana. ’Ua ’āpe’e mai tā rāua nā tamaiti ia rāua, ’o Junior ’e ’o Phil, nā reira ato’a nā hunō’a vahine, ’o Annie ’e ’o Youyou. I te matahiti 1986, ’o Junior ’e ’o Phil te ta’ata mātāmua tei bāpetizohia i roto i te ’Ēkālesia i te fenua Zaire. Tē māta’ita’i nei te taea’e Mbuyi i te ’āmuira’a i Kinshasa, ’ōna ’e tāna vahine ’o Maguy, ’e tā rāua e pae tamari’i.
Tē māramarama nei teie nau pionie i te aura’a ’e te mau fa’ahope’ara’a nō te mau fafaura’a tei fa’atae ia rātou « i te ite i te Fatu tō rātou Atua, ’e i te ’oa’oa ho’i ia Iesu Mesia i tō rātou Fa’aora ra ».17
Nāhea tātou i te tūtau ia tātou i ni’a i te Fa’aora ’e ’ia vai ha’apa’o maita’i noa mai teie nau feiā mo’a ’e tē vai ato’a ra tau ’ahuru tauasinira’a feiā mo’a Tōneto tei pe’e ia rātou ’e e rave rahi ato’a mirioni ta’ata ’ati a’e i te ao nei ? ’Ua ha’api’i te Fa’aora nāhea. I te hepetoma tāta’itahi, e rave tātou i te ’ōro’a nō te fafau atu i tō tātou Metua i te Ao ra. E parau fafau atu tātou e nati i tō tātou hīro’a i tō te Fa’aora nā roto i te paraura’a i tō tātou ineine e rave i ni’a ia tātou i tōna i’oa, e ha’amana’o noa iāna ’e e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a.18 Nā te fa’aineine-māite-ra’a nō te reira ’e te ravera’a i teie mau fafaura’a ma te ti’amā i te hepetoma tāta’itahi e tūtau ia tātou i ni’a i te Fa’aora, ma te tauturu ia tātou ’ia fa’ariro i tā tātou pūpūra’a ’ei pūpūra’a ’o roto,19 ’e ma te tūra’i pūai ia tātou i ni’a i te ’ē’a nō te fafaura’a.
Tē ani nei au ’ia ’outou ’ia pūpū ia ’outou i te ’ohipa tau maoro nō te ti’ara’a pipi. ’A rave ’e ’a ha’apa’o i te mau fafaura’a. ’A fa’aru’e i tā ’outou mau haere’a tahito i roto i te mau pape hītāpere ’e te hōhonu. ’A huna hope i tā ’outou mau mauiha’a tama’i ’e ’eiaha te mau tāpe’ara’a ’ia fāura mai i rāpae. Maoti te tāra’ehara a Iesu Mesia, e maita’i ai tō tātou orara’a ē ā muri noa atu, i te ravera’a ’outou i te mau fafaura’a ma te mana’o pāpū e te fa’atura pāpū. E rahi atu ’outou i te rirora’a mai te Fa’aora te huru ’a ha’amana’o noa ai ’outou iāna, ’a pe’e ’ai iāna ’e ’a here roa ai iāna. Tē fa’a’ite pāpū nei au ē, ’o ’oia te niu pāpū. E nehenehe ’oia e ti’aturihia, e tupu iho ā te mau mea tāna i parau mai. I te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.