Tiepene Lap
Marain Unsek en Koapwoaroapwoar
Kapokon Lap en Epreil 2020


Marain Unsek en Koapwoaroapwoar

Pwehki Kopwurpwurdohu kitail ese me Koht eh kin wia doadoahk nan sampah wet, oh pwehki met kitail kak ahniki koapwoaroapwoar, kitail anahne ahniki koapwoaroapwoar, mehnda lepelepen kahpwal kan kitail ahniki.

Nan sounpwong en Oakotohpe samwalahro, Presiden Russell M. Nelson lukehiong kitail en kaunopehng kapokon lap en Epreil pahr 2020 sang ni atail pahn tamandamahso duwen Koht eh kapwurehdo rongamwahu en Sises Krais sang ni lime sarawi. Ngehi oh ahi werek mehleliong luhk wet. Se medewehda ia mwomwen aht mour mah se mih nan pahr 1800 samwa, oh ia mwomwen pelien lamalam kan nan ansouo. Nan karasaras wet se kalelapanghki pein kiht, “Dahme sohte iang mie? Dahme se kasik en mie? Dahme se koapwoaropwoarki me Koht pahn kaunopada pwehn sapengki aht duhpek en pali ngehno?“

Ni imwilahu, se diarada me ma se miehier ansouo se pahn uhdahn kasik kopwurpwurdohn marain en Koht me keieu pwungo, oh sarawi me weksang dahme sansalehr ansouo, e ekiekla pahn soangen lamalam tohto me sapwung oh sawehwehn sounkaweid en mwomwohdiso kan ansou reirei. I pahn doadoahngki lepin kahs ieu me sang William Ellery Channing, ohl pwoson ndand men sang ahnsowo, se pahn rapahki “mwomwen Koht sahm,“ me Channing wiahki “padahk keieu mehlel en souleng kan.“1 Soangen padahk mehlel wet pahn kasawihda Koht nin duwen E wia Sahm limpoak men, ahpw kaidehn sounkopwung lemei men de soun sapwasapw men me kin koadoahke ire kan en sampah mahs ahpw solahr mie pwehki ahnsou wet e kedikedirepw ekis wasa nanleng.

Ei, nan pahr 1820 se pahn koapwoaropwoarki en kak diarada Koht ni eh masmahsani oh kawkaweid duwehte me e kin ketin wia mahs, ni e ketin wia Sahm mehlel emen, diren limpoak mehlel. Udahn E sohte pahn wia kaun emen me pahn piladahte me malaulau en komourla oh mweidala me tohtohie en lekidekla. Soh, E pahn wia kaun emen me ah mwekid koaros, koasoandi koaros, pahn wia “kamwahupen sampah; pwehki E poakohng sampah“2 oh koaros me koukousoan loale. Limpoakohte me wia Sapwellime kahrepe keieu me e kadarkihdo Sises Krais, Sapwelime Iehroso, ong sampah.3

Me pid Sises, ma kitail iang miehier nan keieun pahr akan en senturi 19 [keisek duwahu], kitail pahn pwuriamweikihla diarada soangen peikasal duwen mour en Sounkomouro oh sapwellime iasadahu eh tepda wiewiawi nanpwungen Souleng kan. Eri, kitail pahn kasik ehu kasansal en kohdohng sampah pwehn kadehdehda iren pwuhk sarawi me ketihtihki me Sises ieiKrais, Iehros mehlel en Koht, Sounkomour oh Sounkaweid mehlel en sampah. Kitail pil pahn kasik laud en mie ehu pwuhk sarawi me wia pilehu kadehdehpen Sises Krais, me pahn kalaudehla oh katehlapahla atail wehwehki Sapwellime ipwidi, padahk kesempwal pohn sampah, sapwellime tomwo, oh Sapwelime Iasada Lingano. Mehlelo soangen pwuhk wet pahn “pwung [pekeder] sang nanleng; oh mehlel [pekeder] sang nan sampah.“4

Ni ei soangen medewe ansouo, kitail uhdahn pahn pil koapwoaropwoarki en diar emen me ale mweimwei sang Koht me kolokol mweimwei mehlel en Prihsduhd pwehn pepdaisih kitailla, oh kapaiakinkitailda Ngehn Sarawi, oh kihong kitail soangen tiahk sarawi koaros en rongamwahu wet pwe kitail en kak iang lapalapala. Nan pahr 1820[kid welipwiki rieisek], kitail pil pahn koapworopworki en kilang pweidahn kokohp oh inou kan sang soukohp Aiseia, Maikah, oh soukohp en mahs tohto me pid kopwurpwurdohn wehi sarawi en Kauno.5 Kitail udahn pahn peren ma kitail pahn kilangada lingan en tehnpas sarawi kan ah pwurehng kokouda, ki ngehn sarawi, tiahk sarawih kan, manaman, oh mweimwei en padahngki mehlel soutuk kan, kamwahuwiala ohla kan, oh katengepene peneinei kan kohkohlahte. I pahn pil men rapahki wasa sohte lipilipil oh wasa koaros pwehn diar emen me kolokol mweimwei en indahngie me ngehi oh ahi pwoud kesempwal Patricia katengtengpenehr ni mour wet oh kohkohlahte, oh sohte pahn rong oh pwurpeseng ”lau mehla kihkit peseng.” I ese me nan wein [Samatail] nanleng mie pere tohto,”6 ahpw, ongie, mai pahn iang paiamwahu oh lela nan ehu perehko, e pahn udahn kansensuwedohngie ma Pat oh nait seri kan sohte iangie. Oh ong aht peneinein mahs ako, mie me melahr oh sohte rong duwen sises Krais, se udahn pahn kasik ire kesempwal oh meleilei sang nan pwuhk sarawi me pid—koasoandi ong me moumour kan en weliandi me melahr akan oh wiahda inou oh tihak sarawi kan ohng irail nan tehnpas sarawi.7 Sohte ehu soangen koasoandi me I kak karasa me kasalehda uwen limpoak en Sahm nanleng ong Sapwellime seri kan mendahte ansou da me re momour de iawasa re mehla ie.

Eri, kileledi en soahng kan me se koapworopworkih kau nan pahr 1820 me dir, ahpw ire keieu kesempwal en kopwurpwurdohn rongamwahuo iei me soahng pwukat koaros me mie kesikpe pahn uhdahn pweida. Sang rahn me Joseph Kapakapo leledo rahnwet, soangen ineng pwukat koaros tepida mehlel la oh wiahla, duwehte dahme Wahnpoaron Paul oh mehteikan padahngkihier, angke mehlel en pali ngehn, me mehlel oh tengedi.8 Dahme aramas kin koapworopworki en wiawi mahso pweidahr rahnwet.

Met, iei mwomwen aht medewehla pahr 200 samwalahro mwomwen en Koht limpoak ong sampah. Ahpw dahme kitail pahn uhd kohkolahng loale? Miehte ekei mehkan me kitail kin kasik saikinte pweida. Ansoukiset, mahwen en COVID-19 wiwiawi, katakataman ong kitail me mwahs ehu9 me pak epwiki pwidikidiksang ehu te weren pihk,9 kakete kaluwehdi wehi kan de ikonomi en wehi kan. Kitail kapakapki peneinei kan en irail me mehkilahr soumwahu wet, oh pil kapakapki irail me iang soumwahu ansou wet. Kitahil pil kapakapki irail me kin wia lapalahn sawas ohng roson mwahu en paliwar. Mwurin atail kaluhsihehr kahpwal wet—me kitail udahn pahn wia—kitail en pil nantieng uwen atail kak en kaluhsih kahpwal en menmwenge oh kahpwal en semwehmwe. Kitail koapwaoropwoariki sukuhl kan en wia wasahn kasukuhl seri—kaidehn wasa me seri kan masak ren kesikdi—oh pil aramas koaros en miniminpene sohte iang soangen tiahk en kailok. Ni mwotomwot, kitail pil kin koapworopworki en kalaudehla atail peikiong Sapwellimen Koht kosonned lap riahuo: en paokohng Koht sang ni atail pahn peikiong Sapwellime kaweid oh paokohng mehn mpatail kan sang ni atail pahn kasalepene wahu oh limpoak, kanengamah oh mahk.10 Soahng riau wet, wia kaweid sarawi riau me mihmiehte—oh pahn kohkohlahte—ihte koapworopwor keieu me kitail ahneki pwehn kak wadohng neitail seri kan nan wasa me mwahusang dahme irail esehier met.11

Pwehn patehng soangen anahn pwukat, me tohto rehmwail rahnwet ahneki anahn kesempwal kei: mie me kasik arail pwopwoud en mwahula, de ekei pak kin kasik ren pwopwoud da, ekei kasik ren powehdi arail kaluet kan, pil kasik neirail seri salongala kan en pwurodo, re pil kin kasik medek en paliwar oh palingehn en sohrala. Pwehki Kopwurpwurdohu kitail ese me Koht eh kin wia doadoahk nan sampah wet, oh pwehki met kitail kak ahniki koapwoaropwoar, kitail anahne ahniki koapwoaropwoar, mehnda lepelepen kahpwal kan kitail ahniki. Ih wehwehn iren pwuhk sarawio ansou me Eipraam kak ahneki koapworopwor12 me iei, e kak kamehlele mendahte soangen kahrepe tohto kan me kak kahrehiong en sohte kamehlelehki—me ih oh eh werek Sarah pahn kak nainekihda seri men mendahte ma e mwomwen pahn solahr kak douluhl. Eri, I pahn idek, “ma soahng kan koaros me se kasik nan 1820 kak tepida pweida sang ni lingan en marain ehu eh sansalehng kisin pwutak men nan wel tuhkehko nan wein New York, dahme kahrehda atail sohte pahn kak kasik me anahn pwung kan oh ineng mehlel en Krais kan kakete pweida, ni manaman sang Koht en koapworopwor koaros?“ Kitail koaros anahne kamehlele me dahme kitail kin inengieng nan wiewiahn souleng kak ehu rahn, soangen ahl ehu, oh soangen wiepe ieu kin uhdahn kin pweieng kitail.

Riei souleng kan, kitail esehier ekei souitar kan en lamalam en nan keisek-duwau en senduri. Doulahsang, kitail pil ese me sohte unsek en lamalam kan me pil kin kahrehda ah mie duhpek oh kesikpen soahng kan me saikte pweida. Kitail ese soangen souitar kan me pil kin kahrehiong me tohto arail pwupwisang nan arail pelien lamalam kan. Kitail pil ese, duwehte emen soun nting me ntingiedi, me “kaun en mwomwohdiso kan tohto [en rahn pwukat] mwomwen rot“ ni ar koasoia kahrepen kahpwal wet, kihkihda “lamalam me mwomwehte me mwahu ahpw aramas sohte inangih, doahk en kaudok me mwahl, lahlahwe me widing, [oh ekeipak] koasoi me sohte katepe“13—oh met wiewiawi ansou me sampah wet anahne sawas laud, ansou me me pwulopwul kan keieu anahne, oh ansou me Sises ketket sampah, e sawaski me laud. Nin duwen atail wia tohnpadahk kei en Krais, mwehiet kitail kak wia mwahusang mehn Israel en mahs ako me mwahieiki ndinda, “Tihtkat madekenglahr, oh solahr aht koapworopwor.“14 Ni mehlel, ma kitail pahn kesehla atail koapworopwor, kitail kesehla dahme atail. Ni ewen kehl en ehl me Dante intingieda pwehn keperikiong me seiseiloak koaros nan ehu nah poem:e koasoia, “Kasehla koapworopwor koaros, koaros me pahn pedelong wasah.”15 Mehlel ma koapworopwor sohrala, dahme pahn luhwehdi rehtail iei kisiniei en ehl.

Eri, ansou me kitail pwangadahr oh, duwehte dahme koul pwoat et kosoia, “ekei sounsawas sohla oh sohla insenamwahu,“16 ihte atail madamadau me pah mie iei kisakis en koapworopworiki me kohsang ni atail pwoson Koht oh atail limpoak mehlel ong mehteikan.

Nan keiriepwiki wet en mwomwohdisoht, ni atail pahn medewehla soahngen kapai kan me kitail alehdier oh kapingki pwehki soahng kan me pweidahr, I men pwurehng kapwurehiong ehu ire kesempwal me sister misineri men me pwurasangehr ah misin ndahng kit nan Johannesburg sounpwong kei samwalahro, “[kitail] sohte leledo met pwehn lelete me.“17

Songosong en kawehwehda ehu kapahrek me keieu kaselel nan pwuhk sarawi, I koasoia met kapatahiong en soukohp Nihpai oh sister misinerio:

“Riei ko, mwurin amwail alehdi mepwukat koaros, I pahn keinemwe rehmwail ma soahng koaros mwahuer? Kilang, I indahieng kumwail, Soh; …

“Eri, kumwail en nantihla mwowe ni amwail tengidihong rehn Krais, sang ni koapworopwor unsek, oh poakohng Koht oh aramas koaros. … Ma kumwail pahn[,] … Sahmo mahsanih: Kumwail pahn ahneki mour unsek.”18

I kapingki, riei ohl oh lih akan, soahng koaros me kitail alehdier nan imwin rahn pwukat me keieu laud sang mwehi koaros, mwehi marain en kopwurpwurdohn rongamwahu en Sises Krais. Kisakis kan oh kapai kan me kin pwilsang rongamwahu wet I kin kesempwaliki douluhl, eri, pwe ien kak kaping kalahngankiong Semei Nanleng kapai pwukat, mie “inou kan ien kapwaiada, oh mwail kei ien kohla mwohn ahi pahn meir, oh mwail kei ien kohla mwohn ahi pahn meir.“ 19 Eri, kitail wenkila mwowe limpoak nan atail mohngiong kan, alialuhki “marain en koapworopwor“20 me kin kamarainih ahl me sarawi me kitail mihmikihier loale pahr 200. I kadehdehki me dahme kohkohdo pahn kopwuriamwei oh kapai laud duwehte mahso. Kitail ahniki pwung koaros en koapworopworki kapai tohto me pil laudsang dahme kitail alehier, pwehki doadoahk wet wia Sapwellimen Koht Lapalap, Mwomwohdiso wet wia mwomwohdisohn kaudiahl soutuk, oh e wia rongamwahu en limpoak unsek. I kadehdehki mepwukat koaros oh me tohtohieh ni mwaren Sises Krais, amen.

Ire kan

  1. “The Essence of the Christian Religion,” in The Works of William E. Channing (1888), 1004.

  2. 2 Nihpai 26:24.

  3. Tehk Sohn 3:16–17.

  4. Moses 7:62.

  5. Tehk Aiseia 2:1–3; Esekiel 37:26; Maika 4:1–3; Malakai 3:1.

  6. Sohn 14:2.

  7. Tehk 1 Korint 15:29; Doctrine and Covenants 128:15–17.

  8. Tehk Ipru 6:19; Ihder 12:4.

  9. Tehk Na Zhu and mehteikan, “A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019,” New England Journal of Medicine, Pepweri 20, 2020, 727–33.

  10. Tehk “Examination and Description of Soil Profiles,” in Soil Survey Manual,ed. C. Ditzler, K. Scheffe, and H. C. Monger (2017), nrcs.usda.gov.

  11. Tehk Madiu 22:36–40; Mark 12:29–33; pil tehk Leviticus 19:18; Deuteronomy 6:1–6.

  12. Tehk Ihder 12:4.

  13. Tehk Rom 4:18.

  14. R. J. Snell, “Quiet Hope: A New Year’s Resolution,” Public Discourse: The Journal of the Witherspoon Institute, Dec. 31, 2019, thepublicdiscourse.com/2019/12/59322/.

  15. Esekiel 37:11.

  16. This is the phrase as popularly translated. Ahpw, kawehweh me keieu iei “Kesehla koapworopwor koaros, ong koaros me pahn pedelong wasaht” (Dante Alighieri, “The Vision of Hell,” in Divine Comedy,trans. Henry Francis Cary [1892], canto III, line 9).

  17. “Idawehn iehdo!” Pwuhk en Koul, nempe 166.

  18. Judith Mahlangu (multistake conference near Johannesburg, South Africa, Nov. 10, 2019), in Sydney Walker, “Elder Holland Visits Southeast Africa during ‘Remarkable Time of Growth,’“ Church News,Nov. 27, 2019.

  19. 2 Nephi 31:19–20; kawehweh patehng.

  20. “Stopping by Woods on a Snowy Evening,” lines 14–16, in The Poetry of Robert Frost: The Collected Poems,ed. Edward Connery Lathem (1969), 225.

  21. 2 Nihpai 31:20.