Veivuke ena Leqa Tubukoso

Era sa veivukevukei tiko ka vakakina vei ira na wekadra o ira na lewenilotu ena sasamaki ni oti na kena vakatubura na sunami e dua na uneune-8.0 ena Ceva ni Pasivika ena ika 29 ni Sepiteba, 2009.

Na uneune kei na sunami oqo era mate kina e 180, ka drau era yali tawamacala se mavoa, ka vakarusa e vicasagavulu na vale. E rauta ni 140 sa vakadeitaki ni ra sa mate e Samoa, ka sivia na 30 mai Samoa vaka-Amerika ka 9 mai Toga. E okati ena iwiliwili ni mate e 26 na lewe ni Lotu ke lailai—22 e Samoa ka 4 e Samoa vaka-Amerika.

Era veivuke na veiliutaki ni matabete mai kea ena veika e gadrevi vakatotolo, oka kina na veisoliyaki ni kakana, wai, kei na yaya ni tiko bulabula. Era cakacaka vata talega na veiliutaki ni matabete kei ira na vakailesilesi vakamatanitu kei na isoqosoqo eso ni veivukei me ra tuva e dua na ivakarau tudei ni tu vakarau. A veivuke na Lotu ena dua na iusausa iyaya ni veivuke ena waqavuka mai Salt Lake City ena ika 6 ni Okotova.

E yavala na Lotu kei ira na lewena me ra veivuke ni oti na kena ravuta na Yatu Filipaini na Cagilaba o Ketsana ena Cevaicake kei Esia, ka mate kina e sivia na 300 na tamata ena Sepiteba kei na Okotova ni 2009.

Taumada a yaco na sisiniqele mai na cava oqo, ka vakaleqai kina na nodra itikotiko e veimama ni milioni na tamata. E sivia na 560,000 na tamata era a tokitaki ki na sivia ni 600 na keba. Ena kedra maliwa na lewe 275 sa vakadeitaki ni ra sa mate e 12 na lewe ni Lotu. E 14 tale era se yali tawamacala tiko. E vakarusai ena uwaluvu e 44 na nodra vale na lewenilotu ka vakacacana e 223 tale. Kevaka e lailai e 25 na valenilotu era vakacacani mai na uwaluvu, ka 25 tale era vakayagataki me ra ivakaruru vakawawa.

E Vietnam, era mate e sivia ni 40 na tamata ena ualuvu kei na sisiniqele. E rauta ni 200,000 na tamata era a tokitaki mai na veiyasana ena iwasewase e loma ni bera ni ravuravu na cava. Sa dikevi ka kilai ni ra bulabula vinaka kece tiko na lewenilotu kei ira na daukaulotu e Vietnam.

Ena macawa ka tarava, e yacova yani kina na veiyasana ena vualiku kei Filipaini na Cagilaba ko Parma, ka vakamatea rauta ni 160 tale na tamata kevaka e lailai.

A yaco e dua na uneune ka tiko na kena kaukauwa ena 7.6 rauta ni 30 na maile (50 km) mai na baravi ni yanuyanu ko Sumatra e Inidonisia ena ika 30 ni Sepiteba, 2009. A yaco tale e dua, na kena oqo e 6.8 na kena kaukauwa, ena siga ka tarava.

E rauta ni 1100 na tamata era a mate kevaka e lailai, ka 100 tale era mavoa, e vuqa era ubi tu ena kakabasubasu ni vale kei na qelesisi. E vakarusa na veivalenibula, koronivuli, vanua ni volivoli, wavu, kei na gaunisala na uneune. E a vakavuna na cacavukavuka ni wa ni livaliva ka vakakina na sisiniqele.

Era bula vinaka kece tiko na lewe ni Lotu, ka sega ni dua na vakacacani ni iyauqaqa ni Lotu e tukuni mai; na uto ni uneune a tiko ena 500 na maile (800 km) mai vei ira na lewenilotu.