2013
Fakahoko Lelei Hoʻo Tafaʻakí
ʻOkatopa 2013


Fakahoko Lelei Hoʻo Tafaʻakí

Mei ha faeasaiti ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí maʻá e kakai lalahi kei talavoú naʻe fai ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongi–ʻAitahoó he ʻaho 4 ʻo Māʻasi 2012. Ke maʻu kakato e leá ʻi he lea faka-Pilitāniá, ʻalu ki he lds.org/broadcasts/archive/ces-devotionals/2012/01?lang=eng.

ʻĪmisi
ʻEletā Quentin L. Cook

Anga māʻoniʻoni. Faʻu ha fāmili. Kumi ha founga taau ke tokonaki ai. Ngāue hangē ko hono ui koé. Teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá.

Naʻe faʻa fakamatala ʻe Palesiteni Tēvita O. Makei (1873–1970) ha meʻa naʻe hoko lolotonga ʻene hoko ko e faifekau ʻi Sikotilaní. Naʻe taʻelata hili pē haʻane ʻi he ngāue fakafaifekaú ʻi ha kiʻi taimi nounou pea fakamoleki ai ha ngaahi houa siʻi ke ʻeveʻeva ai ʻo mamata ʻi he Kāsolo Sitēlingí (Stirling Castle). Hili ʻene foki mai mo hono hoá mei he kāsoló, ne na fakalaka mai ʻi ha fale naʻe tongitongi ʻi he foʻi maka he funga matapaá ha kupuʻi lea, naʻe faʻa pehē ko e lea ʻa Seikisipia, ʻa ia naʻe pehē, “Ko e Hā Pē Ho Fatongiá, Fai Ia Ki he Lelei Tahá.”

Naʻe fakamatala ʻe Palesiteni Makei ʻi heʻene manatuʻi e aʻusia ko ʻení: “[Naʻá ku pehē pē kiate au, pe ko e Laumālie naʻe ʻiate aú, ‘Ko e mēmipa koe ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻIkai ngata aí, ʻokú ke ʻi heni ko e fakafofonga ʻo e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. Naʻá ke tali ʻa e fatongia ke hoko ko e fakafofonga ʻo e Siasí.’ Peá u fakakaukau leva ki he meʻa ne mau fai ʻi he pongipongí. Naʻá mau ʻeva ʻo mamata; ne mau maʻu ha fakahinohino mo ha fakamatala fakahisitōlia, pea ʻoku moʻoni, pea naʻá ku fiefia ai. … Neongo ia, naʻe ʻikai ko ha ngāue fakafaifekau ia. … Naʻá ku tali e pōpoaki naʻe foaki mai kiate au he funga maka ko iá, pea mau feinga mei he momeniti ko iá ke fakahoko homau fatongia ko e kau faifekau ʻi Sikotilani.]”1

Naʻe mātuʻaki mahuʻinga e pōpoakí ni ki ai mo ongo pehē fau ʻo fakaʻaongaʻi ai ia ʻe Palesiteni Makei ko ha tataki fakalaumālie ʻi he toenga ʻo ʻene moʻuí. Naʻá ne fakapapauʻi ai ko e hā pē ha fatongia ʻokú ne maʻu, te ne fai hono lelei taupotu tahá.

Fakaʻehiʻehi mei he Tōʻonga Taʻengalí

ʻI heʻeku vakai ki he fuʻu ivi lahi ki he leleí ʻoku maʻu ʻe kimoutolu toʻu tangata kei talavou ʻo e Siasí, ko e hā haʻaku toe hohaʻa ki homou kahaʻú? Ko e hā ha faleʻi te u lava ʻo fai? ʻUluakí, te mou fehangahangai mo ha teke mālohi ke mou fai hala—ʻo aʻu ʻo mou fakapuli—ʻo hoko ko ha taha ʻoku ʻikai ke hāsino moʻoni mai ai ho tuʻunga totonú pe meʻa ʻokú ke fie aʻusiá.

ʻI he kamataʻanga ʻo hotau hisitōlia he Siasí, naʻe ʻi he faama Sionisoní ai ʻa e Palōfita ko Siosefá, ʻEma pea mo ʻena ongo māhanga taki māhina ʻe 11, ʻa Siosefa mo Sūlia, ʻi Hailame ʻi ʻŌhaiō. Naʻe fakatou puke ʻa e ongo kiʻi tamaikí ʻi he mīselé. Naʻe mohe pē ʻa Siosefa mo hono kiʻi foha siʻí ʻi ha mohenga ofi ki he matapā ʻi muʻá.

ʻI he lolotonga ʻo e poó, ne feʻohofi mai ha kau tangata ʻi he matapaá, kuo vali ʻuliʻuli honau matá ʻo toho ʻa e Palōfitá ki tuʻa, ʻo nau tā mo huaʻi ʻiate ia mo Sitenei Likitoni ha valitā.

Ko e konga fakamamahi taha ʻo e ʻoho tokolahi ko ʻení he naʻe hū ai e ʻea momokó ki he kiʻi pēpē ko Siosefa pea puke ai ʻi he momokó he lolotonga hono toho ki tuʻa ʻene tamaí. Ko hono olá, ne siʻi mālōlō ʻi ha ngaahi ʻaho siʻi mei ai.2

Naʻe toe hanga foki ʻe kinautolu naʻa nau kau he Fakapoongi ʻo e Palōfitá mo hono tokoua ko Hailamé, ʻo valiʻuli honau matá ke fufuuʻi ke ʻoua naʻa ʻilo kinautolu.3

ʻOku ou tui, ʻoku toe faingofua ange ʻi hotau kuongá ke tau fakapuli, pea ʻoku ʻi ai ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e ʻikai tui ha fakapulí kae [“fai pau ki he tui … naʻe mate ai ʻa e kau mate fakamaʻatá.”]4

Ko e taha homou maluʻi lelei taha mei he fai ʻo e ngaahi fili ʻoku koví ke ʻoua naʻa mou teitei tui ha fakapuli. Kapau ʻe faifaiangé peá ke fakatokangaʻi ʻokú ke fie fai ʻeni, kātaki ʻo ʻiloʻi ko ha fakaʻilonga fakatuʻutāmaki ia ʻoku kovi pea ko ha taha ia ʻo e ngaahi meʻangāue ʻa e filí ke ke fakahoko ai ha faʻahinga meʻa ʻoku ʻikai totonu ke ke fai.

ʻOku angamaheni ʻaki he kuongá ni ke fakapuli pe ko hai kita ʻi he taimi ʻoku fai ʻe ha taha ha tohi tāufehiʻa, fakatupu mamahi, mo ha ngaahi fetuʻutaki laulanu fakapulipuli ʻi he ʻInitanetí. ʻOku ui ia ʻe ha niʻihi ko e tū-mo-hokohoka.

Naʻe tohi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá:

“ʻOua naʻa kākaaʻi ʻa kimoutolu: ko e ngaahi talanoa kovi ʻoku fakahalaʻi ʻa e ngaahi anga ʻoku leleí.

“ʻĀ hake ki he māʻoniʻoní, pea ʻoua naʻa fai angahala; [he] ʻoku teʻeki maʻu ʻe he niʻihi ʻa e ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá” (1 Kolinitō 15:33–34).

ʻOku mahino ko e ngaahi fetuʻutaki koví ʻoku ʻikai ko ha ngaahi ʻulungaanga kovi ʻataʻatā pē. Ka fakahoko ia ʻe he Kāingalotu ʻo e Ngaahi ʻAho Kimui Ní, te ne lava ʻo uesia lahi kinautolu ʻoku ʻikai haʻanau ʻilo ki he ʻOtuá pe ha fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí.

ʻOku fulikivanu pē hano faʻahinga ngāueʻaki ia ʻo e ʻInitanetí ke fakamālohiʻi, maumauʻi ha ongoongo, pe ʻai ha taha ke ngali kovi. Ko e meʻa ʻoku tau fakatokangaʻi ʻi he sōsaietí, ko e taimi ʻoku fakapuli ai ʻa e kakaí ke ʻoua naʻa ʻiló, ʻoku meimei ke nau moʻua ʻi he faʻahinga ʻulungaanga ko ʻení, ʻa ia ʻoku mātuʻaki fakatupu maumau ki he kakaí. ʻOkú ne toe maumauʻi foki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he Fakamoʻuí naʻe ʻikai haʻú ke fakamalaʻiaʻi ʻa māmani ka ke fakahaofi ʻa māmani. Hili ia peá ne toki fakamatalaʻi hono ʻuhinga ʻo e fakamalaʻiaʻí:

“Pea ko e malaʻiaʻangá ʻeni, koeʻuhí kuo haʻu ʻa e māmá ki māmani, pea ʻofa lahi ʻa e kakaí ki he poʻulí ʻi he māmá, koeʻuhí ʻoku kovi ʻenau ngaahi ngāué.

“He ko ia fulipē ʻoku fai koví ʻoku fehiʻa ki he māmá, pea ʻoku ʻikai haʻu ia ki he māmá, telia naʻa fakahā ai ʻene ngaahi ngāué.

“Ka ko ia ʻoku fai ki he moʻoní, ʻoku haʻu ia ki he māmá, koeʻuhí ke fakahā ai ʻene ngaahi ngāué, ʻoku fai ia ʻi he ʻOtuá” (Sione 3:19–21; vakai foki, veesi 17–18).

ʻOku ʻikai fie maʻu ʻa e kau māʻoniʻoní ia ke nau fakapuli ke fufuuʻi ai pe ko hai kinautolu.

Ngāue Fakatatau mo Hoʻo Tui Moʻoní

ʻOkú ke ngāue fakatatau mo hoʻo tui moʻoní ʻaki hoʻo fakamoleki ho taimí ʻi he ngaahi meʻa te ne langa hake mo fakatupulaki ho ʻulungāngá mo tokoni ke ke anga faka-Kalaisi lahi ange. ʻOku ou fakatauange ʻoku ʻikai hamou taha te ne lau e moʻuí ko ha meʻa fakakata mo e vaʻinga pē ka ko ha taimi ke “teuteu ai ke feʻiloaki mo e ʻOtuá” (ʻAlamā 34:32).

ʻOku maʻu ha sīpinga lelei hono fakahoko ho fatongiá mo hono fakaʻaongaʻi lelei ʻo e taimí mei he moʻui ʻa ʻEletā L. Tomu Peuli ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, he ko e taimi naʻe kei hoko ai ko e sōtiá, naʻe kau he konga kau ʻAmelika naʻa nau puleʻi ʻa Siapani ʻi he ʻosi ʻa e Tau Lahi ʻa Māmani Hono II. Naʻe vahevahe ʻe ʻEletā Peuli ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi he taimi naʻá ne lekooti ai ʻene fakamoʻoni makehe ki he Fakamoʻuí.

Ne u kau he fuofua kau Sōtia ʻAmelika ne tūʻuta ki Siapani hili hono fakamoʻoniʻi e talite melinó he ʻosi ʻa e Tau Lahi ʻa Māmani Hono II. Ko e meʻa fakaloloma taha ki heʻeku moʻuí ʻa e mamata ko ia ki hono fakaʻauha e kolo ko Nakasakí. Ne ʻauha ha konga lahi ʻo e koló. Kuo teʻeki ai tanu ha kau pekia ʻe niʻihi. Koeʻuhí ko e kau sōtia ngāue kimautolu, ko ia ne fokotuʻu leva homau ʻuluʻi ʻapitangá ka mau ngāue.

“Ne fuʻu fakamamahi e tūkungá, pea tokosiʻi ha niʻihi ʻiate kimautolu ne fie ngāue. Ne mau ʻalu ki heʻemau faifekaú ʻo kole ha ngofua ke toe langa hake e ngaahi falelotu faka-Kalisitiané. Koeʻuhí ko e fakangatangata ne fai ʻe he puleʻangá lolotonga e taimi taú, ne ʻikai toe ngāue e ngaahi siasí ia. Kuo maumau lahi honau ngaahi falelotú. Naʻa mau loto ke fakaleleiʻi mo palasitaaʻi e ngaahi falelotú ni ʻi homau taimi ʻataá kae toe lava ke fai ki ai ha lotu.

“… [Ne mau maʻu e kau faifekau naʻe ʻikai ke nau lava ʻo ngāue he lolotonga ʻo e taú pea mau fakalotolahiʻi kinautolu ke nau foki ki honau ngaahi tuʻunga malangá. Ne mau maʻu ha ngaahi aʻusia fakaʻofoʻofa mo e kakaí ni ʻi heʻenau toe maʻu e tauʻatāina ke moʻuiʻaki ʻenau ngaahi tui aka-Kalisitiané.

“He ʻikai toe ngalo ʻiate au ha meʻa ʻi he ʻamanaki ke mau mavahe mei Nakasaki ke foki ki ʻapí. ʻI heʻemau heka ko ia ki he lēlue te ne ʻave kimautolu ki homau vaka ke foki ki ʻapí, naʻe fakamataliliʻi kimautolu ʻe ha kau sōtia tokolahi kehe. Naʻa nau ʻi ai mo honau ngaahi kaumeʻa fefiné pea ne nau fakamāvae mo kinautolu. Ne nau kataʻi kimautolu mo pehē ne ʻikai ke mau maʻu e fiefia ʻo Siapaní. Kuo mau maumauʻi tokua homau taimí ʻi he ngāué mo e palasitaaʻi ʻo e ngaahi holisí.]

“ʻI he fakalalahi ʻenau taukaé, ne fakafokifā ʻa e ʻasi mai mei he foʻi māʻolunga ofi ki he tauʻanga lēlué ha kau Kalisitiane Siapani ʻe toko 200 mei he ngaahi ʻapisiasi ne mau monomonó, ʻo hivaʻi ʻa e ʻLaka Atu, ʻE Kāinga ki he Taú. ʻNaʻa nau haʻu mo e ngaahi meʻaʻofa lahi. Pea nau tuʻu laine he halanga lēlué, pea ʻi he kamata ke lele ʻa e lēlué, naʻa mau ala atu ki honau nimá. Naʻe ʻikai ha lea; ne fuʻu ongo mālohi moʻoni ia kiate kimautolu. Naʻe hounga kiate kimautolu ʻa e lava ke mau fai ha kiʻi tokoni ʻi hono toe fokotuʻu e lotu faka-Kalisitiané ʻi he puleʻangá ni hili e taú.”5

Kātaki ʻo fakakaukauloto pea ngāue leva ke fili e founga te ke fakaʻaongaʻi ki ai ho taimí. Hangē ko ia ʻokú ke lava ʻo fakatokangaʻi ʻi he sīpinga ʻa ʻEletā Peulí, ʻoku ʻikai ko ʻeku ʻuhingá ke ke fakahāhā takai hoʻo tui fakalotú pe fakangalingali ʻokú ke faivelenga. ʻE lava ʻo fakamā ia kiate koe mo e Siasí. Ko ʻeku ʻuhinga ʻeni ke ke hoko ko e taha ʻoku totonu ke ke aʻusiá.

Fokotuʻu ha Ngaahi Taumuʻa Lelei

Ko e ʻeku faleʻi hono tolú ʻoku fekauʻaki ia mo ha ngaahi taumuʻa ʻe niʻihi ʻoku totonu ke ke fakakaukauʻi. ʻI he meimei taimi tatau naʻe ʻi Siapani ai ʻa ʻEletā Peuli mo e kau sōtiá, ne ngāue ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá ia ʻi Siapani he laulāpuná ʻi he ʻosi ʻa e Tau Lahi ʻa Māmani Hono II.

Naʻá ku kaungā fononga mo Palesiteni Peeka mo ha niʻihi kehe ki Siapani he 2004. Naʻá ne maʻu ha faingamālie ke toe muimuiʻi ai hono halá mo fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi aʻusia mo e ngaahi fili naʻá ne fai he taimi ko iá. Kuó ne fakangofua au ke u vahevahe ha niʻihi ʻo ʻene ngaahi fakakaukaú mo e ongo naʻá ne maʻú.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Peeka ha ngaahi aʻusia ne hoko ʻi ha motu he matāfanga ʻo ʻOkinauá. ʻOkú ne lau ʻeni ko e tumutumu ʻo ʻene ʻi he maomaonganoá. Ne fakamālohia ʻene tui ki he ngaahi akonaki ʻo e ongoongoleleí ʻe heʻene teuteu fakafoʻituituí mo feʻiloaki mo e kau mēmipa kehé. Ko e meʻa naʻe ʻikai ke ne maʻú ko ha fakapapauʻi—ko ha ʻilo pau ʻo e meʻa kuó ne ʻosi ongoʻi naʻe moʻoní.

Ne fakamatalaʻi ʻe he taha fai-piokālafi ʻo Palesiteni Pēká ʻa e meʻa naʻe hokó: “[Fehangahangai mo e nonga ʻo e fakafiemālie naʻe feinga ki aí, naʻá ne fetaulaki mo e haʻahaʻa fakalilifu ʻo hono tauʻi e tonuhiá. ʻI heʻene feinga ke maʻu ha nonga mo ha taimi ke fakakaukaú, naʻe kaka ai ʻi ha ʻaho ʻe taha, ki ha foʻi tafungofunga māʻolunga hake mei he tahí. Naʻá ne ʻilo ai ha toetoenga ʻo ha fale ʻo ha taha ngoue, naʻe ʻi he tafaʻakí pē ha ngoue kumala naʻe vaoa. Naʻá ne fakatokangaʻi ʻi he lotolotonga ʻo e ngoue kuo maté ha sino pekia ʻo ha faʻē mo haʻane fānau ʻe toko ua naʻe fakapoongi. Naʻe hanga ʻe he meʻa naʻá ne mamata ki aí ʻo fakafonu ia ʻaki ha loto mamahi lahi, tuifio mo ha ngaahi ongo ʻo e ʻofa ki hono fāmilí pea mo e fāmili kotoa pē].”6

Naʻe toki hū ai ki ha loki ʻi lolofonua, ʻo ne fakakaukau, fakalaulauloto, pea mo lotu. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Peeka, ʻi heʻene vakai atu ki he meʻa ko ʻeni ne hokó, ko ha meʻa ia te u ui ko ha fakamahino fakalaumālie. Naʻá ne ongoʻi naʻe ueʻi ia ki he meʻa ʻoku totonu ke ne fai heʻene moʻuí. Naʻe ʻikai foki haʻane lavelaveʻiloa ʻe ui ia ki he uiuiʻi māʻolunga mo toputapu ʻokú ne maʻu he taimi ní. Ko ʻene vīsoné ke hoko ko ha faiako, ʻo fakamamafaʻi e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí. Naʻá ne fakapapau ai hono lotó ʻe moʻui angatonu.

Naʻe hoko mai kiate ia ʻi ha founga mafatukituki kuo pau ke ne kumi hano uaifi angatonu pea te na ohi hake fakataha ha fāmili tokolahi. Naʻe fakatokangaʻi ʻe he sōtia kei talavoú ni ʻe hanga ʻe heʻene ngāue maʻuʻanga moʻui te ne filí ʻo ʻomai ha kihiʻi meʻa siʻi pea ʻe fie maʻu hono hoa ʻofeiná ke tatau pē mo ia ʻene ngaahi meʻa ʻoku fakamuʻomuʻá mo loto fiemālie ke moʻui taʻe-kau ai ha ngaahi meʻa fakamāmani ʻe niʻihi. Naʻe hoko, pea ʻoku hoko ʻa Sisitā Toona Peeka ko e hoa haohaoa kia Palesiteni Peeka. Naʻe ʻikai ke teitei lahi haʻana paʻanga hulu, ka naʻe ʻikai ke na ongoʻi ne na masiva ʻi ha faʻahinga founga. Naʻá na ohi hake ha fānau ʻe toko 10, peá na feilaulau. ʻOku ʻi ai hona makapuna ʻe toko 60 mo e makapuna ua ʻe 80 tupu.

ʻOku ou fakamatala atu e fakamatala moʻoni ko ʻení koeʻuhí he ʻoku fuʻu lahi ʻetau fakavaʻe ʻetau ngaahi taumuʻá ʻi he meʻa ʻoku fakamahuʻingaʻi ʻe he māmaní. ʻOku matuʻaki faingofua ʻetau ngaahi ʻelemēniti mahuʻingá ki he kau mēmipa kuo ʻosi maʻu honau ngaahi ouau fakamoʻuí. Anga māʻoniʻoni. Faʻu ha fāmili. Kumi ha founga taau ke tokonaki ai maʻanautolu. Ngāue ʻo hangē ko hono ui koé. Teuteu ke feʻiloaki mo e ʻOtuá.

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí “ko e moʻui ʻa e tangatá ʻoku ʻikai ʻi he lahi ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ne maʻú” (Luke 12:15).

Langa Homou Fonuá mo e Koló

Makehe mei he ngaahi ʻulungaanga fakafoʻituituí, ngaahi tuʻunga leleí, mo e ngaahi filí, kapau ʻoku fie maʻu ke mou hoko ko e toʻu tangata ʻoku fie maʻu ke mou aʻusiá, te mou langa homou fonua mo e kolo ʻoku mou nofo aí. ʻE fie maʻu homou toʻu tangatá ke mou maluʻi ʻa e angamāʻoniʻoní mo e tauʻatāina fakalotú. ʻOku ʻikai ngata pē ʻi he mahuʻinga ʻo e tukufakaholo Faka-Siu mo Faka-Kalisitiane ʻoku tau maʻú ka ʻoku toe fie maʻu ia ki he palani ʻa ʻetau Tamai Hēvaní. ʻOku fie maʻu ke tau fakatolonga ia ki he ngaahi toʻu tangata ʻi he kahaʻú. ʻOku fie maʻu ke tau fetākinima mo e kakai leleí, kau ai mo kinautolu ʻi he ngaahi tui fakalotu kotoa pē—pea tautautefito kiate kinautolu ʻoku ongoʻi haʻisia ki he ʻOtuá ʻi honau ʻulungāngá. Ko e kakai ʻeni ʻe mahino kiate kinautolu ʻa e faleʻi “ko e hā pē ho fatongiá, fai ia ki he lelei tahá.” ʻE hanga ʻe hano fakaleleiʻi lelei ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻo e tui fakalotu Faka-Siú mo Faka-Kalisitiané mo e tauʻatāina fakalotú, ʻo fakaʻilongaʻi homou toʻu tangatá ko e toʻu tangata maʻongoʻonga taha ʻoku fie maʻú.

ʻI he ngaahi faingataʻa ʻoku hoko ʻi māmani he ʻaho ní, ʻoku mātuʻaki hohaʻa ai ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ke mou kau fakalelei ʻi he ngaahi meʻa fakapolitikale ʻi he fonua ʻoku mou nofo aí. ʻOku ʻikai kau ʻa e Siasí ki ha faʻahi ʻi he ngaahi feʻauʻauhi fakapolitikalé pea ʻoku ʻikai ke ne poupouʻi ha kau kanititeiti pe ngaahi faʻahi. Neongo ia, ʻoku tau ʻamanaki, ʻe kau kakato hotau kāingalotú ʻi he poupouʻi ʻo e kau kanititeiti mo e ngaahi faʻahi ʻoku nau filí ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni te ne maluʻi ʻa e pule leleí. ʻOku mahino pē ʻetau tokāteliné: ʻoku totonu ke kumi kiate kinautolu ʻoku, “angatonu… mo anga fakapotopotó” (T&F 98:10).

ʻOku mau falala lahi atu kiate kimoutolu.ʻOku tui moʻoni e kau taki ʻo e Siasí te mou lava ʻo langa ʻa e puleʻangá ʻo laka ange ʻi ha toe toʻu tangata ki muʻa. ʻOku ʻikai ngata pē ʻi hoʻomou maʻu ʻemau ʻofá mo ʻemau falalá kae pehē foki mo ʻemau ngaahi lotú mo ʻemau ngaahi tāpuakí. ʻOku mau ʻilo ko e ikuna homou toʻu tangatá ʻoku matuʻaki mahuʻinga ia ki he hokohoko atu hono fokotuʻu ʻo e Siasí pea mo e tupulaki ʻo e puleʻangá. ʻOku mau fakatauange te mou fakahoko lelei hoʻomou fatongiá pea fakaʻehiʻehi mei he tui ha fakapulí, ngāue fakatatau mo homou tuʻunga totonú, fokotuʻu ha ngaahi taumuʻa taau, pea langa hake homou fonuá mo homou koló.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. David O. McKay, ʻi he Francis M. Gibbons, David O. McKay: Apostle to the World, Prophet of God (1986), 45.

  2. Vakai, Mark L. Staker, “Remembering Hiram, Ohio,” Ensign, Oct. 2002, 32, 35.

  3. Vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 27.

  4. “Tauhi ʻa e Moʻoní,” Ngaahi Himí, fika 157.

  5. L. Tom Perry, ʻi he “Joy—for Us and Others—Comes by Following the Savior,” http://lds.org/prophets-and-apostles/what-are-prophets-testimonies?lang=eng.

  6. Lucile C. Tate, Boyd K. Packer: A Watchman on the Tower (1995), 58–59.

Tā ʻo ʻEletā Quentin L. Cook naʻe fai ʻe Craig Dimond; ngaahi taá naʻe fai ʻe Scott Davis

Naʻe fakahoko lelei ʻe ʻEletā L. Tomu Peuli hono fatongiá lolotonga ʻene ʻi Siapaní.

Tā ʻo ʻEletā L. Tom Perry © IRI

Kuo tāpuekina ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka ʻi heʻene fokotuʻu e ngaahi taumuʻa māʻoniʻoní.

Tā ʻo Palesiteni Poiti K. Pēká, ʻoua ʻe hiki hano tatau