2017
Ngaahi ʻUhinga ʻe 7 ʻOku Tau Manavahē Ai ʻi he Fakatomalá: Mo e ʻUhinga Ke ʻOua Te Tau Manavahē Aí
March 2017


Ngaahi ʻUHINGA ʻe 7 ʻOku Tau Manavahē Ai ʻi he Fakatomalá.

Mo e ʻUhinga KE ʻOUA TE Tau Manavahē Aí

ʻOku tau faʻa manavahē ke fakatomala. Ka ʻe lava pē ke tau lototoʻa koeʻuhí ko e moʻoní.

ʻĪmisi
Young man looking sad

ʻOku tau ʻiloʻi kotoa pē ʻoku fie maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ʻa e fakatomalá (vakai, Loma 3:23). ʻOku tau ʻiloʻi ʻoku fie maʻu ke tau fakatomala kae lava ke tau maʻu ʻa e fiefia moʻoní ʻi he mālohi ʻo e feilaulau fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí (vakai, ʻAlamā 36:24). ʻOku tau toe ʻiloʻi foki ʻoku ʻikai ko ha fakakaukau lelei ʻa hono fakatoloi ʻo e fakatomalá (vakai, ʻAlamā 34:32–34). Ka ko e tokolahi ʻiate kitautolu ʻoku tau kei fai pē e meʻa ko iá. Ko e hā hono ʻuhingá? ʻOku tau poto ange, ʻikai ko ia?

Ko e tali ki aí ko e manavaheé. ʻE tatau ai pē pe kuo tau fakahoko ha angahala lahi ʻo fie maʻu ai ke tau vetehia ki he pīsopé pe ʻoku ʻi ai haʻatau ngaahi tōʻonga, fakakaukau, pe ʻulungaanga iiki ʻokú ne taʻofi kitautolu mei heʻetau mateakiʻi ʻa e ongoongolelei ʻo e ʻEikí mo hono ngaahi tuʻunga ʻulungāngá, ʻe lava ʻe he manavaheé ʻo taʻofi kitautolu mei haʻatau fai ha meʻa ke liliu ai ʻetau moʻuí.

Ko e ngaahi manavahē ʻeni ʻe fitu ʻe lava ke tau fakatoloi ai e fakatomalá, kae pehē ki he ngaahi fakakaukau mo e akonaki te ne tokonia ke tau lototoʻa ʻo fai e meʻa te ne ʻomi kiate kitautolu ʻa e melinó mo e fiefiá.

1. Manavahē ʻi he Fakamāʻiá

Kapau te u tala ki heʻeku pīsopé ʻa e meʻa kuó u faí, ʻe loto-mamahi—pea te u fakamāʻia. Fēfē kapau ʻe pau ke u tala ki heʻeku ongomātuʻá? Fēfē ʻo ka ʻilo ʻe he niʻihi kehé?

ʻOku ʻi ai e ngaahi meʻa ʻoku toe kovi ange ia ʻi he ongoʻi maá, hangē ko e mafasia ʻa e laumālié koeʻuhí ko e angahala ʻoku teʻeki fakatomalaʻí mo e mole atu ʻa e takaua ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e ongoʻi mā te ke maʻu ʻi hoʻo vetehia ki he pīsopé ʻe lau mōmeniti siʻi pē pea matafi atu ia kae lōmekina koe ʻaki ʻa e nonga mo e fiefia. ʻE lava ʻe ha taha pē kuo vetehia ki he pīsopé ʻo fakamoʻoni ki heni.

2. Manavahē ʻi he Ngaahi Nunuʻá

Kapau te u tala ki he pīsopé ʻeku ngaahi angahalá, mahalo naʻa ʻi ai ha ngaahi nunuʻa—taʻekai sākalamēniti, taʻekau ʻi hono tāpuakiʻi pe tufaki ʻo e sākalamēnití, tōmui ʻi he taimi hū ʻo ngāue fakafaifekaú. Te ne uesia lahi ʻeku moʻuí.

Manatu ʻoku mahuʻinga lahi ange ʻa e ngaahi nunuʻa lelei ʻo e fakatomalá ʻi he meʻa ʻoku fakangalingali ko e nunuʻa koví. Tokanga tāfataha ki he ngaahi meʻa lelei kuo talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻoku vetehia pea fakatomalá.

3. Manavahē ʻi he Feingá

ʻOku ngali faingataʻa e ngaahi liliu ʻe fie maʻu ke u fakahokó. ʻE ngali fuʻu fuoloa foki.

ʻIlonga ha meʻa ʻoku mahuʻinga kuo pau ke fai e feinga ki ai. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi meʻa mahuʻinga taha te tau ala fakakaukau ki aí ko e fakamolemolé, melinó, mo e tupulaki fakalaumālié.

4. Manavahē ʻi he Uesia Hoto Ongoongó

ʻOku ou kau ʻi he “tamaiki angaleleí.” Kapau te u tala ʻeku fehalākí, ko ʻene ʻosí ia—he ʻikai ke u toe hoko ko ha “tokotaha lelei”. Te u hoko leva ko e hā? Te u hoko leva ko hai? ʻE sai ange ke u feinga ke fakangaloʻi pē peá u hoko atu ʻo hangē pē naʻe ʻikai ha meʻa ʻe hokó.

Kuo pau ke tau fakahā ʻi he loto fakatōkilalo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻa ʻetau angahalá koeʻuhí ke Ne “liliu ʻa e ngaahi meʻa vaivaí ko e mālohi” maʻatautolu (ʻEta 12:27). Pea ko hoʻo ʻīmisi ʻoku totonu ke ke feinga ki aí ko e ʻīmisi ko ia ʻoku maʻu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi moʻoú: ko ha fānau ʻa e ʻOtuá, neongo hoʻo taʻehaohaoá, ka ʻi Heʻena tokoní ʻoku ʻi ai hoʻo tuʻunga taʻefakangatangata mo fakalangi.

5. Manavahē ʻi he Liliu ʻo e Anga Fakafoʻituituí

Kapau te u tulitāupau ki he ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e Siasí, te u tukuange ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ne tala ki he kakaí ko au iá, hangē ko e ngaahi meʻa ʻoku ou saiʻia taha ai ʻi he heleʻuhilá, ngaahi fakaʻaliʻali ʻi he TV, mūsiká, mo ʻeku tōʻonga teuteú. Te u tatau pē mo e kau Māmonga kehé. ʻE sai ange ke u peheni pē ʻo ʻikai ha liliu.

Te ke lava ke maʻu e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo moʻuí ʻo fakafou ʻi he fakatomalá. Pea ʻi he Laumālié, te ke lava ai ʻo ʻilo ha tuʻunga fakafoʻituitui ʻoku ʻuhinga angé, moʻoni angé, mo lelei angé. ʻE makatuʻunga ia pe ko hai te ke lava ʻo hoko ki aí ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá kae ʻikai ko ha meʻa ʻoku makatuʻunga ʻi he ifó, manakó, tōʻonga angamahení, mo e tuʻunga makehé.

6. Manavahē ʻi he Taʻemalavá

Kuo tā tuʻolahi ʻeku feinga ke liliú kae kei fai pē fehālaaki tatau. Mahalo kuo ʻosi hoku faingamālié. Mahalo he ʻikai pē te u toe liliu au. Kapau te u toe feinga tuʻo taha pē pea tō, ʻikai ko hono ngatá ia?

ʻOku ʻikai faingofua ʻa e fakatomalá. ʻOku ʻikai totonu ia ke pehē. Ka ko hoʻo hala ia ki he fiefiá, ko ia ʻoua te ke foʻi. ʻOku ʻikai ha fakangatangata ki he fakatomala moʻoní (vakai, Mōsaia 26:30). Naʻe foaki ʻe he ʻAlo ʻo e ʻOtuá ʻEne moʻuí ko ha feilaulau taʻefakangatangata mo taʻengata ke huhuʻi ʻetau ngaahi angahalá kae lava ke fakamolemoleʻi kitautolu ʻo ka tau ka maʻu ʻa e tuí pea fakatomala (vakai, ʻAlamā 34:9–16). Naʻá ke fanongo ki ai? Taʻefakangatangata mo taʻengata. ʻOku teʻeki ai ke ke aʻu ki he ngataʻanga ʻo ʻEne Fakaleleí, he koeʻuhí ʻoku ʻikai pē hano ngataʻanga. Feinga pē.

Fēfē kapau ʻoku ou lava moʻoni ke liliu ʻeku moʻuí? Mahalo ʻe lahi ange leva e meʻa ʻoku totonu ke u faí. Mahalo ʻoku sai ange ʻeku fehālaaki pē mo fakafiefiemālié koeʻuhí ke ʻoua naʻa ʻomi ha fatongia ke u fuesia.

ʻE lava ke hoko ʻa e fakapikopikó pe taʻemanongá ke ne fakatupu ʻa e ilifia ki he ʻamanaki māʻolungá pe fatongia lahi angé. Ka ʻoku palani ʻa e Tamai Hēvaní ki he tupulakí mo e fakalakalaka ki muʻá. Naʻá ke tali ʻa e palani ko iá ʻi he maama fakalaumālié; tali lelei ia ʻaki hoʻo faivelengá pea maʻu ʻa e tuí. Feinga ke ke ʻiloʻi ʻa e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní kiate koé mo e tōʻonga moʻui ʻokú Ne finangalo maʻaú. Kapau te ke lava ʻo sio ki hoʻo tuʻunga moʻui te ke malava ʻo aʻusiá, ʻe faingataʻa kiate koe ke ke tui ki ai. ʻOku ʻi ho ʻaofinimá ia ka ʻi he tokoni ʻa e Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí.