Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
6–10 Suné. Mātiu 26; Maʻake 14; Luke 22; Sione 18: ‘Kae ʻOua Naʻa Faʻiteliha Pē Au, Ka Ko Koe Pē’


“6–10 Suné. Mātiu 26; Maʻake 14; Luke 22; Sione 18: ‘Kae ʻOua Naʻa Faʻiteliha Pē Au, Ka Ko Koe Pē’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻoú 2019 (2019)

“6–10 Sune. Mātiu 26; Maʻake 14; Luke 22; Sione 18,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2019

ʻĪmisi
Last Supper

Pea Kuo Poʻuli, tā fakatātaaʻi ʻe Benjamin McPherson

10–16 Sune

Mātiu 26; Maʻake 14; Luke 22; Sione 18

“Kae ʻOua Naʻa Faʻiteliha Pē Au, Ka Ko Koe Pē”

Lau ʻa e Mātiu 26; Maʻake 14; Luke 22; mo e Sione 18, pea fakalaulauloto ki he ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ʻoku haʻu ki hoʻo fakakaukaú. Ko e hā e ngaahi pōpoaki ʻoku fie maʻu ke ako ʻe he kau mēmipa hoʻo kalasí?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe ha meʻa ne nau ako ʻi he uiké ni naʻe tokoni ke ʻuhingamālie ange ai kiate kinautolu e sākalamēnití. Ko e hā naʻa nau faí pea nae liliu fēfē ai ʻenau aʻusia ʻi hono maʻu e sākalamēnití?

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Mātiu 26:26–29; Luke 22:19–20

Ko e sākalamēnití ko ha faingamālie ia ke nau manatuʻi maʻu pē e Fakamoʻuí.

  • Ko e hā naʻe fokotuʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e sākalamēnití? Ko e hā ʻoku tau maʻu fakauike ai ʻa e sākalamēnití? Ko e hā ha ngaahi tali ʻe ala maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he Mātiu 26:26–29; Luke 22:7–20; Tokātekine mo e Ngaahi Fuakava 20:75–79; mo e Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí, 177–78? Hangē ko ʻení, ʻoku akoʻi mai ʻe he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí ʻoku fakamanatu ʻe he sākalamēnití e fakalelei ʻa Kalaisí, ʻa ia naʻe fakakakato ai e fono ʻa Mōsesé. ʻE lava foki ke ke lau ki he kalasí e lotu ʻo e sākalamēnití, pea kole ange ki he kalasí ke nau kumi e ngaahi fuakava ʻoku tau fai ko ha konga ʻo e ouaú. Te tau tokoni fēfē ki ha taha kehe ke mahino kiate ia e ʻuhinga ʻo e ngaahi tukupā ko ʻení? ʻOku totonu ke liliu fēfē ʻe heʻetau maʻu e sākalamēnití e ngaahi fili ʻoku tau fai ʻi he toenga ʻo e uiké.

    ʻĪmisi
    young woman taking sacrament

    ʻI he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e sākalamēnití, ʻoku tau fakafoʻou ʻetau ngaahi fuakavá.

  • ʻE ngali lelei ange ke fevahevaheʻaki ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻenau ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e founga ke nau manatuʻi ai e Fakamoʻuí lolotonga e sākalamēnití pea ʻi he toenga ʻo e uiké (vakai, TF 6:36–37). Te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe e meʻa ʻoku tokoni kiate kinautolu mo honau ngaahi fāmilí ke nau manatuʻi e Fakamoʻuí mo tauhi ʻenau ngaahi fuakavá. Ko e hā ha ngaahi veesi mei he laukonga ʻo e uike ní ʻokú ne fakaloloto ʻetau fakaʻapaʻapa ki he sākalamēnití? Ki ha ngaahi fakakaukau kehe fekauʻaki mo e founga ke manatuʻi ai e Fakamoʻuí, vakai ki he lea ʻa Gerrit W. Gong, “Manatuʻi Maʻu Pē Ia,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 108–11.

  • ʻE lava ke hoko e fealēleaʻaki ko ʻení ko ha faingamālie lelei ke mou vakai mo e kalasí ki he fakataipe ʻo e sākalamēnití. ʻOku tokoni fēfē mai e ngaahi fakataipe ko ʻení ke nofotaha ʻetau tokangá ʻi he Fakamoʻuí lolotonga e ouaú? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi fakataipe ko ʻení fekauʻaki mo Ia mo hotau vā fetuʻutaki mo Iá.

  • ʻI he fakaʻosinga ʻo hoʻomou fealēleaʻaki fekauʻaki mo e sākalamēnití, ʻe lava ke ke tuku ange ha ngaahi miniti siʻi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí, ke nau fakalaulauloto mo tohi e meʻa naʻe ueʻi fakalaumālie kinautolu ke nau fai ke teuteu ki he sākalamēniti ʻo e uike kahaʻú. Ke tānaki atu ki he laumālie ʻo e aʻusia ko ʻení, ʻe lava ke tā ha himi sākalamēniti lolotonga e fakalaulauloto ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí.

Mātiu 26:36–46

ʻOku tau hangē ko Kalaisí ʻi he taimi ʻoku tau fili ai ke fakavaivai ki he finangalo ʻo e Tamaí.

  • ʻE lava ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí e sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene fakavaivai ki he finangalo ʻo e Tamaí ʻi he taimi ʻoku fie maʻu ai ke nau fai e meʻa tatau. Ke kamataʻi ha fealēleaʻakí, te ke lava ʻo fakaafeʻi e mēmipa takitaha ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha taimi ne nau fakavaivai ai ki ha meʻa ne nau ʻilo ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke nau faí. Ko e hā naʻá ne fakaʻaiʻai kinautolu ke fai e ngaahi meʻa ko iá? Fakaafeʻi e kalasí ke nau lau e Mātiu 26:36–42 pea fakalaulauloto ki he ʻuhinga naʻe loto fiemālie ai e Fakamoʻuí ke fakavaivai ki he finangalo ʻo ʻEne Tamaí. ʻE tāpuekina fēfē nai kitautolu ʻe heʻetau fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá?

  • Ke kumi e tefitoʻi moʻoni ʻo e fakavaivai ki he ʻOtuá, te ke lava ʻo kole ki ha vaeua ʻo e kalasí ke nau lau e Mōsaia 3:19 pea lau ʻe he vaeua ʻe tahá ʻa e 3 Nīfai 9:20. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e fakavaivai ki he ʻOtuá? ‘Oku anga fefē ʻetau fakavaivaí? ʻE lava ke fakakaukauloto e kau mēmipa ʻo e kalasí ki he founga te nau lava ai ʻo fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he uike ka hoko maí. ʻE lava ke tānaki atu mo e lea ʻa ʻEletā Neal A. Maxwell ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ki hoʻomou fealēleaʻakí.

Mātiu 26:20–22, 31–35

Kuo pau ke tau sivisiviʻi ʻetau moʻuí ke fakapapauʻi e founga ke tau fakaʻaongaʻi ai e ngaahi folofola ʻa e ʻEikí.

  • ʻOku tau fanongo ki ha ngaahi lēsoni lahi ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻetau moʻuí, kae taimi ʻe niʻihi ʻoku tau faʻa pehē ʻoku ʻaonga lahi e ngaahi lēsoni ia ko iá ki he kakai kehé. ʻE lava ke tokoni ʻetau aleaʻi e Mātiu 26, ke tau ikunaʻi e fakahehema ko ʻení. Ke kamataʻi ha fepōtalanoaʻakí, te ke lava ʻo vahevahe e kalasí ki ha ngaahi hoa pea kole ki ha tokotaha ʻi he hoa kotoa pē ke nau lau e Mātiu 26:20–22 kae lau ʻe he niʻihi kehé e veesi 31–35. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakafehoanaki e ngaahi tali ʻa e kau ākongá ʻi he ongo talanoa ko ʻení. Ko e hā ha ngaahi lēsoni te tau lava ʻo ako mei he founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he kau ākongá e ngaahi folofola ʻa e Fakamoʻuí? Ke ako lahi angé, vakai ki he fakamoʻoni ʻa Palesiteni Dieter F. Uchtdorf ki he Mātiu 26:21–22, ʻi heʻene pōpoaki “ʻEiki, Ko Au Ia?” (Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 56–59).

Mātiu 26:36–46

Naʻe fakahoko ʻe he Fakamoʻuí ha Fakalelei taʻe-fakangatangata maʻatautolu.

  • ʻE lava ke ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe e ngaahi fakakaukau ne nau maʻu fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻi heʻenau ako fakatāutahá pe fakafāmilí.

  • ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Mātiu 26 e meʻa naʻe hoko ʻi Ketisemaní, ka ʻoku mahino nai ki he kau mēmipa ʻo e kalasí hono mahuʻinga ʻi heʻenau moʻuí? Ke tokoni kiate kinautolú, ʻe lava ke ke hiki ʻi he palakipoé ha ngaahi fehuʻi Ko e hā naʻe hoko ʻi Ketisemaní? mo e Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ia kiate aú? ʻE lava ke ngāue fakafoʻituitui e kau mēmipa ʻo e kalasí pe ʻi ha ngaahi kulupu iiki ke kumi e ngaahi tali ʻi he Mātiu 26:36–46; ʻAlamā 7:11–13; mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16–19. Te nau lava foki ʻo kumi e ngaahi tali ʻi he pōpoaki ʻa ʻEletā C. Sikoti Kulou “Ko e Mana ʻo e Fakaleleí” (Ensign pe Liahona, Mē 2011, 108–10).

  • ʻI he Tohi ʻa Molomoná, ʻoku ui ʻe Sēkope e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ko “ha fakalelei taʻe-fakangatangata” (2 Nīfai 9:7). Ke tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasí hono ʻuhingá, te ke lava ʻo vahevahe e ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” pea kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lisi e ngaahi founga ʻe lava ke taʻe-fakangatangata ai e ngaahi feilaulau ʻa e Fakamoʻuí. Te nau lava foki ʻo lau e ngaahi potufolofola ko ʻení pea tānaki ki heʻenau lisí: Hepelū 10:10; ʻAlamā 34:10–14; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:24; mo e Mōsese 1:33. Te tau lava fēfē ʻo fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ʻi he meʻa kuo fai ʻe he Fakamoʻuí maʻatautolú?

ʻĪmisi
learning icon

Poupouʻi ʻa e Ako ʻi ʻApí

Ke ueʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke hoko atu ʻenau laukongá, ʻe lava ke ke ʻeke ange pe ʻoku nau ʻilo e ngaahi meʻa e fitu naʻe folofola ʻaki ʻe Sīsū lolotonga ʻEne ʻi he kolosí. Talaange ʻe lava ke nau maʻu e ngaahi meʻa naʻe folofola ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻi heʻenau lau e Mātiu 27; Maʻake 15; Luke 23; mo e Sione 19.

ʻĪmisi
resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Mātiu 26; Maʻake 14; Luke 22; Sione 18

Ngaahi vitiō ʻo e Tohi Tapú (LDS.org).

“Ko e ʻOhomohe Fakaʻosí,” Ko e Mamahi ʻa e Fakamoʻuí ʻi Ketisemaní”

Ko ʻEtau Fakavaivai ki he Tamaí.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Neal A. Maxwell ʻo pehē: “ʻI hoʻomou fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá, ʻoku mou foaki ai kiate Ia ʻa e meʻa pē ko ia ʻe taha te mou malava ke foaki kiate Iá, ʻa ia ʻoku ʻamoutolu ke foakí. ʻOua te mou faʻa tatali fuoloa ke maʻu ʻa e ʻōlitá pe ke kamata hono tuku ki ai e meʻaʻofa ʻoku mou loto ki aí!” “Remember How Merciful the Lord Hath Been,”Ensign pe Liahona, May 2004,  46).

Ko e Fakalelei taʻe-fakangatangatá.

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Russell M. Nelson ʻo pehē:

“Ko e Fakalelei ʻa [Sīsū Kalaisí] ʻoku taʻe-fakangatangata—ʻo ʻikai hano ngataʻanga. ʻOku ʻikai foki hano ngataʻanga he ʻe fakahaofi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá kotoa mei he faʻa-maté. Naʻe taʻe fakangatangata ia ʻi he ngaahi tuʻunga ʻo ʻene mamahi lahí. Naʻe taʻe fakangatangata hono taimí, he naʻá ne fakangata ʻa hono feilaulauʻaki ʻa e fanga manú. Naʻe toe taʻe-fakangatangta ia ʻi hono lahí—he naʻe pau ke fai tā tuʻo taha. Pea naʻe ʻikai ngata ʻa ʻene aʻu atu ʻa e ʻaloʻofa ʻo e Fakaleleí ki ha niʻihi tokolahi pē, ka ki he ngaahi māmani foki naʻá Ne ngaohí. Naʻe ope atu ia ʻo ʻikai malava ʻe ha meʻafua fakaetangata ke fakafuofuaʻi pe ma-aʻusia ʻe he ʻatamai ʻo e tangatá.

“Ko Sīsū toko taha pē te Ne lava ʻo foaki ha faʻahinga fakalelei pehē, talu mei hono ʻaloʻi Ia ʻe ha faʻē matelie mo ha Tamai taʻe-faʻa-mate. Koeʻuhí ko e ʻaloʻi makehe ko iá, ko Sīsuú ko ha Tokotaha taʻe-fakangatangata” (“The Atonement,” Ensign, Nov. 1996, 35).

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Hiipa J. Kalānite ʻo pehē: “Naʻe ʻikai ngata pē he hāʻele mai ʻa Sīsū ko ha meʻaʻofa fakamāmani lahí, naʻá Ne hāʻele mai ko ha foaki fakafoʻituitui. … Naʻá Ne pekia ʻi Kalevale maʻatautolu kotoa pea ʻe hokohoko atu hono fakamoʻui ʻe Hono taʻataʻá kitautolú. ʻO ʻikai fakafonua, fakakolo pe fakakulupu, kae fakafoʻituitui” (“A Marvelous Growth,” Juvenile Instructor, Dec. 1929, 697).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Vakai ʻi he fofonga ʻo e ʻOtuá Feinga ke ke vakai ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí ʻo hangē ko e vakai ʻa e ʻOtuá kiate kinautolú, pea ʻe fakahā atu ʻe he Laumālié honau mahuʻingá mo e ivi fakalangí. ʻI hoʻo fai ʻení, ʻe fakahinohinoʻi koe ʻi hoʻo feinga ke tokoniʻi kinautolú (vakai, Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí, 6).