Mga Pagtulon-an sa mga Presidente
Kapitulo 23: Si Propeta Joseph Smith


Kapitulo 23

Si Propeta Joseph Smith

“Ako nahibalo nga si Joseph Smith usa ka matinuoron nga tawo, usa ka tawo sa kamatuoran, dungog ug pagkamaunungon, andam sa pagsakripisyo sa tanang butang nga iyang gipanag-iya, bisan kinabuhi pa, isip usa ka pagpamatuod ngadto sa kalangitan ug sa kalibutan nga siya mipamatuod ngadto sa tawhanong pamilya.

Gikan sa Kinabuhi ni Lorenzo Snow

“Tingali adunay diyutay lamang nga mga tawo karon nga buhi kinsa nakaila og maayo ni Joseph Smith ang Propeta kay kanako,” miingon si Presidente Lorenzo Snow kaniadtong 1900. Kasagaran ako uban niya. Gibisitahan ko siya diha sa iyang pamilya, mikaon uban kaniya, nakig-uban kaniya sa lainlaing mga higayon, ug dihay pribado nga mga interbyu gikan kaniya sa pagpakitambag.”1

Agi og dugang niining pribado nga mga pakigsinultihanay, nasaksihan ni Lorenzo Snow si Joseph Smith diha sa publiko—sa iyang pagpangalagad isip higala sa mga Santos ug isip ang Propeta sa Pagpahiuli. Miistorya siya kabahin sa usa ka miting nga gitambungan ni Joseph Smith sa wala pa mahuman ang gitukod nga Templo sa Nauvoo. Ang propeta miadto sa tinduganan, giubanan sa usa ka ministro sa lain nga relihiyon. Ang ministro “hilabihan ka hilum. Kon may bisan unsa nga gipamulong nga naghimo og kasadya o kataw-anan diha sa mga tawo, [siya] mipabiling hilum kaayo, dili gyud gani mopakita og labing gamay nga kausaban sa panagway.” Sa kalahi, si Joseph Smith “maayo kaayo og pagbati nianang buntaga” ug mihimo og komentaryo nga “nakapakatawa sa mga tawo” sa wala pa misugod ang miting. “Human sa pagbukas sa miting,” si Lorenzo misulat, “Si Presidente Smith mibarug, ug wala pa gayud ako makadungog kaniya nga namulong nga hilabihan ka gamhanan gawas niini nga okasyon. Ang mga tawo nalipay, napuno siya sa Espiritu sa Dios ug gamhanang namulong ug labihan ka larino.”2

Bisan tuod si Presidente Snow nadani sa mga kasinatian niya ni Joseph Smith, ang iyang pagpamatuod sa misyon sa Propeta wala gibase niadto nga mga kasinatian. Gibalik-balik niya pagpahayag nga iyang nadawat ang iyang pagpamatuod gikan sa Espiritu Santo. Miingon siya: “Kabahin ni [Joseph Smith] ingon nga tawo sa kamatuoran ug kadungganan ako, ni bisan kinsa pa nga nakaila kaniya, adunay katarungan sa pagpangutana sa makadiyut. Apan wala gayud ako misangyaw sa mga baruganan sa ebanghelyo nga nag-agad sa tanan nga impormasyon nga akong nadawat pinaagi kaniya o ni bisan kinsang uban nga tawo; apan mituo ako sa iyang mga pulong, miabut kini ngari kanako isip mga pulong sa kamatuoran, gikan sa usa ka dinasig nga tawo sa Dios. … Ang Espiritu sa Dios, ang Espiritu Santo nga ang tanang mga katawhan mahimong makadawat og makapahimulos, … mipamatuod sa kamatuoran sa unsay iyang gisulti kanako, ug kini nahimo nga kahibalo ngari kanako niana nga paagi nga walay tawo nga makahatag ni makakuha.”3 [Tan-awa sa sugyot 1 sa pahina 321.]

Mga Pagtulun-an ni Lorenzo Snow

Sa diha nga nadawat ni Joseph Smith ang iyang balaanong calling, siya usa ka putli, sinsero, matinuoron nga batan-ong lalaki.

Si Joseph Smith, kinsa gipili sa Dios sa pagtukod niini nga buhat, kabus ug walay grado, ug wala masakop og nabantug nga pundok sa mga Kristiyanos. Siya usa lamang ka batang lalaki, matinuoron, puno og integridad, walay kasinatian sa panlimbong, panliput, ug panglingla nga pangatarungan nga gigamit sa mga politiko ug relihiyosong mga tigpakaaron ingnon, aron sa pagtuman sa ilang mga katuyoan. Sama ni Moises sa karaan, gibati niya ang pagkadili makamao ug dili sarang alang sa trabaho, sa pagbarug isip usa ka relihiyosong tigreporma, sa katungdanan nga labing lisud—sa pagpakigbatok sa mga opinyon ug mga pagtuo nga mibarug sa dugay na kaayong mga panahon, giuyunan ug gisuportahan sa mga tawo, sa labing lawom nga relihiyosong mga teyoriya ug mga tinuohan; apan gitawag siya sa Dios sa pagluwas sa mga kabus ug matinuoron og kasingkasing sa mga nasud gikan sa ilang espirituhanon ug temporal nga pagkaulipon. Ug ang Dios misaad kaniya nga bisan kinsa ang modawat ug mosunod gayud sa iyang mensahe—magpabunyag alang sa kapasayloan sa mga sala, uban sa matinuorong katuyoan—mahimong makadawat og balaanong mga pagpadayag, kinahanglan nga modawat sa Espiritu Santo, sa samang panalangin sa Ebanghelyo nga gisaad ug naangkon pinaagi sa Ebanghelyo, sa diha nga gisangyaw sa karaan nga mga Apostoles. Ug kini nga mensahe, kini nga saad, matuman bisan asa ug ni bisan kinsa nga mga Elder nga nagdala niini, ang may awtoridad nga mga mensahero sa Dios. Mao ang gisulti ni Joseph Smith, ang walay grado, ang dili kalibutanon, ang ordinaryo, yano, matinuoron nga batang lalaki.4

Ang unang higayon nga akong nakita si Propeta Joseph Smith mga dyesiotso anyos ang akong panuigon. Sa mga tuig kini nga 1832, sa panahon sa tuig nga tinglarag. Huhungihong nga ang Propeta magmiting sa baryo sa Hiram, Portage, Ohio, mga duha ka milya gikan sa balay sa akong amahan. Ingon nga nakadungog og daghan nga istorya mahitungod kaniya, ang akong pagkakuryoso naaghat og maayo ug akong gihunahuna nga gamiton ko kini nga oportunidad sa pagtan-aw ug pagpaminaw kaniya. Tungod niini, kauban sa pipila ka mga sakop sa pamilya sa akong amahan, miadto ako sa Hiram. Sa among pag-abut didto ang mga tawo nagpundok na diha sa usa ka gamay nga mitinganan; dihay mga syento singkwenta o dosentos ka mga tawo. Ang miting nagsugod na ug si Joseph Smith nagbarug diha sa may pultahan sa balay ni [John] Johnson, nagtan-aw ngadto sa mitinganan ug namulong ngadto sa mga tawo. Akong gitutukan pag-ayo ang iyang hitsura, iyang saput, ug ang iyang linihokan samtang naminaw sa iyang pamulong. Ang iyang mga pamulong kadaghanan kabahin sa iyang kaugalingon nga mga kasinatian, ilabi na ang pagbisita sa anghel, naghatag og lig-on ug gamhanan nga pagpamatuod kalabut ngadto niining kahibulungan nga mga pagpakita. Sa una ingon og nag-ukon-ukon siya og gamay ug misulti sa hinay nga tingog, apan samtang siya mipadayon nahimo siyang madasigon ug gamhanan, ug ingon og nakatandog sa tanang naminaw uban sa pagbati nga siya matinuoron ug sinsero. Kini sa tinuod nakaimpluwensya kanako niini nga paagi ug nakadani kanako nga magpabilin hangtud niining adlawa.5

Samtang ako nagtan-aw kaniya [nianang unang higayon] ug naminaw, miingon ako sa akong kaugalingon nga ang usa ka tawo nga naghimo niana nga talagsaong pagpamatuod sama sa iyang gihimo, ug nagbaton sa ingon niana nga panagway, daw lisud nga mahimong usa ka mini nga propeta.6 [Tan-awa sa sugyot 2 sa pahina 321.]

Sa iyang tibuok kinabuhi, gipabilin ni Propeta Joseph Smith ang iyang pagkamatinuoron ug taas nga talahurong kinaiya.

Si Propeta Joseph Smith, kinsa nasuod nako pag-ayo sulod sa mga katuigan, sama sa akong igsoon nga lalaki, akong nahibaloan nga usa ka tawo nga may integridad, usa ka tawo nga maunungon ngadto sa kaayohan sa katawhan ug sa mga gikinahanglan sa Dios sa iyang tibuok kinabuhi. Wala gayuy tawo nga nagbaton og mas taas nga integridad ug mas maunungon ngadto sa kaayohan sa katawhan kay ni Propeta Joseph Smith.7

Ako nahibalo nga si Joseph Smith usa ka matinuoron nga tawo, usa ka tawo sa kamatuoran, kadungganan ug pagkamaunungon, andam sa pagsakripisyo sa tanang butang nga iyang gipanag-iya, bisan kinabuhi pa, isip usa ka pagpamatuod ngadto sa kalangitan ug sa kalibutan nga siya mipamatuod ngadto sa tawhanong pamilya.8

Akong nailhan siya nga usa ka tawo sa Dios, puno sa tinguha sa iyang calling—usa ka tawo kansang integridad dili malalis, kinsa matinuoron sa tanan niyang mga lihok. Walay usa nga nasuod kaayo kaniya sama kanako nga makakita og bisan usa ka sayop diha kaniya, kalabut sa iyang moral nga kinaiya. … ako mopamatuod sa maayo nga kinaiya ni Brother Joseph Smith, sa iyang pagkamatinuoron, sa iyang pagkamaunungon, sa iyang pagkamatinud-anon, sa iyang pagkamanggihatagon, ug kinaiya sa pagbuhat og maayo, isip usa ka tawo ug isip usa ka sulugoon sa Dios.9 [Tan-awa sa sugyot 2 sa pahina 321.]

Sa walay pagpakaaron-ingnon, si Joseph Smith makaapil sa yanong kalingawan ingon man sa pagtudlo uban ang gahum sa Dios.

Ako mitambong … kanunay og mga miting diha sa Templo ug nadungog ang Propeta nga namulong kalabut sa labing mahinungdanon nga mga hilisgutan. May mga higayon nga siya puno sa Espiritu Santo, namulong ingon sa tingog sa anghel ug puno sa gahum sa Dios, ang iyang tibuok lawas misanag ug ang iyang nawong midan-ag …

Usahay dili importante ang iyang isulti, ug sa uban nga mga higayon ipasabut niya ang mga misteryo sa gingharian. Ang kausaban makita kaayo nga ingon og nahimo siyang langitnong tawo samtang namulong sa mga katawhan nga ania sa yuta, ug unya mibalik pag-usab sa mas pamilyar nga mga hilisgutan. …

Si Joseph Smith kanunay nga yano ug kalma kaayo, dili gayud siya malibug o maglagut sa mga tawo o sa mga butang nga naglibut kaniya. Daghan nga mga ministro ang mibisita kaniya ug naningkamot nga makasakop kaniya kon siya dili makabantay nga naghimo og butang nga ilang ikasaway, apan bisan kon siya walay kauban ang iyang mga lihok mao lamang gihapon. Wala gayud siya makasala sa pagpakaaron-ingnon. Giapilan niya ang tanang makapahimsog nga mga dula, ug wala maghunahuna nga kini dili angay sa pagdula og bola, sa paglumba og dagan o sa pag-apil sa bisan unsang uban nga mga dula sa gawas. Usa ka ministro, samtang didto sa panimalay sa Propeta, nakahigayon og tan-aw gawas sa bintana ug nakita ang Propeta nga miapil og wrestling diha sa tanaman uban ang usa ka higala. Kini, uban sa lain nga mga higayon sa yanong kalingawan nakapatuo sa ministro sa kamatinuoron ug hingpit nga walay pagpakaaron-ingnon sa Propeta. …

Sa lain nga higayon, si Joseph Smith miapil sa pagdula og dula nga bola uban sa pipila ka batan-on nga mga lalaki sa Nauvoo. Sa diha nga ang iyang igsoong lalaki nga si Hyrum nakakita niini gusto unta niya nga badlungon ang Propeta ug gani kasab-an siya pag-ayo, nag-ingon nga ang maong kinaiya dili angay sa usa ka Propeta sa Ginoo. Mitubag ang Propeta sa usa ka malumo nga tingog, “Igsoong Hyrum, ang akong pakigdula sa batan-ong mga lalaki sa usa ka dili makadaot nga dula sama niini dili makasakit kanako sa bisan unsa nga paagi, apan sa laing bahin kini nakalipay kanila ug nakapasuod nila kanako.”10 [Tan-awa sa sugyot 3 sa pahina 322.]

Gilig-on pinaagi sa Espiritu Santo, si Joseph Smith mitubo sa espirituhanong gahum ug impluwensya.

Si Joseph Smith, ang talagsaon nga propeta, walay grado nga tawo sa diha nga ang Dios mipili kaniya ug mipahibalo kaniya sa iyang misyon. Ang Ginoo naghatag og espirituhanon nga mga gasa ug kahibalo diha sa walay edukasyon, ug ang kahalangdon sa gingharian gipahibalo ngadto kanila pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo, ug sila sa hinay-hinay nahimong gamhanan diha sa kahibalo sa mga butang sa Dios.11

Sa ulahing bahin sa iyang kinabuhi si Joseph Smith nahimo nga hawod sa kusog ug impluwensya sa iyang mga higala. Kini nga kamatuoran gidala og tataw kaayo ngari sa akong atensyon sa akong pagpauli gikan sa misyon sa Uropa. Akong namatikdan ug gani gisulti ngadto kaniya nga siya nausab kaayo sukad sa akong katapusan nga pagkakita kaniya, nga siya nahimong mas kusgan ug mas gamhanan. Giangkon niya kini ug miingon nga ang Ginoo mihatag kaniya ug dugang nga bahin sa Iyang Espiritu.

Usa ka adlaw iyang gitawag og dungan ang mga kaigsoonan sa Napulog Duha ka mga Apostoles ug ang uban nga inilang mga Elder sa Simbahan aron sa pagtudlo kanila sa ilang daghan nga mga buhat ug mga misyon. Ang matag usa milingkod ug mihulat uban ang dakong kahinam sa pagpaminaw sa pulong sa Propeta kalabut sa iyang umaabut nga mga katungdanan. Ilang gibati nga sila anaa sa atubangan sa usa ka gamhanan nga hari. Samtang didto sa Kirtland ang Propeta ingon og wala magbaton niana nga kalig-on ug gahum, … apan sa nanglabay nga katuigan nahimo siya nga lig-on kaayo diha sa gahum sa Ginoo nga gibati kini sa mga tawo. Dinhi niini nga higayon. Ang mga Elder nakaamgo sa iyang gamhanang kalig-on. “Brother Brigham,” miingon siya, “gusto ko nga moadto ka sa silangan ug atimana ang mga kalihokan sa Simbahan didto sa mga Estado sa Silangan, ug si Brother Kimball mahimong mouban kanimo.” Miduol sa lain siya miingon, “Hatagan nimo og pag-tagad ang pagmantala sa atong pamantalaan,” ug sa ingon niana gitudlo ang matag usa ngadto sa iyang linain nga misyon; ang tanan nagdawat sa iyang pulong isip ang kabubut-on sa Ginoo. …

Ang Propeta adunay gahum sa pagdani sa talagsaon nga paagi sa tanan nga moduol kaniya. Adunay usa ka butang diha kaniya nga motuhop sa ilang mga kasingkasing. Mao kini ang nahitabo sa mga kaigsoonan sa pagdawat gikan kaniya sa ilang mga pagtudlo sa paglakaw ug pagsangyaw sa Ebanghelyo. Ang inspirasyon nga midagayday gikan kaniya mihupot sa ilang mga kalag ug ang iyang mga pulong midulot ngadto sa kinailadman nga bahin sa ilang pagkatawo. Sila nahigugma kaniya, ug mituo kaniya, ug andam sa pagbuhat sa bisan unsa nga iyang isugo sa pagtabang sa pagpauswag sa buhat sa Dios. Gipuno niya sila sa gahum sa iyang presensya, ug gilipay sila sa pagpamatuod sa iyang propetikanhong misyon. Adunay daghan nga mga tawo sa kalibutan kinsa nagbaton og talagsaon nga espiritu sa pakighigala ug kadasig nga ang tanan mobati kinsa nakahimamat kanila. Ako nakahimamat og daghang ingon niini nga mga tawo, apan wala pa sukad ako makahimamat og lain nga tawo kansang pakig-uban gibati ko ang dili sagad ug gamhanang impluwensya nga akong gibati samtang diha sa atubangan ni Propeta Joseph Smith. Kini tungod sa dakong bahin sa Espiritu sa Dios nga iyang gibatunan, ang paglamano lamang gani sa iyang kamot makahimo sa tawo nga mapuno niini nga impluwensya, ug bisan kinsa nga daling mobati nga tawo mahibalo nga siya nakiglamano sa usa ka talagsaon nga tawo.12 [Tan-awa sa sugyot 4 sa pahina 322.]

Ang matag usa kanato makabaton og pagpamatuod nga si Joseph Smith usa ka propeta ug nga ang ebanghelyo gipahiuli pinaagi kaniya.

Diha sa integridad sa akong kasingkasing, uban sa kamatinuoron sa katuyoan nga mahibalo sa kamatuoran, akong gidawat ang mensahe ni [Joseph Smith]—ako misunod niini nga matang sa doktrina, ug akong nadawat, sa labing tinuod ug makatagbaw nga paagi, usa ka balaanong pagpadayag—ang gisaad nga panalangin—ang kahibalo kalabut niini nga buhat. Ako lamang ba ang saksi? Unsa kaha ang kasinatian sa liboan kang kinsa ako namulong karon? Kamo ba mga saksi usab?13

Unsa ang kinaiyahan sa atong pagpamatuod? Kini mao: Nga kini mao ang dispensasyon sa kahingpitan sa mga panahon; nga ang anghel nga nakita ni Juan nga Tigpadayag nga naglupad taliwala sa kalangitan may dalang walay katapusang Ebanghelyo nga isangyaw ngadto sa nagpuyo sa yuta, sa tanang kanasuran, ug kabanayan ug pinulongan ug katawhan—nga kana nga anghel mipakita ug mipahiuli sa Ebanghelyo nganhi sa yuta, si Joseph Smith mao ang instrumento diin ang pagpahiuli natuman [tan-awa sa Pinadayag 14:6].14

Gipanghimatuod ni Joseph Smith nga si Pedro, Santiago ug Juan mibisita kaniya, ug mihatag kaniya sa awtoridad sa pagpangalagad sa balaang mga ordinansa sa Ebanghelyo diin ang matag matinuoron og kasingkasing nga lalaki ug babaye gisaad ang Espiritu Santo, ug ang usa ka hingpit nga kahibalo sa doktrina.15

Si Joseph Smith gihatagan og awtoridad sa pag-abli sa agianan ug sa paghan-ay og plano nga ang mga tawo makadawat og kahibalo niining mga butanga, aron kita dili unta magpabilin nga magsalig diha sa pagpamatuod sa mga Propeta, o sa pagpamatuod sa karaan nga mga Apostoles, o sa pagpamatuod sa mga Apostoles sa karon nga panahon, o ngadto sa Basahon ni Mormon, o ngadto sa bisan unsa nga nabuhat o nasulti sa miaging panahon, apan nga kita unta mahibalo pinaagi sa atong mga kaugalingon. Kini usa ka indibidwal nga kahibalo.16

Ako nahibalo nga si Joseph Smith usa ka tinuod nga Propeta sa buhing Dios. Ako nagpamatuod nga siya nakakita ug nakigsulti sa Dios ug sa Iyang Anak nga si Jesukristo. Ang Ginoo mihatag kanako niining buhi nga pagpamatuod ug kini kanunay nga lig-on nga pagbati sulod sa akong kalag sukad sa akong pagdawat niini. Karon ako kining ihatag ngadto sa tibuok kalibutan. Ako wala lamang nagpamatuod ngadto sa tanang katawhan nga si Joseph Smith gipadala sa Dios ug nga ang buhat nga gitukod pinaagi kaniya mao ang buhat sa Dios, apan nagpahimangno sa tanang mga kanasuran sa yuta kalabut sa mga panagna nga gihimo pinaagi sa Propeta, ug sa pagpamatuod sa labing ligdong nga paagi nga ako nahibalo niini nga tinuod.17 [Tan-awa sa mga sugyot 5 ug 6 sa pahina 322.]

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo

Hunahunaa kini nga mga ideya samtang kamo nagtuon sa kapitulo o samtang kamo nangandam sa pagtudlo. Alang sa dugang nga tabang, tan-awa sa mga pahina v–viii.

  1. Diha sa inyong hunahuna, ihulagway ang hitabo nga gihulagway sa mga pahina 313-14. Unsa ang gipasabut niini nga asoy mahitungod ni Joseph Smith?

  2. Ribyuha ang paghulagway ni Presidente Snow sa kinaiya ni Joseph Smith (mga pahina 314–16). Sa inyong hunahuna sa unsa nga mga paagi nga ang kinaiya ni Joseph Smith nakatabang kaniya nga mahimong instrumento diha sa mga kamot sa Ginoo?

  3. Unsa ang inyong mga hunahuna o mga pagbati mahitungod sa paggahin ni Joseph Smith og panahon alang sa “yano nga kalingawan”? (mga pahina 317–18). Sa unsa nga paagi kita makasiguro nga ang atong mga kalingawan nagtabang, kay sa nagkunhod gikan, sa atong abilidad nga mapuno sa Espiritu Santo?

  4. Sa unsa nga mga paagi si Joseph Smith “sa inanay nahimo nga gamhanan diha sa kahibalo kalabut sa mga butang sa Dios”? (Alang sa pipila ka mga ehemplo, tan-awa sa mga pahina 318–20.) Unsa ang atong mabuhat sa pagsunod sa ehemplo sa Propeta samtang kita naningkamot sa pagtubo sa espirituhanon nga paagi?

  5. Basaha ang unang tibuok nga paragraph sa pahina 320 ingon og si Presidente Snow namulong og diretso nganha kaninyo. Unsaon ninyo pagtubag ang iyang mga pangutana?

  6. Siksika ang seksyon nga nagsugod sa pahina 320. Unsa ang inyong mga kasinatian diin ikaw nanginahanglan nga mahibalo alang sa inyong kaugalingon nga ang ebanghelyo napahiuli pinaagi ni Propeta Joseph Smith? Unsa nga tambag ang inyong ihatag sa usa ka sakop sa pamilya o higala kinsa gusto nga makabaton og pagpamatuod?

May Kalabutan nga mga Kasulatan: D&P 1:17; 5:9–10; 35:17–18; 135:3; Joseph Smith—Kasaysayan 1:1–26

Tabang sa Pagtudlo: “Kon ang usa ka tawo mangutana, hunahunaa ang pagdapit sa uban sa pagtubag imbis ikaw mismo ang motubag niini. Pananglit, makasulti ka, ‘Nindot kana nga pangutana. Unsay inyong hunahuna niini?’ o ‘Aduna bay makatabang niini nga pangutana?’” (Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag, 64).

Mubo nga mga sulat

  1. Sa Conference Report, Okt. 1900, 61.

  2. “Reminiscences of the Prophet Joseph Smith,” Deseret Semi-Weekly News, Dis. 29, 1899, 1.

  3. Deseret News: Semi-Weekly, Hunyo 27, 1882, 1.

  4. Deseret News: Semi-Weekly, Mar. 9, 1886, 1.

  5. “Reminiscences of the Prophet Joseph Smith,” 1.

  6. “The Grand Destiny of Man,” Deseret Evening News, Hulyo 20, 1901, 22.

  7. Sa Conference Report, Abr. 1898, 64.

  8. Millennial Star, Nob. 25, 1889, 738; gikan sa detalyado nga pagpasabut sa usa ka pakigpulong ni Lorenzo Snow nga gihatag diha sa kinatibuk-ang komperensya kaniadtong Oktubre 1889.

  9. Millennial Star, Hunyo 27, 1895, 402.

  10. “Reminiscences of the Prophet Joseph Smith,” 1.

  11. Sa Journal History, Nob. 14, 1898, 4; gikan sa detalyado nga pagpasabut sa usa ka pakigpulong ni Lorenzo Snow nga gihatag diha sa komperensya sa Box Elder Stake kaniadtong Nobyembre 1898.

  12. “Reminiscences of the Prophet Joseph Smith,” 1.

  13. Deseret News: Semi-Weekly, Mar. 9, 1886, 1.

  14. Deseret News, Nob. 22, 1882, 690.

  15. Deseret News: Semi-Weekly, Mar. 9, 1886, 1.

  16. Deseret News, Nob. 22, 1882, 690.

  17. “Reminiscences of the Prophet Joseph Smith,” 1.

Si Propeta Joseph Smith maoy “usa ka tawo sa Dios, puno sa diwa sa iyang calling.”

Si Joseph Smith nalingaw sa “yanong kalingawan” uban sa mga sakop sa pamilya ug mga higala.