Waye’ li Winq!

Toje’, xinpatz’ re li internet, “B’arwan li kutan li q’axal wi’chik kixjal xb’ehil li resilal li ruchich’och’?”

Sa’ xyanqeb’ li sumehom xink’ul, xe’wan li xinixk’e chi sachk inch’ool xb’aan xjalanil ut xe’wan li xinixk’e chi k’oxlak xb’aan xchaab’ilal. Jun reheb’ xye resil jun najteril asteroid li kit’ane’ aran sa’ li Península de Yucatán; malaj jun chik xye resil li chihab’ 1440, naq laj Johannes Gutenberg kixchoy xyiib’ankil lix k’anjeleb’aal re k’uub’ank hu; ut jun chik xye resil li kutan sa’ li chihab’ 1903 naq eb’ li Hermano Wright ke’xk’ut naq li winq naru chi yaal taapuriq sa’ choxa.

Wi juntaq’eet li patz’om taapatz’manq aawe, k’a’ raj ru taaye?

Saqen ru sa’ ink’a’uxl li tinye raj laa’in.

Re xtawb’al li kutan q’axal nim xwankil chalen chaq sa’ xk’ojlajik li ruchich’och’, tento naq taqak’oxla jun ewu haye’ 2000 chihab’ chaq anajwan sa’ li Awimq Getsemani naq li Jesukristo kixwiq’ib’ rib’ sa’ tijok chi anchal xch’ool ut kixq’axtesi rib’ re qakolb’al chiru li qamaak. Chiru li xnimal ru ut junelikil mayej a’in, li kixk’ul wi’ li rahilal maak’a’ xjuntaq’eetankil sa’ tib’elej jo’ ajwi’ sa’ musiq’ej, li Jesukristo, a’an ajwi’ li Dios, ki’el xkik’el ruuchil tiqob’. Xb’aan li tz’aqal rahok li narahok wi’, a’an kixk’e chixjunil re naq laa’o taaruuq taqak’ul chixjunil. Lix choxahil mayej, li ch’a’aj xtawb’al ru ut ka’ajwi’ naru naqeek’a rik’in li qach’ool ut li qak’a’uxl, naxjultika qe lix nimal li qak’as re b’antioxink rik’in li Kristo xb’aan lix choxahil maatan.

Ewu chik sa’ li q’oyjin a’an, li Jesus kik’ame’ chaq chiruheb’ laj jolominel re li paab’aal ut lix jolomil li tenamit li ke’reetz’u, ke’xraple, ut ke’xraq aatin chirix naq taakamsiiq. Kit’uyub’aak sa’ rahilal chiru krus toj reetal naq, sa’ xraqik, “xtz’aqlok ru.”² Lix junxaqalil kijilib’aak sa’ jun muqleb’aal to’oninb’il. Toja’ ut naq, sa’ li eq’la re li rox li kutan, li Jesukristo, li Ralal li Nimajwal Dios, ki’el chaq sa’ li muqleb’aal jo’ jun chaq’al ru winq waklijenaq chi yo’yo, wan xnimal ru, xsaqenkil, ut x’awa’b’ejil.

Relik chi yaal, wankeb’ naab’al li ninqi k’anjel sa’ resilal li ruchich’och’ li ke’xjal xb’ehileb’ li tenamit ut li kristiaan. A’ut us ta te’junajiiq raj x’aajelil ru chixjunileb’ a’in, toj maji’ taaruuq te’juntaq’eetaq rik’in lix aajelil ru li k’a’ru kik’ulman sa’ li xb’een eq’la a’an re li Paswa.

K’a’ut naq nim wi’chik xwankil lix junelikil mayej ut lix waklijik chi yo’yo li Jesukristo chiru yalaq chik li kik’ulman chalen chaq sa’ xk’ojlajik li ruchich’och’—nim wi’chik xwankil chiru li ninqi pleet, li ninqi hiik ut kaq-sut-iq’, ut li ninqi na’leb’ re li ciencia li neke’xjal li yu’am?

Lix sumehom inpatz’om naru taatawmanq sa’ wiib’eb’ li ninqi ch’a’ajkilal naqanumsi chiqajunjunqalo.

Li xb’een, chiqajunilo nokokam. Maak’a’ naxye ma saajat, ma ch’ina-usat, ma kaw laa woq aawuq’, malaj ma chi us nakawil aawib’, sa’ junaq kutan tatkamq. Eb’ laa wamiiw ut laa junkab’al te’tz’uyinq xb’aan laa kamik. A’b’anan ink’a’ te’ruuq chasutq’isinkil.

A’b’anan, b’antiox re li Jesukristo, wan xraqik laa kamik. Junaq kutan laa musiq’ taajunajiiq wi’chik rik’in laa junxaqalil. Maak’a’q chik xwankil li kamk sa’ xb’een li junxaqalil a’in li waklijenaq chi yo’yo,³ ut tatwanq chi junelik, chi maak’a’ li rahilal sa’ tib’elej.⁴

Taak’ulmanq a’in sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, li kixq’axtesi lix yu’am ut kixchap wi’chik.

A’an kixb’aanu a’in choq’ reheb’ chixjunil li neke’paab’ank re.

A’an kixb’aanu a’in choq’ reheb’ chixjunil li ink’a’ neke’paab’ank re.

A’an kixb’aanu a’in choq’ ajwi’ reheb’ li neke’reetz’u, neke’xhob’, ut neke’xmajewa lix k’ab’a’.⁵

Li xkab’, chiqajunilo ak xoomaakob’. Li qamaak tooxram chi junelik chiru li wank rik’in li Dios, xb’aan naq “maajun k’a’ru tz’aj naru chi ok sa’ li rawa’b’ejihom.”⁶

Jo’kan ut naq chixjunileb’ li winq, ixq, ut kok’al ke’tz’ape’ chiru li Dios—ut kiwan chi jo’kan toj reetal naq li Jesukristo, li Karneer li maak’a’ xtz’ajnil, kixq’axtesi lix yu’am re qakolb’al chiru li qamaak. Xb’aan naq maak’a’ xk’as li Jesukristo rik’in li tiik ruhil na’leb’, kiru chixtojb’al li qak’as ut chixk’eeb’al jo’ nimal elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’ choq’ re li junjunq chi aamej. Ut kixb’aanu a’an choq’ aawe laa’at ut choq’ we laa’in.

Li Jesukristo kixtoj lix tz’aq li qamaak.

Chixjunileb’.

Sa’ li kutan a’an q’axal nim xwankil chalen chaq sa’ xk’ojlajik li ruchich’och’, li Jesukristo kixte li rokeb’aal li kamk ut kirisiheb’ li ramleb’ li nokohe’xram chi nume’k toj sa’ li loq’laj ut santil na’ajej re li junelik yu’am. Sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’ ut qaKolonel, laa’at ut laa’in k’eeb’il qe jun maatan q’axal xnimal ru ut maak’a’ xtz’aq—maak’a’ naxye li ak qab’aanuhom, naru taqajal qak’a’uxl ut taqataaqe li b’e nak’amok sa’ li choxahil saqen ut loq’al, chi sutsuuqo xb’aaneb’ li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’ tiikeb’ xch’ool.

A’an a’in li naqaninq’ehi sa’ li domingo re Paswa—naqaninq’ehi li yu’amej!

B’antiox re li Kristo, toowakliiq chaq chiru lix rahilal li kamk ut taqaq’aluheb’ li ani naqara, ut taa’elq xya’aleb’ qu xb’aan xnumtajenaqil lix sahil qach’ool ut li qab’antioxihom. B’antiox re li Kristo, toowanq chi junelik, chi maak’a’ roso’jikeb’ li ruchich’och’.

B’antiox re li Jesukristo, moko k’a’aj ta wi’ naru te’isiiq li qamaak; relik chi yaal, ink’a’ chik te’jultikamanq.

Naru tooch’ajob’resiiq ut taataqsiiq qaloq’al.

Santob’resinb’ilaqo.

B’antiox re li qaraarookil Kolonel, naru too’uk’aq chi junelik sa’ li yu’am ha’ nab’ululnak re li junelik yu’am.⁷ Naru toowanq chi junelik sa’ rochoch li qajunelikil Rey, sa’ li loq’al ut tz’aqal sahil ch’oolejil chi numtajenaq.

Us ta chixjunil a’in, wankeb’ naab’al sa’ li ruchich’och’ anajwan li ink’a’ neke’xnaw ru malaj ink’a’ neke’xpaab’ lix chaq’al ru maatan k’eeb’il qe xb’aan li Jesukristo. Maare xe’rab’i resil li Jesukristo ut neke’xnaw naq yo’yo junxil, a’b’an maji’ neke’ril chi yaal ani a’an.

Naq nink’oxla a’in, nanaq sa’ inch’ool li Kolonel chi xaxqo chaq chiru laj taqlanel aj Romano sa’ Judea, laj Poncio Pilato, yal junjunqeb’ hoonal rub’elaj naq kikamsiik li Kolonel.

Laj Pilato kiril li Jesus ka’ajwi’ jo’ chanru ilb’il xb’aan li ruchich’och’. Wan xtrab’aaj laj Pilato, ut wiib’eb’ lix ninqi teneb’ahom: xk’ulb’al lix tojleb’ li tenamit choq’ re Roma ut xk’uulankil li tuqtuukilal wankeb’ wi’. Sa’ li hoonal a’an, li Sanhedrin aj Judio ke’xk’am chaq chiru jun winq ut ke’xye naq a’an taaramoq reheb’ li wiib’ chi teneb’ahom a’in.⁸

Chirix xtz’ilb’al rix lix preex, laj Pilato kixyaab’asi, “Laa’in maajun xmaak nintaw.”⁹ A’b’an kireek’a naq tento tixk’ojob’ xch’ooleb’ aj jitol re li Jesus, jo’kan naq laj Pilato kiroski jun xchaq’rab’ li tenamit li xye naq naru taa’ach’ab’aaq jun aj preex sa’ xq’ehil li Paswa. Ma ink’a’ tab’i’ te’xpatz’ naq taa’ach’ab’aaq li Jesus ruuchil jun aj elq’ ut aj kamsinel, aj Barrabas?¹⁰

A’b’anan li tuub’ chi kristiaan ke’relaji naq laj Pilato taarach’ab’ laj Barrabas ut tixk’e li Jesus chiru krus.

“K’a’ut?” chan laj Pilato. “K’a’ put ru li ink’a’ us xb’aanu?”

A’ut eb’ a’an q’axal kaw chik ke’xjap re chixyeeb’al, “K’e chiru krus!”¹¹

Jun sut chik kixyal xk’ojob’ankil xch’ool li tenamit, ut kixtaqlaheb’ lix winq naq te’xraple li Jesus.¹² Jo’kan ke’xb’aanu, ke’xkanab’ chi rahob’tesinb’il ut chi tenb’il. Ke’reetz’u chaq, ke’xk’e jun koroon k’ix sa’ lix jolom, ut kextiqib’ rik’in jun kaqi aq’.¹³

Maare laj Pilato kixk’oxla naq rik’in a’in taak’ojob’aaq xch’ool li tenamit. Maare te’xtoq’ob’a ru li winq. “Ilomaq, tink’am chaq chirix kab’l,” chan laj Pilato, “re teenaw naq maajun xmaak nintaw. … Waye’ li winq!”¹⁴

Li Ralal li Dios xaxqo chaq sa’ tib’elej chiru li tenamit aran Jerusalen.

Ke’ru chirilb’al li Jesus, a’ut ink’a’ ke’xk’e reetal chi yaal ani a’an.

Maak’a’eb xsa’ ruheb’ re ilok.¹⁵

Us ta ink’a’ rik’in tz’aqal xnaq’ qu, laa’o ajwi’ b’oqb’ilo chixk’eeb’al reetal li Winq. Jalan jalanqeb’ li na’leb’ chirix a’an sa’ ruchich’och’. Eb’ li profeet sa’ najter q’e kutan jo’eb’ li profeet sa’ li qakutankil neke’xch’olob’ xyaalal naq a’an li Ralal li Dios. Jo’kan ninb’aanu laa’in ajwi’. Nim xwankil ut aajel ru naq qajunes qib’ laa’o taqataw qanawom chirix a’an. Jo’kan ut, naq yookat chixk’oxlankil lix yu’am ut lix k’anjel li Jesukristo, k’a’ru li nakawil laa’at?

Eb’ li ani neke’xtaw chan ru xk’eeb’al reetal li Winq chi yaal, a’aneb’ li neke’xtaw li okeb’aal re li sahil ch’oolejil q’axal nim sa’ li yu’am a’in ut li b’an choq’ re li rahil ch’oolejil q’axal nim sa’ li yu’am a’in.

Jo’kan ut, naq sutsuukat xb’aan li rahil ch’oolejil, k’e reetal li Winq.

Naq nakaweek’a’ li junesal malaj naq maajun nakatxk’oxla, k’e reetal li Winq.

Naq ra aach’ool, kanab’anb’ilat, nawiib’an aach’ool, toch’b’ilat, malaj tawajenaqat, k’e reetal li Winq.

A’an tixk’ojob’ laa ch’ool.

A’an tatxk’irtesi ut tixk’e rajb’al laa b’eenik. A’an tixhoy li Musiq’ej ut tixnujob’resi laa waam rik’in lix sahil aach’ool q’axal nim.¹⁶

“A’an nak’ehok xkawilal li tawajenaq ut naxkawob’resi xch’ool li lub’lub’ wank.”¹⁷

Naq chi yaal naqak’e reetal li Winq, nokotzolok chirix ut naqasik’ ru xjayalinkil li qayu’am rik’in a’an. Naqajal qak’a’uxl ut naqayal qaq’e chixchaab’ilob’resinkil qib’ ut chi nach’ok rik’in a’an wulaj wulaj. Naqakanab’ qib’ chiru a’an. Naqak’ut li qarahom choq’ re a’an rik’in xpaab’ankileb’ lix taqlahom ut rik’in xyu’aminkileb’ li qaloq’laj sumwank.

Sa’ jalan chik aatin, noko’ok choq’ lix tzolom.

Lix saqen aj saq’ob’resinel naxnujob’resi li qaam. Li ruxtaan nokoxwaklesi. Naseeb’ob’resiik li qiiq, ut nanimob’resiik li tuqtuukilal wanko wi’. Naq chi yaal naqak’e reetal li Winq, yeechi’inb’il qe li chaab’ilal li naxwaklesi qach’ool ut nokoxxaqab’ chiruheb’ li ch’a’ajkilal sa’ xb’ehil li qayu’am. Naq noko’ilok chi ixb’ej, taqak’e reetal naq wan jun choxahil k’uub’anb’il na’leb’, ut naq tz’aqal re ru.¹⁸

Naq nakak’ulub’a lix mayej a’an, naq nakat-ok choq’ xtzolom, ut sa’ roso’jik naq nakatwulak sa’ xraqik laa b’eenik sa’ ruchich’och’, k’a’ru taak’ulmanq rik’ineb’ li rahilal xatnume’ wi’ sa’ li yu’am a’in?

Oso’jenaqeb’.

Lix sachik li yo’onihom, li xik’ ile’k, ut li rahob’tesink xak’ul?

Maak’a’aqeb’ chik.

Li rahilank, li raho’k ch’oolej, li xutaanak, ut li yot’e’k xatnume’ wi’?

Maak’a’aqeb’ chik.

Maajo’q’e chik jultikanb’ilaqeb’.

Moko ch’a’j ta xtawb’al ru k’a’ut naq “noko’aatinak chirix li Kristo, nasaho’ sa’ qach’ool rik’in li Kristo, nokojultikan chirix li Kristo, naqaye profeetil aatin chirix li Kristo … re naq eb’ li qalal qak’ajol te’ruuq chixnawb’al b’ar taaruuq te’iloq re te’isiiq lix maakeb’.”¹⁹

Moko ch’a’aj ta xtawb’al ru k’a’ut naq naqayal qaq’e chi anchal qach’ool chixk’eeb’al chi yaal reetal li Winq.

Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, ninch’olob’ xyaalal naq li kutan q’axal nim xwankil chalen chaq sa’ xk’ojlajik li ruchich’och’, a’an chaq li kutan naq li Jesukristo, li Ralal li Dios, kinumta sa’ xb’een li kamk ut li maak choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios. Ut li kutan q’axal nim xwankil sa’ laa yu’am laa’at ut sa’ li we laa’in, a’an li kutan taqatzol wi’ xk’eeb’al reetal li Winq; naq taqil ani a’an chi yaal; naq tootz’aqonq chi anchal qach’ool ut qak’a’uxl sa’ lix wankilal aj tojol qix; naq rik’in jun ak’ob’resinb’il xkawilal qach’ool taqak’e qib’ sa’ aatin naq taqataaqe a’an. Chik’ulmanq taxaq li kutan a’in chi k’iilasutinb’il chiru li qayu’am.

Ninkanab’ xnawom inch’ool ut li osob’tesink naq wi taqak’e reetal li Winq, taqataw rajb’al li qayu’am, li sahil ch’oolejil, ut li tuqtuukilal arin sa’ ruchich’och’ jo’ ajwi’ sa’ li junelik yu’am. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.