2010–2019
Lix profeet li Dios
Abril 2018


Lix profeet li Dios

Jun profeet ink’a’ naxram ru aab’e rik’in li Kolonel. Xaxqo b’an chak’atq ut naxk’ut li b’e li nakatxk’am rik’in li Kolonel.

Laa’in ajwi’ nink’e xsahil k’ulunik li Elder Gerrit Gong ut li Elder Ulisses Soares sa’ li chaab’il komonil re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol.

Rik’in xxaqab’ankil xwankil li Awa’b’ej Russell M. Nelson choq’ lix profeet li Qaawa’ ut choq’ Awa’b’ej re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, yooko chi tz’aqonk sa’ jun ch’utlajik re tiik ruhil k’a’uxlej xaqab’anb’il xb’aan li Dios—tiik ruhil naqaye re, xb’aan naq li xk’ulman sa’ li hoonal a’in, ak oyb’eninb’il chaq sa’ choxa chalen chaq sa’ xk’ojlajik li ruchich’och’. Sa’ li eq’la a’in, li Qaawa’ Jesukristo, li najolomink re lix k’anjel, sa’ xtz’uumal re li Awa’b’ej Eyring, xk’utb’esi lix profeet, a’an lix jolominel sik’b’il ru, chiqu laa’o, lix tenamit re li sumwank, ut chi jo’kan xk’e qahoonal re xk’utb’esinkil chi k’utk’u naq wanq qach’ool chixxaqab’ankil xwankil ut chixtaaqenkil li raatin.

Choq’ reheb’ li k’iila millon li qakomon li moko wankex ta qik’in sa’ li Ch’utamil Kab’l, nawaj naq teenaw naq lix Musiq’ li Qaawa’ sa’ li kab’al a’in naq xxaqab’aak xwankil li Awa’b’aj Nelson, a’an ajwi’ li teek’oxla raj—nujenaq rik’in musiq’ejil wankilal. A’ut, ink’a’ ka’ajwi’ arin sa’ li ch’utamil kab’l a’in wan li qach’utlajik li na’ilok taqe’q. Wan aj b’an wi’ chiru chixjunil li ruchich’och’: sa’eb’ li ch’utleb’aal kab’l sa’ Asia, Africa, ut Norteamerica; sa’eb’ li ochoch sa’ Centro ut Sudamerica ut Europa; sa’eb’ li kab’l sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li Palaw Pacifico. Li ch’utlajik a’in wan sa’ yalaq na’ajej wankat wi’ anajwan, us ta ma yal yookat chirab’inkil li aatin a’in sa’ laa celular. Naq xqataqsi li quq’, ink’a’ xoo’ajlaak xb’aaneb’ li qaobiisp, a’b’anan relik chi yaal naq k’eeb’il reetal a’an sa’ choxa, jo’ chanchan li qasumwank rik’in li Dios, ut li qab’aanuhom tz’iib’anb’il sa’ xhuhil li yu’amej.

Li Qaawa’ nasik’ok re lix profeet

Li Qaawa’ a’an li ani naxsik’ ru jun profeet. Maak’a’eb’ li campaña, li wech’ok-ib’, li sik’ok wankilal, li jachok-ib’, li wiib’ank ch’oolej, li sachk sa’ ch’oolej, chi moko li choqink. Ninye ajwi’ naq xwan qik’in lix wankil li choxa sa’ li taqenaqil na’ajej re li santil ochoch naq rik’in tijok sa’ qaam xqasuti rix li Awa’b’ej Nelson ut xqeek’a’ lix tz’aqal xk’ulub’ankil li Qaawa’ sa’ xb’een.

Lix b’oqb’al li Awa’b’ej Nelson re k’anjelak jo’ lix profeet li Dios kik’ehe’ re junxil. Li aatin kixye li Qaawa’ re laj Jeremias, naxye ajwi’ re li Awa’b’ej Nelson: “Naq toj maji’ nakatsiyaak chaq rik’in laa na’, laa’in ak xinsik’ chaq aawu; naq toj maji’ nakatyo’laak, ak santob’resinb’ilat chaq inb’aan ut ak xaqab’anb’ilat choq’ xprofeeteb’ li tenamit.”1 Yal oxib’ chihab’ chaq anajwan, naq 90 chihab’ xyu’am li Awa’b’ej Nelson, ka’ajwi’ xe’wan oxib’eb’ li apostol li najt chik xk’anjeleb’ chiru a’an. Wiib’ reheb’ li oxib’ a’in saajeb’ chiru li Awa’b’ej Nelson. Li Qaawa’, li nataqlank re li yu’am ut li kamk, naxb’oq lix profeet. Toj kaw li roq ruq’ li Awa’b’ej Nelson us ta 93 chihab’ xyu’am anajwan. Naqoyb’eni naq taakanaaq qik’in chiru naab’al chik chihab’, a’ut sa’ li hoonal a’in yal yooko chixq’unb’esinkil xch’ool naq ink’a’ chik taaxik chi esquiar aran sa’eb’ li tzuul.

Us taq naqaxaqab’ xwankil li profeet jo’ li ani sik’b’il ru xb’aan li Qaawa’, chinawmanq naq ka’ajwi’ naqaloq’oni li Dios, li qaChoxahil Yuwa’, ut lix choxahil Alal. Xb’aan lix k’ulub’ejil, li ruxtaan, ut li rusilal li qaKolonel, li Jesukristo, naru sa’ junaq kutan too’sutq’iiq chaq rik’ineb’.2

K’a’ut naq naqataaqe li profeet

A’b’anan, li Jesus kixk’ut ajwi’ jun yaalil na’leb’ aajel ru chirixeb’ li moos li taqlanb’ileb’ qe xb’aan. “Ani nak’uluk eere,” chan, “laa’in nikinxk’ul; ut li nak’uluk we, naxk’ul li kitaqlank chaq we.”3

Li k’anjel q’axal aajel li ru re lix profeet li Qaawa’, a’an qatzolb’al chirix li Kolonel ut xk’amb’al qab’e rik’in.

Wankeb’ naab’al li chaab’il na’leb’ li neke’xk’ut k’a’ut naq us xtaaqenkil li Awa’b’ej Russell M. Nelson. Wankeb’ ajwi’ li kristiaan li moko qakomon ta sa’ li paab’aal li te’xye raj naq seeb’ xch’ool. A’an ki’ok choq’ aj b’anonel naq yal 22 chihab’ xyu’am, jun aj cho’onel jwal nawb’il ru, ut jun aj pahol b’e sa’ xchaab’ilob’resinkil li cho’ok.

Wankeb’ naab’al chik li te’xye raj naq q’axal nim xnawom ut xna’leb’: 90 chihab’ re tzolok chirix li yu’am ut li kamk, re wank chi maak’a’ li rahok eechej rik’in, re xraab’al ut xtzolb’aleb’ li ralal xk’ajol li Dios sa’ xkaaxukuutil li ruchich’och’. Jo’kan ajwi’ a’an xtawom xna’leb’ rik’in xk’iresinkil laajeb’ lix kok’al, 57 li rimam, ut 118 lix xikin (jun lix xikin xyo’la chaq sa’ li miercoles xnume’).

Jalam-uuch
Li Awa’b’ej Russell M. Nelson rik’in lix ak’ xikin

Eb’ li ani neke’xnaw ru chi us te’xye raj naq li Awa’b’ej Nelson naxnumsiheb’ li ch’a’ajkilal re li yu’am rik’in paab’aal ut chi kaw xch’ool. Naq kikam lix rab’in li 37 chihab’ xyu’am, li xEmily, xb’aan li cancer ut kixkanab’ lix b’eelom ut oob’eb’ xk’ok’al, kinwab’i chixyeeb’al, “Laa’in lix yuwa’, jun aj b’anonel, ut jun lix apostol li Qaawa’ Jesukristo, a’b’an toj tento tinxulub’ injolom ut tinye, “Ink’a’ chi’uxmanq li nawaj laa’in, a’b’an laa wajom laa’at.” ”4

Jun aj k’aak’alenel sa’ xb’een li najt xteramil kab’l

Us ta naqa’oxloq’i lix chaab’ilal, k’a’ut naq naqataaqe li Awa’b’ej Nelson? K’a’ut naq naqataaqe li profeet? Xb’aan naq li Qaawa’ Jesukristo xb’oqok chaq re choq’ aj k’aak’alenel sa’ xb’een li najt xteramil kab’l.

Jalam-uuch
Carcasona, Francia

Carcasona a’an jun chaq’al ru tenamit sa’ Francia sutsu xb’aan tz’ak li k’iila chihab’ chaq lix yiib’ankil anajwan. Neke’tawman li najt xteramil kab’l sa’ xb’een lix tz’ak, kab’lanb’ileb’ choq’ reheb’ laj k’aak’alenel li ke’xaqli sa’ xb’eeneb’ chi kutan ut chi q’eq, re ilok chi najt ma yookeb’ chi chalk aj xik’ ilonel reheb’. Naq jun laj k’aak’alenel kirileb’ chi nach’o’k laj xik’ ilonel reheb’, lix yaab’ xkux kixkoleb’ rix li tenamit aj Carcasona chiru li rahilal li ink’a’ ke’ru chirilb’al xjuneseb’ rib’.

Jun profeet a’an chanchan aj k’aak’alenel sa’ xb’een li najt xteramil kab’l, xk’olb’al qix chiru li musiq’ejil rahilal li maare ink’a’ naru naqil qajunes qib’.

Li Qaawa’ kixye re laj Esekiel, “Laa’in xatinxaqab’ choq’ aj k’aak’alenel reheb’ li ralal xk’ajol laj Israel. Naq taawab’i jun t’orolaq li waatin, tento taaq’useb’ sa’ ink’ab’a’.”5

Chi kok’ aj xsa’ noko’aatinak chirix naq tento taqataaqe li profeet, a’b’an k’oxlahomaq li nimla teneb’ahom a’in k’eeb’il xb’aan li Qaawa’ sa’ xb’een lix profeet: “Wi laa’at ink’a’ taaye re naq tixkanab’ xb’aanunkil li maa’usilal, [ut] li winq a’an taakamq sa’ lix maak, … sa’ aab’een laa’at taakanaaq lix kamik.”6

Jun xnawom ch’oolej nim wi’chik ru

Laa’o naqak’ulub’a li Awa’b’ej Nelson jo’ chanchan naq taqak’ulub’a raj laj Pedro malaj laj Moises wi ta koowan chaq sa’ xkutankileb’ a’an. Li Dios kixye re laj Moises, “Laa’in wanqin sa’ laa we ut tink’ut chawu li k’a’ru toxaaye.”7 Laa’o naqab’i li raatin lix profeet rik’in qapaab’aal naq li raatin a’an, “sa’ tz’aqal xtz’uumal [re li Qaawa’] chalenaq chaq.”8

Ma a’in li paab’ank chi moyb’il qu? Ink’a’ b’i’. Chiqajunjunqal wan li musiq’ejil xnawom qach’ool chirix lix yaalalil lix k’ojob’ankil wi’chik lix evangelio li Jesukristo. Rik’in li rajom ut xtaql li qach’ool, xqataqsi li quq’ sa’ li eq’la a’in, chi jo’kan xyaab’asinkil li rajom qach’ool chixxaqab’ankil xwankil lix profeet li Qaawa’ rik’in “lix [kawil qach’ool, li qapaa’aal, ut li qatij]”9 ut chixtaaqenkil li raatin. Wan li qosob’tesinkil jo’ aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan re xk’ulb’al xnawom qach’ool qajunes qib’ naq lix b’oqb’al li Awa’b’ej Nelson nachal rik’in li Dios. Li wixaqil, li xKathy, naxnaw ru li Awa’b’ej Nelson chiru haye’ 30 chihab’ anajwan ut ink’a’ nawiib’a xch’ool chirix lix choxahil b’atb’al. Naq xk’ojob’aak choq’ profeet, li wixaqil x’ok chirilb’al ru chixjunileb’ li esil xyaab’asihom li Awa’b’ej Nelson sa’eb’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ chiru 34 chihab’. Li wixaqil xtijok re naq taanimanq xk’ojob’ankil lix ch’ool chirix lix k’anjel li Awa’b’ej Nelson choq’ profeet. Ninyeechi’i aawe naq li xnawom ch’oolej a’in taachalq aawik’in naq taasik’ chi tuulan aach’ool ut chi k’ulub’ejat.

K’a’ut naq chi anchal qach’ool naqaj xtaaqenkil lix yaab’ xkux li qaprofeet? Choq’ reheb’ li ani neke’xsik’ li junelik yu’am, lix yaab’ xkux li profeet naxk’am chaq qakolb’al sa’ musiq’ej sa’eb’ li kutan a’in re choqink.

Wanko sa’ xb’een jun ruchich’och’ rik’in k’iila millon chi xyaab’ kuxej. Li internet, li qacelular, ut xkomon chik li qak’anjeleb’aal neke’xpatz’ qahoonal ut neke’xsik’ qab’eresinkil. Neke’raj naq taqaloq’ li neke’xk’ayi ut naq taqab’aanu li neke’xye qe.

K’a’jo’ xk’ihaleb’ li na’leb’ ut k’oxlahom li nokohe’xk’e chixjultikankil li tijom sa’eb’ li loq’laj hu naq ink’a’ toowanq chi “eek’asinb’ilaqo ut k’amb’ilaqo,”10 chi “eek’asinb’il xb’aan li iq’,”11 ut chi luktajenqo xb’aaneb’ “li winq aj tik’ti’ ut aj lab’al,” ut li ani “junes b’alaq’il neke’xyoob’.”12

Re xxaqab’ankil li qaam rik’in lix yaab’ xkux li Qaawa’ Jesukristo, na’ajman ru naq too’ab’inq chiruheb’ li ani naxtaqla. Xtaaqenkil li profeet sa’ jun ruchich’och’ re choqink, a’an chanchan xk’eeb’al chiqix jun chaab’il ut tikwal isb’ sa’ jun kutan q’axal ke.

Wanko sa’ jun ruchich’och’ re na’leb’ank, wech’ok-ix, tz’ilok-ix, ut ch’olob’ank. Naru naq chaab’il xpatz’b’al, “Ka’a’ut?” sa’ naab’al li naqab’aanu, chi jo’kan xkanab’ankil naq lix wankil li qanawom tixb’eresi li k’a’ru naqasik’ ru ut li k’a’ru naqab’aanu wulaj wulaj.

A’b’anan, lix yaab’ xkux li Qaawa’ nachal chi kok’ aj xsa’ chi maak’a’ xch’olob’ankil.13 K’iila chihab’ ma ke’ok chi tzolok aj na’onel xninq’al ru k’a’uxl chirix li k’a’ru naxk’ul jun sumal ut lix kok’al naq muxb’il li sumlajik, li Qaawa’ kixye, “Matmuxuk sumlaak.”14 Chiru junes li qana’leb’ laa’o, naqa’oxloq’i li maatan re li Santil Musiq’ej.

Misach aach’ool

Jalam-uuch
Najultikan aatin laj Noe

Chi kok’ aj xsa’ lix yaab’ xkux li profeet, us ta q’un na’aatinak, a’an jun xyaab’ kuxej li naxpatz’ qe naq toojaloq, naq taqajal qak’a’uxl, ut naq toosutq’iiq rik’in li Qaawa’. Naq na’ajman ru li q’use’k, miqab’ay qib’. Ut matk’oxlak wi jalan lix yaab’ xkux li profeet rik’in li naxye li ruchich’och’ naq chaab’il. Lix xamlel li eetz’unk xb’aaneb’ li ani ink’a’ chik neke’paab’an junelik nakutb’eek naq na’ok chi aatinak li profeet. Naq tuulan aach’ool sa’ xtaaqenkil li raatin lix profeet li Qaawa’, laa’in ninyeechi’i aawe xkomon chik li osob’tesink re kawil ch’oolej ut tuqtuukilal.

Jalam-uuch
Naxye proofetil aatin laj Samuel aj Lamanita

Matk’oxlak wi wan naq sa’ xtiklajik laa k’a’uxl ink’a’ junajinb’il chi tz’aqal rik’in lix k’utum lix profeet li Qaawa’. A’aneb’ a’in hoonal re tzolok, re tuulanob’resink-ib’, hoonal naq naqawiqib’ qib’ chi tijok. Nokob’eek chi uub’ej rik’in paab’aal, xkanab’ankil qib’ chiru li Dios, ut xnawb’al naq timil timil li qaChoxahil Yuwa’ tixk’e chi saqeno’k ru li qak’a’uxl sa’ musiq’ej. Jun profeet kixch’olob’ li maatan maak’a’ xjuntaq’eetankil re li Kolonel chi kama’in: “chi sub’b’il rib’ li rajom li K’ajolb’ej sa’ li rajom li Yuwa’b’ej.”15 Xsub’b’al li rajom qach’ool sa’ li rajom li Dios maawa’ a’an jun sachk, a’an b’an xtiklajik jun xnimal ru q’axok-u.

Wankeb’ li ani te’xsik’ xtz’ilinkil rix li raatin li profeet, xyalb’al xq’e chixnawb’al b’arwan re li raatin a’an profeetil aatin, ut b’arwan re li raatin a’an yal xna’leb’ li winq.

Sa’ 1982, wiib’ xamaan ma kinb’oqe’ choq’ Jolomil aj B’eresinel, li Hermano Russell M. Nelson kixye, “Maajun sut ninpatz’ wib’, “Jo’q’e na’aatinak li profeet jo’ profeet ut jo’q’e ink’a’?” Li nawaj xnawb’al laa’in a’an a’in, “Chan ru naru tinwanq jo’ chanchan a’an?” ” Ut a’an kixye ajwi’, “Lin na’leb’ laa’in a’an naq ink’a’ tink’ul li raatin li profeet jo’ jun patz’om, tink’ul b’an jo’ jun aatin yeeb’il chi kaw we.”16 A’an a’in chan ru naq jun winq tuulan xch’ool ut musiq’anb’il kixsik’ ru xtusb’al lix yu’am. Anajwan, 36 chihab’ chirix a’an, a’an lix profeet li Qaawa’.

Xnimob’resinkil laa paab’aal chirix li Kolonel

Sa’ inyu’am laa’in, ink’eehom reetal naq jo’q’e nintzol rik’in tijok li raatin lix profeet li Dios ut ninjayali chi us ut chi timil li rajom inch’ool rik’in lix musiq’anb’il k’utum, junelik nanima inpaab’aal chirix li Qaawa’ Jesukristo.17 Wi naqasik’ ru xkanab’ankil li raatin ut naqaye naq chaab’il chik naqanaw qajunes qib’, nalaj li qapaab’aal ut namoy ru li qilob’aal re li junelik q’e kutan. Ninyeechi’i aawe naq wi nakatkanaak chi kaw aach’ool sa’ xtaaqenkil li profeet, taanimanq laa paab’aal chirix li Kolonel.

Li Kolonel kixye, “Chixjunileb’ li profeet … ke’xch’olob’ xyaalal chiwix.”18

Jun profeet ink’a’ naxram ru aab’e rik’in li Kolonel. Xaxqo b’an chak’atq ut naxk’ut li b’e li nakatxk’am rik’in li Kolonel. Li teneb’ahom q’axal nim re li profeet ut lix maatan q’axal nim choq’ qe, a’an lix tz’aqal nawom naq li Jesus a’an li Kristo. Jo’ laj Pedro re najter q’e kutan, li qaprofeet naxyaab’asi, “[A’an] li Kristo, li Ralal li yo’yookil Dios.”19

Junaq kutan chalel, naq yooko chirilb’al li qayu’am sa’ ruchich’och’, taasaho’q qach’ool naq xoowan sa’ ruchich’och’ sa’ xq’ehil jun yo’yookil profeet. Sa’ li kutan a’an, chiqaye taxaq:

Xoo’ab’ink re.

Xoo’paab’ank re li raatin.

Xqatzol li raatin rik’in kuyum ut paab’aal.

Xootijok chirix.

Xooxaqli chixk’atq.

Tuulan qach’ool, jo’kan naq xooru chixtaaqenkil.

Xoorahok re.

Ninkanab’ xnawom inch’ool naq li Jesus a’an li Kristo, laj Kolol qe ut aj Tojol qix ut, ut naq li Awa’b’ej Russell M. Nelson a’an lix profeet sik’b’il ru sa’ ruchich’och’. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Jeremias 1:5.

  2. Chi’ilmanq 2 Nefi 2:8.

  3. Mateo 10:40.

  4. K’a’ruhaq jultik we; chi’ilmanq ajwi’ Spencer J. Condie, Russell M. Nelson: Father, Surgeon, Apostle (2003), 235.

  5. Esekiel 33:7.

  6. Esekiel 33:8.

  7. Exodo 4:12.

  8. Tzol’leb’ ut Sumwank 21:5.

  9. Tzol’leb’ ut Sumwank 107:22.

  10. Efesios 4:14.

  11. Santiago 1:6.

  12. Efesios 4:14.

  13. Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks kixye jun sut:

    “Sa’ jun tz’ilok wix sa’ 1988 … kinch’olob’ li nink’oxla chirix xk’eeb’al li ruchich’och’il na’leb’ sa’ xna’aj li k’utb’esinb’il na’leb’:

    “ “Wi nakawileb’ ru li loq’laj hu rik’in li patz’om a’in sa’ laa k’a’uxl, “K’a’ut naq li Qaawa’ kitaqlan re a’in malaj k’a’ut naq kitaqlan re a’an,” taataw naq ink’a’ ch’olob’anb’il lix k’ihaleb’ lix taqlahom. Moko a’an ta lix na’leb’ li Qaawa’ re ch’olob’ank chi jo’kan. Laa’o [winq ut ixq] naru naxch’olob’ li k’utb’esinb’il na’leb’. Naru naqak’e rajb’aleb’ li taqlahom. Naq naqab’aanum a’an, junes wanko. Wankeb’ li neke’xk’e rajb’al li [k’utb’esinb’il na’leb’] …, ut nak’ulman naq sachenaqeb’ chi yaal sa’ xna’leb’. Wan li naqatzol aran. … Laa’in xink’e inch’ool junxil naq wan inpaab’aal chirix li taqlahom ut naq maak’a’ inpaab’aal chirix li rajb’al.” …

    “ “… Chixjunil a’an chanchan naq moko us ta xb’aanunkil jo’ nink’oxla. … Miqab’aanu li sachk li ak b’aanunb’il junxil, … xyalb’al xk’eeb’al rajb’al li k’utb’esinb’il na’leb’. Chi kok’ aj xsa’ li ajom k’eeb’il reheb’, k’eeb’il xb’aan li winq. Eb’ li k’utb’esinb’il na’leb’ li taqaxaqab’ xwankileb’ jo’ li rajom li Qaawa’ ut aran wan li kolb’a-ib’ ” ” (Life’s Lessons Learned [2011], 68–69).

  14. Exodo 20:14.

  15. Mosiah 15:7.

  16. Russell M. Nelson, sa’ Lane Johnson, “Russell M. Nelson: A Study in Obedience,” Tambuli, enero 1983, 26.

  17. Li Awa’b’ej Henry B. Eyring kixye: “Jun chik li b’alaq’il na’leb’, a’an xpaab’ankil naq li sik’ok ru xk’ulub’ankil malaj xtz’eqtaanankil li raatin li profeet, a’an chanchan xk’ulub’ankil malaj xtz’eqtaanankil yal jun chaab’il na’leb’ re toochaab’ilo’q malaj naq naru tookanaaq b’ar wanko wi’. A’b’anan, naq ink’a’ naqasik’ xpaab’ankil li profeetil na’leb’, najale’ li ch’och’ li xaqab’anb’ilo wi’. Xiwxiw chik nawulak. Naq ink’a’ naqapaab’ li profeetil na’leb’, naka’ch’ino’ li qawankilal chixpaab’ankil li musiq’anb’il na’leb’. Li hoonal jwal chaab’il re xtenq’ankil laj Noe chixkab’lankil li nimla jukub’, a’an chaq li xb’een sut kixpatz’ raj qe. Rajlal sut chirix a’an naq kixpatz’, li junjunq sut ink’a’ kiqapaab’, ka’ch’inob’resinb’il chaq li qawankilal chireek’ankil li Musiq’ej. Ut jo’kan ut, rajlal sut taqak’oxla raj naq memil na’leb’ a’an, toja’ ut naq taachalq raj li hab’. Ut sa’ li hoonal a’an, ak xko’o li qahoonal” (“Finding Safety in Counsel,” Ensign, mayo 1997, 25).

  18. 3 Nefi 20:24.

  19. Mateo 16:16; chi’ilmanq ajwi’ Jwan 6:69.