E nūna’a haere hiero

Hōho’a

e mau ta’ata i mua i te manureva

’Ua ha’amo’ahia te hiero nō Laie (Vaihī) i te matahiti 1919. Nō te ’ana’anatae rahi o te feiā mo’a i Pōrīnetia farāni e ti’a te hō’ē hiero i Pātifita nei, ’ua ha’amata rātou i te fa’aineine nō te ha’amori i roto i te hiero. ’Ua ho’o te mau melo i te mā’a, ’ua hopu i te pārau ’e ’ua ha’une i te mau tao’a nō te ha’aputu i te moni nō te haere i terā tere 4 450 km (2 765 mi.), terā rā, noa atu ā tā rātou mau tauto’ora’a, e au ē, e’ita te tere e noa’a i te ’aufauhia.

I te fa’aarara’ahia te hiero ’āpī i Hamilton (Aotearoa) i te mau matahiti 1950 ra, ’ua ’itehia mai i te mau melo te rāve’a nō te ha’amāmā i te moni o te tere, te tere pupu. I taua taime ra, e pahī tā’ie rahi tā te misiōni nō Tahiti, tōna i’oa ’o Paraita ’ei ha’amana’ora’a ia Addison Pratt. E fa’a’ohipahia te reira pahī nō te fa’auta i te mau melo, te mau misiōnare ’e te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia i terā motu ’e terā motu. ’Ua fa’aoti te feiā fa’atere o te misiōni e fa’anaho ’o roto i te pahī ’ei ro’i ta’otora’a, ’ia ti’a i te mau melo ’ia fano atu i Vaihī ’aore rā i Aotearoa ma te moni māmā a’e. Nō tō rātou hina’aro ’ia tā’atihia rātou, ’ua hāmani ’e ’ua ho’o te ’utuāfare Wong i te tōtī (saucisse) nō te ’aufau i te tere. Pauroa nau tamari’i e 17 tei tauturu i tō rātou metua tāne, ’o Pao Sing, i roto i teie tauto’ora’a. I te po’ipo’i roa, e fa’atomo ’o Pao Sing i tōna pere’o’o ta’ata’ahi i te mau pūtē ’e e ta’ahi atu ’oia i te mātete. Fātata te matahiti 1959, ’ua ineine ’o Wong mā ’e e ono tamari’i, nā reira ato’a vetahi feiā mo’a, nō te fano atu i te hiero. E ono fa’ahou tamari’i te ō atu i roto i te tere hiero ’ia tā’atihia rātou.

Teie rā, nā mua noa a’e rātou i te reva i te matahiti 1959 ra, ’ua hāpono mai te peresideni o te ’Ēkālesia, ’o David O. McKay, i te hō’ē parau ’eiaha te feiā mo’a e haere i terā tere. Ma te amuamu ri’i, ’ua ha’apa’o te mau melo ’e te feiā fa’atere i tāna parau, ’ua fa’a’orehia te tere. I terā iho hepetoma, ’ua ’itehia ē ’ua puta te hō’ē tūio i ni’a i te Paraita. Tau ’āva’e i muri mai, ’ua ’ite-pāpū-hia ē, ’eiaha terā pahī ’ia fano fa’ahou nā ni’a i te moana.

I te matahiti 1963, ’ua pi’i McKay ia Thomas R. Stone, tei tauturu i te huri i te mau ’ōro’a hiero ’ei reo tahiti, ’ei peresideni nō te misiōni nō Tahiti. Hou ’o Stone ’e tāna vahine, ’o Diane, a fa’aru’e ai ia Roto Miti, ’ua parau McKay ia rāua ē, tā rātou ’ohipa mātāmua roa e rave, ’oia ho’i, e fa’aineine i te hō’ē tere hiero mai te taura’a manureva i hāmani-’āpī-hia i te fenua nei.

I te ’āva’e Tītema 1963, ’ua hau i te 60 melo nō Pōrīnetia farāni tei tere atu i Aotearoa. E piti pupu rātou, ’ua tāpae te piti o te pupu i te hiero nā mua noa a’e i te tu’ira’a pō Noela. ’Ua tae ’oi’oi mai te mau rave ’ohipa o te hiero i te po’ipo’i a’e, i te po’ipo’i Noela, ’ia ti’a i te pupu ’ia haere i te mau ’ōro’a mātāmua i ravehia nā roto i te reo tahiti. Fātata pauroa te ao ē pō noa atu te feiā mo’a i te fa’aeara’a i roto i te hiero ē tae noa atu i tō rātou ho’ira’a i te 5 nō Tēnuare 1964.

Terā nā ’ahuru matahiti e piti i muri iho, e rave rahi hānere melo nō Pōrīnetia farāni tei haere i te hiero mai teie tere hiero ē tae roa i te ha’amo’a-ra’a-hia te hiero i Pape’ete i te ’āva’e ’Ātopa 1983. I teienei tē vai nei te hō’ē hiero i rotopū ia rātou, tē tāmau nei te feiā mo’a i te fa’atusia i tō rātou taime ’e tō rātou itoito nō te rave i te mau ’ōro’a i te hiero. I te ’āva’e ’Ātopa 2003, ’ei fa’ahanahanara’a i te 20ra’a o te matahiti o te hiero nō Pape’ete Tahiti, ’ua rave te mau melo ato’a nō te titi nō Paea tei fāri’i i tō rātou ’ōro’a hiero, hō’ē a’e ’ōroa i roto i te ’ōpuara’a 14 hora tāvinira’a i roto i te hiero.