2017
Ako maʻá e Laumālié Kotoa
August 2017


Ako maʻá e Laumālié Kotoa

ʻOku ngāue ʻa e ʻEikí ʻi he mālohi ʻi Hono Siasí ke ke maʻu ʻa e ako ʻokú Ne finangalo ke ke maʻú.

ʻĪmisi
young woman and young man looking at computer screen

Ko e pōpoaki ko ʻení maʻá e toʻu tupu mo e kakai lalahi kei talavou ʻi he Siasi ʻo e ʻEikí. ʻI he ngaahi taʻu lahi kuo hilí, ne u maʻu ai ha ongo mālohi ʻo kau kiate kimoutolu pea mo e ʻahó ni. Naʻe hangē naʻá ku mamata ki he fānau Palaimeli kotoa ʻi he funga ʻo e māmaní. Naʻá ku ʻiloʻi te nau fakahoko mo tauhi ‘a e ngaahi fuakava mo e ʻEikí. Pea naʻá ku ʻiloʻi ʻe tāpuakiʻi kinautolu ʻe he ʻEikí ʻaki ha ngaahi faingamālie ke ako lahi ange, fakalaumālie mo fakatuʻasino, pea fokotuʻu hake ʻa kinautolu ʻo hangē ko ha kau tau mālohi ke langa hake Hono puleʻangá mo teuteu ‘a e māmaní ki Heʻene toe hāʻele maí.

Ko kimoutolu e fānau ko iá, pea ko homou kuongá ʻeni.

Ko ha kuonga maʻongoʻonga eni ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ko ha kuonga ʻoku fonu ʻi he ngaahi faingamālie ke ke ako mo tupulaki ai pea aʻusia e fiefiá. Ko e moʻoni, ʻoku ʻi ai ha ngaahi faingataʻa mahuʻinga. Ka ʻi he mālohi huhuʻi mo fakaivia ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, fakafou ʻi Heʻene ongoongolelei nāunauʻiá mo hono Siasi moʻoni mo moʻuí, ʻoku kei hokohoko atu e ʻEikí ke fakaava e ngaahi matapaá pea teuteuʻi ʻa e founga ke ke fakatomala, ako lahi ange, tupulaki fakalaumālie, pea hoko ʻo ului lahi ange ai kiate Iá. ʻOku teuteuʻi ʻe he ʻEikí ʻa Hono puleʻangá mo Hono kakaí ki Heʻene toe hāʻele maí, pea ko kimoutolu ʻa e toʻu tangata kei tupu haké ʻoku ʻi ai homou tefitoʻi fatongia ʻi he ngāue maʻongoʻonga ko iá.

Ko e kuonga ʻeni ʻo e ngaahi maná. ʻOku malava ke fakahoko e akó mo tupulaki ia ʻi he ngaahi tekinolosia foʻoú. ʻOku moʻoni ia ki he ʻilo fakatuʻasinó mo e fakalaumālié fakatouʻosi. ʻOku ngāue ʻa e ʻEikí ʻi he mālohi ʻi Hono Siasí ke ke maʻu ʻa e ako ʻokú Ne finangalo ke ke maʻú.

Ko ha konga pē ʻeni ʻo e fekau ne ʻomi ʻe he ʻEikí ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá (1805–44) ʻi he kamataʻanga ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí: “Ko hoku lotó ke mou … maʻu ha ʻilo ki he hisitōliá, pea mo e ngaahi fonuá, mo e ngaahi puleʻangá, mo e ngaahi fono ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi lao ʻa e tangatá, pea ke fai ʻeni kotoa pē koeʻuhi ko hono fakamoʻui ʻo Saioné” (T&F 93:53).

ʻOku toe fuʻu fie maʻu ange ʻa e fekau ko ʻení ʻi hotau kuongá ʻi hono fakavaveʻi ʻe he ʻEikí ʻEne ngāué. Ko e kuonga eni ke mou fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi faingamālie ako ʻoku mou maʻú, mo hoʻomou tuʻunga malava ʻo akó mo e tupulaki ʻoku ʻiate kimoutolú.

ʻOku totonu ke ke fakakaukau ʻi he ʻaho kotoa pē ki he ngaahi lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoní:

“ʻOku ou kole fakamātoato atu ke tulifua ki hoʻo akó.”1

“ʻE fakalahi atu ʻa ho ngaahi talēnití ʻi hoʻo ako mo ʻiló.”2

“Ko e taha kotoa pē ʻo kimoutolu … ʻokú ne maʻu ha faingamālie ke ako mo tupulaki. Fakalahi hoʻomou ʻiló, fakaʻatamai mo fakalaumālie, ki he tuʻunga fakalangi taupotu taha te mou malavá.”3

Ako Lahi Ange

Ko e ako ʻokú ne ʻai kimoutolu takitaha ke aʻu ki he “tuʻunga fakalangi taupotu taha te mou malavá” ʻa e meʻa te u ui ko e ako lahi angé: ako ʻo e laumālié kotoa—ʻa e ʻatamai, loto, sino mo e laumālie taʻefaʻamaté. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻa e ako lahi angé ki he faʻahinga kotoa pē ʻo e ʻiló, pe ʻe fakalaumālie pe fakamāmani. ʻOku lahi ange ʻa e akó ʻi heʻene fakatupulaki hoʻo malava ke fai e meʻa ʻe 3: (1) ke ʻilo mo mahino; (2) ke fakahoko ha ngāue māʻoniʻoni mo ola lelei; pea (3) ke hoko ʻo hangē ko ʻetau Tamai Hēvaní.4

Hangē ko hono akoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, ko e ako lahi angé kuopau ke fai ia ʻi he founga ʻa e ʻEikí, ʻi he fakahā mo e ueʻi fakalaumālie ʻi he Maama ʻo Kalaisí pea ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Maʻoniʻoní mo e ako mālohi, faivelenga mo e feakoʻaki, ʻo fakafou ʻi he ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku moʻoni ʻeni ki ha faʻahinga ʻilo pē. Ko ha ngaahi fekau eni ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e ako lahi angé:

“Mou fekumi faivelenga pea feakoʻiʻaki ʻiate kimoutolu ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; ʻio, mou fekumi mei he ngaahi tohi lelei tahá ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; mou fekumi ki he ʻiló, ʻio, ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (T&F 88:118).

“Ke mou akoʻi faivelenga pea ʻe ʻiate kimoutolu ʻa ʻeku ʻofá, koeʻuhí ke akonekina ʻa kimoutolu ʻo kakato ange … ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku kau ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku ʻaonga ke mahino kiate kimoutolú” (T&F 88:78).

Fakamuʻomuʻa ‘a e ʻIIo Fakalaumālié

ʻĪmisi
young woman holding scriptures

Ko e ako lahi angé, ʻi ha faʻahinga malaʻe pē ʻo e akó, ko ha aʻusia fakalaumālie fakanatula ia, ʻoku fakamaʻu ki ha fakavaʻe ʻo e tui kia Sīsū Kalaisí, fakatomalá, mo e talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú koeʻuhí ke lava ʻo akoʻi kimoutolu ‘e he Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku ʻikai faingofua ʻa e ako lahi angé, ka ʻoku ʻaonga ʻa e ola ʻe maʻu mei he feinga ko iá! Kapau ʻokú ke holi moʻoni ke ako lahi ange, kapau ʻoku fiemālie ho lotó mo ho ʻatamaí ke ako, pea kapau te ke ngāueʻi ʻa e holi ko iá, ʻe tāpuakiʻi koe ‘e he ʻEikí. ʻI he taimi te ke fai ai hoʻo tafaʻakí—lotu ʻi he tui, teuteu, ako, kau mālohi atu, pea fai ho lelei tahá—ʻe akoʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní, fakalahi hoʻo malava ko ia ke ngāueʻi e meʻa ʻokú ke akó mo tokoniʻi koe ke ke hoko ʻo hangē ko ia ʻoku finangalo ki ai e ʻEikí. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Siosefa F. Sāmita (1838–1918), “Ko e fakamoʻuí ʻa ē, ʻoku fou ʻi he fakalelei ʻa Kalaisí, ko ha founga pē ia ʻo e akó. … Ko e ʻiló ko ha founga ia ʻo e fakalakalaka taʻengatá.”5

ʻOku fakaʻaongaʻi e founga ko ʻení ʻi ha feituʻu pē te ke ʻi ai, pea ki ha faʻahinga ʻilo pē. Ka neongo ia, ko e ʻilo mahuʻinga taha ʻoku fie maʻu ke ke maʻú ʻa e ʻilo ʻo e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá. Ko ia ai, ko e ʻilo fakalaumālié, kuopau ke fakamuʻomuʻa ia ʻi ho lotó pea ʻi hoʻo ngaahi meʻa mahuʻingá. Naʻe fakamamafaʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e matuʻaki mahuʻinga ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi he ngaahi leá ni: “ʻOku ʻikai lava ke fakamoʻui ha tangata ʻi he taʻeʻiló, he kapau ʻe ʻikai ke ne maʻu ʻa e ʻiló, ʻe ʻomi ia ki he pōpulá ʻe ha faʻahinga mālohi kovi ʻi ha māmani ʻe taha, koeʻuhí he ʻe maʻu ʻe he ngaahi laumālie koví ha ʻilo lahi ange, pea iku ʻo ne maʻu ha mālohi lahi ange ʻi ha toe taha ʻoku ʻi māmani. Ko ia ʻoku fie maʻu ai ʻa e fakahaá ke tokoni mai kiate kitautolu, mo ʻomi ha ʻilo ki he ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá.”6

Ko e moʻoni ʻoku kanokato ʻa e moʻoní kotoa ʻi he ongoongoleleí,7 ka ko e ʻilo mo e mahino ʻo e ngaahi moʻoni mahinongofua mo faingofua ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, kuo pau ke hoko ia ko e fakavaʻe ʻo hoʻo ako lahi angé. ʻI hono fakamuʻomuʻa ko ia ʻa e ʻilo fakalaumālié ʻi ho ʻatamaí pea ʻi ho lotó te ne fakapapauʻi ʻokú ke falala ki he ʻEikí mo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo akó, ʻa ia te ke vakai ki he meʻa kotoa pē ʻokú ke akó ʻi he maama ʻo ʻEne ongoongoleleí, pea te ke hokohoko atu ke ako lahi ange ʻi he kotoa hoʻo moʻuí.

Ako Lahi Ange ki he Kotoa hoʻo Moʻuí

Ko e ako lahi angé ʻi he ako fakalaumālié mo fakatuʻasinó fakatouʻosi, ko ha fekau ia ʻa e ʻEikí. Fakakaukau ki he meʻa ʻe hoko kapau ʻe taʻofi hoʻo akó. ʻE fēfē nai kapau naʻe taʻofi ʻeku akó ʻi he taimi ne u ʻosi ai mei he kolisí ʻi he taʻu 1970 tupú? He ʻikai ke u maʻu ha ngaahi fakakaukau foʻou pe fakahā mei he kau palōfita moʻuí, ʻa e ngaahi folofolá, pe ko e Laumālie Māʻoniʻoní; he ʻikai te u ʻiloʻi ha meʻa ki he ngaahi fakalakalaka ne hoko ʻi he tekinolosiá, tokangaʻi ʻo e moʻuí, ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he māmaní, ngaahi tuʻutuʻuni fakapuleʻangá, pe ko e akó. Naʻe ʻikai ke mei ʻi ai ha tupulaki fakatāutaha pe tupulaki fakalaumālie ʻi he fakatomala mo e ako mei he aʻusiá.

ʻI he taimi naʻá ku hoko ai ko e Palesiteni ʻo e ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongi–ʻAitahoó, naʻe faʻa fehuʻi ange kia Sisitā Kalake, “Naʻe anga fēfē hoʻo fetaulaki mo Palesiteni Kalaké?” Naʻe faʻa kamata ʻene talí ʻo pehē, “Naʻe ʻikai ke ne Palesiteni Kalake ʻi he taimi ne u fetaulaki ai mo iá.” Kapau naʻe ʻikai ke hokohoko atu ʻeku akó, naʻá ku mei motuʻa ange, ka te u kei hoko pē ko e tokotaha taʻu 25 naʻe fetaulaki mo Sisitā Kalake ʻi heʻeku ʻosi mei he kolisí—naʻe ʻikai ko ha fakakaukau fakapotopoto ia kia Sisitā Kalake pe ki homau fāmilí!

Kapau ʻe taʻofi hoʻo akó, he ʻikai lava ke ke toe ʻilo lahi ange, ngāue lelei ange, ʻaonga ange, faivelenga ange, pe hoko lahi ange ʻo hangē ko hoʻo Tamai Hēvaní.

ʻOku ʻomai ʻe hoʻo aʻusia ʻi he akó lolotonga hoʻo ʻi he toʻu tupú mo kei talavoú ha fakavaʻe ki ha ako ʻi he toenga ʻo e moʻuí. Kapau te ke fakatupulaki e malava ko ia ke ako loloto ʻi he founga ʻa e ʻEikí—ʻo fakafou ʻi he Laumālié pea faivelenga ʻi he ako mālohí—ʻe hoko ia ko ha tāpuaki lahi kiate koe.

Ko e kī ki hono maʻu ʻo e tāpuaki ko iá, ko hono fakaava ho lotó mo e ʻatamaí ki he akó. Ko ha ngaahi meʻa ʻeni ʻe tolu te ke lava ʻo fai ke ke mateuteu maʻu pē ke ako:

  1. Kole ki he ʻEikí ke Ne tāpuakiʻi koe ʻaki ʻa e holi ke ako lahi ange.

    Kapau kuó ke ʻosi maʻu ʻa e holi ke ako lahi angé, fakaʻofoʻofa. Kapau ʻoku ʻikai, kole ki he ʻEikí ʻa e meʻafoaki ko iá. ʻE akoʻi koe ʻe he ʻEikí ʻi hoʻo ngaahi holí koeʻuhí ke ke ako ʻa e meʻa mo e founga ʻokú Ne finangalo ke ke ako he kotoa hoʻo moʻuí. ʻI he palani ʻa e ʻEikí, ko e founga ʻokú Ne finangalo ai ke ke akó—ʻaki ʻa e Laumālié, mo e ako faivelengá—ʻoku mahuʻinga tatau pē ia mo e meʻa ʻokú Ne finangalo ke ke akó.

  2. ʻAi e fakatomalá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo hoʻo moʻuí.

    Ko e fakatomalá ko ha founga fakalangi. Ko e founga ia ʻoku tau liliu aí, tupulaki, pea toe lelei ange ʻo fakafou ʻi he huhuʻi mo e mālohi fakaivia ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Kapau ʻoku hoko ʻa e fakatomalá ko e uho hoʻo moʻuí, te ke tūʻulutui maʻu pē, ʻo fakavaivaiʻi koe ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí, mo fekumi ki Heʻene tokoní ʻi he founga ke fakaʻaongaʻi ai ho taimí mo e founga ke tauhi ai kiate Iá.

  3. Moihū ʻi he temipalé ki he lahi taha te ke lavá.

    Ko e temipalé ko e fale ia ʻo e fakahā mo e ako ʻa e ʻEikí. Kapau te ke toutou ʻalu ki ai, pea ʻave hoʻo ngaahi fehuʻí mo hoʻo ngaahi holi ke akó mo koe, ʻe akoʻi koe ʻe he ʻEikí tonu pē.

Ikunaʻi e Fakafepaki ki he Ako Lahi Angé

ʻĪmisi
young man with tablet

ʻOku teuteuʻi koe ʻe he ako lahi ange he taimi ní ki he ako ʻi he moʻuí kotoa. Ka neongo ia, ʻoku ou ʻilo ʻoku mou fehangahangai mo ha ngaahi faingataʻa naʻa mo ha fakafepaki fakahangatonu ki he ako ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke ke maʻú. ʻE lava ke fakafeʻātungia koe ʻe he manavasiʻí, loto-siʻí, fakapikopikó, faingataʻa ke lautohí, siʻisiʻi e poupoú pe faingamālié, ngaahi tukufakaholo fakafāmilí pe fakafonuá, hohaʻa ki he ngaahi fakamolé, ngaahi ʻahiʻahi ʻo e māmaní, ngaahi fakakaukau loi fekauʻaki mo e akó, pea mo ha ngaahi meʻa kehe lahi.8

ʻOku ou ʻilo ʻoku ʻi ai hamou niʻihi ʻoku fehangahangai mo e konga lahi ʻi he ngaahi meʻá ni, pea nau ongoʻi hangē ʻe ʻikai toe lavaʻi e ngaahi faingataʻa ki he akó.

ʻOku ou fakamoʻoni atu tatau ai pē pe ʻokú ke nofo ʻi fē, pe ko e hā ho tūkungá, ʻoku tokoniʻi koe ʻe he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻi hoʻo fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá ni kotoa pē ʻaki ʻEne ʻofa huhuʻí mo Hono mafimafí. ʻI Heʻene feilaulau fakaleleí, kuó Ne aʻusia pea ikunaʻi ʻa e meʻa kotoa pē te ne ala taʻofi hoʻo fakalakalaka ki he moʻui taʻengatá. ʻI Hono iví pea mo Hono mālohí, te ke lava ʻo ikunaʻi ha faʻahinga faingataʻa pē ʻoku tuʻu vahaʻa ʻiate koe mo e ako ʻoku finangalo e ʻEikí ke ke maʻú.

Ko ʻEne talaʻofa eni kiate koé pea ko ʻEne ngaahi talaʻofá ʻoku moʻoni: “ʻUnuʻunu mai kiate au pea te u ʻunuʻunu atu kiate kimoutolu; fekumi faivelenga kiate au pea te mou ʻiloʻi au, kole, pea te mou maʻu; tukituki, pea ʻe toʻo ia kiate kimoutolu” (T&F 88:63; vakai foki ki he Mātiu 7:7).

Fakaʻosí

Ko ha kuonga maʻongoʻonga moʻoni eni ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku fakavaveʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngāué, pea kuo tau mātā e ngaahi mana ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí ʻi hono mālohí, ke ʻomi ha ngaahi faingamālie fakaʻofoʻofa kiate koe ke ke ako lahi ange.

ʻOku ngāue ʻa e ʻEikí ʻi hoʻomou moʻuí ke tāpuakiʻi mo teuteuʻi ʻa kimoutolu. ʻOku ou lotua te mou fakahoko ia ʻi he tui kia Sīsū Kalaisi, ke ngāue ʻaonga ʻaki ʻa e faingamālie kotoa pē ke ako lahi ange, tupulaki ʻi he ʻiló mo e mahinó, fakahoko ʻEne ngaahi taumuʻa māʻoniʻoní, pea fakahoko ʻa e meʻa ne fānauʻi koe ke ke fakahokó.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Thomas S. Monson, “If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear,” Liahona, Nov. 2004, 116.

  2. Thomas S. Monson, “Ngaahi Taumuʻa ʻe Tolu Ke Ne Tataki Koe,” Liahona, Nōvema 2007, 119.

  3. Thomas S. Monson, “The Mighty Strength of the Relief Society,” Ensign, Nōvema 1997, 95.

  4. Ko e sīpinga ʻo e “ako, fakahoko, aʻusiá” kuo fakaʻaongaʻi ia ko ha faʻunga ki he fakalakalaka ‘a e tuʻunga fakatakimuʻá mo hono aleaʻi ʻo e palani ʻa e ʻEikí ki he fakalakalaka fakalaumālie ʻo ʻEne fānaú. Vakai, Thomas S. Monson, “Ke Ako, Fakahoko, mo Aʻusia,” Liahona, Nōvema 2008, 60–68; mo e Dallin H. Oaks, “The Challenge to Become,” Liahona, Nōvema. 2000, 32–34. Ki ha fakamatala fakaikiiki ange ki he ngaahi tefito ko ʻení, vakai ki he tohi voliume tolu ʻa David A. Bednar, Increase in Learning (2011); Act in Doctrine (2012); mo e Power to Become (2014).

  5. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa F. Sāmita (1998), 366.

  6. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 305–306.

  7. ʻOku kātoi lelei ʻe he lea ʻa Pilikihami ʻIongi ko ʻení ʻa e fakakaukaú: “ʻOku ʻikai ngata pē ʻi hono ʻai ʻe he tui fakalotu ʻa Sīsū Kalaisí e kakaí ke nau feangainga mo e ngaahi meʻa ʻa e ʻOtuá, pea mo fakatupulaki ʻiate kinautolu ʻa e moʻui maʻá mo e haohaoá, ka ʻokú ne ʻoatu ʻa e fakalotolahi mo e fakaʻaiʻai kotoa pē ʻoku ala fakahoko, ke nau tupulaki ʻi he ʻiló mo e potó, ʻi he vaʻa kotoa pē ʻo e meʻa fakamīsiní, pe ʻi he ʻātí mo e saienisí, he ko e poto kotoa pē, mo e ʻaati mo e saienisi kotoa ʻi he māmaní ʻoku mei he ʻOtuá, pea naʻe fokotuʻu ia maʻá e lelei ʻa hono kakaí” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Pilikihami ʻIongi [1997], 226–27).

  8. Ko ha sīpinga ʻeni ʻo ha fakakaukau hala ʻoku tupu mei he ngaahi tukufakaholo ʻe ala uesia e kakai lalahi kei talavoú: ʻI he toʻu tangata kuo hilí, naʻe lava ha taha naʻe moʻui ʻi he ngaahi feituʻu fakalakalaká ʻo maʻu ha ngāue lelei, totongi lelei mo ha paʻanga feʻunga ke tauhi ha fāmili ʻi ha akoʻanga māʻolunga pē, pe toe lelei angé, ʻi haʻane ʻosi mei he akoʻanga māʻolungá. ʻOku kei tukuʻau mai pē ‘a e fakakaukau ko iá neongo ki ha kakai tokolahi, ʻi he ngaahi fonua fakalakalaká, ʻo aʻu pē ki he ngaahi feituʻu kei langalanga haké, kuo mole atu ‘a e ngaahi ʻaho ko iá. Ko e ako fakaʻatamai pea mo e ako mei he akoʻanga māʻolunga ʻi he ngaahi malaʻe ʻoku fiemaʻuá, ʻo tatau pē ʻi hono ngāueʻi ha tohi fakamoʻoni ʻi he ngaahi poto fakatekinikalé pe ko hono maʻu ʻo ha mataʻitohi mei he ʻunivēsití (pea ʻi he ngaahi konga ʻe niʻihi ko ha mataʻitohi fakaako māʻolunga ange), kuo hoko ʻo mahuʻinga ia ki hono tokangaʻi ha fāmili, tokonaki ki he ngaahi taʻu vāhenga mālōloó, pea mo hono fokotuʻu ʻo ha fakavaʻe fakatuʻasino ki he ngāue ʻi he Siasí.