Ngaahi Tohi Lēsoni Palaimelíi mo e Taimi Fevahevaheʻakí
ʻAokosi: ʻOku ou Fili ke Fakafonu ʻEku Moʻuí ʻaki ʻa e Ngaahi Meʻa ʻOkú Ne Fakaafeʻi ʻa e Laumālié


ʻAokosi

ʻOku ou Fili ke Fakafonu ʻEku Moʻuí ʻaki ʻa e Ngaahi Meʻa ʻOkú ne Fakaafeʻi ʻa e Laumālié

“Kapau ʻoku ai ha meʻa ʻoku māʻoniʻoni, fakaʻofoʻofa, pe ongoongo lelei pe feʻunga mo hono vīkivikiʻí, ko e ngaahi meʻa ia ʻoku mau fekumi ki aí” (Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:13).

Hiva: “ ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú”

(THF, 40–41)

Fakalahiʻaki e ngaahi fakakaukau ʻoku ʻoatú ʻa hoʻo ngaahi fakakaukau pē ʻaʻaú. Palani ʻi he uike takitaha ʻa e ngaahi founga ke (1) fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteliné, (2) tokoni ke mahino ia ki he fānaú, pea (3) tokoni ke moʻui ʻaki. Fehuʻi pē kiate koe, “Ko e hā ʻa e meʻa ʻe fai ʻe he fānaú ke nau ako aí, pea ʻe anga fēfē ʻeku lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi ʻa e Laumālié?”

Uike 1: ʻE tokoniʻi au ʻe heʻeku maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa leleí ke u fili ki he totonú.

Poupouʻi ke mahinó mo moʻui ʻaki (fanongo ki ha talanoa): Talaange ʻa e talanoa ko ʻení: “Naʻe maʻu ʻe ha ongo tamaiki tangata ha hoaʻi sū motuʻa ʻi he veʻe halá. Naʻe lava ke na sio mamaʻo atu ki ha tangata ʻoku ngāue ʻi he ngoué. Naʻe fokotuʻu ʻe ha taha ʻo e ongo tamaikí ke na fufuuʻi ʻa e suú pea na vakai ki he meʻa ʻe fai ʻe he tangatá.” Kole ange ki he fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa te nau talaange ki he tamasiʻi ko ʻení. Talaange leva ʻa e toenga ʻo e talanoá: “Naʻe fokotuʻu ange ʻe he tamasiʻi ʻe tahá ke ʻoua naʻá na fufuuʻi e suú, kae faʻo ha koini siliva ʻi he sū takitaha, pea ko e meʻa ia naʻá na faí. Taimi nounou mei ai naʻe foki mai ʻa e tangatá. ʻI heʻene maʻu ʻa e ongo koiní, naʻá ne fonu ʻi he loto houngaʻiá pea naʻá ne tūʻulutui hifo ʻo fai ha lotu fakafetaʻi. Naʻá ne lea ʻaki hono uaifí, ʻa ia naʻe puke, mo ʻene fānaú, ʻa ia naʻe ʻikai haʻanau meʻakai, peá ne kole ki he ʻEikí ke tāpuakiʻi ʻa e tokotaha naʻá ne tokoniʻi iá. Naʻe ongoʻi ʻe he ongo tamaiki tangatá ha māfana ʻi hona lotó peá na fakamālō naʻá na fili ki he totonú” (vakai, Gordon B. Hinckley, “Ko ha Ngaahi Lēsoni Naʻá ku Ako Heʻeku Kei Tamasiʻí,” Liahona, Siulai 1993, 66–70). Fakaafeʻi ha fānau tokolahi ke vahevahe e ngaahi taimi naʻe tokoniʻi ai kinautolu ʻe honau ngaahi kaungāmeʻa leleí ke nau fili ki he totonú.

Uike 2: ʻOku totonu ke u lau, fanongo, mo mamata ki he ngaahi meʻa ʻoku finangalo ki ai ʻa e Tamai Hēvaní.

Fakamahinoʻi ʻa e tokāteliné (vakai ki ha lēsoni fakataumuʻa): Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha poulu ʻoku fonu ʻi he fuaʻiʻakaú mo ha poulu ʻoku fonu ʻi he kelekelé. Fehuʻi ange ki he fānaú pe ko e fē ʻiate kinaua ʻoku sai ki he kaí mo hono ʻuhingá. Fakamatalaʻi ange ʻoku fie maʻu kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke fakafonu hotau ngaahi ʻatamaí ʻaki ʻa e ngaahi meʻa ʻoku lelei maʻatautolú kae ʻikai ko e ngaahi meʻa ʻoku koví. Fakaafeʻi kinautolu ke nau pehē, “ʻOku totonu ke u lau, fanongo, mo mamata ki he ngaahi meʻa ʻoku finangalo ki ai ʻa e Tamai Hēvaní,” pea fakatātaaʻi ʻaki honau nima ʻa e laú, fanongó, mo e mamatá.

ʻĪmisi
bowls of dirt and fruit

Poupouʻi ke mahinó (aleaʻi ʻa e tokāteliné): Talaange ki he fānaú kapau te tau fai ʻa e ngaahi fili ʻoku ʻikai finangalo ki ai ʻa e Tamai Hēvaní ʻe lava ke mole ha meʻa mahuʻinga ʻaupito meiate kitautolu. Kole ange ke nau fakafanongo ki he meʻa mahuʻinga ko iá ʻi hoʻo lau ʻa e palakalafi ʻuluaki ʻi he “Fakafiefiá mo e Mītiá” mei he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (vakai foki, “Ko Hoku Ngaahi Tuʻunga Mahuʻinga ʻi he Ongoongoleleí”). Fehuʻi ange ki he fānaú pe naʻa nau fanongo ki he meʻa ʻe mole meiate kitautolú ʻo kapau te tau fai ha ngaahi fili ʻoku halá (ko e Laumālié). Vahevahe ʻa e fānaú ki he ngaahi kulupu ʻe tolu pea tuku ke nau taufetongi ʻi hono ʻahia ʻo e ngaahi feituʻu ʻe tolú: “Laú,” “Fanongó,” mo e “Mamatá.” ʻI he feituʻu takitaha fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau, fanongo, pe mamata ki ha meʻa ʻoku finangalo ki ai ʻa e Tamai Hēvaní. Aleaʻi ʻa e ongo ʻoku nau maʻú ʻi heʻenau laú, fanongó, mo mamata ʻi he ngaahi meʻa ʻoku finangalo ki ai ʻa e ʻOtuá.

Uike 3 mo e 4: ʻOku totonu ke u fai ha ngaahi meʻa ʻi he ʻaho Sāpaté ʻe tokoniʻi au ke u nofo ofi ki he Tamai Hēvaní.

Fakamahinoʻi ʻa e tokāteliné (ako maʻuloto ha folofola): Talaange ki he fānaú te ke ʻoange kiate kinautolu ha ngaahi fakaʻilonga ke nau ʻiloʻi ha pōpoaki mahuʻinga. Tohiʻi ʻa e mataʻitohi ʻuluaki ʻo e lea takitaha ʻi he ʻEkesōtosi 20:8 ʻi he palakipoé (M K H A S K T I K M ). Fakamatalaʻi ko e ngaahi mataʻitohí ko e ngaahi mataʻitohi ʻuluaki ia ʻo e lea takitaha ʻi he pōpoakí. ʻOange ʻa e fakaʻilonga hokó ʻaki hono fakaʻaliʻali ʻo ha fakatātā ʻo Mōsese mo e Fekau ʻe Hongofulú. Fakaafeʻi leva ʻa e fānaú ke nau kumi ʻa ʻEkesōtosi 20:8 pea lau fakataha ia. ʻAi ke ʻiloʻi ʻe he fānaú ʻa e fehokotaki ʻa e ngaahi mataʻitohi ʻi he palakipoé mo e folofolá. Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau ako maʻuloto ʻa e folofolá ʻaki hoʻo tuhu ki he ngaahi mataʻitohi ʻi he palakipoé ʻi heʻenau toutou lau tuʻo lahi ʻa e folofolá.

ʻĪmisi
children around teacher with basket

ʻE tokoni ke fakafemoʻuekinaʻi e fānaú ʻi hoʻo fakafeʻungaʻi e ngaahi ʻekitivitií ʻo fakatatau ki he lahi ʻo hoʻo Palaimelí. ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke lahi e ngaahi kató ke fakaʻatā e fānaú ke nau vahevahe ʻi ha ngaahi kulupu iiki angé, ʻo kapau ʻoku tokolahi hoʻo Palaimelí.

Poupouʻi ke mahinó (fealeaʻakí mo e tā valivalí): Vahevahe ʻa e fānaú ki he ngaahi kulupu ʻe fā. Vaheʻi ha palakalafi ʻe taha ki he kulupu takitaha ke lau mei he konga “Tauhi ʻo e ʻAho Sāpaté” ʻo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. Kole ange ke nau aleaʻi ʻa e palakalafí ʻi heʻenau ngaahi kulupú pea vahevahe leva ʻa e meʻa naʻa nau akó mo e fānau kehé. ʻOange ha laʻi pepa ki he tamasiʻi takitaha, pea fakaafeʻi kinautolu ke tā ʻa e ngaahi meʻa lelei ke fai ʻi he ʻaho Sāpaté. Kole ha fānau ʻe niʻihi ke vahevahe ʻenau fakatātaá mo e toenga ʻo e Palaimelí. Fakaʻaiʻai kinautolu ke vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau akó mo honau ngaahi fāmilí ʻi ʻapi.

Poupouʻi ke mahinó (fakahoko ha ʻekitivitī ʻi he folofolá): Kimuʻa pea kamata ʻa e Palaimelí, teuteuʻi ha kato ʻoku fakafonu ai ʻa e kongokonga laʻi pepa ke ne fakafofongaʻi ʻa e maná ke fakaʻaongaʻi ʻi he ʻekitivitī ko ʻení. Tohiʻi ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé:

  • Ko e hā ʻa e meʻatokoni naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he kau ʻIsilelí ʻi he toafá?

  • Ko e hā ʻa e lahi naʻe fie maʻu ke nau tānaki ʻi he ʻaho takitahá?

  • Ko e hā e meʻa naʻe totonu ke nau fai ʻi he ʻaho hono onó?

  • Ko e hā ʻa e meʻa naʻe kehe ʻi he ʻaho Sāpaté?

Tuku ki he fānaú ke nau fanongo ki he ngaahi talí ʻi hoʻo fai ʻa e talanoa ʻo e tānaki mana ʻa e kau ʻIsilelí (vakai, ʻEkesōtosi 16:11–31). Kole ange ke nau tuʻu ʻi he taimi ʻoku nau fanongo ai ki ha tali ʻo e taha ʻo e ngaahi fehuʻí. Tuku ki ha tamasiʻi ke ne toe fai ʻa e konga ʻo e talanoá ʻokú ne tali ʻa e fehuʻí. Hoko atu leva ki he toenga ʻo e talanoá. Hili iá, talanoa ki he fānaú fekauʻaki mo e ʻuhinga naʻe ʻikai fie maʻu ai ʻe he ʻEikí ke tānaki mana ʻa e kau ʻIsilelí ʻi he ʻaho Sāpaté. ʻAi ke kuikui ʻa e fānaú ʻo pehē pē ʻoku nau mohe. Tufaki fakavavevave ʻa e “maná” ʻi he lokí. Kole ki he fānaú ke ʻāʻā hake honau matá pea tānaki ʻenau konga ʻo e maná (konga ʻe taha pe ua). Kole ki he fānaú ke fakafoki ʻa e maná ki he kató. ʻI heʻenau takitaha fai ʻení, kole ke nau vahevahe ha founga feʻunga ke tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní.

Ngaahi Tokoni maʻá e fai hivá

Ke tokoniʻi ʻa e fānaú ʻi hono ako ʻo e “ ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú” (THF, 40–41), fakakaukau ki he meʻá ni:

  • Hivaʻi ʻa e foʻi hivá ki he fānaú. Fakaafeʻi kinautolu ke lau honau louhiʻi nimá ʻa e tuʻolahi hono hivaʻi ʻa e foʻi lea ko e feingá . Toe hivaʻi ʻa e foʻi hivá, pea kole ki he fānaú ke nau pasi ki he taimí ʻi hoʻo hivá.

  • Fakaʻaliʻali takatakai ʻi he loki Palaimelí ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi lea tefito mei he kupuʻi lea takitaha ʻo e hivá (hangē ko ʻení ke u hangē, muimuí, ʻofá, tōʻongá mo e leá, tauveleʻí, mo e fanongó), kae tuku pē ke ʻatā ʻa e holisi ʻi muʻá. Kole ange ki he fānaú ke nau fanongo ka ke kamata hivaʻi ʻa e foʻi hivá. Fakaafeʻi kinautolu ke nau tuhu ki ha fakatātā ʻoku nau pehē ʻoku hoa mo e ngaahi lea ʻokú ke hivaʻí. Kole ki ha tamasiʻi ke ne ʻave ia ki he holisi ʻi muʻá. Tuku ki he tokotaha kotoa pē ke nau hivaʻi pē ʻa e konga ko ia ʻa e hivá. Hoko atu hoʻo hivá pea toe fai ʻa e ʻekitivitií ki he fakatātā takitaha. Tuku leva ki he fānaú ke nau hivaʻi tuʻo lahi ʻa e foʻi hivá kotoa. Fakamoʻoni nounou ki he mahuʻinga ʻo ʻetau feinga ke hoko ʻo hangē pē ko Sīsuú.

    ʻĪmisi
    simple pictures

    ʻOku maʻu atu ʻa e ngaahi fakatātaá ʻi he sharingtime.lds.org