Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
4–10 Fēpueli. Mātiu 4; Luke 4–5: ‘ʻOku ʻIate Au ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí’


“4–10 Fēpueli. Mātiu 4; Luke 4 – 5: ‘ʻOku ʻIate Au ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻoú 2019 (2019)

“4–10 Fēpueli. Mātiu 4; Luke 4 – 5,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2019

ʻĪmisi
Christ triumphs over Satan

Ikunaʻi ʻe Kalaisi ʻa Sētane, tā ʻe Robert T. Barrett

4–10 Fēpueli.

Mātiu 4; Luke 4 –5

“ʻOku ʻIate Au ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí”

ʻI hoʻo ako e Mātiu 4 mo e Luke 4–5, lekooti hoʻo ngaahi ongo fakalaumālié. Te ne fakaafeʻi ha ueʻi fakalaumālie ki he founga lelei taha ke feau ai e ngaahi fie maʻu ʻa hoʻo kalasí. ʻE lava foki ke ke fakaʻaongaʻi e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au —Maʻá e Fakafoʻituitui mo e Ngaahi Fāmilí kae pehē ki he fokotuʻutuʻu ko ʻení, ke toe maʻu mo ha ngaahi fakakaukau kehe.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

ʻOku kau ʻi he laukonga ʻo e uike ní ʻa e fakamatala ko ʻení: “Pea naʻa nau ofo ʻi heʻene akonakí: he naʻe lea ia ʻi he mālohi” (Luke 4:32; vakai foki, Maʻake 1:22). Ko e hā ha ngaahi potufolofola ʻe lava ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻo vahevahe fekauʻaki mo e ngaahi vahe naʻá ne tokoniʻi ke nau ongoʻi ʻiate kinautolu pē ʻa e mālohi ʻo e tokāteliné?

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

Mātiu 4:1–11; Luke 4:1–13

Kuo foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní kiate kitautolu e mālohi mo e founga ke matuʻuaki ai e ʻahiʻahí.

  • ʻE tokoni e fakamatala ʻo hono matuʻuaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa Sētané ke fakatokangaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e ngaahi founga ʻoku ʻahiʻahiʻi ai ʻe Sētane kinautolú. ʻE lava ke fili ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha taha ʻo e ngaahi ʻahiʻahí ʻi he Mātiu 4:1–11 pe Luke 4:1–13, pea fakakaukau ki ha ʻahiʻahi ʻi he ngaahi ʻahó ni ʻoku fenāpasi mo iá (ʻe ala tokoni atu e fakamatala ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé”). Ko e hā ʻoku lelei ai ʻetau ʻilo naʻe fehangahangai e Fakamoʻuí mo ha ngaahi ʻahiʻahi tatau mo kinautolu ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi he ʻaho ní? Ko e hā naʻe malava ai ʻe Kalaisi ke tekeʻi e ʻahiʻahí? Ki ha toe potufolofola ʻo ha kakai ne nau matuʻuaki ʻa Sētane, vakai, Sēnesi 39:7–20; 2 Nīfai 4:16–35; mo e Mōsese 1:10–22.

  • Ko e founga ʻe taha ʻe lava ai ke poupouʻi ha alēlea fekauʻaki mo e Mātiu 4:1–11 mo e Luke 4:1–13, ko hono ʻai ke nau hiki e ongo fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo Kalaisi mei he talanoa ko ʻení? mo e Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo Sētané? Hili iá pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fekumi ki ha ngaahi potufolofola ʻe maʻu ai e ngaahi tali ki he ongo fehuʻi ko ʻení, pea hiki ʻenau talí ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ʻe lava ʻo tokoni ki hoʻo kalasí ke nau matuʻuaki e ʻahiʻahí? ʻE lava ke ke kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau toe vakaiʻi e ngaahi meʻa ʻi he Mātiu 4:1–11 pe Luke 4:1–13, ʻa ia naʻe tokoniʻi ai ʻe he ʻilo fakafolofola ʻa e Fakamoʻuí ʻEne tali kia Sētané (ʻo pehē, “Kuo tohi”). Tuku ha taimi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau kumi mo vahevahe ha ngaahi potufolofola te ne fakaivia mo fakamālohia kinautolu ʻi he taimi te nau ongoʻi ai ʻoku ʻahiʻahiʻi kinautolú. (Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau, ʻe lava ke nau vakai ki he “ʻAhiʻahí” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.)

Luke 4:16–30

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Mīsaia naʻe talaʻofa maí.

  • Ke tokoni ke toe mahino lelei ange ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí ʻa e fakamatala ko ʻení, te ke lava ʻo fakamatalaʻi ange ʻoku fakatou ʻuhinga ʻa e ongo hingoa Mīsaiá mo e Kalaisí “[ki he] paní.” ʻI heʻenau lau e Luke 4:18–21, kole ange ke nau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e pehē ko Sīsū ʻa e Kalaisí, ko e Mīsaiá, pe ko e Taha kuo Paní. ʻE lava foki ke ʻaonga ʻenau lau fekauʻaki mo e “Taha kuo Paní” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. ʻOku fakahā fēfeeʻi ʻe Sīsū ʻi he ʻahó ni ko Ia ʻa e Mīsaiá? Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe e founga ne nau ʻilo ai ko Sīsū Kalaisi ʻa honau Fakamoʻuí?

  • ʻE ʻi ai ha ngaahi lēsoni ʻaonga ke ako, ʻaki hono kumi e ʻuhinga naʻe ʻikai tali ai ʻe he kakai ʻo Nāsaletí ʻa Sīsū ko e Mīsaia naʻe talaʻofa maí. Ko e founga ʻe taha ki hono fai ʻení ko hono fakatauhoa ʻenau tōʻonga moʻuí mo e uitou ʻi Salifatí pea mo Neamani ʻi he Fuakava Motuʻá. Te ke lava ʻo tomuʻa fetuʻutaki ki ha niʻihi ʻo e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻo kole ange ke nau haʻu mateuteu mo ha fakamatala nounou ʻo e ngaahi meʻa ne hoko ʻi he ongo talanoa ko ʻení (vakai, 1 Ngaahi Tuʻi 17:8–24; 2 Ngaahi Tuʻi 5:1–17; Luke 4:16–30). Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ongo talanoa ko ʻení fekauʻaki mo e ngaahi maná mo e tali ki he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá? ʻOku vakai nai ha kau mēmipa ʻo e kalasí ki ha faʻahinga pōpoaki maʻá e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he kuongá ni, mei he folofola ʻa e Fakamoʻuí ki he kakai ʻo Nāsaletí?

Mātiu 4:18–22; Luke 5:1–11

ʻOku ʻuhinga e tukupā ke muimui kia Kalaisí ki hono tali Hono finangaló pea siʻaki hotau lotó.

  • ʻI he taimi ʻe niʻihi he ʻikai ʻuhingamālie e fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻi hono fuofua tuku maí. ʻE lava ke fekumi e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he Luke 5:1–11, ʻo kumi ki he meʻa naʻe ʻeke ʻe he Fakamoʻuí kia Pitá mo e ʻuhinga naʻe tālaʻa ai ʻa Pita ʻi Heʻene ngaahi fakahinohinó. Naʻe mei liliu fēfē nai ʻe he aʻusia ko ʻení ʻa e vakai ʻa Pita ki he Fakamoʻuí pea mo iá? Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe e ngaahi aʻusia ne nau fakahaaʻi ai ʻenau tuí ʻi ha fakahinohino fakalangi, neongo naʻe ʻikai mahino kakato kiate kinautolu. Ko e hā e olá ʻi he taimi ne nau fakaʻaongaʻi ai ʻa e tuí?

    ʻĪmisi
    Ko hono ui ʻe Sīsū ʻa Pita mo ʻAnitelū ʻi he veʻe matātahí

    “Muimui ʻiate au, pea te u ngaohi ʻa kimoutolu ko e [kau] toutai tangata” (Mātiu 4:19).

  • Hangē ko ia ko hono “liʻaki [ʻe he tangata toutaí ʻa e meʻa] kotoa pē” ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí (Luke 5:11), ʻoku ʻi ai mo ha ngaahi meʻa ʻe fie maʻu ke tau siʻaki ka tau hoko ko ʻEne kau ākonga. Ko e hā ʻoku fakamahinoʻi mai ʻe he Mātiu 4:18–22 fekauʻaki mo e tōʻonga moʻui mo e tui ʻa Pita, ʻAnitelū, Sēmisi pea mo Sioné? ʻE ala tokoni ke ke haʻu mo ha kupenga ki he kalasí pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau hiki e ngaahi meʻa ʻoku nau loto fiemālie ke liʻakí pe ko e ngaahi meʻa kuo nau ʻosi siʻaki kae muimui kia Kalaisí, pea tuku ia ʻi he loto kupengá. Fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau mēmipa ʻo e kalasí ke vahevahe e founga kuo liliu ai ʻenau moʻuí ʻi heʻenau fili ke siʻaki e meʻa kotoa pē pea muimui ki he Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
learning icon

Poupouʻi ʻo e Ako ʻi ʻApí

Ke poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e Sione 2–4 ʻi he uike ka hoko maí, ʻe lava ke ke kole ange ke nau fakakaukauloto pe ko e hā e ʻuhinga ʻo e “fanauʻi foʻoú.” Talaange kiate kinautolu ʻe tokoni e laukonga ʻi he uike kahaʻú ke nau tali e fehuʻi ko iá.

ʻĪmisi
resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Mātiu 4; Luke 4–5

Ko Sīsū ʻa e Mīsaiá.

“Jesus Declares He Is the Messiah” (vitiō, LDS.org)

Faʻahinga ʻo e ʻahiʻahí

Hili ʻenau talamai e faʻahinga ʻahiʻahi naʻe fehangahangai mo e Fakamoʻuí ʻi he toafá, naʻe akonaki ʻa Palesiteni David O. McKay ʻo pehē:

“ʻOku meimei ko e ngaahi ʻahiʻahi kotoa pē ʻoku hoko mai kiate koe pea mo aú ʻoku hoko mai ia ʻi ha taha ʻo e ngaahi tuʻunga ʻe tolu ko ʻení:

“(1) Ko ha ʻahiʻahi ʻo e uʻa pe holi fakakakanó;

“(2) Ko e tukulolo ki he loto-hīkisiá, ākenga foʻoú, pe fakasakesaké;

“(3) Ko ha holi ki he ngaahi koloa fakamāmaní pe mālohi mo e pule ki he ngaahi fonuá mo e ngaahi koloa fakamāmani ʻa e tangatá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Tēvita O. Makei [2003], 82).

ʻI heʻene lea fekauʻaki mo e aʻusia ʻa Sīsū ʻi he Mātiu 4, naʻe akonaki ʻa ʻEletā Jeffrey R. Holland ʻo pehē:

“‘Kapau ko e ʻAlo koe ʻo e ʻOtuá, fekau ki he ngaahi maká ni ke liliu ko e mā.’ …

“Ko e ʻahiʻahí ʻoku ʻikai ʻi he kaí. … Ko e ʻahiʻahi ʻoku ou fakaʻamu ke tuku taha ki ai ʻeku tokangá, ko hono fai ia ‘i he foungá ni, ke maʻu ʻene maá—ʻene fakafiemālie fakaesinó, fakafiemālieʻi hono uʻa fakaetangatá—ʻi he founga faingofuá, ʻi hono ngāue kovi ʻaki e mālohí pea mo e ʻikai loto fiemālie ke tatali ki he taimi totonú pea mo e founga totonú. …

“‘Kapau ko e ʻAlo koe ʻo e ʻOtuá, fakatō koe ki lalo’ mei he tumutumu ʻo e temipale ko ʻení. …

“ʻOku pulipulia ange ʻa e ʻahiʻahi ko ʻení ʻi he ʻuluakí. Ko ha ʻahiʻahi ia ʻo e laumālié, ʻo ha fiekaia fakatāutaha ʻoku mahulu ange ia ʻi he fie maʻu ʻo e maá. ʻE fakahaofi nai Ia ʻe he ʻOtuá? … Ko e hā ne ʻikai maʻu ai ha fakapapau fakalaumālie, mo ha kāingalotu mateaki, pea taliʻi e tēvolo anga kovi ko ʻení— ʻaki e mālohi ʻo e ʻOtuá? …

“Ka naʻe fakafisingaʻi ʻe Sīsū ʻa e ʻahiʻahi ʻo e laumālié. Ko e fakaʻikaiʻí mo e fakangatangatá ko e konga foki ia ʻo e teuteu faka-ʻOtuá. … Naʻa mo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá kuo pau ke tatali. Ko e Huhuʻi ʻa ia he ʻikai ʻaupito te Ne fie foaki ha ʻaloʻofa maʻamaʻa maʻa ha tahá, ne ngalingali he ʻikai ke Ne kole ia Maʻana. …

“… ‘Te u ʻatu ʻa e ngaahi meʻá ni kotoa pē [maʻau], ʻo kapau te ke fakatōmapeʻe ʻo hū kiate au.’

“ʻNaʻe fehuʻi ange ʻe Sētane, ‘Ko e hā hoʻo mahuʻingá? ʻOkú ke fakafisingaʻi ʻa e mā maʻamaʻá. ʻOkú ke fakafisingaʻi e tuʻunga máfakaʻeiʻeikí ni, ka ʻoku ʻikai lava ke fakafisingaʻi ʻe ha tangata e koloa ʻo e māmaní. ʻOmi hoʻo mahuʻingá.’ ʻOku hokohoko atu ʻa Sētane ʻi he malumalu ʻo ʻene ngaahi akonaki fakataʻetuí—ʻa e tui ko ia te ke lava ʻo fakatau ha meʻa pē ʻi he māmaní ʻaki ʻa e paʻangá.

“ʻE ʻi ai e ʻaho ʻe pule ai ʻa Sīsū ʻi he māmaní. Te Ne puleʻi ʻa e ngaahi tofiʻa fakapule mo e mālohi kotoa pē ʻi aí. Ko Ia ʻa e Tuʻi ʻo e Ngaahi Tuʻí mo e ʻEiki ʻo e Ngaahi ʻEikí. Kae ʻikai ʻi he founga ko ʻení” (“The Inconvenient Messiah,” Ensign, Fēpueli 1984, 68–71).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakamālō ki hoʻo kau akó. “ʻOua te ke fuʻu femoʻuekina ʻi hoʻo lēsoní pea ngalo ai ke ke fakamālō ki he kau akó ʻi heʻenau tokoní. ʻOku fie maʻu ke nau ʻilo ʻokú ke fakahoungaʻi ʻenau loto fiemālie ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e fakamoʻoní”(Ko e Faiako ʻi he Founga ‘a e Fakamoʻuí, 33).