Na iLesilesi nei Joni na Dauveipapitaiso

“O Joni [na Dauveipapitaiso] e taura tu na itutu ni Matabete i Eroni, ka a dua na kenadau ni vakatulewa vakalawa, ka italai taumada nei Karisito, ka a lako mai me vakarautaka na gaunisala kivua.”

Na Bula nei Josefa Simici

E Harmony, Pennsylvania, donumaka na vula ibatabata ni 1828–29, e a tomana tikoga o Josefa Simici na cakacaka ni vakadewataki ni iVola i Momani, ia e sa toso sara tikoga vakamalua. E sega walega ni dodonu me cakacaka tiko o Josefa ena nona iteitei me rawa ni ratou bula tiko kina vakamatavuvale, ia e a sega ni dua e vunivola tudei me rawa ni vukei koya tiko. Ena gauna sara ga ni gagadre vakaoqo, ena nona vakananuma lesu tale, “Au a tagi kivua na Turaga me na solia vei au na isolisoli meu rawata na cakacaka e a vakaroti au kina.”¹ E a yalataka na Turaga ni na solia o Koya na veivuke e gadreva o Josefa Simici me tomana kina na cakacaka ni vakavakadewa (raica V&V 5:34). Ena ika 5 ni Epereli, 1829, e dua na qasenivuli gone na yacana o Oliver Cowdery erau a salavata yani ki Harmony, vata kei Samuela na taci ni Parofita, me laki sotavi Josefa. E a sa rogoca oti o Oliver ena nona a tiko voli ena nodratou vale na itubutubu ni Parofita me baleta na peleti, ni oti na masumasu me baleta na ka oqo, e a ciqoma na ivakatakila vakatamata ni sa ikoya me na volavola ena vukuna na Parofita. Ena ika 7 ni Epereli, erau sa tekivu na turaga e rua oqo ena cakacaka ni vakavakadewa, me kena vunivola o Oliver.

Ena nodrau sa vakavakadewa tiko mai na peleti o Josefa kei Oliver, erau a wilika na ivakaro ni iVakabula kivei ira na Nifai me baleta na papitaiso me bokoci kina na ivalavala ca.² Ena ika 15 ni Me, erau a lako ki na dua na veikau volekata na itikotiko ni Parofita ka rau kerea kina na Turaga me vakalevutaki cake na nodrau kila me baleta na cakacaka tabu vakalotu oqo. “Keirau sa masulaka vakaukauwa ena vu ni yaloi keirau,” e nanuma lesu o Oliver Cowdery, “me keirau kila na sala me rawati kina na veivakalougatataki ni papitaiso kei na Yalo Tabu, me vaka na ituvatuva ni Kalou, ka keirau a masulaka vagumatua me baleta na nodra dodonu na tama kei na lewa ni matabete tabu, kei na kaukauwa ni kena vakayacori vakakina.”³

E a volaitukutukutaka o Josefa Simici na veika e a yaco ena isau ni nodrau masu: “Keirau a ia tiko na cakacaka oqori, keirau sa masumasu ka vakatakekere tiko vua na Turaga, sa rairai vei keirau e dua na italai mai lomalagi, ka sa lako sobu mai ena o lumilumisa. A sa tabaka na ului keirau ka lesi keirau ka kaya: Oi kemudrau na noqu itokani, au sa lesi kemudrau ena yaca ni Mesaia ki na itutu ni bete vaka-Eroni, ka solia vei kemudrau na kaukauwa kei na lewa ni ilesilesi oqori; io na nodra cakacaka na agilosi dauveiqaravi, na vunautaki ni ivakavuvuli ni veivutuni, kei na papitaiso ena tabadromuci e wai me bokoci kina na ivalavala ca; raica ena tudei tu e vuravura na ilesilesi oqo; io me ra vakacabora mada vua na Turaga na isoro sa dodonu ko ira na luvei Livai.

“A kaya ko koya ni sega ni tu ki na Matabete i Eroni na kaukauwa me soli kina na isolisoli ni Yalo Tabu ena veitabaki ni liga, ia ena qai soli e muri vei keirau. …

“Raica a kaya na italai ka a rairai vei keirau ka lesi keirau ki na itutu vakabete, ni yacana ko Joni, io ko Joni na Dauveipapitaiso ka tukuni ena Veiyalayalati Vou. A kaya ni ratou talai koya mai ko Pita, kei Jemesa kei Joni, ni sa tu vei iratou na kaukauwa ni ilesilesi ni Matabete i Melikiseteki, na Matabete, e kaya, ena qai soli vei keirau e muri na ilesilesi oqori” (Josefa Simici—iTukutuku 1:68–70, 72).

Na lako mai nei Joni na Dauveipapitaiso e a dua na ivakaraitaki ni ka e a yaco ena bula nei Parofita Josefa Simici kei na toro cake ni matanitu ni Kalou ena vuravura. E dina ga ni o Josefa Simici e a raica na Kalou na Tamada kei Jisu Karisito, e a sikovi mai vei ira na italai vakalomalagi, ka a ciqoma na peleti koula ka rawa me vakadewataka, e a se bera ni soli vua na lewa kei na kaukauwa ni matabete. Ena gauna oqo e sa vakalesui tale mai ki vuravura na kaukauwa ni Matabete i Eroni, kei na kaukauwa ni Matabete i Melikiseteki ena vakalesui tale mai ena dua na gauna walega oqo, ka sa na yaco me dua na dauniveiqaravi vakalawa o Josefa Simici ena matanitu ni Kalou.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

O Joni na Dauveipapitaiso e a vakayacora na ilesilesi bibi ni vakarautaki ni sala ni bera mai na iVakabula ka papitaisotaki Koya.

“Au a tiko ena [dua] na soqoni ena Valetabu [ena ika 29 ni Janueri, 1843]. … Au vakaraitaka ni a rua na taro e a tarogi vei au me baleta na iulutaga ni noqu vosa ena Sigatabu sa dromu, kau a yalataka niu na sauma vakararaba kivei ira na tamata, ka na vakayagataki vakavinaka kina na gauna donu oqo.

“E a basika na taro mai na vosa e kaya o Jisu—’Vei ira sa sucu mai na yalewa sa sega na parofita sa uasivi cake vei Joni na Dauveipapitaiso; ia ko koya sa lailai sara mai na matanitu ni Kalou sa uasivi vei koya.’ [Luke 7:28.] E vakasamataki vakacava me dua vei ira na parofita uasivi duadua o Joni? Na nona veivakurabuitaki e rawa me sega ni vakavuna na nona uasivi. [Raica Joni 10:41.]

“Kena imatai. E a soli vua e dua na ilesilesi vakalou me liu vua na Turaga me caramaka na nona sala. O cei e a nuitaki me veiqaravi taumada vua se ena gauna o ya? E sega ni dua na tamata.

“Kena ikarua. E a soli vua e dua na lesilesi bibi, ka sa gadrevi kina na ligana, me papitaisotaka na Luve ni Tamata. O cei e a tiko vua na vakarokoroko me cakava na ka o ya? O cei e a tiko vua e dua na galala cecere kei na lagilagi? O cei e a liutaka na Luve ni Kalou ki na wai ni veipapitaisotaki, ka a tu vua na galala me raica na Yalo Tabu ni a siro mai me vaka e dua na ruve se e kena dodonu me ivakatakilakila ni ruve, me ivakadinadina ni kena vakayacori na ka o ya? Na ivakatakilakila ni ruve e a tauyavutaki ni bera na kena buli na vuravura, e dua na ivakadinadina me baleta na Yalo Tabu, ka na sega ni rawa me lako mai na tevoro ena ivakatakilakila ni ruve. Na Yalo Tabu e vakatamata, ka sa ikoya e dua na ibulibuli vakatamata. E sega ni yalani koya ki na ibulibuli ni ruve, ia e kilai tani mai na ivakatakilakila ni ruve. Na Yalo Tabu e sega ni rawa me veisautaka na kena ibulibuli ki na dua na ruve; ia na ivakatakilakila ni ruve e a soli vei Joni me vakatakila kina na dina ni ka e a yaco, me vaka ni ruve sa ikoya e dua na ivakaraitaki se ivakadinadina ni dina kei na yalo galala.

“Kena ikatolu. O Joni, ena gauna o ya, sa ikoya duadua ga na kenadau ni vakatulewa vakalawa ena veika me baleta na matanitu ena gauna o ya ena vuravura, ka taura tu na idola ni kaukauwa. O ira na Jiu e dodonu me ra muria na nona ivakaro se era na vakarusai, me vaka na nodra lawa vakataki ira; kei na Karisito Vakaikoya e a vakayacora taucoko ena yalo savasava mai na nona talairawarawa ki na lawa e a solia o Koya kivei Mosese ena ulunivanua, e a qai vakalevutaka e kea ka cakava me vakarokorokotaki, me isosomi ni kena vakarusai. Na luvei Sakaraia e kovea na idola, na matanitu, na kaukauwa, na lagilagi mai vei ira na Jiu, mai vua na ilumuti tabu kei na lewa mai lomalagi, ka sa ikoya oqo e tolu na vuna e vakatulewataki kina o koya me dua na parofita uasivi duadua ka a sucu mai vua e dua na marama.

“iKarua ni taro:—E vakacava na kena lailai ena matanitu mai lomalagi me uasivi cake sara mai vua? [Raica Luke 7:28.]

“Ena kena isau au a taroga kina—Ocei e vakaibalebaletaka ko Jisu me ka lailai duadua? E kilai tu o Jisu ni lailai sara na ka e taukena ena matanitu ni Kalou, ka [kena irairai] ni ka lailai wale sara na nodra vakabauti koya me vaka e dua na parofita; sa ikoya me vaka e a kaya o Koya—‘O koya e vakasamataki me lailai wale sara ena kemuni maliwa e uasivi cake sara mai vei Joni—oya koi Au vakaiau.’ ”⁴

E dodonu me ra tiko na daunilewa vakalawa ena matanitu ni Kalou.

“Eso era kaya na matanitu ni Kalou e a sega ni tuvai ena vuravura me yacova na siga ni Penitiko, ka ni o Joni [na Dauveipapitaiso] e a sega ni vunautaka na papitaiso ni veivutuni me baleta na bokoci ni ivalavala ca; ia au kaya, ena yaca ni Turaga, ni matanitu ni Kalou e a tuvai ka vakarautaki e vuravura mai na gauna nei Atama me yacova mai na gauna oqo. Ena gauna e dau dua kina na tamata bula savasava e vuravura me vakatakila vua na Kalou na Nona vosa ka solia vua na kaukauwa kei na lewa me vakatulewa ena vuku ni Yacana, kei na vanua ga e tiko kina e dua na bete ni Kalou—e dua na italatala e tiko vua na kaukauwa kei na lewa mai vua na Kalou me vakatulewa ena cakacaka tabu vakalotu ni kosipeli ka vakaitavi ena matabete ni Kalou, oqori sa ikoya sara ga na matanitu ni Kalou; kei na kena isau ni vakacalai na Kosipeli i Jisu Karisito kei na vei- Parofita ka a talai ira mai na Kalou, na vakatulewa ni veilewai ni Kalou ena tau kivei ira na tamata, veikoro lelevu, kei na veimatanitu, ena veimataqali yabaki ni vuravura, me vaka e a yaco vei rau na korolevu o Sotoma kei Komora, ni ra a vakarusai me baleta na nodra a besetaki ira na vei-Parofita. …

“Me baleta na Kosipeli kei na papitaiso ka a vunautaka o Joni, au rawa ni kaya ni a lako mai o Joni me vunautaka na Kosipeli me baleta na bokoci ni ivalavala ca, e a taukena tu na lewa mai vua na Kalou, ka ra tu vua na veivakadeitaki ni Kalou, kei na matanitu ni Kalou e rairai me a tu duadua ga vei Joni ena dua na gauna. E a yalataka na Turaga kivei Sakaraia ni dodonu me dua na luvena tagane sa ikoya e a lako mai ena kawa i Eroni, ka yalataka na Turaga ni dodonu me tomani tikoga na matabete vata kei Eroni kei na nona isolisoli ena nodra veikawa tamata taucoko. A sa sega e dua sa taura vakaikoya na cakacaka oqo, o koya ga e sa lesi koya na Kalou me vakataki Eroni [raica Iperiu 5:4]; ka ni a ciqoma o Eroni na nona ilesilesi mai na ivakatakila. …

“Ia, e a kaya e dua na tamata, e a sega ni rawa me vakarautaki na matanitu ni Kalou ena gauna i Joni, e baleta ni kaya o Joni ni matanitu e a sa tu rawa tu. Ia au na taroga kevaka e rawa ni voleka cake yani kivei ira mai na kena e a sa tu e liga i Joni. E sega ni yaga vei ira na tamata me ra waraka na siga ni Penitiko me ra qai kunea kina na matanitu ni Kalou, baleta ni a tiko vata voli ga kei Joni, ena nona a lako mai ena loma ni vanua ka tagicaka mai, “Dou veivutuni, ni sa voleka na matanitu vakalomalagi’ [Maciu 3:2], me vaka ni levu na ka me tukuni, ‘E tu vei au eke na matanitu ni Kalou, kau sa vakamuri kemuni tiko yani oqo; sa tu vei au na matanitu ni Kalou, ka rawa mo ni ciqoma, kau sa vakamuri kemuni tiko yani oqo; kevaka mo ni sega ni ciqoma, o ni na vakarusai;’ kei na ivolanikalou e matataka ni o ira kece e Jerusalemi era a lako yani ena papaitaiso nei Joni [raica Maciu 3:5–6]. E a dua na daunilewa vakalawa, kei ira era a papitaiso era tamata ni dua na tui, kei na lawa talega kei na veivakadeitaki ni Kalou era a tu e kea; o koya gona na matanitu ni Kalou e a sa tu e kea; baleta ni sega ni dua na tamata e rawa me tu vua na kaukauwa kei na vakatulewa me vinaka cake mai vei Joni; kei na noda iVakabula Vakaikoya e a solia yani na lewa o ya, ena nona a papitaiso mai vei Joni; o koya gona e a sa vakarautaki oti tu kina e vuravura na matanitu ni Kalou, ena gauna sara mada ga nei Joni. …

“… E a lako mai na Karisito me vaka na vosa i Joni [raica Marika 1:7], ka ni o Koya e uasivi cake mai vei Joni, baleta ni taura tu na idola ni Matabete i Melikiseteki kei na matanitu ni Kalou, ka a vakatakila taumada na matabete i Mosese, ia o Joni e a papitaisotaki Karisito me vakayacora kina na ivalavala savasava kecega [raica Maciu 3:15]. …

“… E a kaya [o Jisu], ‘Kevaka sa sega ni sucu e dua ena wai kei na Yalo Tabu, ena sega ni curu rawa ki na matanaitu ni Kalou;’ ka, ‘ena takali ko lomalagi kei vuravura; ia na noqu vosa ena sega ni takali.’ [Joni 3:5; Maciu 24:35.] Kevaka sa sucu e dua na tamata ena wai kei na Yalotabu, e rawa me curu ena matanitu ni Kalou. E sa ikoya na ivakadinadina ni matanitu ni Kalou e a tu e vuravura, ka a qai vakarautaka o Joni na tamata me baleta na matanitu, mai na nona vunautaka kivei ira na Kosipeli ka papitaisotaki ira, ka caramaka na nona sala na iVakabula, se a lako taumada mai, ka vakarautaki ira na tamata me baleta na kena vunautaki na Karisito; kei na Karisito e a vunau e Jerusalemi raraba ena vanua vata ga e a vunau tiko kina o Joni. … o Joni … e vunautaka na Kosipeli vata ga kei na veipapitaisotaki eratou a vunautaka o Jisu kei ira na iapositolo ni oti na nona vunau. …

“Ena gauna e a rawa kina vei ira na tamata me ra kunea na lewa ni Kalou ka kunea e dua na daunilewa vakalawa ka lesi mai vua na Kalou, na matanitu ni Kalou e sa tiko ekeri; ia ni ra sega o ira oqo, e sega na matanitu ni Kalou. Na veicakacaka tabu vakalotu taucoko, na kena icakacaka, kei na vakatulewa e vuravura era sa sega ni yaga kivei ira na luve ni tamata, vakavo walega kevaka era sa lesi ka vakatarai mai vua na Kalou; baleta ena sega ni dua na ka me taqomaka e dua na tamata ia e dua ga na daunilewa vakalawa; baleta ena sega ni dua tale me na vakatakilai mai vua na Kalou se o ira na agilosi.”⁵

“O Joni [na Dauveipapitaiso] e taura tu na Matabete i Eroni, ka a dua na daunilewa vakalawa, ka liu taumada mai vei Karisito, ka a lako mai me mai caramaka na sala i Karisito. … o Joni e a dua na bete ena itutu vaka-Eroni ni bera na Karisito. …

“Na idola ni Matabete i Eroni era a vakacolati vua, ka sa ikoya me vaka e dua na domo ni tagi ena loma ni vanua, e kaya, “Dou caramaka na sala i Jiova, cakava me dodonu na nona salatu.’ [Maciu 3:3.] …

“E a kaya na iVakabula vei Joni, e dodonu mo papaitaisotaki au. Na cava na vuna? Me saumi kina na noqu ivakaro [raica Maciu 3:15]. … e a sega tu na daunilewa vakalawa nei Jisu [vakavo ga] o Joni.

“E sega ni dua na veivakabulai ena kedrau maliwa e rua na waqa ni iVolatabu ni sega na kena daunilewa vakalawa.”⁶

Sa lesia e dua na tamata ka tu vua na yaloi Ilaisa, na Turaga e dua na “cakacaka vakarautaki”.

“E sa ikoya na yaloi Ilaisa au gadreva meu vosa taumada kina; kei na kena rawa ni vakamacalataki taumada na iulutaga, au na kauta mai eso na ivakadinadina mai na iVolanikalou ka solia na noqu vakaiau.

“Ena imatai ni gauna, e sa rauta meu kaya, au a lako ki na loma ni veikau meu taroga na Turaga, ena masu, ena Nona lewa me baleti au, kau a raica kina e dua na agilosi [o Joni na Dauveipapitaiso], ka biuta na ligana e buradelaqu, ka lesi au ki na dua na Bete ni oti na itutu vaka-Eroni, ka taura na idola ni Matabete oqo, na itutu me vunautaka kina na veivutuni kei na papitaiso me bokoci kina na ivalavala ca, ka papitaiso talega. Ia e a tukuni vei au na itutu oqori e a sega ni okati kina na veitabaki ni liga me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu; ni itutu oqori sa ikoya e dua na cakacaka e cecere cake sara, ka sa na qai soli e muri, ia na noqu ilesilesi oqori sa ikoya e dua na cakacaka vakarautaki, se e dua na ilakolako taumada, sa ikoya na yaloi Ilaisa; e baleta ni yaloi Ilaisa sa ikoya e dua na ilakolako taumada me caramaki kina na sala nei koya sa cecere sara, ka sa vakatalega kina vei Joni na Dauveipapitaiso. E a lako mai ena tagi mai na loma ni vanua, ‘Dou caramaka na sala i Jiova, cakava me dodonu na nona salatu.’ [Maciu 3:3.] Ka sa tukuni kivei ira na veimataqali tamata, kevaka e rawa me ra ciqoma, sa ikoya na yaloi Ilaisa [raica Maciu 11.14], kei Joni ena nona qarauna me tukuna vei ira na tamata, ni sa sega ni Rarama ko ya ko koya, ia sa nona itavi me tukuna ga na Rarama ko ya [raica Joni 1:8].

“E a kaya kivei ira na tamata ni nona ilesilesi sa ikoya me vunautaka na veivutuni kei na papitaiso ena wai, ia sa iKoya ka na muri koya mai ena veipapitaisotaki ena bukawaqa kei na Yalo Tabu [raica Maciu 3:11].

“Kevaka me a dua na mata vakailasu o koya, e rawa me a vakaitavitaki koya ena cakacaka ka sega ni tu vua na kena lewa ka bolea me vakayacora na veicakacaka tabu vakalotu ka sega ni okati ena itutu kei na ilesilesi, ena ruku ni yaloi Ilaisa.

“Na yaloi Ilaisa sa ikoya me vakarautaka na sala me baleta e dua na ivakatakila cecere ni Kalou, ka [na yaloi Ilaisa] sa ikoya na Matabete i Ilaisa, se na Matabete ka a lesi kina o Eroni. Kei na gauna e tala mai kina na Kalou e dua na tamata ki vuravura me vakarautaka e dua na cakacaka cecere cake sara, ka taura tu na idola ni kaukauwa nei Ilaisa, e vakatokai oqori me vunau nei Ilaisa mai na veigauna taumada kei vuravura.

“E a vakaiyalayala ga na ilesilesi i Joni ki na vunau kei na veipapitaisotaki; ia e vakalawa na ka e a vakayacora; ia na gauna e dau lako mai kina o Jisu Karisito vua e dua ga vei ira na iapositolo i Joni, e dau papitaisotaki ira o Koya ena bukawaqa kei na Yalo Tabu. … O Joni e a sega ni ulabaleta yani na nona iyalayala, ia e a vakayacora ga na tiki ni nona ilesilesi ena yalodina, kei na veitiki yadua ni vale cecere e dodonu me vakarautaki vakadodonu ka vakadaberi ena kena vanua matau; ka sa yaga sara ga kina me kilai o koya e taura tu na idola ni kaukauwa, kei koya e sega, se da na rawa ni vakaisini kina.

“Na tamata o ya ka taura tu na idola nei Ilaisa e tu na nona itavi ni veivakarautaki. … E a vakatakilai vei au na yaloi Ilaisa, kau kila ni sa ka dina; o koya gona au sa vosa tiko kina ena doudou, kau kila vakaidina ni dina na noqu ivunau.”⁷

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakatavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

Wilika na itukutuku i Joni na Dauveipapitaiso ena nona solia na Matabete i Eroni kivei Josefa Simici kei Oliver Cowdery (tabana e 87–88, 93.) Na cava na yaga ni ka oqo vei Josefa kei Oliver? E tara vakacava na nomu bula na ka oqo?
Wilika taucoko na imatai ni parakaravu ena tabana e 88, mo kila tiko ni o Joni na Dauveipapitaiso e a kacivi Josefa kei Oliver me rau nona “tamata dauveiqaravi.” Ena veigaunisala cava soti e rawa me vukei ira kina na vakaitutu ni matabete na malanivosa oqo? Ena veigaunisala cava e rawa ena malanivosa oqo me veivakayarayarataki ena noda veimaliwai vata kei ira na gone tagane ka ra vakaitutu ena Matabete i Eroni?
Raica lesu na iwasewase ni iwase ka tekivu ena tabana e 89. Na cava soti o vakasamataka ka vakila ena veika e baleti Joni na Dauniveipapitaiso kei na ilesilesi e a vakayacora ena gauna ni nona bula vakatamata?
Na Parofita o Josefa e a vakatavulica ni o Joni na Dauveipapitaiso e a dua na “daunilewa vakalawa” (tabana e 90–93.) Na cava o nanuma me ibalebale ni tiki ni vosa “daunilewa vakalawa” me kena ibalebale me vaka ni veisemati ki na matabete? Na cava na vuna e “sega kina na veivakabulai … ni sega ni dua na daunilewa vakalawa”? (tabana e 93.)
Ena nomu sa wilika na iotioti ni iwasewase ena iwase (tabana e 93–94), raica lesu talega na ivakamacala me baleta na tiki ni vosa “Ilaisa” ka volai tu ena iVola ni Vosa ena iVolatabu (raica iVola ni Vosa ena iVolatabu, tabana e 663). Na cava na yaloi Ilaisa? E a caramaka vakacava o Joni na Dauveipapitaiso na salatu me baleta na nona lako mai na iVakabula?
E a kaya o Josefa Simici ni kena soli na Matabete i Eroni sa ikoya “e dua na cakacaka ni veivakarautaki” baleta ni vakarautaka na sala me baleta e dua na ka e cecere cake sara (tabana e 94). Na cava e rawa me ra cakava na Matabete i Eroni ena nodra vakavakarau me ra ciqoma na Matabete i Melikiseteki? Na cava e rawa me ra cakava na itubutubu, tukanigone, qasenivuli, kei na iliuliu me vukea na nodra vakavakarau?

Veivolanikalou Veisemati: Maciu 3:1–17; 1 Nifai 10:7–10; Vakavakadewa i Josefa Simici, Maciu 3:43–46