Hangtud ang Tanan Molabay

Sa bisperas sa Pasko 1882, ang dako-dako sa Māori nga si Hare Teimana mibarug sa ngilit sa pang-pang tupad sa iyang balangay duol sa Cambridge, New Zealand. Sa ubos, iyang makita ang usa ka tawo nga determinadong nagkat-kat sa pang-pang. Apan ngano nga kini nga dumuduong nagkat-kat paingon sa balangay nga mas sayon man unta nga moagi sa dalan? Ngano nga siya nagdali nga makaabut sa ibabaw? Aduna ba siyay butang nga importante nga isulti?

Samtang siya nagtan-aw sa dumuduong nga nagkat-kat, nakaamgo siya nga nakaila siya kaniya. Usa ka gabii pipila ka bulan ang milabay, si apostol Pedro, nagsinina og puti, nagpakita diha sa kwarto ni Hare. Iyang giingnan si Hare nga dunay usa ka tawo nga moabut ngadto sa katawhan sa Māori nga magdala sa samang ebanghelyo ni Jesukristo nga gisangyaw samtang Siya dinhi pa sa yuta. Si Pedro miingon nga si Hare makaila niini nga tawo kon siya makakita kaniya.¹

Ang mga misyonaryo nga Protestante ug Katoliko mikabig sa daghang Māori ngadto sa Kristiyanismo pagka-1850, mao nga si Hare pamilyar sa misyon ni Pedro sa karaang Simbahan ni Kristo. Nagtuo usab siya sa katinuod sa mga panan-awon ug mga pagpadayag. Ang Māori nag-agad sa ilang matakite, o mga manalagna, aron makadawat og direkta nga giya gikan sa Dios. Bisan human makabig ngadto sa Kristiyanismo, ang ubang matakite, mga dako-dako sa tribo, ug mga patriyarka sa pamilya nagpadayon sa pagkakita og mga panan-awon ug pagdawat og balaan nga mga direksyon alang sa ilang katawhan.²

Gani, usa ka tuig sa wala pa kini, ang Māori nga mga lider nangutana kang Pāora Te Pōtangaroa, usa ka tinahud nga matakite, unsa nga simbahan ang apilan sa Māori. Human sa pagpuasa ug pag-ampo sulod sa tulo ka adlaw, si Pāora miingon nga ang simbahan nga ilang apilan wala pa moabut. Apan siya miingon nga kini moabut sa mga 1882 o 1883.³

Nakaila sa tawo nga diha sa pang-pang nga mao ang tawo nga gihisgutan ni Pedro sa iyang panan-awon, si Hare naghinam-hinam nga makadungog unsay iyang isulti. Ang nagkat-kat gikapoy sa dihang siya miabut sa balangay, ug si Hare kinahanglang maghulat kaniya nga manormal na ang pagginhawa. Sa dihang ang tawo nakasulti na, sa pinulongan nga Māori kini. Miingon siya nga ang iyang ngalan mao si William McDonnel, ug siya usa ka misyonaryo gikan sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Gihatagan niya si Hare og pipila ka relihiyoso nga mga pamplet ug mipamatuod nga kini naglakip sa samang ebanghelyo nga gitudlo ni Kristo atol sa Iyang pagpangalagad. Siya usab namulong bahin sa pagsugo ni Kristo ni Pedro sa pagpahayag sa ebanghelyo human sa Iyang Pagkayab.⁴

Midako ang tinguha ni Hare, apan si William gusto na nga makauban ang iyang duha ka kompanyon sa misyon, kinsa miagi sa dalan padulong sa balangay. Sa dihang si William mobiya na unta, si Hare migunit sa kwelyo sa iyang kupo. “Hunong ug sultihi ko mahitungod sa ebanghelyo,” siya namugos.

Si William nagsugod sa pagpakigbahin sa tanan niyang nahibaloan ug si Hare nagpadayon sa paggunit og hugot sa iyang kwelyo. Paglabay sa kinse minutos, ug si William nakakita sa iyang mga kompanyon, ang presidente sa misyon nga si William Bromley ug si Thomas Cox, kinsa miabut sa balangay gikan sa dakong dalan. Iyang giwara-wara sa itaas ang iyang kalo aron makuha ang ilang atensyon, ug sa katapusan gibuhian ni Hare ang iyang kwelyo. Dayon, pinaagi ni William nga maoy nahimong isip tighubad, ang mga lalaki nakigsulti ngadto ni Hare, nagpadayag sa ilang tinguha nga mahimamat ang Māori nianang dapita.

Si Hare midapit kanila sa pagbalik unya nianang adlaw. “Makahimo mo og miting sa akong balay,” siya miingon.⁵

---

Nianang gabhiona, si William McDonnel milingkod uban ni Presidente Bromley ug Thomas Cox sa balay ni Hare Teimana. Natawo nga usa ka Irish, si William mibalhin ngadto sa New Zealand human ang kapitan sa barko misulti kaniya nga kini usa ka maayong nasud. Unya mipuyo siya uban sa Māori sulod sa daghang tuig ug nakat-on sa ilang pinulongan. Dayon mibalhin siya ngadto sa siyudad sa Auckland, New Zealand, diin siya naminyo niadtong 1874 ug miapil sa Simbahan paglabay sa pipila ka tuig.⁶

Bisan og ang mga misyonaryo gitawag sa pagsangyaw didto sa New Zealand ug sa silingang Australia sukad sa sayong bahin sa 1850, ang Simbahan sa New Zealand gamay ra. Sa milabayng tulo ka dekada, dili mominus 130 ka miyembro ang nagpundok didto sa walog sa Salt Lake, mipagamay pag-ayo sa mga branch sa New Zealand sama sa ubang mga nasud.

Kadaghanan sa mga miyembro mga taga Europa sama ni William. Apan sa wala madugay human sa bunyag ni William, si Presidente Bromley miadto sa New Zealand uban sa sugo gikan ni Joseph F. Smith, ang bag-ong ikaduhang magtatambag sa Unang Kapangulohan, sa pagdala sa ebanghelyo ngadto sa katawhang Māori.⁷ Si Presidente Bromley nag-ampo nga makakita sa saktong mga tawo nga ipadala, ug siya mibati nga si William mao ang usa sa mga tawo nga mobuhat niini. Si William mibunyag sa unang Māori nga midawat sa ordinansa sa New Zealand, usa ka tawo nga ginganlan og Ngataki, paglabay sa unom ka bulan.⁸

Karon, naglingkod uban sa mga babaye ug mga lalaki nga Māori sa balay ni Hare, mao ang mga misyonaryo nga mihimo sa sugo ni Joseph F. Smith. Si Presidente Bromley mobasa og tudling gikan sa Biblia sa Iningles ug si William mopakli ngadto sa samang seksyon sa Biblia sa Māori ug ihatag kini ngadto sa usa ka tawo aron basahon. Ang grupo maminaw pag-ayo sa mensahe, ug si William misulti sa grupo nga siya mobalik sa pagkasunod gabii.

Sa wala pa mobiya ang mga misyonaryo, gidala ni Hare si William aron makigkita sa iyang anak nga babaye nga si Mary. Pipila ka semana na siyang nasakit, ug ang mga doktor miingon nga panahon na lay gipaabut sa dili pa siya mamatay. Si William bag-o lang mitudlo nga ang mga elder nga dunay pagkapari sa Dios makapahigayon og mga panalangin sa pag-ayo, ug si Hari naghunahuna kon sila mopanalangin ba sa iyang anak nga babaye.

Ang hitsura sa batang babaye ingon og siya mamatay na sa dili madugay. Si William, Presidente Bromley, ug si Thomas miluhod tupad niya ug mipatong sa ilang mga kamot sa iyang ulo. Ang nindot nga espiritu mipuno sa kwarto, ug si Thomas mipanalangin kaniya sa iyang kinabuhi.

Nianang gabhiona, si William wala makatulog. Siya adunay pagtuo nga si Mary mamaayo. Apan unsa kon kini dili kabubut-on sa Dios? Sa unsa nga paagi kini makaapekto sa pagtuo ni Hare ug sa ubang Māori kon siya mamatay?

Pagkahuman gyud sa pagsubang sa adlaw, si William miadto sa balay ni Hare. Sa unahan, nakakita siya og babaye gikan sa balangay nga nagpadulong niya. Sa dihang miabut na ang babaye kaniya, ang babaye mialsa niya gikan sa yuta nga pinagakus. Gigunitan sa babaye ang iyang kamot ug gipasulod siya sa balay ni Hare.

“Kumusta ang batang babaye?” Nangutana si William.

“Maayo kaayo!” miingon ang babaye.

Sa dihang si William misulod sa balay, iyang nakita nga si Mary naglingkod sa higdaanan ug mianinaw sa kwarto. Iyang gilamano ang batang babaye ug mihangyo sa inahan nga magkuha og mga strawberry aron ipakaon sa bata.⁹

Nianang gabhiona, sila si Hare ug ang iyang asawa, si Pare, midawat sa bunyag, sama sa laing tawo sa balangay. Ang grupo miadto ngadto sa Suba sa Waikato, diin si William miubog sa tubig, mipataas sa iyang tuong kamot ngadto sa eskwala, ug mipaunlod sa matag usa kanila diha sa tubig. Pagkahuman, siya mipauli ngadto sa Auckland samtang si Thomas Cox ug ang iyang asawa, nga si Hannah, mipadayon sa pagpangalagad sa Māori didto sa Cambridge.

Paglabay sa duha ka bulan, niadtong Pebrero 25, 1883, ang unang branch sa Māori sa Simbahan naorganisar.¹⁰

---

Human sa iyang bunyag, si Anna Widtsoe gustong mopatalinghug sa tawag sa Ginoo nga magpundok ngadto sa Zion. Si Anthon Skanchy, usa sa mga misyonaryo kinsa mitudlo kaniya sa ebanghelyo, misulat kanunay aron sa pag-awhag kaniya ug sa iyang gagmayng mga anak nga moapil kaniya ug sa ubang mga Santos nga Scandinavian didto sa Utah. Nakabalhin na ngadto sa Logan, Utah, diin ang mga Santos mitiwas sa usa ka templo nga susama sa gidak-on ug hitsura sa templo sa Manti, siya nakasabut sa iyang tinguha nga mobiya sa Norway.

“Ang tanan maghiusa sa paglihok alang sa inyong kaayohan,” gipasaligan niya siya sa usa ka sulat. “Ikaw ug ang imong gagmayng mga anak dili makalimtan.”¹¹

Sama sa kadasig ni Anna nga mobalhin ngadto sa Utah, nasayud siya nga mingawon siya sa yutang natawhan. Ang iyang kanhi nga bana gilubong didto, ug siya nagpakabana pag-ayo sa ubang mga miyembro sa Simbahan sa iyang lungsod. Sa kasagaran, kon ang mga Santos nga taga Europa mobiya sa ilang mga branch aron moadto sa Zion, sila mibiya og mga bakante sa lokal nga pagpangulo sa Simbahan, nakapahimo niini nga lisud sa gamay nga kongregasyon sa paglambo. Si Anna usa ka magtatambag sa Relief Society sa iyang branch, ug kon siya makahukom nga mobalhin ngadto sa Utah, ang gamay nga grupo sa mga babaye mobati gayud sa iyang pagkawala.

Siya usab adunay duha ka mga anak nga lalaki nga ikonsiderar. Ang onse anyos nga si John ug singko anyos nga si Osborne mga maalamon, buotan nga mga batang lalaki. Sa Utah, sila kinahanglang magkat-on og bag-ong pinulongan ug mosagop sa bag-ong kultura, nga makapaulahi nila sa ubang mga bata sa ilang edad. Ug unsaon niya sa pagsuporta nila? Sukad sa iyang bunyag, ang negosyo ni Anna nga mananahi og sinina milambo. Kon siya mobiya sa Norway, mawala kaniya ang pension sa iyang bana ug i-establisar pag-usab ang iyang negosyo sa bag-ong dapit.¹²

Si Anna kinahanglan usab nga moila pag-usab ni Hans, usa ka kanhi naninguha kaniya, kinsa ingon og interesado nga mabalik ang ilang panaghigugmaay. Dili siya miyembro sa Simbahan, apan siya ingon og mosuporta sa iyang pagtuo. Si Anna wala kaayo maglaum nga siya moapil sa mga Santos, tungod kay siya ingon og mas interesado sa kalibutan nga pag-uswag kay sa pagpangita sa gingharian sa Dios.¹³

Samtang gihunahuna ni Anna kining mga butanga, siya nakaamgo nga ang pagpabilin sa Norway makapugong niya ug sa iyang mga anak. Ang gobyerno sa Norway wala moila sa Simbahan ni moisip niini nga Kristiyano. Ang mga manggugubot nga panon mosamok sa mga misyonaryo, ug ang mga ministro kanunay nga mosaway sa Simbahan diha sa mga sermon ug diha sa mga pamplet. Gawas sa iyang manghud nga babaye nga si Petroline, kinsa nainteresado sa Simbahan, ang kaugalingong pamilya ni Anna misalikway usab kaniya sa dihang siya miapil sa mga Santos.

Sa tinglarag sa 1883, si Anna nakahukom nga mobiya sa Norway. “Ako mobiyahe gikan sa balay padulong sa Utah kon makahimo na ko,” misulat siya ni Petroline pagka-Septyembre. “Kon kita dili makabiya sa tanan, bisan sa atong kinabuhi kon gikinahanglan, dili kita disipulo.”¹⁴

Ang kwarta hinoon usa ka babag. Ang iyang pamilya dili gayud motabang kaniya nga mobalhin, ug si Anna wala masayud unsaon niya sa pagbayad sa galastuhan sa pagbalhin. Dayon duha ka mga lalaki nga nakauli na gikan sa ilang misyon ug usa ka Norwegian nga Santos mihatag kaniya og kwarta. Si Hans usab mihatag kaniya og kwarta alang sa pagbiyahe, ug ang Simbahan mitugot sa paggamit sa iyang ubang ikapulo aron sa pagtabang sa pagbiyahe sa iyang pamilya.

Sa katapusang miting uban sa iyang Relief Society, si Anna mipadayag kon unsa siya kamalipayon nga ang gingharian sa Dios nahibalik na sa yuta—ug nga siya adunay oportunidad sa pagtabang sa pagtukod niini. Samtang naminaw siya sa mga pagpamatuod sa iyang mga sister sa Relief Society, nanghinaut siya nga siya ug sila magmasulundon kanunay aron nga ang Espiritu sa Dios magauban ug molamdag kanila.

Niadtong Oktubre 1883, si Anna, John, ug Osborne misakay sa barko sa Oslo ug mipaingon sa England. Didto sa baybayon, ang ilang isig ka Santos nga Norwegian miwara-wara og mga panyo sa panamilit. Ang kahalangdon sa baybayon sa Norway maanindot gayud kaayo ngadto ni Anna. Alang kaniya, dili na niya kini makita pag-usab.¹⁵

---

Atol sa sayong ting-init sa 1884, si Ida Hunt Udall nag-alagad isip presidente sa Young Ladies’ Mutual Improvement Association sa Eastern Arizona Stake, usa ka katungdanan nga nagkinahanglan sa iyang pagbantay ug pagtudlo sa mga batan-ong babaye sa Snowflake, St. Johns, ug sa ubang mga puy-anan sa maong dapit. Bisan og siya wala makahimo sa pagbisita sa matag asosasyon sa stake kanunay, siya nalipay kon sila magkita sa matag tulo ka bulan nga komperensya.¹⁶

Sukad sa iyang kaminyoon ngadto ni David Udall, si Ida kinahanglang mobalik ngadto sa St. Johns, diin ang mga Santos nag-atubang og grabe nga oposisyon. Ang lungsod gidumala sa gamhanang mga lumulupyo nga dili gusto nga ang mga Santos mopuyo sa distrito. Nailhan nga ang Ring, ang grupo misamok-samok sa mga miyembro sa Simbahan ug misulay sa pagpugong nila sa pagbotar. Sila usab mimantala og pamantalaan nga nag-awhag sa mga magbabasa sa paghadlok sa mga Santos.

“Giunsa sa Missouri ug Illinois pagpapahawa sa mga Mormons?” nangutana ang usa ka artikulo. “Pinaagi sa paggamit sa shotgun ug pisi.”¹⁷

Hinoon sa panimalay uban nila ni David ug Ella, si Ida adunay kalinaw. Sa makadiyot, si Ella nakigbisog nga maanad sa bag-ong kahimtang ni Ida diha sa panimalay, apan ang duha ka babaye nagkasuod samtang sila nagtinabangay sa usag usa bisan sa kasakit ug ubang mga hagit matag adlaw. Sukad nahimong kapamilya, si Ida mitabang ni Ella sa pagkatawo sa duha ka mga anak nga babaye, sila si Erma ug Mary. Si Ida mismo wala pay anak.

Niadtong Hulyo 10, 1884, lima ka adlaw human matawo si Mary, si Ida nanglimpyo sa kinan-anan sa panihapon sa dihang ang bayaw ni David nga si Ammon Tenney miabut. Siya gikiha tungod sa daghan og asawa, ug ang iyang asawa si Eliza, igsoon ni David, gipadad-an og subpoena aron motestigo batok kaniya. Kay sa mosunod sa balaod ug mahimong usa ka importante nga saksi sa husay sa iyang bana, si Eliza nakahukom nga motago gikan sa mga marsyal.¹⁸

“Ang sunod nga tawgon tingali ikaw na,” pasidaan ni Ammon ni Ida. Isip bishop sa St. Johns—ug nailhan og daghan og asawa—ang iyang bana mao gayud ang pangitaon aron pasakaan og kaso. Kon madakpan si Ida sa marsyal nga dunay subpoena, siya mapugos aron motestigo batok ni David didto sa korte. Ubos sa Edmunds Act, siya mamultahan og $300 ug masentensyahan og unom ka bulan nga pagkapriso tungod sa dili subay sa balaod nga panagtipon. Ug ang silot alang sa daghan og asawa mas grabe pa. Kon mapamatud-an, si David mamultahan og $500 ug masentensyahan og lima ka tuig nga pagkapriso.¹⁹

Ang unang gihunahuna ni Ida mao si Ella, kinsa nagpaayo pa gikan sa pagkatawo sa iyang anak. Si Ella nagkinahanglan gihapon sa iyang tabang, ug si Ida dili gusto nga mobiya kaniya. Apan ang pagpabilin sa balay nagbutang lamang sa pamilya ngadto sa dugang kakuyaw.

Daling mikuha si Ida og dakong panyo nga gitabon sa iyang ulo ug hilom nga migawas. Si Eliza ug ang ubang mga babaye nanago gikan sa mga marsyal sa balay sa usa ka silingan, ug si Ida miapil kanila. Kadaghanan sa mga babaye mibiya sa mga anak, nga walay kapilian apan isalig ang ilang mga anak ngadto sa pag-atiman sa uban.

Matag adlaw nagbantay sila sa dalan, daling motago sa ilawom sa higdaanan o sa luyo sa kurtina kon dunay estranghero nga magpaduol sa balay.

Human si Ida nakapuyo og unom ka adlaw sa balay sa silingan, usa ka higala mitanyag nga siya ug ang ubang mga babaye sekreto nga ibalhin ngadto sa Snowflake. Sa wala pa mobiya sa lungsod, si Ida mipauli ug daling namutos og pipila ka butang alang sa iyang pagbiyahe. Samtang siya mihalok sa pagpanamilit ni Ella ug sa mga bata, siya adunay impresyon nga molabay ang daghang mga adlaw sa dili pa siya makakita nila pag-usab.²⁰

Si Ida namulong ngadto sa organisasyon sa batan-ong mga babaye didto sa ward sa Snowflake human dayon sa iyang pag-abut, sa iyang naagian didto sa St. Johns nga presko pa sa iyang hunahuna. “Kadtong kinsa nag-antus sa pagpanggukod tungod sa ebanghelyo adunay kalinaw ug katagbawan nga panagsa ra nga moabut,” siya mipamatuod. “Kita dili makapaabut og sayon nga kinabuhi niini nga Simbahan nga walay mga pagsulay. Ang atong mga kinabuhi sa walay pagduha-duha mabutang sa kakuyaw.”²¹

---

Pagkahuman sa ting-init, daghang mga Santos sa Teritoryo sa Utah ang gidakop ubos sa Edmunds Act, apan walay usa ang nahusay ug napriso. Uban sa mga Santos nga gidakop mao si Rudger Clawson, kinsa nakasaksi sa pagpatay sa iyang kompanyon sa misyon, nga si Joseph Standing, lima ka tuig na ang milabay. Si Rudger naminyo ngadto sa duha ka babaye, nga sila si Florence Dinwoody ug Lydia Spencer. Human siya madakpi, si Lydia mitago, mibiya sa nagdemanda sa korte nga walay importante nga saksi.²²

Ang husay ni Rudger nagsugod sa Oktubre. Sa husay, ang mga saksi nga Santos sa Ulahing mga Adlaw, naglakip ni Presidente John Taylor, naningkamot nga dili kaayo motabang sa korte kutob sa mahimo. Kon ang mga tigdemanda mangutana sa propeta asa makita ang rekord sa kaminyoon sa Simbahan, ang iyang mga tubag walay klaro.

“Kon ikaw gusto nga makakita niini,” usa ka abogado nangutana kaniya, “aduna bay paagi sa pagkahibalo asa kini?”

“Masusi nako pinaagi sa pagpangutana,” matud ni Presidente Taylor.

“Takus ka ba og igo nga mobuhat niana?” pangutana sa abogado.

“Hmmm,” miingon ang propeta sa kataw-anan nga paagi, “Dili ako takus og igo nga mobuhat niana.” Ang korte kalit nga napuno sa katawa.²³

Human sa usa ka semana nga pagdungog sa susama nga mga pagsaksi, ang dose ka tawo nga maghuhukom napakyas sa pagkab-ot og desisyon sa kaso, ug ang maghuhukom mitapos sa husay. Apan nianang gabhiona, ang deputado nga marsyal nakakita ni Lydia Clawson ug mi-subpoena kaniya aron motestigo batok ni Rudger didto sa korte.

Ang bag-ong husay nagsugod sa wala madugay. Human madungog ang mga pagpamatuod sa daghang mga saksi kinsa mitunga sa miaging husay, ang abogado sa nagdemanda mitawag ni Lydia nga moadto sa saksihanan. Nangluspad siya apan determinado. Sa dihang ang klerk misulay sa pagpanumpa niya, nagdumili siya nga manumpa.²⁴

“Nasayud ba ikaw nga sayop ang dili manumpa?” ang maghuhukom nangutana ni Lydia.

“Tingali,” tubag niya.

“Ikaw mahimong prisohon,” pasidaan sa maghuhukom.

“Kana nagdepende nimo,” miingon si Lydia.

“Ikaw naghimo og makahadlok nga responsibilidad sa paghagit sa gobyerno,” miingon ang maghuhukom. Dayon iyang gibutang siya ngadto sa kustodiya sa marsyal ug mitapos sa husay.

Nianang gabhiona, human madala ngadto sa prisohan sa estado, si Lydia nakadawat og mensahe gikan ni Rudger. Nagpakilooy siya nga motestigo batok kaniya. Mabdos siya, ug kon siya magdumili sa pagkooperar sa korte, basin adto na siya manganak sa federal nga prisohan, gatusan ka milya gikan sa panimalay ug pamilya.²⁵

Pagkasunod buntag ang marsyal miuban ni Lydia ngadto sa puno sa tawo nga balay hukmanan, diin ang mga tigdemanda sa makausa mitawag niya ngadto sa saksihanan. Niining higayuna, wala na siya mosupak sa dihang ang klerk mipanumpa kaniya. Dayon ang tigdemanda nga abogado nangutana niya kon siya ba naminyo.

Hapit na lang mohung-hong, si Lydia miingon nga minyo siya.

“Ngadto kang kinsa?” siya nangutana.

“Rudger Clawson,” miingon siya.

Ang mga sakop sa mga maghuhukom migahin og ubos sa baynte minutos sa paghatag sa desisyon nga sad-an—ang una ubos sa Edmunds Act.²⁶ Paglabay sa siyam ka adlaw, si Rudger miatubang sa maghuhukom alang sa sentensya. Sa wala pa mohatag sa iyang hukom, ang maghuhukom nangutana ni Rudger kon duna ba siyay isulti.

“Nasubo ako pag-ayo nga ang mga balaod sa akong nasud nagkasumpaki sa mga balaod sa Dios,” miingon si Rudger, “apan kon mahitabo kana, ako sa walay duha-duha mopili sa naulahi.”

Ang maghuhukom misandig sa iyang lingkuranan. Nakaandam na siya nga magmaloloy-on ni Rudger, apan ang pagsukol sa batan-on nakapausab sa iyang hunahuna. Uban sa ligdong nga tinan-awan, iyang gisentensyahan si Rudger og upat ka tuig nga pagkapriso ug mipamulta niya og $500 alang sa daghan og asawa ug $300 alang sa dili subay sa balaod nga panagtipon.

Ang korte nahilom. Ang usa ka marsyal mipagawas ni Rudger gikan sa hukmanan, mitugot kaniya nga manamilit sa mga higala ug mga kabanay, ug dayon midala kaniya ngadto sa prisohan. Si Rudger migahin sa iyang unang gabii sa prisohan nga gikauban ang mga singkwenta sa labing pintas nga mga kriminal.²⁷

---

Nianang tingtugnaw, sa mga panimuyo sa tibuok teritoryo sa Utah, ang mga marsyal nagpadayon sa pagsamok-samok sa mga Santos sa ilang mga panimalay, naglaum nga makadakop og dinaghan nga mga pamilya nga dili makabantay. Adlaw ug gabii, ang mga amahan ug mga inahan magbantay sa kahadlok samtang ang mga magbabalaod moronda sa ilang mga panimalay ug mopugos sa ilang mga anak nga mobangon sa ilang mga higdaanan. Ang ubang mga marsyal mangukoy sa mga bintana o manghulga nga gub-on ang mga pultahan. Kon sila makakita og dinaghan nga asawa, sila modakop kaniya kon siya magdumili nga motestigo batok sa iyang bana.

Kutob sa mahimo si John Taylor gusto nga moawhag sa mga Santos nga magpadayon sa pagsunod sa ilang relihiyon, iyang nakita nga ang mga pamilya nabungkag, ug mibati siya nga responsable sa ilang kaayohan.²⁸ Sa wala madugay nagpakitambag siya sa ubang mga lider sa Simbahan mahitungod sa pagbalhin sa mga Santos sa gawas sa Estados Unidos aron makalikay sa pagkadakop ug mangita og mas dakong kagawasan.²⁹

Niadtong Enero 1885, siya ug si Joseph F. Smith mibiya sa Siyudad sa Salt Lake uban sa pipila ka mga apostoles ug gisaligan nga mga higala aron mobisita sa mga Santos sa Teritoryo sa Arizona, nga amihanan sa Mexico. Daghang mga Santos nagpuyo didto sa kahadlok, ug ang uban miadto na sa Mexico aron makaikyas sa mga marsyal.³⁰

Gustong makakita alang sa ilang kaugalingon kon daghan bang mga Santos ang makakita og kadangpan niana nga nasud, sila si John, Joseph, ug ilang mga kompanyon mitabok sa utlanan ngadto sa Mexico. Didto ilang nakita ang pipila ka maanindot nga lugar duol sa may igong tubig sa pagsuporta sa panimuyo.³¹ Sa dihang ang grupo mibalik ngadto sa Arizona paglabay sa pipila ka adlaw, si John ug ang iyang mga kompanyon nagtinambagay mahitungod kon unsay sunod buhaton.

Sa katapusan, mihukom sila sa pagpalit og yuta ug magtukod og mga pinuy-anan diha sa estado sa Mexicosa Chihuahua. Si John mihangyo og pipila ka mga kalalakin-an sa pagsugod og tigum og kwarta. Siya ug ang uban miadto dayon sa San Francisco sakay sa tren.³² Pag-abut didto, si John midawat og usa ka dinalian nga telegrama gikan ni George Q. Cannon. Ang mga kaaway nga nahabilin mga aktibo, mipasidaan si George, ug ang usa ka plano giandam na aron sa pagdakop sa Unang Kapangulohan.

Daghang mga tawo ang miawhag ni John nga magpabilin sa California hangtud molabay na ang kakuyaw. Wala makasiguro unsay buhaton, ang propeta nag-ampo alang sa giya. Dayon siya mipahibalo nga siya mobalik ngadto sa Siyudad sa Salt Lake ug mopadala ni Joseph F. Smith ngadto sa Hawaii sa laing misyon. Pipila ka tawo ang miprotesta, nakasiguro nga si John ug ang uban dakpon kon sila mopauli. Apan ang hunahuna ni John klaro—ang iyang dapit anaa sa Utah.

Si John nahiuli human sa pipila ka adlaw ug mipatawag og espesyal nga konseho uban sa mga lider sa Simbahan. Siya misulti kanila sa iyang plano sa pagpalit og yuta sa Mexico, ug mipahayag sa iyang intensyon sa paglikay nga madakpan pinaagi sa pagtago-tago. Siya mitambag sa mga Santos sa pagbuhat sa tanan nga ilang mahimo, gawas sa kapintas, aron makalikay nga idemanda. Karon mao usab ang iyang buhaton.³³

Niana nga Dominggo, si John namulong sa publiko ngadto sa mga Santos diha sa tabernakulo, bisan sa hulga nga dakpon. Iyang gipahinumduman ang kongregasyon nga sila nag-atubang og oposisyon kaniadto. “Buhata unsay gikinahanglan aron kamo makaandam ug makalahutay sa oposisyon nga inyong nasinati hangtud ang tanan molabay,” siya mitambag kanila. “Kini nga unos molabay sama sa nahitabo sa uban.”³⁴

Nakaawhag sa mga Santos sa labing maayo niyang mahimo, si John mibiya sa tabernakulo, misakay sa karwahe, ug mibiyahe nianang gabhiona.³⁵