B’oqb’il sa’ li k’anjel

Rajlaj chihab’, k’iila mil li saaj winq ut saaj ixq, ut naab’aleb’ li ak sumsuukeb’, neke’royb’eni xk’ulb’al lix huheb’ nachal chaq aran Lago Salado. Li xsa’ li hu a’an naxjal chi junelik xyu’am li kristiaan li nak’uluk re, jo’ ajwi’ lix junkab’al ut naab’aleb’ chik li kristiaan. Naq nawulak, maare nateeman chi timil ut rik’in kuyum malaj ut sa’ junpaat ut rik’in sahil ch’oolejil. Rilb’al li chaab’il hu a’an moko naru ta chi sachk sa’ ch’oolej.

Li hu a’an juch’b’il xb’aan li Awa’b’ej re lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, ut li wiib’ chi raqal sa’ xtiklajik a’aneb a’in: “K’e reetal, nakatb’oqe’ chi k’anjelak jo’ misioneer re lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Nakatb’oqe’ chi k’anjelak sa’ li Mision _______.”

K’ehomaq reetal naq li xb’een li raqal a’an jun li b’oqleb’ chi k’anjelak jo’ misioneer re chixjunil li hoonal sa’ li Iglees k’ojob’anb’il wi’chik re li Qaawa’. Sa’ li xkab’ li raqal naxye li na’ajej ut li mision b’oqb’ilo wi’ chi k’anjelak. Aajel ru naq taqataw ru lix jalanil li naxye sa’ li wiib’ chi raqal a’an.

Sa’ li Iglees, noko’aatinak chirix naq b’oqb’ilo chi k’anjelak sa’ junaq li tenamit jo’ Argentina, Polonia, Corea, malaj Estados Unidos, a’b’an li misioneer moko b’oqb’il ta sa’ jun na’ajej, b’oqb’il b’an chi k’anjelak. Jo’ kixye li Qaawa’ sa’ xtz’uumal re li profeet aj Jose Smith sa’ 1829, “Wi wan eerajom chi k’anjelak chiru li Dios, b’oqb’ilex sa’ li k’anjel.”²

Li junjunq chi b’oqleb’ ut li k’anjel re xjultikankil li evangelio, a’an nak’ulman rik’in li k’utb’esinb’il na’leb’ k’eeb’il reheb’ lix moos li Qaawa’. Li b’oqleb’ sa’ li k’anjel nachal chalen chaq li Dios rik’in li Awa’b’ej re li Iglees. Li b’oqe’k sa’ junaq reheb’ li numenaq kaahib’ cient chi mision li wankeb’ anajwan chiru chixjunil li ruchich’och’ nachal chalen chaq li Dios rik’in jun reheb’ li komon sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, li neke’k’anjelak rub’el xwankil lix yo’yookil profeet li Qaawa’. Li maatan re li musiq’ej re li profeetil aatin ut k’utb’esinb’il na’leb’ neke’rochb’eeni chixjunil li b’oqleb’ ut li k’anjel re xjultikankil li evangelio.

Li tasal 80 re li Tzol’leb’ ut Sumwank a’an jun resilal li b’oqleb’ sa’ mision li kixk’e li profeet aj Jose Smith re laj Stephen Burnett sa’ 1832. Xtzolb’al lix b’oqb’al li Hermano Burnett naru toxtenq’a (1) chixtawb’al ru chi saqen lix jalanil li “b’oqe’k sa’ li k’anjel” jo’ misioneer ut “li b’oqe’k chi k’anjelak” sa’ junaq li na’ajej, ut (2) chixk’eeb’al xloq’al chi us li qateneb’ankil chi junjunqal re xjultikankil li evangelio.

Li raqal 1 re li tasal a’an, a’an jun li b’oqom re k’anjelak: “Chi yaal jo’ka’in naxye li Qaawa’ aawe, at inmoos Stephen Burnett: Ayu, ayu sa’ li ruchich’och’ ut jultika li evangelio chiru li junjunq chi yo’ob’tesihom li nachal b’ar na’ab’iman wi’ xyaab’ aakux.”³

Naqak’e reetal naq sa’ li raqal 2 yeeb’il re li Hermano Burnett anihaq li rochb’een sa’ lix k’anjel: “Ut a’ yaal jo’ nakawaj jun aawochb’een, tink’e aawe inmoos aj Eden Smith.”⁴

Li raqal 3 naxye b’ar te’xik chi k’anjelak li wiib’ chi misioneer a’an: “Jo’kan ut, ayuqex ut jultikahomaq lin evangelio, ma sa’ xnim li saq’e malaj sa’ xtz’e, ma sa’ releb’aal li saq’e malaj sa’ rokeb’aal, maak’a’ na’ajman wi’, xb’aan naq ink’a’ naru nekexsach.”⁵

Laa’in nink’oxla naq li aatin “maak’a’ na’ajman wi’ ” li naroksi li Qaawa’ sa’ li raqal a’an moko naraj ta naxye naq maak’a’ aj-e b’ar te’k’anjelaq lix moos. Jwal aajel b’an ru choq’ re a’an. A’b’anan, xb’aan naq li k’anjel re xjultikankil li evangelio a’an lix k’anjel li Qaawa’, a’an namusiq’an, najolomin, ut nab’eresin reheb’ lix moos. Rik’in xyalb’aleb’ xq’e li misioneer re naq a’anaqeb’ k’anjeleb’aal k’ulub’ejeb’ ut kawresinb’ileb’ sa’ ruq’ a’an, ut rik’in xk’eeb’al chixjunil naru chiruheb’ sa’ lix k’anjeleb’, jo’kan ut rik’in lix tenq’, “ink’a’ naru neke’sach”—yalaq b’ar neke’k’anjelak. Sa’ li k’utb’esinb’il na’leb’ a’in li Kolonel naxk’ut chiqu naq aajel ru li b’oqok chi k’anjelak sa’ junaq li na’ajej, a’ut kub’enaq lix aajelil ru li na’ajej chiru li b’oqok chi k’anjelak.

Li raqal jun chik naxch’olob’ lix aajelil ru li k’a’ru na’ajman ru rik’in chixjunil li misioneer: “Jo’kan ut ch’olob’omaq li k’a’aq re ru li eerab’ihom, ut nekepaab’ chi yaal, ut nekenaw naq yaal.”⁶

Lix raqik li raqal naxjultika re li Hermano Burnett ut qe chiqajunilo laa’o b’ar tz’aqal nachal chaq li b’oqleb’ chi k’anjelak: “K’ehomaq reetal, a’in rajom xch’ool a’an li kib’oqok eere, laj Tojol eerix a’an ajwi’ li Jesukristo. Amen.”⁷

Maare junjunq eere laa’ex nekepatz’ k’a’ut naq xwaj aatinak chirix li tasal a’an sa’ jun li ch’utam re li tijonelil sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re rilb’al xjalanil li b’oqe’k sa’ li k’anjel ut b’oqe’k chi k’anjelak. Lix sumenkil li patz’om a’an jwal ch’olch’o ru: chiru xnumik li hoonal nintzol naq naab’aleb’ li komon re li Iglees ink’a’ neke’xtaw ru chi us li na’leb’ a’an.

Lix yaalal tz’aqal naq nin’aatinak chirix li na’leb’ a’in, a’an li k’a’ru xintzol rik’in xnumik li hoonal chirix li patz’om, li k’a’uxlej, malaj li xutaan neke’reek’a naab’aleb’ li misioneer li maare xk’ehe’ reheb’ junaq chik lix na’aj jalan chiru li xb’een b’oqb’ileb’ wi’ sa’ xq’ehil lix k’anjel. Wan naq aajeleb’ ru li jalok a’an xb’aan li k’a’ru nak’ulman jo’ li toch’e’k sa’ tib’elej, li b’ayk ut ch’a’ajkilal re xk’ulb’al li numleb’ sa’ junaq chik li tenamit, li ch’e’ink-ib’ sa’ junaq li tenamit, xyoob’ankil junaq chik li mision ak’ malaj li jalan jalanq chi jalaak naxk’ul li ruchich’och sa’ li k’anjel re xjultikankil li evangelio.⁸

Naq nak’ehe’ jun ak’ xna’aj junaq li misioneer, nab’aanuman tz’aqal chanchan ajwi’ li xb’een b’oqleb’. Eb’ li komon sa’ lix Molameb’ li Kab’laju neke’xsik’ li k’utb’esinb’il na’leb’ ut b’eresihom re xk’eeb’al junaq chik li na’ajej.

Toje’, xin’aatinak rik’in jun li winq tiik chi paab’ank, li xwotz wik’in li reek’ahom li raam. Sa’ jun li ch’utam, toje’ xinraqe’ xch’olob’ankil lix jalanil li b’oqe’k sa’ li k’anjel ut b’oqe’k chi k’anjelak. Li chaab’il komon a’an xk’e li ruq’ we ut xye we rik’in xya’al ru: “Li k’a’ru xinaatenq’a xtzolb’al anajwan xrisi jun aalal sa’ xb’een lin tel li kink’am chiru lajeeb’ xkak’aal chihab’. Naq laa’in chaq jun saajil misioneer, li xb’een lin k’anjel kinb’aanu sa’ jun li na’ajej aran Sudamerica. A’b’an ink’a’ kinru chixk’ulb’al lin numleb’ re xik aran, jo’kan naq kijale’ lin b’oqb’al toj sa’ li Estados Unidos. Chiru chixjunil li chihab’ a’anx kinpatz’ wib’ k’a’ut naq ink’a’ kinru chi k’anjelak sa’ li na’ajej kinb’oqe’ wi’. Anajwan ninnaw chik naq kinb’oqe’ sa’ li k’anjel ut ink’a’ sa’ junaq li na’ajej. Ink’a’ tinruuq chixyeeb’al aawe chanru xinxtenq’a rik’in xtawb’al ru a’an”.

Xraho’ li waam xb’aan li chaab’il winq’ a’an. Naq ink’utum li na’leb’ a’in sa’ chixjunil li ruchich’och’, naab’aleb’ li kristiaan ak xyehomeb’ ajwi’ we sa’ muqmu li k’a’ru xreek’a li winq toje’ xinseraq’i. Nin’aatinak chirix li na’leb’ a’in anajwan xb’aan naq maajun li komon re li Iglees a’in tento taariiqa sa’ xb’een li sachk, li patz’ok, li yot’e’k, ut li xutaan chirix jun li b’oqleb’ chi k’anjelak

“Jo’kan ut, ayuqex ut jultikahomaq lin evangelio, ma sa’ xnim li saq’e malaj sa’ xtz’e, ma sa’ releb’aal li saq’e malaj sa’ rokeb’aal, maak’a’ na’ajman wi’, xb’aan naq ink’a’ naru nekexsach.”⁹ Naq teek’oxla rix li aatin re li raqal a’an sa’eb’ li loq’laj hu ut teete lee raam, nawoyb’eni ut nintz’aama naq teeb’oq li Santil Musiq’ej re xk’amb’al sa’ xchamal lee raam li xtawb’al ru, li k’iraak ut li k’ojob’aak wi’chik li maare teeraj ru.

Jun chik li rajb’al naq xweek’a li musiq’aak re aatinak chirix li na’leb’ a’in, a’an lin k’anjel re xk’eeb’al xb’oqb’aleb’ li misioneer chiru naab’al chihab’. Choq’ reheb’ li Kab’laju, maak’a’ chik naxch’olob’ xyaalal li k’utb’esinb’il na’leb’ sa’eb’ roso’jikeb’ li kutan jo’ xyalb’al xtawb’al ru li rajom li Qaawa’ sa’ xb’aanunkil li qateneneb’ankil re xb’oqb’aleb’ li misioneer sa’ lix na’ajeb’ re k’anjelak. Ninch’olob’ xyaalal naq li Kolonel naxnaw qu chiqajunjunqal ut wanko sa’ ajl rik’in qak’ab’a’.

Anajwan nawaj aatinak junpaat chirix li kawresink-ib’ re li b’oqe’k sa’ li k’anjel li jwal aajel ru, jun na’leb’ li ink’a’ ilb’il chi us chi kok’ aj xsa’.

Oxib’ li aatin wan rilom rib’ chirib’ileb’ rib’ neke’xch’olob’ chanru naru te’xkawresi rib’ ut te’chaab’ilo’q li ralal li Dios: tijonelil, santil ochoch, mision. Wan naq, jo’ na’b’ej yuwa’b’ej, amiiw, ut komon re li Iglees, naqak’e qib’ chi us sa’ lix kawresinkileb’ li saaj winq re xik sa’ mision a’ut naqakanab’ junpak’al li jun siir chik chi na’leb’ aajeleb’ ru sa’ xb’ehil li sumwank li tento taab’anumanq naq maji’ na’ok junaq choq’ misioneer. Li k’anjelak jo’ misioneer yaal naq k’a’jo’ x’aajelil ru sa’ li xyoob’ankil junaq li kawil k’ojleb’aal re chixjunil li yu’am re k’iik ut k’anjel chiru qas qiitz’in, a’b’an moko ka’aj ta wi’ a’an aajel ru. Li tijonelil ut li osob’tesink re li santil ochoch, xkab’ichaleb’ neke’chal rub’elaj li wulak sa’ li b’oqb’il k’anjel, ut aajeleb’ ajwi’ ru re xkawob’resinkil qib’ sa’ musiq’ej chirux chixjunil li qayu’am.

Ex saaj winq, naq yookex chixb’aanunkil lee teneb’ankil sa’ ut chiroxloq’inkil li Tijonelil re Aaron ut, malaj li xkaʼchʼinal ru tijonelil, yookex chikawresinkil eerib’ re xk’ulb’al ut xk’anjelankil li xaqab’anb’il aatin ut li sumwank re li Tijonelil re Melkisedek, malaj li taqenaqil tijonelil.¹⁰ Li k’ulub’ejil a’an li jwal aajel ru re re xk’ulb’al li taqenaqil tijonelil. Wan cheru chixjunil lee yu’am re k’anjelak sa’ li tijonelil. Kawresihomaq eerib’ anajwan rik’in li k’anjelak rajlal chiru eeras eeriitz’in. B’aanuhomaq usilal, tzolomaq xraab’al li wank ut kanaak chi k’ulub’ej. Chexwanq chi k’ulub’ejex. Chexkanaaq chi k’ulub’ejex.

Chirix xk’ulb’al li Tijonelil re Melkisedek ut li b’oqe’k chi k’anjelak, jun saaj winq naru taawanq lix wankilal¹¹ rik’in li sumwank ut li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch. Li wulak sa’ li santil ochoch ut li nujob’resink-ib’ rik’in li musiq’ej re li santil ochoch nak’ulman rub’elaj xhoonal li k’anjelak jo’ misioneer. Li k’ulub’ejil a’an li jwal aajel ru choq’ eere chejunilex laa’ex li saaj ut chixjunileb’ li komon re li Iglees re naq teek’ul li osob’tesink re li santil ochoch. Naq wankex a’ yaal jo’ chanru xtusulal li evangelio, naru tex’ok sa’ li rochoch li Qaawa’ ut textz’aqonq sa’ li loq’laj k’ojob’anb’il na’leb’ chiru xkutankil lee ch’ajomal. Lee rahom choq’ re li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch ut li xtawb’aleb’ ru texxkawresi ut texrosob’tesi chiru chixjunil lee yu’am. B’aanuhomaq usilal, tzolomaq xraab’al li wank ut kanaak chi k’ulub’ej. Chexwanq chi k’ulub’ejex. Chexkanaaq chi k’ulub’ejex.

Naab’aleb’ li saaj winq ut li saaj ixq ak wankeb’ lix hu re uso limitado re ok sa’ li santil ochoch. Jo’ aj k’amol re li Tijonelil re Aaron, laa’ex yookex chixsik’b’al xk’ab’a’eb’ lee junkab’al ut yookex chi kub’eek eeha’ ut chi k’ojob’aak choq’ reheb’ lee komon sa’ lee junkab’al sa’ li santil ochoch. Xk’uulankil lee hu re ok sa’ li santil ochoch naxk’utb’esi lee k’ulub’ejil, ut k’anjelak chiruheb’ lee ras eeritz’in sa’ li santil ochoch a’an jun xraqalil aajel ru li kawresink-ib’ re li Tijonelil re Mekisedek.

Ex saaj winq, misioneerex chejunjunqalex anajwan. Sa’ lee sutam, rajlal kutan, wankeb’ lee ramiiw ut lee rech kab’al li “ramb’il li yaal chiruheb’ yal xb’aan naq ink’a’ neke’xnaw b’ar te’xtaw.”¹² Chi b’eresinb’ilaqex xb’aan li Musiq’ej, naru teewotz junaq k’oxlahom, b’oqom, texto, malaj ch’ina esil sa’ internet li tixk’e che’xnaw lee ramiiw lix yaalil li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik. Moko tento ta ut ink’a’ us naq teeroy’beni toj sa’ lee tz’aqal b’oqb’al choq’ misioneer re ok chixq’axtesinkil eerib’ sa’ li k’anjel re xjultikankil li evangelio.

Naq eb’ li osob’tesink re li tijonelil, li santil ochoch, ut li mision ch’utub’ileb’ rib’ “chixjunil … rik’in li Kristo”¹³ ut neke’xjunaji rib’ sa’ li raam, lix k’a’uxl ut lix musiq’ jun saaj misioneer, k’ulub’ej chi b’oqe’k sa’ li k’anjel.¹⁴ Naniman lix seeb’al chixb’aanunkil lix teneb’ahom re xk’eeb’al ruuchil li Qaawa’ Jesukristo rik’in wankilal. Li xjunajinkil lix musiq’ahom li roxloq’inkil li sumwank re li tijonelil ut re li santil ochoch, re xk’ulb’al li “choxahilal wankilal”¹⁵ rik’in li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil,¹⁶ li k’anjelak chi maak’a’ xtojb’al, ut xjultikankil li junelikil evangelio chiruheb’ li ralal xk’ajol li Dios naxk’e xwankil jun saaj winq chi wank “chi ink’a’ na’eek’an ut xaqxooq junelik sa’ li paab’aal”¹⁷ ut taawulaq chi wank “chi xe’inb’il ut kab’lanb’ilaq rik’in li [Kristo].”¹⁸

Sa’ li qajunkab’al ut sa’ li iglees, tento naq taqak’e reetal li oxib’ chi na’leb’ re li Qaawa’ re kawresink-ib’ ut k’iik choq’ reheb’ li ralal li Dios tiikeb’ chi paab’ank: tijonelil, santil ochoch, ut mision. Eb’ li oxib’ na’leb’ a’in neke’xteneb’ naq taqara li wank ut kanaak chi k’ulub’ejo. Chexwanq chi k’ulub’ejex. Chexkanaaq chi k’ulub’ejex.

Ex rarookil was wiitz’in, ninyeechi’i eere naq li maatan re li k’utb’esinb’il na’leb’ taarochb’eeni lee b’oqb’al sa’ li k’anjel re xjultikankil li evangelio ut lee b’oqb’al sa’ junaq li na’ajej. Naq teekawresi eerib’ anajwan rik’in li k’anjelak chi maak’a’ xtojb’al sa’ li tijonelil ut li santil ochoch, taakawuuq lix nawom eech’ol chirix lix yaalil li yo’yookil Qaawa’. Li rahom choq’ re a’an ut lix k’anjel tixnujob’resi lee raam. Naq teetzol xraab’al li k’ulub’ejil, tex’ok jo’ xninqal ru k’anjeleb’aal sa’ ruq’ li Qaawa’ re rosob’tesinkileb’ ut k’anjelak chiruheb’ naab’al li kristiaan.

Ninch’olob’ xyaalal rik’in xsahilal inch’ool naq yo’yookeb’li qaChoxahil Yuwa’ ut li raarookil Ralal, li Jesukristo. Li wank chi k’anjelak chiru a’an, a’an reheb’ li osob’tesink q’axal nim xwankil naru naqakul. Ninch’olob’ xyaalal a’an sa’ lix santil k’ab’a’ li Qaawa’ Jeskristo, amen.