Chiqab’i li Musiq’ej

Ex was wiitz’in, laa’in, jo’ chejunilex, nink’e reetal naq yooko chirilb’al chi seeb’aak lix k’anjel li Qaawa’ rik’in li Awa’b’ej Thoma S. Monson, ut li raatin sa’ li eq’la a’in. Awa’b’ej Monson, nakatqara, naqaxaqab’ aawankil, ut nokotijok chawix, “li qaprofeet raab’il.”¹

Xqeek’a chi hoymank li Musiq’ej sa’eb’ li kutan a’in. Maak’a’ naxye ma wankex sa’ li nimla ch’utamil kab’l a’in, malaj yookex chaq chi ilok sa’eb’ li ochoch ut li ch’utleb’aal toj sa’ xmaril li ruchich’och’, xexru chireek’ankil lix Musiq’ li Qaawa’. Li Musiq’ej a’an naxk’ojob’ sa’ eech’ool ut sa’ eek’a’uxl li yaal li xk’utman sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in.

K’oxlahomaq li raatin li b’ich a’in li na’no ru:

Rik’in li k’a’ru k’utb’esinb’il sa’ roso’jikeb’ li kutan, naqanaw naq sa’ li roxichal li Dios oxib’ wankeb’, chi moko junajeb’ ta: li qaYuwa’ li wan sa’ choxa, li Ralal li Junaj Chirib’il, ut li Santil Musiq’ej. Naqanaw naq “li Yuwa’b’ej wan jun xxaqalil li tib’ ut b’aq okenaq, li naru nach’e’man jo’ chanru li re li winq; jo’kan ajwi’ li K’ajolb’ej; a’b’an li Santil Musiq’ej maak’a’ xxaqalil re tib’ ut b’aq; musiq’ejil winq b’an a’an. Wi ta ink’a’ jo’kan, li Santil Musiq’ej ink’a’ raj taaruuq chi hilank qik’in.”³

Sa’ li kutan a’in tin’aatinaq chirix lix aajelil ru li Santil Musiq’ej sa’ li qayu’am. Li qaChoxahil Yuwa’ kixnaw naq sa’ li yu’am a’in taqak’ul li ch’a’ajkilal, li rahilal, ut li xiw; kixnaw naq taqayal qu rik’ineb’ li patz’om, li k’a’ru taasachq chiqu, li aaleek ut li majelal. Re xk’eeb’al qametz’ew sa’ li yu’am a’in, ut li qachoxahil b’eresinkil, a’an kixk’e qe li Loq’laj Musiq’ej, a’an ajwi’ li Santil Musiq’ej nayeeman re.

Li Santil Musiq’ej nokoxb’ak’ rik’in li Qaawa’. Chi taqlanb’il xb’aan li Dios, a’an nawaklesin ch’oolej, nach’olob’an, nak’utuk, ut nokoxtenq’a chi b’eek sa’ xsaqenkil li Qaawa’. Tento sa’ qab’een naq taqatzol xk’eeb’al reetal lix wankil sa’ li qayu’am, ut xb’aanunkil li naxye.

Chijultiko’q eere li kixye li Qaawa’: “Tinjek’i aawe xkomon inMusiq’, li taakutanob’resinq re laa k’a’uxl, li taanujob’resinq re laa waam rik’in sahil ch’oolejil.”⁴ Ninra li aatin a’an. Li sahil ch’oolejil li naxnujob’resi li qaam, nokoxtenq’a chirilb’al li junelik q’e kutan, ink’a’ ka’ajwi’ li qayu’am re wulaj wulaj. Nachal li sahil ch’oolejil a’an jo’ jun tuqtuukil ch’oolej sa’ xyanq li ch’a’ajkilal ut rahil ch’oolejil. Naxk’ojob’ qach’ool ut naxk’e xkawilal, naxk’e chi k’utunk li yaal chirix li evangelio, ut naxnimob’resi li qarahom choq’ re li Qaawa’ ut choq’ reheb’ chixjunil li ralal xk’ajol li Dios. Us ta aajeleb’ ru li osob’tesink a’in, k’iila paay chanru naq li ruchich’och’ xtz’eqtaana ut ink’a’ xjultiko’ re.

Rajlal xamaan naq naqak’ul li loq’laj wa’ak, noko’ok sa’ sumwank naq “junelik taqajultika a’an,” li Qaawa’ Jesukristo, ut lix mayej re xtojb’al rix li maak. Naq naqapaab’ li loq’laj sumwank a’in, nayeeman qe naq “taawanq junelik lix Musiq’ [qik’in].”⁵

Chan ru naqab’aanu a’in?

Xb’een wa, naqayal qaq’e re naq qak’ulub’aq li Musiq’ej.

Li Santil Musiq’ej nawan rik’ineb’ li “tz’aqal k’eek’ookeb’ xch’ool chixk’oxlankil li Qaawa’ lix Dios chi wulaj wulaj.”⁶ Jo’ kixye li Qaawa’, tento “[taqatz’eq chiqix] li k’a’aq re ru re li ruchich’och’ a’in, ut [taqasik’] li k’a’ru re jun q’axal chaab’il wi’chik,”⁷ xb’aan naq “lix Musiq’ li Qaawa’ moko nawan ta sa’eb’ li ochoch moko sant ta.”⁸ Junelik tento taqayal qaq’e chixpaab’ankileb’ lix chaq’rab’ li Dios, chixtzolb’aleb’ li loq’laj hu, chi tijok, chi wulak sa’ li santil ochoch, ut chixyu’aminkil li roxlaju raqalil re li paab’aal: “maak’a’aq qab’alaq’, yaalaqo, saqaq ru qach’ool, aj k’ehonelaqo, chaab’ilaq qayu’am, ut taqab’aanu li chaab’ilal re chixjunileb’ li winq.”

Xkab’, tento taawanq qach’ool chixk’ulb’al li Musiq’ej.

Li Qaawa’ kixye, “Tinye aawe sa’ laa k’a’uxl ut sa’ laa ch’ool, rik’in li Santil Musiq’ej, li taachalq sa’ aab’een ut taawanq sa’ aach’ool.”⁹ Laa’in xin’ok chixtawb’al ru a’in naq xinwan sa’ insaajil sa’ li mision sa’ Scotch Plains, New Jersey. Sa’ jun eq’la sa’ julio naq yoo li tiiq, laa’in ut li wochb’een xqeek’a naq tento taqasik’ jun li kristiaan li taqlanb’il chaq xk’ab’a’ chalen Lago Salado. Xoob’oqok sa’ rochoch laj Elwood Schaffer. Li Qana’ Schaffer xb’antioxi chiqu, ut xye naq ink’a’ naraj ab’ink.

Naq ok re chixtz’apb’al li pueert, laa’in xweek’a naq tento tinb’aanu li k’a’ru maajun wa inb’aanuhom chaq, ut maajun wa chik tinb’aanu. Xinch’ik li woq sa’ li okeb’aal ut xinpatz’, “Ma wan ani chik li taa’ajoq re rab’inkil li qaatin?” Lix ko’, xMarti xk’ab’a’, waqlaju chihab’ xyu’am, xraj rab’inkil, ut sa’eb’ li kutan a’an yoo chaq chi tijok chi anchal xch’ool re xk’ulb’al xb’eresinkil. Li xMarti x’aatinak qik’in, ut chirix xnumik li kutan, lix na’ x’ok ajwi’ chi ab’ink. Xkab’ichaleb’ xe’ok sa’ li Iglees.

Jalam-uuch

Li Elder Rasband jo’ misioneer

Chirix naq xkub’e xha’ li xMarti, wankeb’ 136 chi kristiaan, naab’aleb’ sa’ lix junkab’al a’an, li xe’kub’e’ xha’ ut xe’ok sa’eb’ li sumwank re li evangelio. Anajwan ninb’antioxi naq xin’ab’in chiru li Musiq’ej ut xinch’ik li woq sa’ li okeb’aal sa’ li kutan a’an sa’ julio. Li xMarti ut junjunq reheb’ lix raarookil komon wankeb’ arin anajwan.

Rox, tento taqak’e reetal li Musiq’ej naq nachal.

Li xink’ul laa’in, a’an naq chi kok’ aj xsa’ li Musiq’ej na’aatinak chi eek’anb’il. Nakaweek’a rik’in aatin li nawb’il ru aab’an, li nakataw ru, li na’eek’asink aawe. K’oxlahomaq li ke’xb’aanu laj Nefita naq ke’rab’i li Qaawa’ chi tijok choq’ reheb’: “Ut eb’ li ch’utch’uukil tenamit ke’rab’i, ut neke’xch’olob’ xyaalal; ut ke’tehe’ xch’ooleb’ ut ke’xtaw ru sa’ xch’ooleb’ li aatin kitijok wi’.”¹⁰ Ke’reek’a sa’ xch’ooleb’ li aatin sa’ lix tij. Lix yaab’ xkux li Santil Musiq’ej ka’ch’in, ut q’un na’aatinak.

Sa’ li Najter Chaq’rab’, laj Elias kixyal ru rik’ineb’ laj tij re Bahal. Eb’ laj tij ke’xk’oxla naq taakub’eeq lix “yaab’ xkux” laj Bahal jo’ kaaq, li taalochoq re lix mayej rik’in xam. A’b’anan, maak’a’ junaq xyaab’ kuxej, ut maak’a’ li xam.¹¹

Sa’ jun kutan moqon, laj Elias kitijok. “Toja’ naq li Qaawa’ kinume’k ut kiwank jun kawil kaq-sut-iq’ li kixjach li tzuul ut kilajxjor eb’ li pek chiru li Qaawa’; a’b’an li Qaawa’ maa’ani sa’ li kaq-sut-iq’. Chirix li kaq-sut-iq’ aka’ chik li hiik; a’b’an li Qaawa’ maa’ani sa’ li hiik.

“Chirix li hiik, aka’ chik li xam; a’b’an li Qaawa’ maa’ani sa’ li xam. Chirix chik li xam aka’ chik li mayuus, timil timil ki’eek’ank.”¹²

Ma nakanaw ru li xyaab’ kuxej a’an?

Li Awa’b’ej Monson xk’ut, “Naq nokob’eek sa’ xb’ehil li yu’am a’in, chiqatzol li raatinob’aal li Musiq’ej.”¹³ Li Musiq’ej na’aatinak rik’in aatin li naqeek’a. Li eek’ahom a’in q’un ru, nokoreek’asi chi k’anjelak, chixb’aanunkil malaj chixyeeb’al k’a’ruhaq, re xsumenkil. Wi ink’a’ k’eek’o qach’ool sa’ li loq’onink, wi naxik qach’ool chirix li k’a’aq re ru re li ruchich’och’, taqataw naq ink’a’ nokoru chireek’ankil. Laj Nefi kixye re laj Laman ut laj Lemuel, “Xerab’i lix yaab’ xkux chi yalaq jo’q’e; ut a’an kexraatina rik’in jun li ch’ina xyaab’ kuxej q’un na’aatinak, a’b’anan laa’ex numenaq eereek’ahom, chi ink’a’ kexru chireek’ankil li raatin.”¹⁴

Sa’ li junio xnume’, xintaqlaak sa’ Sudamerica. Chiru lajeeb’ kutan, wan naab’al xlaatz’al qu sa’ Colombia, Peru, ut Ecuador. Toja’ x’uxman jun nimla hiik, li xe’kamsiik wi’ naab’al cient, ut xe’toch’e’ k’iila mil chik, ut wankeb’ naab’al li ochoch ut li kab’l li sachenaqeb’ sa’eb’ li tenamit Portoviejo ut Manta, sa’ Ecuador. Laa’in xweek’a naq tento toonume’q rik’ineb’ li komon sa’eb’ li tenamit a’an. Rik’in naq xe’uq’e’ li b’e, ink’a’ xqanaw ma tooruuq chi wulak aran. Ut xe’xye qe naq ink’a’ ajwi’ tooruuq chi wulak, a’b’an ink’a’ x’el li week’ahom. Chi jo’kan, xoo’osob’tesiik ut xooru chi wulak sa’ xkab’ichaleb’ li tenamit a’an.

Rik’in naq toja’ xwulak resil naq toonume’q, xink’oxla naq yal junjunq reheb’ laj b’eresinel te’wanq sa’eb’ li ch’utam a’in, li k’uub’anb’ileb’ sa’ junpaat. A’b’anan sa’ li junjunq ch’utleb’aal xoowulak wi’, nujenaq chixjunil li kab’l. Sa’ xyanqeb’ li ch’utch’uukeb’, wankeb’ li kaweb’ xch’ool sa’ li paab’aal, li ani xe’ok chaq sa’ xtiklajik ut xe’chapok chiru li Iglees ut xe’xb’oqeb’ chaq lix komoneb’ ut li rech kab’aleb’ chi loq’onink rik’ineb’ ut chireek’ankil li Musiq’ej sa’ xyu’ameb’. Sa’eb’ li k’ojleb’aal li wankeb’ chi uub’ej, wankeb’ li komon li xe’kam xkomoneb’ ut rech kab’aleb’ sa’ li hiik. Laa’in xweek’a naq tento tink’e jun rosob’tesihom li apostol sa’ xb’eeneb’ li ani wankeb’ aran, ut ka’ch’in chik ma xb’een sut naq xinb’aanu a’an. Us ta xaqxookin chiru li ch’utleb’aal a’an, chanchan wan li wuq’ sa’ xb’een xjolom li junjunq, ut xweek’a chi hoymank sa’ xb’eeneb’ li raatin li Qaawa’.

Jalam-uuch

Li Elder ut Hermana Rasband sa’ Sudamerica

Ink’a’ xraqe’ rik’in a’an. Xweek’a naq tento tinwaatinaheb’ jo’ chanru kixb’aanu chaq li Kristo naq kiwulak rik’in lix tenamit sa’ America. “Kixk’uleb’ lix kok’al ... ut kirosob’tesiheb’, ut kitijok chiru li Yuwa’b’ej choq’ reheb’.”¹⁵ Aran wanko chaq sa’ Ecuador, wanko chixb’aanunkil lix k’anjel li qaYuwa’, ut a’aneb’ a’in li ralal xk’ajol.

Xkaa, tento taqab’aanu li naxye li Musiq’ej xb’een wa.

Chijultiko’q eere li raatin laj Nefi: “K’amb’il chaq inb’e xb’aan li Musiq’ej, chi moko ninnaw ta chirub’eetal k’a’ru li tento tinb’aanu. “A’ut,” chan, “xkohin.”¹⁶

Ut jo’kan tento taqab’aanu laa’o. Tento taawanq xkawilal qach’ool rik’in li naqeek’a xb’een wa. Wan naq noko’ok chi na’leb’ank; naqak’oxla, ma yaal naq xqeek’a li Musiq’ej, malaj maare qana’leb’ laa’o. Naq noko’ok chi k’oxlak xkab’ sut malaj rox sut chirix li xqeek’a—ut chiqajunil naqab’aanu—yooko chixtz’eqtaanankil li Musiq’ej, ut chixwech’b’al li na’leb’ k’eeb’il xb’aan li Dios. Li profeet aj Jose Smith kixk’ut naq wi tex’ab’inq chiru li Musiq’ej xb’een wa, ka’ch’in chik ma junelik us tex’elq.¹⁷

Anajwan wan jun na’leb’ tink’e: meek’oxla naq taa’uxmanq jun nimla sachb’a-ch’oolej yal rik’in naq xex’ab’in chiru li Santil Musiq’ej. Chijultiko’q eere, yookex chixb’aanunkil xk’anjel li ch’ina xyaab’ kuxej, q’un na’aatinak.

Naq xinwan choq’ awa’b’ej sa’ xb’een jun mision sa’ li tenamit Nueva York, xinwan sa’ jun restaurante rik’ineb’ li misionero sa’ Bronks. Xe’ok jun kab’al chi kristiaan, ut xe’k’ojla chi nach’ qik’in. Chanchan ak kawaleb’ chirab’inkil li evangelio. Xe’wil li misioneer naq yookeb’ chi aatinak wik’in, ut xink’e reetal naq li junkab’al xe’raqe’ chi wa’ak ut xe’el. Ut xinye, “Ex Elder, wan k’a’ru naru taqatzol anajwan. Xeril chi ok jun ch’ina junkab’al sa’ li na’ajej a’in. K’a’ru tento raj xqab’aanu?”

Jun reheb’ li elder x’aatinak: “Xink’oxla naq tento tinwakliiq ut tinnume’q chiraatinankileb’. Xweek’a li eek’asink, a’ut ink’a’ xinb’aanu.”

“Ex Elder,” xinye, “junelik tento taqasume li Musiq’ej xb’een wa naq na’aatinak. Li eek’asink xaaweek’a, a’an li Santil Musiq’ej!”

Li xb’een eek’asink, a’an tz’aqal li na’leb’ k’eeb’il chaq sa’ choxa. Naq nach’olob’ank chiqu, tento taqak’e reetal, ut maajo’q’e taqakanab’ chi nume’k chi maak’a’ naqab’aanu. Chi kok’ aj xsa’, a’an li Musiq’ej li yoo chiqeek’asinkil re taqatenq’a li ani tenq’aak naraj, ut mas wi’chik a’aneb’ li qech alal malaj li qakomon. Chi jo’kan, “li ch’ina xyaab’ kuxej li q’un na’aatinak, li nahasb’ak chiru ut naxq’ax ru chixjunil li k’a’aq re ru,”¹⁸ nokoreek’asi chixjultikankil li evangelio, chixch’olob’ankil xyaalal li Jesukristo ut lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio, chi tenq’ank ut chi toq’ob’ank-u, ut chixkolb’al jun reheb’ li ralal xk’ajol li Dios.

Naru naqak’oxla jo’ li wank choq’ “junpaatil aj k’anjenel.” Sa’ naab’aleb’ li tenamit, eb’ li junpaatil aj k’anjenel a’aneb’ li neke’sumenk xb’een wa naq wan junaq nimla rahilal malaj ch’a’ajkilal, jo’eb’ laj bombero, li policia, eb’ laj b’anonel. Eb’ a’an neke’wulak chi nalemlot lix saqenkeb’, ut naqab’antioxi naq nokohe’xtenq’a. Lix yaab’ xkux li Qaawa’ ink’a’ k’utk’u jo’ a’in, a’ut tento ajwi’ sumenk sa’ junpaat. Li Qaawa’ naxnaw li neke’raj ru chixjunileb’ li ralal xk’ajol—ut naxnaw ani naru chi tenq’ank. Wi sa’ tijok eq’la naqaye re li Qaawa’ naq kawalo, a’an toxb’oq chi sumenk. We nokosumen, a’an toxb’oq ut toxb’oq wi’chik toj reetal naq nokotawman, jo’ kixye li Awa’b’ej Monson, “sa’ lix k’anjel li Qaawa’.”¹⁹ Too’ok choq’ junpaatil aj k’anjel sa’ musiq’ej, xk’amb’al li saqen chalen chaq taqe’q.

Wi naqak’e reetaleb’ li eek’asink li te’chalq sa’ qab’een, taanimanq chiqu li musiq’ej re k’utb’esink, ut taanimanq li na’leb’ naqak’ul ut li qab’eresinkil xb’aan li Musiq’ej. Li Qaawa’ kixye, “Kanab’ aawib’ chiru li Musiq’ej a’an li nak’amok b’e chixb’aanunkil li chaab’il.”²⁰

Chiqak’ul sa’ li qach’ool lix b’oqom li Qaawa’ naq “chiwanq xsahil eech’ool, xb’aan naq laa’in tink’am eeb’e cheru.”²¹ A’an naxk’am qab’e rik’in li Santil Musiq’ej. Choowanq sa’ li qayu’am chi nach’ rik’in li Musiq’ej, ut choo’ab’inq sa’ junpaat chiru li eek’asink naqak’ul, rik’in xnawb’al naq rik’in li Dios nachal. Ninch’olob’ xyaalal naq lix wankil li Santil Musiq’ej toxb’eresi, tixkol qix, ut junelik taawanq qik’in, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.