2010–2019
Li tz’aqal rahok narisi li xiw
Abril 2017


Li tz’aqal rahok narisi li xiw

Chiqakanab’ li qaxiw ut choowanq sa’ sahil ch’oolej, tuulanil, yo’onink, ut chi kaw qanawom naq li Qaawa’ wan qik’in.

Ex was wiitz’in, ex raarookil wochb’een, k’a’jo’ li sahil ch’oolejil sa’ xch’utub’ankil qib’ jo’ jun Iglees sa’ chixjunil li ruchich’och’, chi junajinb’ilo sa’ qapaab’aal ut sa’ qarahom choq’ re li Dios ut li ralal xk’ajol.

Jwal ninb’antioxi wi’chik naq wan arin li qaprofeet, laj Thomas S. Monson. Awa’b’ej, junelik taqak’ul sa’ qach’ool laa waatin re xk’eeb’al qab’eresinkil ut qana’leb’. Nakatqara, Awa’b’ej Monson, ut rajlal nokotijok chawix.

Junxil, naq yookin chi k’anjelak jo’ awa’b’ej re oqech sa’ Frankfurt, Alemania, jun li komon ixq li jwal raaro, a’ut ra xch’ool, xinxtaw chirix xraqik jun li qach’utam.

“Ma ink’a’ tab’i’ yiib’ ru?” chan. “Wankeb’ na kaahib’ malaj oob’ li komon li xe’war naq yookat chi aatinak!”

Xink’oxla junpaataq ut xinchaq’ok, “Naq nawil laa’in, li wark sa’ iglees, maare a’an jun paay chi wark jwal chaab’il.”

Li chaab’il wixaqil, li xHarriet, xrab’i li ch’ina aatinak a’in ut moqon xye naq a’an jun li chaq’ok jwal chaab’il li xink’e chaq sa’ lin yu’am.

Li nimla ajsink

Wiib’ oxib’ cient chihab’ chaq sa’ Norte America, jun li k’anjel li “nimla ajsink” yeeb’il re kipuktesiik sa’ li tenamit. Jun reheb’ lix nimla ajom, a’an rajsinkileb’ ru li ani anchal yookeb’ chi wark chirix li k’a’ru re musiq’ej.

Li saaj aj Jose Smith kitoch’e’ xb’aan li k’a’ru kirab’i rik’ineb’ aj jultikanel li yookeb’ chi tz’qonk sa’ li ajsink a’in. Xb’aan a’in ut xb’aan k’a’aq chik re ru, kixye naq tixsik’ rajom li Qaawa’ sa’ tijok.

Eb’ laj jultikanel a’in neke’jultikank chi jwal b’aanunb’il li k’utb’esink, ut na’no ru raatineb’ sa’ xk’ab’a’ xyeeb’al resil li xam sa’ xb’alb’a li naroyb’eni laj maak.1 Li raatineb’ ink’a’ naxwartesiheb’ li komon—a’b’an maare naxk’eheb’ chi xuwak sa’ xmatk’ moqon. Anchal tuqub’anb’il li k’anjel a’in choq’ re xxib’esinkileb’ li komon chi wulak sa’ iglees.

Li xiw jo’ minleb’

Chalen chaq junxil, li xib’esink nab’aanuman re xk’eeb’aleb’ li kristiaan chi k’anjelak. Li na’b’ej yuwa’b’ej neke’xb’aanu rik’ineb’ xkok’al, li patron rik’ineb’ laj k’anjel, ut li awa’b’ej rik’ineb’ li tenamit.

Eb’ li seeb’eb’ sa’ nimla k’ayink neke’xtaw ru xwankil li xiw, ut neke’roksi. Jo’kan naq wankeb’ li eetalil li anchal neke’xye naq wi toopalto’q sa’ xloqb’al junaq li cereal malaj taqasach xloq’b’al junaq li b’atzul malaj jun li celular, maare taqanumsi qayu’am sa’ rahilal, ut tookamq sa’ junataal chi ra qach’ool.

Naqase’e a’in ut naqak’oxla naq maajo’q’e raj taqapaab’ a’an, a’ut wan naq naqapaab’. Jo’kan ajwi’, wan naq laa’o naqoksi li xiw re xk’eeb’aleb’ jalan chixb’aanunkil li naqaj laa’o.

Li waatin anajwan wan wiib’ xk’anjel: Li xb’een, a’an qatenq’ankil chixtz’ilb’al rix toj b’ar naqoksi laa’o li xib’esink rik’ineb’ jalan—ut qik’in ajwi’ qib’. Li xkab’, a’an xk’utb’al jalan chik li b’e jwal us wi’chik.

Lix majelal li xiw

Xb’een, qilaq xmajelal li xiw. Yaal ajwi’, ani ink’a’ ak x’eek’asiik xb’aan li xiw chixkanab’ankil li wa ink’a’ us, chiroksinkil li cinturon, chixkawob’resinkil rib’, chixk’uulankil li tumin, malaj chixjalb’al xk’a’uxl chirix li maak?

Tz’aqal yaal naq li xiw naru taawanq xwankil sa’ li k’a’ru naqab’aanu. A’ut li wankilal a’an wan xraqik ut moko najt ta nawulak. Li xiw anchal maajo’q’e naru tixjal li qaam, ut maajo’q’e toxjaltesi jo’ komon li naqara li tiikilal ut li naqaj ab’ink chiru li qaChoxahil Yuwa’.

Li ani neke’xuwak naru te’xye ut te’xb’aanu li k’a’ru tiik, a’ut ink’a’ neke’reek’a li k’a’ru tiik. K’iila sut neke’reek’a xjunaatal, li po’ok, ut li josq’il. Moqon, na’ok a’in jo’ wech’ok-ib’, q’etq’etil, ut po’resink ch’oolej ajwi’.

Jun li rahilal, a’an naq li na’leb’ a’in ink’a’ nataliman ka’ajwi’ sa’ xk’anjel li ruchich’och’. Ninraho’ naq ninwab’i resileb’ xkomon li Iglees li neke’xk’anjela li awa’b’ejil moko tiik ta—ma sa’ rochochnal, sa’ lix b’oqb’aleb’ sa’ Iglees, sa’ xtrab’aaj, malaj rik’ineb’ li ras riitz’in sa’ b’e.

K’iila sut, wankeb’ li te’xjit li minok-u, a’ut ink’a’ te’ril naq a’aneb’ ajwi’ aj b’aanuhom re. Neke’xtaqla xpaab’ankil li chaq’rab’ yal xe’xyoob’, a’b’an naq wan ani li ink’a’ tixpaab’, neke’xch’iila sa’ kawil aatin, sa’ rahil ch’oolej, ut wan ajwi’ sa’ tib’elej.

Li Qaawa’ kixye naq “wi naqayal … xk’anjelankil li taqlank malaj li awa’b’ejink, malaj li minok-u sa’ xb’eeneb’ li raameb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq, rik’in yal ta jun raqalaq li maa’usilal … li choxa narisi rib’; [ut] naraho’ xch’ool lix Musiq’ li Qaawa’.”2

Wan naq naru too’aleeq chixyeeb’al naq us li qab’aanuhom xb’aan naq li k’a’ru xchal sa’ xraqik naxtiikob’resi ru li xqab’aanu. Naru ajwi’ taqak’oxla naq li minok-u malaj li kawil taqlank taawanq choq’ xtenq’ankileb’ jalan. Moko jo’kan ta, xb’aan naq li Qaawa’ xye naq “li naruuchin li Musiq’ej, a’an li rahok, sahil ch’oolej, tuqtuukilal, kuyuk, chaab’ilal, usilal, paab’aal, tuulanil, [ut] kuyuk-ib’.”3

Jun li b’e jwal us wi’chik

Naq ninwulak chixnawb’al ru lin Choxahil Yuwa’, aran nawil chanru naxmusiq’aheb’ ut naxk’ameb’ xb’e li ralal xk’ajol. Moko josq’ ta, ut ink’a’ napleetik chi moko na’eeqajunk.4 Tz’aqal li naraj—lix k’anjel ut lix loq’al—a’an qatenq’ankil, qataqsinkil, ut xk’amb’al qab’e sa’ lix tz’aqalil.5

Li Dios kixk’utb’esi rib’ chiru laj Moises jo’ jun li “Dios aj uxtaan ut tuulan, li nab’ayk chi josq’o’k ut maak’a’ch’in lix rahom ut lix tiikilal xch’ool.”6

Lix rahom li qaYuwa’ choq’ qe, li ralal xk’ajol, naxq’ax chi us li k’a’ru naqanaw xtawb’al ru.7

Ma naraj naxye a’in naq li Dios naxk’ulub’a naq taqab’aanu li k’a’ru naxq’et lix taqlahom? Ink’a’. Maajo’q’e!

A’b’an ink’a’ naraj xjalb’al ka’ajwi’ li k’a’ru naqab’aanu. Naraj xjalb’al tz’aqal chanru wanko. Naraj xjalb’al li qaam.

Naraj naq taqaye’ li quq’ re taqachap li b’arb’ookil ch’iich’, taqak’e reetal qaxiw, ut chi kaw qach’ool tooxik chi uub’ej sa’ li laatz’ ut ka’ch’in ruhil b’e. Naraj a’in xb’aan naq nokoxra ut xb’aan naq a’an a’in xb’eehil li sahil ch’oolejil.

Jo’kan ut, chan ru naq li Dios nareek’asiheb’ ralal xk’ajol chixtaaqenkil sa’ qakutankil laa’o?

Kixtaqla li Ralal!

Li Dios kixtaqla li Ralal Junaj Chirib’il, li Jesukristo, re xk’utb’al chiqu li chaab’il b’e.

Li Dios nokoreek’asi rik’in li q’unb’esink ch’oolej, li najtil oyb’enink, li q’unal ch’oolej, li tuulanil, ut li rahok chi moko pak’b’il ta.8 Li Dios wan qochb’een. Nokoxra, ut naq nokot’ane’, naraj naq toowakliiq, naq taqayal wi’chik, ut naq taanimanq qametz’ew.

A’an aj k’utunel choq’ qe.

A’an li qayo’onihom jwal nim ut raaro.

Naraj rajsinkil qu rik’in paab’aal.

Naxnaw naq tooruuq chixtawb’al qana’leb’ chirix li qat’anik ut taqasik’ ru li us.

Wan jun li b’e jwal us wi’chik!9

K’a’ru taqaye chirix li maa’usilal sa’ ruchich’och’?

Jun li na’leb’ li naroksi laj Satanas re reek’asinkileb’ jalan, a’an xk’oxlankil junes li maa’usilal sa’ ruchich’och’, ut xyeeb’al naq jwal nim.

Tz’aqal yaal naq li ruchich’och’ junelik wanjenaq ut toj taawanq sa’ majelal. Wankeb’ naab’al li neke’rahob’tesiik xb’aan li k’a’ru yal na’ux sa’ ruchich’och’ jo’ ajwi’ xb’aaneb’ li winq. Li po’b’il na’leb’ ut li maa’usilal anajwan neke’xwaklesi li qak’a’uxl.

A’b’an us ta wan chi jo’kan, ink’a’ raj tinjal ru lin wanjik sa’ li kutankil a’in rik’in jalanaq chik li kutankil. Jwal nim li qosob’tesinkil naq wanko sa’ jun kutankil re nimla usaak, saqenob’resinb’il na’leb’, ut li taqenaqil wanjik. Li jwal nim wi’chik, a’an li qosob’tesinkil naq wan xtz’aqalil lix evangelio li Jesukristo, li naxk’e jun qana’leb’ chirix li k’a’ru xuwajel, ut naxk’ut chiqu chanru taqasach malaj taqakuy li wank sa’ li xuwajel.

Naq nink’oxla li osob’tesink a’in, nawaj tinwiqib’ wib’ ut tinye li b’antioxink re li qaChoxahil Yuwa’ choq’ re lix rahom choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol.

Ink’a’ ninpaab’ naq li Dios naraj naq eb’ li ralal xk’ajol te’xuwaq malaj te’xk’e reetal junes li ink’a’ us re li ruchich’och’. “Xb’aan naq moko li xiwak ta xqamaatani chaq rik’in li Dios, a’b’an li wankilal, li rahok, ut li tuqtuukil k’a’uxlej.”10

Kixk’e naab’al li taasaho’q wi’ qach’ool. Yal tento taqataw ut taqak’e reetaleb’. K’iila sut, li Qaawa’ naxye qe “mexxuwak,” ut “chiwanq xsahil eech’ool,”11 ut “mexxuwak, ex ch’ina teep inkarneer.”12

Li Qaawa’ tixpleeti li qapleet

Ex was wiitz’in, laa’o lix “ch’ina teep” li Qaawa’. Laa’o laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Ak naxye sa’ qak’ab’a’ naq laa’o taqoyb’eni lix sutq’ijik li Kolonel ut taqakawresi qib’ ut li ruchich’och’ chixk’ulb’al. Chi jo’kan, chook’anjelaq chiru li Dios ut chiqara li qas qiitz’in. Chiqab’aanu taxaq a’in chi kaw qach’ool, chi tuulan qach’ool, ut chi ink’a’ xik’ taqil yalaq chik chi paab’aal malaj ch’uut. Ex was wiitz’in, k’eeb’il qak’anjel re taqatzol raatin li Dios ut too’ab’inq chiru lix yaab’ xkux li Musiq’ej, re taaruuq taqanaw “li reetalileb’ li kutan, ut eb’ li reetalil lix k’ulunik li Ralal li Winq.”13

Jo’kan naq ink’a’ naqasach xnawb’al chirix lix ch’a’ajkilal li ruchich’och’, chi moko naqasach xnawb’al li ch’a’aj sa’ qakutankil. A’b’an ink’a’ naraj naxye naq tento raj taqakub’si qib’ ut jalaneb’ rik’in li xiwak. Jo’ ruuchil xk’oxlankil xnimal li qach’a’ajkilal, ma ink’a’ raj jwal us wi’chik xk’oxlankil lix nimal, xchaab’ilal, ut tz’aqal xwankil li qaDios, chi k’ojk’o qach’ool rik’in, ut sa’ sahil ch’oolejil choq’ re lix sutq’ijik li Jesukristo?

Jo’ lix tenamit re li sumwank, ink’a’ raj taarame’q qu xb’aan li xiw naq yoo ta li ink’a’ us. Naru b’an tooxik chi uub’ej rik’in paab’al, kawil ch’oolej, ut xk’ojob’ankil qach’ool rik’in li Dios naq toonach’o’q rik’in li ch’a’ajkilal ut li usilal li wankeb’ chiqu.14

Ink’a’ nokob’eek jo’ tzolom sa’ qajunes. “Li Qaawa’ lee Dios … naxik eerochb’een; ink’a’ texxkanab’ eejunes.”15

“Li Qaawa’ taayaloq cherix. Mexk’oxlak.”16

Naq li xiw nokoxka’ya, kawaq qach’ool, qaxokaq qapaab’aal, ut k’oojk’ooq qach’ool sa’ li aatin naq “maajun k’anjeleb’aal li yiib’anb’il re aapleetinkil taa’usaaq.”17

Ma wanko sa’ jun kutan xuwajel ut re pleetik? Yaal, wanko.

Li Dios ajwi’ kixye, “Sa’ li ruchich’och’ teek’ul rahilal, a’b’anan kawaq eech’ool; Laa’in xinq’ax ru xwankil li ruchich’och’.”18

Ma naru taqoksi li paab’aal re took’anjelaq chi jo’kan? Ma naru taqapaab’ li qateneb’ankil ut li qasumwank? Ma naru taqapaab’eb’ lix taqlahom li Dios us ta ch’a’aj li wanko wi’? Yaal, naru!

Naru taqab’aanu xb’aan naq li Dios kixye, “Chixjunil li k’a’aq re ru taak’anjelaq sa’ junajil choq’ re lee chaab’ilal, wi nekexb’eek chi tiik.”19 Jo’kan ut, chiqakanab’ li qaxiw ut choowanq sa’ sahil ch’oolej, tuulanil, yo’onink, ut chi kaw qanawom naq li Qaawa’ wan qik’in.

Li tz’aqal rahok narisi li xiw

Ex wochb’een, ex inkomon winq ut inkomon ixq sa’ li Kristo, wi wanko sa’ li xiwak malaj li k’oxlak, malaj wi naqil naq li qaatin, li qana’leb’, malaj li qab’aanuhom yoo chixxib’esinkileb’ jalan, nintz’aama chi anchal xmetz’ew li waam naq too’ach’ab’aaq rik’in li xiw a’in xb’aan li b’an xaqab’anb’il sa’ choxa choq’ re li xiw: lix saq ruhil rahom li Kristo, xb’aan naq “li tz’aqal rahok narisi li xiw.”20

Lix tz’aqal rahom li Kristo naxq’ax ru li qaalenkil chi rahob’tesink, chi minok-u, malaj chixkub’sinkil junaq.

Lix tz’aqal rahom li Kristo nokoxkanab’ chi b’eek sa’ tuulanil, tiikilal, ut chi kaw qanawom sa’ xtaaqenkil laj Kolol qe. Lix tz’aqal rahom li Kristo naxk’ojob’ qanawom re naq tooruuq chixtiikisinkil qib’ sa’ qaxiw ut taqak’ojob’ qach’ool sa’ xwankil ut xchaab’ilal li qaYuwa’ ut li Ralal, li Jesukristo.

Sa’ qochochnal, sa’ xna’aj li qatrab’aaj, sa’ qak’anjel sa’ Iglees, sa’ qach’ool, chiqajal li xiw rik’in lix tz’aqal rahom li Kristo. Lix rahom li Kristo tixjal li xiw rik’in li paab’aal!

Lix rahom toxtenq’a chixnawb’al ru ut chixpaab’ankil lix chaab’ilal li qaChoxahil Yuwa’, lix k’uub’anb’il na’leb’, lix evangelio, ut eb’ lix taqlahom.21 Lix raab’al li Dios ut li qas qiitz’in tixjal li ab’ink chiru xtaqlahom li Dios jo’ jun li osob’tesink ut ink’a’ jo’ jun li iiq. Lix rahom li Kristo toxtenq’a chi q’uno’k sa’ qach’ool, chi kuyuk maak, chixk’oxlankileb’ jalan, ut chixq’axtesinkil qib’ sa’ xk’anjel.

Naq naqanujob’resi qach’ool rik’in xrahom li Kristo, taa’ajsiiq li qu sa’ jun li ak’ musiq’ej ut toob’eeq chi sa ut chi k’ojk’o qach’ool, chi ajo qu ut chi yo’yooko sa’ xsaqen ut xloq’al laj Kolol qe, li Jesukristo.

Ninch’olob’ xyaalal, wochb’een li Apostol Jwan, “Maak’a’ li xiw sa’ [xrahom li Kristo].”22 Ex was wiitz’in, ex wochb’een, li Dios naxnaw eeru chi tz’aqal. Nekexxra chi tz’aqal. Naxnaw k’a’ru toj taak’ul. Naraj naq ink’a’ tatxiwaq, “ka’ajwi’ naq wanq aapaab’aal”23 ut naq tatkanaaq “sa’ lix [tz’aqal] rahom.”24 A’an a’in lin tz’aam ut li osob’tesink ninkanab’, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Laj George Whitefield ut laj Jonathan Edwards, a’aneb’ wiib’eb’ laj jultikanel a’in.

  2. Tzol’leb’ ut Sumwank 121:37.

  3. Galatas 5:22–23.

  4. Junxil chaq, li Kolonel kiraj ok sa’ jun xtenamiteb’ laj Samaritano, a’ut ke’xtz’eqtaana li Jesus ut ink’a’ ke’xkanab’ chi ok sa’ xtenamit. Wiib’eb’ lix tzolom ke’po’ chi us ut ke’xpatz’, “Qaawa’, ma taawaj taqaye naq chi kub’eeq chaq xam sa’ choxa re naq te’sache’q?” Li Jesus kichaq’ok ut kixye: “Ink’a’ nekenaw k’a’ chi musiq’ejil wankex wi’. Xb’aan naq li Ralal li Winq ink’a’ kichal re xsachb’aleb’ xyu’am li winq a’b’an re xkolb’aleb’ ” (chi’ilmanq Lukas 9:51–56).

  5. Chi’ilmanq Moises 1:39; chi’ilmanq ajwi’ Efesios 3:19.

  6. Exodo 34:6.

  7. Chi’ilmanq Efesios 3:19.

  8. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 121:41. Ch’olch’o naq wi ta li Dios naraj naq laa’o, li ralal xk’ajol, toowanq chi jo’ka’in chiqib’il qib’, A’an—chi tz’aqal re ru sa’ chixjunil—taawanq raj jo’ reetalil li wank chi jo’kan.

  9. Li Ch’utam sa’ Choxa rub’elaj li yu’am a’in naxk’ut chi us chanru xna’leb’ li Dios. Aran, li qaChoxahil Yuwa’ kixk’ut lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ re qachaab’ilob’resinkil chi junelik. Li k’a’ru jwal aajel ru sa’ xna’leb’, a’an li xtaql ch’oolej, li ab’ink chiru li chaq’rab’, ut li kolb’a-ib’ rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo. A’b’anan laj Lucifer kixk’ut jalan chik li na’leb’. Kixye naq chixjunileb’ te’ab’inq chiru li chaq’rab’—maajun taasachmanq. Ka’ajwi’ naru xb’aanunkil a’in rik’in li minok-u. A’ut li qaChoxahil Yuwa’ ink’a’ tixkanab’ xb’aanunkil jun li na’leb’ jo’ a’an. Naxk’e xloq’al lix xtaql xch’ooleb’ li ralal xk’ajol. Kixnaw naq tento toowanq sa’ majelal wi tootzoloq chi yaal. Jo’kan naq a’an kixk’e jun li Kolonel, li tixb’aanu jun li mayej maak’a’ roso’jik re naq tooxch’aj chirix li qamaak ut tooxkanab’ chi ok wi’chik sa’ lix awa’b’ejihom li Dios.

    Naq li qaChoxahil Yuwa’ kiril naq naab’aleb’ li ralal xk’ajol ke’takchi’ik xb’aan laj Lucifer, ma kixmineb’ ru chixjalb’al xna’leb’ re te’xtaaqe lix na’leb’ a’an? Ma kixib’esiheb’ li yookeb’ chixsikb’al ru li maa’us aj na’leb’ a’an? Ink’a’. Li qaDios li numtajenaq xwankil kiru raj chixramb’al li wech’ok-ib’ a’in. Kiru raj chixminb’aleb’ ru laj maak chixk’ulb’al ut chixb’aanunkil li rajom a’an. A’b’anan, kixkanab’eb’ li ralal xk’ajol chixsikb’al ru xjuneseb’ rib’.

  10. 2 Timoteo 1:7.

  11. Chi’ilmanq, jo’ reetalil a’in, Josue 1:9; Isaias 41:13; Lukas 12:32; Jwan 16:33; 1 Pedro 3:14; Tzol’leb’ ut Sumwank 6:36; 50:41; 61:36; 78:18.

  12. Lukas 12:32.

  13. Tzol’leb’ ut Sumwank 68:11.

  14. Li kixye laj Moises re lix tenamit toj wan xwankil anajwan: “Mexxuwak. … teeril li kolb’a-ib’ tixk’e eere li Qaawa’ sa’ li kutan a’in” (Exodo 14:13).

  15. Deuteronomio 31:6.

  16. Exodo 14:14.

  17. Isaias 54:17.

  18. Jwan 16:33.

  19. Tzol’leb’ ut Sumwank 90:24; chi’ilmanq ajwi’ 2 Korintios 2:14; Tzol’leb’ ut Sumwank 105:14.

  20. 1 Jwan 4:18.

  21. Chiqak’e reetal naq li Kolonel ink’a’ kichal “chi raqok aatin sa’ xb’een li ruchich’och’, re b’an naq chikole’q li ruchich’och’ sa’ xk’ab’a’ a’an” (Jwan 3:17). Chi yaal, “a’an maak’a’ naxb’aanu, ka’ajwi’ wi taawanq choq’ re lix chaab’ilal li ruchich’och’; xb’aan naq naxra li ruchich’och’, jo’kan naq naxq’axtesi tz’aqal lix yu’am re naq taaruuq chixjilosinkil chaq chixjunileb’ li winq rik’in” (2 Nefi 26:24).

  22. 1 Jwan 4:18; chi’ilmanq ajwi’ 1 Jwan 4:16.

  23. Markos 5:36.

  24. Jwan 15:10.