Kawresihomaq li b’e

Naq wan chaq we lajeeb’ xkak’aal chihab’ kintikib’ k’anjelak sa’ jun compania aran Francia. Sa’ jun kutan, li awa’b’ej re li compania a’an, jun chaab’il winq re jalan paab’aal, kinxb’oq sa’ lix oficina. Lix patz’om kinxkanab’ chi sachso inch’ool: “Toje’ tinnaw naq laa’at jun aj tij sa’ laa iglees. Ma yaal a’an?”

Kinsume, “Hehe’, yaal a’an. Wan li tijonelil wik’in.”

Ink’a’ ch’a’aj rilb’al naq yoo xk’a’uxl chirix li kinsumen re, a’an kixpatz’, “A’b’an ma xattzolok sa’ junaq tzoleb’aal reheb’ aj tij?”

“Hehe’,” chankin, “sa’ 14 chihab’ toj sa’ 18 chihab’, xkohin sa’ li seminario rajlal kutan!” B’ab’ay chik ma kit’ane’ sa’ li chunleb’aal.

Kisach inch’ool naq wiib’ oxib’ xamaan chik chirix a’an, kinxb’oq wi’chik sa’ lix oficina re xyeechi’inkil we li k’anjel re xjolominkil jun reheb’ lix compania li ch’uut a’an. Kisach inch’ool ut kinye re lin k’a’uxl xb’aan naq toj jwal saajin ut maak’a’ mas ninnaw chirix a’an re taawanq li nimla teneb’ahom a’an sa’ inb’een. Rik’in jun chaab’il se’, kixye we: “Maare yaal a’an, a’b’an maak’a’ na’ok wi’. Ninnaw chanru laa tzolb’al, ut ninnaw li k’a’ru xatzol sa’ laa iglees. Nawaj aawu.”

Yaal li kixye chirix li k’a’ru kintzol sa’ li Iglees. Eb’ li chihab’ chirix a’an jwal ch’a’ajeb’, ut nink’oxla naq ink’a’ raj kinru chi xik chi uub’ej wi ink’a’ raj kink’ul innawom rik’in li k’anjelak sa’ li Iglees chalen chaq naq saajin.

Kin’osob’tesiik chi k’iik sa’ jun li uq’ej ka’ch’in. Xb’aan naq moko k’iho ta, ke’b’oqe’ li saaj chi tz’aqonk sa’ chixjunil li wan rilom rik’in li uq’ej. Jwal laatz’ wu ut jwal kiwulak chiwu naq ninru chi k’anjelak. Sa’eb’ li domingo nink’anjelak sa’ li loq’laj wa’ak, nink’anjelak sa’ lin ch’uut re li tijonelil, ut nink’anjelak sa’ jalan chik li b’oqleb’. Chiru li xamaan nawochb’eeni chi kok’ aj xsa’ lin yuwa’ ut xkomoneb’ chik aj k’amol re li tijonelil re ula’anink , xk’ojob’ankileb’ xch’ool li yaj ut li raheb’ xch’ool, ut xtenq’ankileb’ li wankeb’ sa’ rajb’al ru. Maa’ani naxk’oxla naq jwal saajin ta raj re k’anjelak malaj b’eresink. Choq’ we laa’in, a’an chaab’il ut maak’a’ xjalanil.

Li k’anjel kinb’aanu naq ch’ajomin chaq kitz’aqon xkab’lankil lix nawom inch’ool ut xchapb’al lin yu’am chiru li evangelio. Sutsuukin xb’aaneb’ li chaab’il winq ut aj toq’ob’anel-u ut k’eek’o xch’ooleb’ roksinkil li tijonelil re rosob’tesinkil xyu’ameb’ li jun ch’ol chik. Kiwaj wank jo’eb’ a’an. Maare ink’a’ kink’e reetal junxil chaq, a’b’an naq kink’ajelak rik’ineb’ a’an, kintzol wank jo’ aj jolominel sa’ li Iglees ut jo’kan ajwi’ sa’ li ruchich’och’.

Naab’aleb’ li qasaaj aj k’amol re li Tijonelil re Aaron wankeb’ sa’ li ch’utam a’in malaj yookeb’ chirilb’al sa’ jalan chik na’ajej. Naq nawileb’ li wankeb’ arin, nekexwil naab’al eere laa’ex li chunchuukex chixk’atq jun li winq ak cheek, maare a’an lee yuwa’, eeyuwa’chin, eeras, malaj aj jolominel sa’ li tijonelil—chixjunileb’ a’an aj k’amol re li Tijonelil re Melkisedek. A’aneb’ nekexxra, ut chi yaal, sa’ li q’ojyin a’in xe’chal re wank eerik’in.

Li ch’uut a’in re tasal tenamit naxk’utb’esi jun xchaq’al ru rilb’al li junajil wan sa’ li wiib’ chi tijonelil re li Dios. Us ta ak k’eeb’il reheb’ jalan jalanq chi k’anjel ut chi wankilal, li Tijonelil re Aaron ut li Tijonelil re Melkisedek laq’ab’ankileb’ rib’ chi tz’aqal sa’ li k’anjel re li kolb’a-ib’. Chi laq’looqkeb’ ruq’ neke’kanjelak ut aajeleb’ ru chirib’ileb’ rib’.

Li tz’aqal reetalil li junajil reheb’ li wiib’ chi tijonelil a’in natawman sa’ li raatin li Jesus ut laj Jwan aj kub’sihom ha’. Ma naru xk’oxlankil laj Jwan aj kub’sihom ha’ chi maak’a’ li Jesus? Chan raj ru lix k’anjel li Kolonel wi laj Jwan ink’a’ raj kixb’aanu lix k’anjel aj kawresinel?

Laj Jwan aj kub’sihom ha’ kixk’ul jun reheb’ li k’anjel jwal chaab’il wanjenaq: “xkawresinkil xb’e li Qaawa’,”¹ xkub’sinkil xha’, ut xkawresinkil jun tenamit re xk’ulb’al. Li winq a’an “tiik xch’ool ut sant,”² li kik’ojob’aak sa’ li xka’ch’inal ru tijonelil, tz’aqal kixnaw lix aajelil ru jo’ ajwi’ lix nub’aal lix k’anjel ut lix wankilal.

Li kristiaan neke’xik rik’in laj Jwan re rab’inkil ut re te’kub’siiq xha’ xb’aan. A’an ki’oxloq’iik jo’ jun winq re li Dios. A’b’an naq kiwulak li Jesus , laj Jwan kixkanab’ rib’ chi tuulan xch’ool chiru jun chik nim chiru a’an ut kixye, “Laa’in ninkub’sin ha’ yal rik’in ha’, a’b’an sa’ eeyanq wan jun li ink’a’ nekenaw ru: a’ li yoo chaq chi chalk chiwix, ut laa’in moko ink’ulub’ ta xhitb’al xk’aamal lix xaab’.”³

Li Jesus li Kristo, li Junaj Chirib’il chiru li Yuwa’b’ej, li kik’amok re li taqenaqil tijonelil, kiroxloq’i ajwi’ rik’in tuulanil lix wankilal laj Jwan. Li Kolonel kixye chirix a’an, “Relik chi yaal ninye eere naq maajun reheb’ li yo’lajenaq rik’in ixq naxq’ax ru laj Jwan aj kub’sihom ha’.”⁴

K’oxlahomaq li k’a’ru raj taak’ulmanq sa’eb’ li qamolam re li tijonelil wi ta lix junajileb’ laj k’amol re li wiib’ chi tijonelil a’an te’xb’eresi raj ajwi’ li kixk’ut li Jesus ut laj Jwan aj kub’sihom ha’. Ex saaj was wiitz’in sa’ li Tijonelil re Aaron, jo’ laj Jwan, lee k’anjel a’an “xkawresinkil li b’e”⁵ re li nimla k’anjel re li Tijonelil re Melkisedek. Ak yookex chixb’aanunkil rik’in jalan jalanq li k’anjel. Laa’ex nekexk’anjelan re li k’ojob’anb’il k’anjel re li kub’iha’ ut li loq’laj wa’ak. Nekextenq’an xkawresinkil jun li tenamit choq’ re li Qaawa’ naq nekejultika li evangelio, naq “[nekerula’ani li rochocheb’ chixjunileb’ li komon,”⁶ ut naq “[nekerileb’] li komon re li iglees.”⁷ Laa’ex neketenq’aheb’ li neb’a’ ut li wankeb’ sa’ rajb’al ru naq nekexok chaq li mayej re kuyuk sa’, ut nekextz’aqon rilb’al li na’ajej re li ch’utam re li iglees ut wan chik li k’a’aq re ru re li ruchich’och’. Lee k’anjel nim xwankil, aajel ru, ut loq’.

Ex was wiitz’in cheek, maare yuwa’b’ejex, obiispex, aj tenq’ex reheb’ li saaj winq, malaj yal aj k’amolex re li Tijonelil re Melkisedek, laa’ex naru teetaaqe li reetalil li Kolonel wi nekerileb’ lee ras eeritz’in li wankeb ‘ sa’ li xka’ch’inal ru tijonelil ut nekeb’oqeb’ chi k’anjelak eerik’in. Chi yaal, tz’aqal naq li b’oqom a’in nachal chaq rik’in li Qaawa’ ajwi’. A’an kixye, “Jo’kan ut, kʼamomaq cherix li ani kʼojobʼanbʼilebʼ saʼ li xkaʼchʼinal ru tijonelil, ut taqlahomaqebʼ cheru re xxaqabʼankil li hoonal, ut re xkawresinkil li bʼe, ut re teʼwulaq saʼ li hoonal xaqabʼanbʼil wi laaʼex inkʼaʼ nekexru chi wulak.”⁸

Naq nekeb’oqeb’ lee kok’ iitz’in “[chixkawresinkil] li b’e”, neketenq’aheb’ xk’eeb’al reetal ut roxloq’inkil li loq’laj wankilal wan rik’ineb’. Naq nekeb’aanu, neketenq’aheb’ chixkawresinkileb’ lix b’e ajwi’ a’an naq yookeb’ chixkawresinkileb’ rib’ choq’ re li kutan jo’qe’ te’xk’ul ut te’xk’anjela li taqenaqil tijonelil.

Chineekanab’ chixwotzb’al eerik’in jun yaalil seraq’ chirix laj Alex, jun li saaj aj tij, ch’inan xch’ool ut jwal chaab’il. Jun li domingo, lix obiisp laj Alex kixtaw xjunes chi yotb’il xch’ool sa’ jun li tzoleb’aal. Li saaj kixch’olob’ chiru rahil ch’a’ajkilal wan re chi xik sa’ li iglees chi maak’a’ lix yuwa’, li moko komon ta. Chirix a’an, rik’in xya’al ru, kixye naq maare us raj tixkanab’ li Iglees.

Rik’in xk’a’uxl maak’a’ xb’alaq’ chirix li saaj a’an, li obiisp kixk’uub’ li ch’utam re li teep re te’xtenq’a laj Alex. Lix k’uub’anb’il na’leb’ moko ch’a’aj ta: re xtenq’ankil laj Alex chi wulak sa’ iglees ut chixk’iiresinkil lix nawom xch’ool chirix li evangelio, tento naq “te’xsut rik’in li chaab’il kristiaan ut te’xk’e li li k’a’aq re ru aajel ru xb’aanunkil,”

Sa’ junpaat eb’ li winq sa’ li tijonelil ut chixjunileb’ li komon re li teep ke’ok chixtenq’ankil laj Alex ut chixk’utb’al li rahok ut lix tenq’ank. Kisik’e’ ru laj jolominel re li ch’uut re taqenaqil aj tij, jun li winq nim xpaab’aal ut xrahom, re naq a’anaq li rochb’een re ula’anink. Eb’ li komon sa’ li obiispil ke’ok chixk’aak’alenkil ut ke’xk’e rib’ choq’ rochb’een.

Li obiisp kixye: “Kiqak’e naab’al xk’anjel laj Alex. Kiwan choq’ aj k’aak’alenel sa’ sumlaak ut li yo’lek chirix kamenaq, kinxtenq’a sa’ li rosob’tesinkil li jul re muquk, kixkub’siheb’ xha’ junjunqeb’ li ak’ komon, kixk’ojob’eb’ li saaj sa’ li opiis re li Tijonelil re Aaron, kixk’ut li na’leb’ chiruheb’ li saaj, kik’utuk rik’ineb’ li misioneer, kitehok re li ch’utleb’aal kab’l choq’ re li ch’utub’aj-ib’, ut kixtz’ap ajwi’ chirix xraqik’ li ch’utub’aj-ib’ sa’ q’ojyin. Kik’anjelak sa’ li tenq’ank, kinrochb’eeni re rula’aninkileb’ li cheek komon, kixye li raatin sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak, kixkawresi li loq’laj wa’ak choq’ reheb’ li yaj sa’ li b’anleb’aal malaj sa’eb’ li rochoch, ut kiwulak jo’ jun reheb’ li kristiaan li tinkanab’ raj wi’ wib’ jo’ obiisp.”

Timil timil, laj Alex kijala. Kiniman lix paab’aal chirix li Qaawa’. Kixtaw xkawilal xch’ool chirib’il rib’ ut rik’in lix wankilal li tijonelil wan rik’in. Li obiisp kixye, “Laj Alex a’an ut a’anaq jun reheb’ li nimla osob’tesihom choq’ we sa’ lin hoonal jo’ obiisp. K’a’jo’ xchaq’al ru k’anjelak rik’in a’an. Ninpaab’ chi yaal naq maajun chik li saaj winq chiru a’an ak xikenaq sa’ lix mision chi kawresinb’il tz’aqal xb’aan lix k’anjel sa’ li tijonelil.”⁹

Ex raarookil obiisp, wan eere, jo’ xtz’aqob’ lee k’ojob’ankil jo’ obiisp re li teep, li santil b’oqleb’ re k’anjelak jo’ awa’b’ej re li Tijonelil re Aaron ut lix molameb’ aj tij. Ninnaw li raalil li iiq wan eere, a’b’an lee k’anjel choq’ reheb’ li saaj winq a’in tento naq wanq xnimal xwankil. Moko naru ta teekanab’ chi moko naru ta teek’e li k’anjel a’an re junaq chik kristiaan.

Nekexinb’oq chi k’oxlak chirixeb’ li junjunaq aj k’amol re li Tijonelil re Aaron sa’ lee teep. Maajun raj reheb’ a’an te’reek’a naq ink’a’ k’ulub’ejeb’. Ma wan junaq li saaj, malaj eb’ li komon re li tijonelil li texruuq raj chietenq’ankil? B’oqomaqeb’ chi k’anjelak eerik’in. Jwal naab’al sut naqayal xk’eeb’aleb’ chi saho’k sa’ xch’ooleb’ li saaj ut naqakanab’eb’ chi ilok ut ink’a’ k’anjelak, sa’ jun hoonal naq lix paab’aal ut lix rahom choq’ re li evangelio naru taak’iiq chi chaab’il sa’ xk’anjelankil li tijonelil. Naq te’tz’aqonq sa’ li k’anjel re kolb’a-ib’, chapchooqeb’ rik’in li choxa ut te’xk’e reetal li choxahil k’anjel naru te’xb’aanu.

Li Tijonelil re Aaron moko ka’aj ta wi’ a’an jun li ch’uut re li chihab’, jun li ch’uut re k’utuk malaj kok’ k’anjel, malaj yal jun k’a’b’ej k’eeb’il reheb’ li saaj winq re li Iglees. A’an li wankil ut wankilal re tz’aqonk sa’ li nimla k’anjel re kolok aamej—li raameb’ li saaj winq li neke’k’amok re jo’ ajwi’ li ani aj-u neke’k’anjelak. Qak’ehaq li Tijonelil re Aaron sa’ tz’aqal lix na’aj, jun na’ajej sik’b’il ru—jun na’ajej re k’anjelak, kawresink-ib’, ut chaab’ilo’q choq’ reheb’ chixjunil li saaj winq re li iglees.

Ex inraarookil komon sa’ li Tijonelil re Melkisedek, nekexinb’oq chixkawresinkil li laq’ab’ank jwal aajel ru li naxjunajiheb’ li wiib’ chi tijonelil re li Dios. K’ehomaqeb’ xwankil li saaj re li Tijonelil re Aaron re naq te’xkawresi li b’e cheru laa’ex. Yehomaqeb’ re rik’in xkawilal eech’ool, “Nawaj eeru.” Ex saaj aj k’amol re li Tijonelil re Aaron, nintz’aama naq sa’ li hoonal naq texk’anjelaq chiruheb’ li ak cheek chik, teerab’i li xyaab’ xkux li Qaawa’ chixyeeb’al eere: “Osob’tesinb’ilat laa’at xb’aan naq taab’anu xninqal ru na’leb’. K’e reetal, kattaqlaak, jo’ chanru ajwi’ laj Jwan, re xkawresinkil li b’e chiwu.”¹⁰ Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.