2010–2019
Ad Seperd Em̧m̧aan
Eprōļ 2017


Ad Seperd Em̧m̧an

Jisōs Kraist, ad Seperd Em̧m̧an, ej lo m̧ōņōņō eo n̄e sip eo An enan̄inmej ej ājmour ļo̧k.

Jej bōk ad meļeļe kōn piktokin Jemedwōj Ilan̄ ilo ad kile tūriam̧o̧ kake eo An kōn ro rijerawiwi im jej kam̧m̧oolol kōn oktak in Eaar kōm̧m̧ane kōtaan jerawiwi im ro rej jerawiwi. Ad bōk meļeļe in ejipan̄ kōj bōk eļapļo̧k “[meļeļe kōn] jim̧we eo kōn piktokin, weppān, im paoktokkin”1 im ej pedped eo n̄an kōjerbal tōmak ilo E im ilo Nejin, Jisōs Kraist. Tūriam̧o̧ kake eo an Rilo̧mo̧o̧r jekdo̧o̧n jab wānōk eo ad eaar kepaakļo̧k kōj n̄an E im kareel kōj ilo ad āliji men ko jej kate kōj n̄an ukweļo̧k jān im ļoor E. Ilo ad erom āinwōt E, jej ekkatak n̄an kōm̧m̧an em̧m̧an n̄an ro jet āinwōt n̄e En kar, jekdo̧o̧n jabdewōt jekjen in kōm̧m̧an ak m̧wil.

Wāween eo jelete im ej kwaļo̧k kadkad eo ikōtaan jekjek in kōm̧m̧an ko an juon armej im armej eo make ej dilepān bwebwenato in Les Misérables, jān juon rijeje in French Vitor Hugo.2 Ilo jinoin bwebwenato in, rikōnnaan eo ej kwaļo̧k kadkadin Bienvenu Myriel, juon (Catholic) bisop in Digne, im kōnono kōn juon men bisop eo eaar ioone. Ej aikuj ke loļo̧k juon eo ejjab ritōmak im rijorrāān ilo jukjukinpād eo kōn kar m̧wil ko an renana ilo kar French Revolution?3

Rikōnono in ej kwaļo̧k bwe bisop eo emaron̄ kar dike em̧m̧aan in. Innām rikōnono in eaar likūt juon kajjitōk: “Aolep rej juon wōt, eaikuj ke bwe jerawiwi ko an armej eo en kōm̧m̧an an bisop eo em̧m̧akūt?”4 Uwaak eo n̄an bisop eo, rijeje eo ej letok juon uwaak epen, “Jaab” innām kobaikļo̧k juon naan in kōjak: “Bōtaab ekar juon jiib em̧m̧an!”5

Ennaan in, Hugo ej keidi “nana” an juon armej ippān nan̄inmej in kiliin sip im keidi bisop eo ippān juon seperd eo ejjab kāliktak n̄e ej ioon juon sip n̄e enan̄inmej. Bisop in ejouj im tokālik ilo bwebwenato in ej kwaļo̧k ejja kain tūriam̧o̧ in n̄an bar juon em̧m̧aan, jibadbad eo eļap ilo bwebwenato in, juon eo ejej bōnbōn in, Jean Valjean.Jouj im tūriam̧o̧ eo an bisop in eaar lōn̄aj Jean Valjean bwen ukōt mour eo an.

Kōnke Anij ej kōjerbale nan̄inmej āinwōt juon kōkkaļļe kōn jerawiwi ilo aolepān jeje ko rekwojarjar, ej menin aikuj n̄an kajjitōk, “Elmen an Jisōs Kraist kōm̧m̧an n̄e ej lo nan̄inmej ko ad—jerawiwi ko ad?” Ālkin aolep men, Rilo̧mo̧o̧r eaar ba bwe E “ejjab maron̄ kalimejek jabdewōt jerawiwi n̄an jidik”;6 kōn menin elmen An lo kōj, jab wānōk eo ad, ilo mijak im nana?

Uwaak eo epidodo im ealikkar. Āinwōt Seperd Em̧m̧an,7 Jisōs Kraist ej lo nan̄inmej eo ippān sip eo An ilo juon jekjek me eaikuj in kōm̧adm̧ōde, lale, im tūriam̧o̧ kake. Seperd in, ad Seperd Em̧m̧an, ej lo m̧ōņōņō eo n̄e sip eo An enan̄inmej ej ājmour ļo̧k.

Rilo̧mo̧o̧r eo eaar kwaļo̧k bwe Enaaj “naajdik sip ko an āinwōt juon seperd,”8 “pukot [ro] re[jako], … im karo̧o̧ltok ro em̧ōj [aer] jako, … im korake [ro] em̧ōj kinejnej, im … im kakajoorļo̧k [ro] rem̧ōjņo̧.”9 Men̄e Israel eaar lokjak kōn jerawiwi ilo “kinej ko, im mao ko, im im dōkā ko,”10 Rilo̧mo̧o̧r eaar rōjan̄, leļo̧k, im leļo̧k mour.11

Jerbal in kwaļo̧k eo an Rilo̧mo̧o̧r ilo mour in eaar lukkuun kwaļo̧k ilo iakwe, tūriam̧o̧, im jouj. Eaar jab etetal bajjōk ilo iaļen Galilee im Judea, im kade ro rijerawiwi. Ekar jab kōjekdo̧o̧n im kowaan er. Jaab, Eaar m̧ōn̄ā ippāer.12 Eaar jipan̄ im kōjeraam̧m̧an, kotak im nōbar, im joļo̧k mijak im inepata kōn kōjatdikdik im m̧ōņōņō. Āinwōt E ej seperd eo em̧ool, Ej pukot kōj im lo kōj n̄an letok jipan̄ im kōjatdikdik.13 An tūriam̧o̧ im iakwe ej jipan̄ kōj kōjerbal tōmak ilo E—n̄an ukweļo̧k im mour.

Ilo gospel Jon ekar je iakwe eo etinkwadik an Rilo̧mo̧o̧r ioon juon rijerawiwi. Skraib ro im Parisi ro raar ān̄intok juon kōrā kar jibwe kōn lōn̄ n̄an ippān Rilo̧mo̧o̧r. Rikinaak ro raar ba bwe rej aikuj kade, ekkar n̄an kien Moses. Ilo, uwaak eo an Jisōs kōn kajjitōk eo, eaar ba n̄an er, “Eo iami ejjeļo̧k an jerawiwi, en kade m̧okta kōn juon dekā.”

Rikinaak ro raar ilo̧k, “im Jisōs e make pād wōt, im kōrā eo ej jutak io̧ļep ijo.

“Ke Jisōs … ej lo ke ejjeļo̧k armej ak kōrā eo wōt, eaar ba n̄an e, Kōrā, ewi ro raar kinaakļo̧k eok? Ejjeļo̧k juon eaar liaakļo̧k eok ke?

“Eaar ba, Ejjeļo̧k, Irooj. Im Jisōs eba n̄an e, im N̄a I jab liaakļo̧k eok: kwōn ilo̧k, im jab bar jerawiwi.”14

Ilo m̧ool, Rilo̧mo̧o̧r eaar jab iakwe lōn̄. Ak Eaar jab barāinwōt liaakļo̧k kōrā eo. Eaar rōjan̄ e bwe en kōkm̧anm̧an mour eo an. Eaar kijerjer in oktak kōn tūriam̧o̧ im jouj eo An. Ukook eo an Josep Smith ilo Baibōļ ej kwaļo̧k n̄an e iaļen rikaļooraņ: “Im kōrā eo eaar nōbar Anij jān iien eo, im kar tōmak ilo etan.15

Ilo an Anij meanwōd, en jab bōd ad tōmak bwe Enaaj lōmņak kōn jerawiwi. E ejjab. Rilo̧mo̧o̧r eaar itok n̄an laļ in n̄an lo̧mo̧o̧ren kōj jān jerawiwi ko ad im, eo eaorōktata, eban lo̧mo̧o̧ren kōj ilo jerawiwi ko ad.16 Juon rikajnet eo ejeļā, Ziezrom, juon eo etijem̧ļo̧k, juon iien eaar kajjieon̄ in aujiidi Amulek ilo an kajjitōk: “Enaaj [ke itok Messaia] n̄an lo̧mo̧o̧ren armej ro an ilo jerawiwi ko aer? Im Amulek eaar uwaak im ba n̄an e: Ij ba n̄an eok bwe E jamin, bwe E ej jab maron̄ jum̧ae naan ko An. … E jamin naaj lo̧mo̧o̧reņ er jān jerawiwi ko aer.”17 Amulek eaar kwaļo̧k juon pedped in katak em̧ool bwe jen maron̄ bōk lo̧mo̧o̧r jen jerawiwi ko ad, jej aikuj bōk “jinekjej ko an ukweļo̧k,” eo ej bōktok kajoor in Pinmuur an armej ro.18

Jouj eo an Rilo̧mo̧o̧r, iakwe, im tūriam̧o̧ rej kepaakļo̧k kōj n̄an E.19 Kōn Pinmuur eo An, ejjab bun̄ būruwōd kōn jerawiwi ko ad.20 Anij emeļeļe kōn ta eo ejim̧we im ekkar n̄an E im ta eo enana im ebōd. Ejjab kōnke Ekōņaan kajejtokjeņ, rikaļooraņ ro repokake. Jaab, Jemedwōj Ilan̄ ekōņaan bwe ajri ro Nejin ren jeļā im kōņaan kālet n̄an erom āinwōt E21 im karbab n̄an kain mour eo Ej m̧ōņōņō kake.22 N̄an kōm̧m̧an āindein, ro Nejin rej kakūrm̧ool mejān kajjik eo aer ekwojarjar im būki aolep men ko ewōr Ippān.23 Kōn unin, ritōl ro an Kabun̄ in reban ukōt kien ko an Anij ak katak ko rejum̧ae Anikilaan, n̄an tokjeņ ak bun̄bun̄.

Ijoke, jibadbad in mour in ad ej n̄an ļoor Jisōs Kraist, waanjon̄ok eo An kōn jouj n̄an ro rijerawiwi eļaptata. Kōj, ro rijerawiwi, jeaikuj, āinwōt Kraist, tōpar ro jet kōn tūriam̧o̧ im iakwe. Jerbal eo ad ej barāinwōt n̄an jipan̄ im kōjeraam̧m̧an, kotak im nōbar, im joļo̧k mijak im inepata kōn kōjatdikdik im m̧ōņōņō.

Rilo̧mo̧o̧r eaar kabōjrak ro jet me rej kōjeno̧ļo̧k er jān ro jet rej kalimjer er āinwōt rijerawiwi im ņa ruwōn ro jet āinwōt n̄e eļapļo̧k aer jerawiwi jen er.24 En̄in ej jibadbad in katak eo Rilo̧mo̧o̧r eaar leļo̧k n̄an ro “rej leke er make bwe rewānōk, im dike ro jet.” Eaar kōnono būrabōļ in:

“Ruo armej rej walōn̄ ilowaan tempel bwe ren jar; juon ri Parisi, im eo juon ri tōl owōj.

“Ri Parisi ej make jutak im jar āindein, ‘O Anij, ij ba kom̧m̧ool, bwe n̄a I jab āinwōt armej ro jet, ri kowadon̄, ri jab wānōk, ri ļo̧n̄, ak āinwōt ri tōl owōj in.

“Ij jitlo̧k alen ruo ilo wiik, ij leļo̧k kein ka jon̄oul iaan men otemjej ij jibadeki.

“A ritōl owōj, e jutak ettoļo̧k, e jab kōṇaan reilo̧n̄ mejān n̄an lan̄, a ej ubrare ubōn im ba, ‘O Anij, kwōn tūriam̧okake eō ri jero̧wiwi.”

Innām Jisōs eaar kōjem̧ļo̧k, “Ij ba n̄an kom̧, Armej in [tiltōl owōj] ej wanlōn̄ļo̧k n̄an m̧weo im̧ōņ e wānōk jān eo juon [Parisi eo]; bwe naaj kōttāik ro otemjej rej make koutiej er, im naaj koutiej eo ej make kōttāik e.”25

Ennaan in ealikar n̄an kōj: juon rijerawiwi eo ej ukweļo̧k ej epaakeļo̧k Anij jān eo ej kōwānōk e make eo ej liaakeļo̧k rijerawiwi ro.

Bōklekōt n̄an kōwānōk juon make im jum̧ae eaar barāinwōt waļo̧k ilo raan ko an Alma. Im armej ro raar jino “kajutak kabun̄ eo ilo likiio … im kabun̄ eo eaar jino kanooj utiej … [im] armej ro ilo kabun̄ eo raar jino utiejļo̧k ilo juwa in mejaer make, … raar jino ilulu, juon n̄an bar juon, im raar jino matōrtōre ro raar jab tōmak ekkar n̄an ankilaer make im aer kōņaan.”26

Matōrtōr in kar kam̧o̧iki: “Im eaar wōr juon kien epen ilubwiljin armej ro ilo kabun̄ eo, bwe ej jab aikuj wōr jabdewōt armej, ro rej armej in kabun̄ eo, ren jutak im matōrtōre ro raar jab armej in kabun̄ eo, im bwe ejjab aikuj wōr matōrtōr ilubwiljier make.”27 Pedped in katak eo n̄an tōl Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata ejjab oktak. Jejjab aikuj in bōd n̄an matōrtōr jabdewōt membōr ak jab membōr in Kabun̄ in.

Ro kar matōrtōr er kōnke kōn jabdewōt un rejeļā ta ālkinjepjep im ta en̄jake eo. Āinwōt juon kar rūm̧m̧an ded kar jokwe ilo Europe ilo 1960 ko, ekkā aer kakutōtō im kajirere kake n̄a bwe ij juon riAmedka im kōnke iaar juon membōr in Kabun̄ in. Jet iaan rijikuuļ ro m̧ōtta raar kōm̧m̧an n̄an n̄a āinwōt n̄e iaar make eddoik kakien ko an U.S. rejjab bun̄bun̄ Kar bar kōm̧m̧an n̄an n̄a kōn kabun̄ eo aō ilo jikin eo aer ijo ij pād ie kōnke eoktak jān kabun̄ eo aer. Tokālik, ilo laļ ko jet ilo laļ in, eaar wōr jidik aō meļeļe kōn nana eo im kōmetak eo ej waļo̧k jen ro rej kōm̧m̧an jorrāān kōn wōt armej rot im bwij rot.

Matōrtōr ej waļo̧k ilo elōn̄ wāween ko: kajirere, kakūtōtō, kōmatōrtōr, kōjenolo̧k ak kōmakeļo̧k iaan, ak dike ro jet. Jen lukkuun bwe kalijekļo̧k en jab io̧kļo̧k ro eoktak lōmņak ko aer. Kalijekļo̧k ej kwaļo̧ke make, ilo jidik in, ilo jab kōņaan bōk anem̧kwoj in kam̧m̧oolol.28 Aolep, ekoba armej in kabun̄, ewōr aer jim̧we n̄an kwaļo̧k an ļōmņak ilo lo̧bwilej. Ak ejjeļo̧k an juon pepe n̄an dike ro jet ilo an ļōmņak ko waļo̧k.

Bwebwenatoon kabun̄ in ej letok elōn̄ kam̧ool ko kōn membōr ro ad rej kōm̧m̧an n̄an er kōn dike im kalijekļo̧k.Ewi jon̄an an naaj nana eļan̄n̄e jenaaj kōm̧m̧an n̄an ro jet āinwōt aer kōm̧m̧an n̄an kōj. Rilo̧mo̧o̧r eaar ba “Aolep men otemjeļo̧k kom̧ kōņaan bwe armej ren kōm̧m̧an n̄an kom̧, kom̧in kōm̧m̧an n̄an er.”29 N̄an kōj, jen kautiej. Kōn menin, oktak eo ad ejejjet ej bōktok “ineem̧m̧an, im ettā bōro,” eo ej bōktok “Jetōb Kwojarjar [im kobrak kōj kōn] iakwe ewāppen,”30 juon “iakwe eo ejjeļo̧k jem̧ļo̧kin”31 n̄an ro jet.

Ad Seperd Em̧m̧an ejamin oktak kōn en̄jake ko ejja āinwōt rainin kōn jerawiwi im rijerawiwi ro āinwōt Eaar kōm̧m̧ane ke Eaar etetal ioon laļ in. Ejjjab eļļo̧k jen kōj kōnke jej jerawiwi, men̄e E ilo juon iien, eaikuj ļōmņak “Ak kain rot siip!” Ej lukkuun iakwe kōj bwe Eaar letok juon iaļ bwe jen ukweļo̧k im bar erreeo bwe jen maron̄ jepļaak n̄an Ippān im Jemedwōj Ilan̄.32 N̄an kōm̧m̧an āindein, Jisōs Kraist barāinwōt eaar kwaļo̧k juon waanjon̄ok bwe jen ļoore—n̄an kwaļo̧k kautiej n̄an aolep im jab dike jabdewōt.

Āinwōt rijilōk ro An, jen kalimjek iakwe eo An im lukkuun iakwe doon im lale bwe ejjeļo̧k juon en jako, make iaan, ak jowan. Ij kam̧ool bwe Jisōs Kraist ej ad Seperd Em̧m̧an, eo ej iakwe im kea kōn kōj. Ejeļā kajieed im eaar likūt mour eo An kōn siip ko An.33 Ej bar mour kōn kōj im kōņaan bwe jen jeļā E im kōjerbal tōmak ilo E. Ij iakwe im nōbar E, im ij lukkuun m̧ōņōņō kōn E, ilo etan Jisōs Kraist, amen.

Kakeememej ko

  1. Lectures on Faith (1985), 38.

  2. Bwebwenato eo Les Misérables,jān Victor Hugo (1802–85), kwaļo̧k kōn bwebwenato eo an Jean Valjean eo eaar kōm̧m̧ane jidk bōd ilo an kwote juon pilawe n̄an naajdik baam̧le eo an sister eo an. Leļo̧k 5 iiō in kalbuuj, Valjean eaar joļo̧k 19 iiō in kōm̧m̧an jerbal kōn kar kajieon̄ in ko emen alen. Eaar diwōj jen kalbuuj.

    Kōn rekoot in nana eo an, Valjean eaar jab maron̄ elolo jerbal, m̧ōn̄ā, im jikin jokwe. Mōk im burom̧ōj, āliktata eaar maron̄ in elolo jikin jokwe jen ippān bisop eo an Digne, eo eaar kwaļo̧k n̄an Valjean jouj im tūriam̧o̧. Ilo bon̄on eo, Valjean eaar m̧weer kōn juon kōjatdikdik ejej tokjān im kar ko̧o̧te m̧am̧ar jelba eo an bisop (Catholic) im ko.

    Kar jibwe Valjean im bar kōro̧o̧l ļo̧k n̄an bisop eo. Kōn men eo Valjean eaar kōm̧m̧ane, bisop eo eaar ba n̄an police ro bwe Valjean eaar leļo̧k m̧am̧ar jelba eo im ijelo̧kin Valjean eaar bōk ruo kein jutak ko an kāāntōļ. (Lale Hugo, Les Misérables [1987], book 2, chapter 13.)

  3. Lale Hugo, Les Misérables, book 1, chapter 10, pages 35–113.

  4. The narrator asks, Toutefois, la gale de la brebis doit-elle faire reculer le pasteur? (Hugo, Les Misérables, book 1, chapter 10, page 67). Gale, ilo wāween in, ej iokļo̧k jabdewōt nan̄inmej me eaar waļo̧k jen parasitic im kar kōm̧m̧an bwe en jako (“mange” in English). Ennaan in em̧ōj kar ukōte ilo elōn̄ wāween ko n̄an kajin In̄lij.

  5. Rikōnono eo eaar likut kakkobaba kōn menin Mais quelle brebis! Ekkā an ukook āinwōt “Ak sip kilmeej.”

  6. Katak im Bujen ko 1:31.

  7. Lale Jon 10:11, 14; Alma 5:38; Katak im Bujen ko 50:44.

  8. Aiseia 40:11.

  9. Ezekiel 34:16.

  10. Aiseia 1:6.

  11. Lale Aiseia 1:18.

  12. Lale Luke 15:1–2.

  13. Lale Matu 18:11.

  14. Lale Jon 8:3–11.

  15. Josep Smith Ukook, Jon 8:11 (ilo Jon 8:11footnotec).

  16. Lale D.Todd Christofferson, “Abide in My LoveLiahona,Nov. 2016, 48.

  17. Alma 11:34, 37.

  18. Lale Hilamōn 5:10–11.

  19. Lale 3 Nipai 27:14–15.

  20. Ilo tōre in, Rilo̧mo̧o̧r eaar kalikare: “Men eo ej rupe juon kein, im jab mour ekkar n̄an kien, ak kappukot n̄an erom juon kien n̄an e make, im kipel e n̄an mour ilo jero̧wiwi, im jim̧or aolep mour ilo jero̧wiwi, ej jab maron̄ kokwōjarjar e jān kien, im jab jān tūriam̧okake, jim̧we, ak ekajet. Kōn menin, reaikuj pād wōt ilo jerawiwi” (Katak im Bujen ko 88:35).

  21. Lale 2 Nipai 2:26–27.

  22. Lale Katak im Bujen ko 14:7; 132:19–20, 24, 55.

  23. Lale Rom 8:16–17; Katak im Bujen ko 84:38.

  24. Lale Matu 23:13.

  25. Luk 15:9–14.

  26. Alma 4:4, 6, 8.

  27. Alma 1:21.

  28. Lale Oxford English Dictionary,bigotry” and ”intolerance.”

  29. Matu 7:12.

  30. Moronai 8:26..

  31. 1 Piter 1:22.

  32. Lale Laajrak in Tōmak 1:3.

  33. Lale Jon 10:11–15.