2010–2019
Nuku, Tong , Fori
October 2018


Nuku, Tong, Fori

Sia angei ewe watten manau ren ach winiti chon kaeo mi ennet an Jises Kraist—ren ach tapweno mwirin napanapan me fori An angang.

Pwii me fefinei kana, mi fakkun och pwe sia chufengen non ei mwichenapen mwichefen ikenai mi mwar: pwe sipwe ausening ngeni poraus mi pwar; ne ausening ngeni ekkei chon kon mi mwar, chon misineri mi tupuni ekkewe fitu ngerou misineri ekkis meinisin won fonufan—nouch nengeni, nouch at—me pwe sia chufengen non ach nuku ikenai, mi etiwatiwochu sefanni nouch we Preseten me soufos, Preseten Russell M. Nelson, ewe Aewin Presetensi, me ekkewe Ekkoch Meinap Unusan an ewe Mwichefen. Mi fakkun ranoch pwe sia chufengen ikenai.

Solomon ewe Kingen nom I emon me nein ekkewe aramas mi pwano pwe mi pisekisek.1 Usun a wor ren mettoch meinisin—moni, pochokun, itefouno, sufon. Nge mwirin ierin an tipemwong, me noumwong moni won pisek, me pisekisek, ifa usun King Solomon a anapanapa usun manauan?

“A fokkun namot muan,”2 a apasa.

Ei mwan, ewe mi wor ren mettoch meinisin, a winiti niemam, epinukungaw, me netipengaw, ina mwo ika mettoch mi fisioch ngeni.3

Mi wor ew kapas non Germany, Weltschmerz. A chok ekis awewetiw, wewen ew netipengaw a fis seni ekkoch ekiekingaw ifa usun ewe fonufan mi kis seni met sia ekieki pwe ita epwe usun.

Meni sia mefi ekis Weltschmerz fan ekkoch.

Nupwen sia mefi netipechou nge sise apareni. Nupwen netipengaw a aunusa unusen ran me nepwin. Nupwen och mettoch mi efeiengaw me ese pung a fis ngenikich, mi pachenong manauen ekkewe kich mi tonger. Nupwen sia siamuu non pwisin ach me anamon non osukosuk, me ewe metek a arochano kich nupwen ita sipwe fen mefi pwapwa—meni sipwe fen mochen tipew ngeni Solomon pwe manau mi namot muan me ese wor popun.

Ewe Apinukunuk mi Nap

Ewe porous mi och, pwe mi wor apinukunuk. Mi wor apungun tipengaw, namot muan, me Weltschmerz mi fis non manau. Mi pwan mwo wor apungun anononen nukunukumang, me tipengaw oupwe mefi.

Ei apinukunuk a pwa me non ewe manamanen siwin an ewe kapas allimen Jises Kraist me non an ewe Chon Amanau manamanen angasano ne echikara kich seni semwenin ngunuch.

“Ua fen feito,” Jises a apasa, “pun repwe kuna manau, me epwe wor watten manau rer.”4

Sia angei ena watten manau esap ren ach anonga ach ekiek won pwisin met mi auchea ngenikich are won met sia awesi nge ren ach winiti ennetin chon kunon Jises Kraist—ren ach tapweno won Aanan we me aninis non An angang. Sia kuna ewe watten manau ren ach monnukano pwisin kich me aninis ne apwonueta an Kraist angang.

Iwe met ewe angangen Kraist? Sipwe nuku non I, tong usun An tong, me fori usun I a fori.

Jises “a fein fetan ekis meinisin a fori angang mi murinno.”5 A fetan nein mi woungaw, ekkewe mi koturu, ekkewe mi semwen, me ekkewe mi saw. A angang ngeni ekkewe ese wor ar pochokun, ekkewe mi apwangapwang, me ekkewe ese wor chiener. A nom rer; A kapas ngenir. Me a echikarareta meinisin.”6

Ekis meinisin a no ie, ewe Chon Amanau a afanafana porousen ewe kapas allim mi murino.7 A afanafana ennet esemuch minne a angasano aramas non pekin ngun me inis.

Ekkewe repwe nikitu ngeni an Kraist angang ra kuna ennetin an ewe Chon Amanau pwon: “ponuku manauan fan itei, iwe epwe kuna sefani.”8

Solomon a muan, pwi me fefinei achengicheng—manau ese “namot muan.” Mi fen sossor, epwe tongeni uren popun, wewe, me kinamwe.

Ekkewe poun echikara poun Jises Kraist a itiu ngeni meinisin mi kutta I. Ua fen sinei me ese wor tipemwaramwar pwe ach nuku me tongei Kot me achocho ne tapweno mwirin Kraist a tongeni siwini netipach,9 apwetetei ach metek, me aurano netipach ren “pwapwa chapur.”10

Nuku, Tong, Fori

Ewer, sipwe fokkun fori nap seni chok an epwe wor ach tipachemen weweiti ewe kapas allim ren an epwe wor ei echikara non manauach. Sipwe apachanong non manauach—sipwe fori an epwe kinikinin ion kich me met sia fori.

Ua mochen apasa pwe pekin chon kuno a poputa ren unungat kapas mi mecheres:

Nukue, tong, me fori.

Ach nuku Kot a uwei ngenikich nuku non I me awora nuku non An kapas. Nuku a efisi non netipach an epwe mar non ach tong fan iten Kot me ekkoch. Nupwen ena tong a watteno, sia mochen appiru ewe Chon Amanau nupwen sia sopweno ach pwisin sai won ewe aanen chon kuno.

“Nge,”ka apasa, “ena usun a kon mecheres. Ousukosuken manau—, ennetin ai osukosuk—, ra kon fitikoko ren ena sokkun mecheresin apungun. Ouse tongeni apwaki Weltschmerz ren unungat kapas mi mecheres: Nuku, Tong, Fori.

Esap ewe kapasen mirit ewe a apwaki. Ina ewe tongen Kot ewe a angasa, forsefani, me amanua.

Kot mi sineuk. En Noun semirit. I mi tongeok.

Pwan mwo nupwen ka ekieki pwe emon esap tongeok, I A kutta an epwe anisuk.

Fokkun ei ran—iteiten ran—A kutta an epwe anisuk, a mochen echikarok, seikoketa me mochen siwini pon non netipom ren pwapwa esemuch. A mochen epwe asueno och rochopwak mi otopu manauom me aurano ren saram mi pin me ning ren An ning esemuch.

Ua fen pwisin mefi ei sokkun.

Me ina ai kapasen pwarata non wisei Aposelun ewe Samon Jises Kraist pwe ion meinisin mi feito ren Kot—meinisin mi ennetin nuku, tong, me fori—ra tongeni pwan mefi.

Sia nuku

Ekkewe pukefel ra aitikich pwe “ese wor emon a tongeni apwapwai [God]: ika ese wor an nuku pwe ika emon a mochen epwe feito ren God, epwe fokkun nuku pwe mi wor God.”11

Ren ekkoch, ewe fofforun nuku mi weires. Ach namanam tekia a akouno kich. Meni sia ekieki pwe pokiten kich mi mirit, tipachem, are sinenap, sisap tongeni nuku non Kot. Me sia poputa ne ekieki pwe namanam mi ew oreni mi puch.12

Non ai sinei, nuku esap kon usun ew chunga sia atona me ingeiti me usun met sia porous usun nge ese ennet ngenikich. A kon usun ew mechan tu puun ewe sia wano non ewe masies iwe, ren tungun mononach, sia tueta ekkewe pun me fotuki foun ira me ra uwaoch feinfeino.13

Arap ngeni Kot, iwe I epwe arap ngenikemi.14Iei ewe pwon ngeni ir meinisin ekkewe ra kutta ar repwe nuku.

Sia tong

Ekkewe pukefel ra pwarano pwe ika a nap ach tongei Kot me Noun kewe, sipwe kon pwapwa.15 Ewe tong Jises a kapas usun, nge esap ew niffangen moni, esap katuruno, me mwet seni ngeni pwan ew. Esap ew tong sipwe kapas usun iwe mwirin monnukano. Esap ew “sokkun tong emon a chok fang nge ese ennet.”

Ewe tong an Kot a kapas usun ina ewe sokkun tong a tonong non netipach nupwen sia neno nesosor, a chok nom rech non unusen ewe ran, me ureno me non netipach nupwen sia apasa ach iotek nesoponon ewe ran.

Iei ewe tong sise tongeni awewei Samach won Nang a annomu fan itach.

Iei ewe umoumoch esemuch ewe a mut ngenikich ach sipwe kon kunaochu ekkoch ika wesen ir ion. Me non mesen tong ennet, sia kuna—aramas rese tongeni mano me ar tufich me auchea me achengicheng at me nengin noun Kot mi Nap.

Nupwen sia ekieki aramas non ena napanap, sise tongeni ekingaw, omonungaw, ika apungu emon.

Sia fori

Non an ewe Chon Amanau angang, napengeni ren mettoch mi kukkun me mecheres “watte mettoch [ra] fis.”16

Kich mi sinei pwe mi namot eniwinin kaeo ach sipwe angangoch non och mettoch. Ika pwe etikin ewe saxophone, kikinanong efou pwor non ewe chew, forsefani efoch taraku, ika achanga efoch sepenin, seni chok ach kakaeo sipwe angangochuno.17

Ewe tetten ach we Chon Amanau a forata won fonufan—Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon—a anisikich ne fori chok ena. A awora ew neni ach sipwe kaeo ewe napanap I a afanafana me efeiochu ekkoch usun ewe napanap I a fori.

Kich chon ewe Mwichefen, sia angei kokko, wis, me tufich ne aninis non umoumoch me iamwir ngeni ekkoch.

Ese mwo towaweno, ewe Mwichefen a wau ew minafon pesepes won iamwir, ika angang ngeni ekkoch. Watten ekiek mi fis ren met aupwe eita ngeni ei pesepes mi auchea.

Ew me nein ekkewe it am mi ekieki epwe chon mas, ew it mi fich ngeni an Kraist tingor: “Tumunu nei kewe siip.”18 Nge, mi wor ew ngawan: aean ena kapas epwe fori ai upwe emon chon mas seni Germany. Ina minne, ngang mi menemenoch ren ewe kapas aimwir.

Ei Angang an Meinisin

Ewer, ei pesepes esapw minafo. A chok awora ew tufich mi sofosefan me murinono ngeni kich ach sipwe kaeo an ewe Chon Amanau annuk ne “tong fengen,”19 eu napanapen fori me apwonueta popun ewe Mwichefen.

Oupwe chok ekieki usun angangen misiner; ewe pwarachon, tekisonun, me apinukunukun afanafanen ewe kapas allim mi ew awewen iamwir mi amwarar ngeni an ekkoch mochenin ngun.

Ika fori angangen tempel—kutta iten ach kewe neuwo me awora ngenir ekkewe feiochun esemuch. Iei ew aanen iamwir mi pin.

Ekieki ewe mwokutukutun kutta ekkewe mi osupwang me woungaw, apochokunata pau mi pekus, ika efeiochu ekkewe mi semwen me riaffou. Esapw ikkei ekkewe fofforun iamwir mi nimenimoch ewe Samon a fori nupwen A fetan won ewe fonufan?

Ika esapw en emon chon ewe Mwichefen, ua tingor ngonuk kopwe “feito me fitikem.”20 Ika en emon chon ewe Mwichefen nge kose fifiti fan, kose mochen niwinsefan. Aua mochen ami!

Feito, apachata ami pochokun ngeni am.

Pokiten ami sinenap, tufich, me nikinik mi sokkono, oupwe anisikem ne murinono me pwapwa. Ika oupwe fori ei, aupwe anisikemi pwe oupwe pwan murinono me pwapwa.

Feito, anisikem ne aueta me apochokuna ew mwokutukutun echikar, kirekiroch, me umoumoch ngeni noun Kot kewe meinisin. Pun kich meinisin sia achocho ach sipwe winiti aramas mi sokono mine “ekkewe mettochun nom ra wesino” me “mettoch meinisin … a minafo.” 21 Kot a pwar ngenikich ewe aan sipwe no ia—feino me feita. A apasa, “ika ami mi tongeei, iwe oupwe anneasochisi ai kewe annuk .”22 Sipwe angang fengen ne winiti ekkewe aramas Kot a akokkotu ngenikich ach sipwe winiti.

Iei ewe sokkun orenien ewe kapas allim sia mochen ne amari me non ewe Mwichefenin Jises Kraist. Sia kutta ne apochokuna ewe Mwichefen pwe ew neni ikewe sipwe omusano ekkoch. Ikewe sipwe ungeni sossotun esit, ngunungun, me enetipengawa ekkoch. Ikewe, sisapw kapas usun ngawen emon, nge sipwe aueta me anisi ekkoch repwe winiti mi murino ra tongeni.

Upwe tingor ngenikemi sefan. Fitikem. Aua mochen ami.

Aramas rese Unusoch

Oupwe kuna pwe ei Mwichefen mi ur ren ekkewe aramas mi murino ei fonufan a awora. Ir mi etiwetiw, tong, kirekiroch, me ennet. Ir mi fangeno, angang weires, me pwan pwaracho fan ekkoch.

Me ir rese pwan wesewesen unusoch.

Ir mi fori muan.

Fan ekkoch ra apasa mettoch ita resap apasa. Ra fori mettoch ra anean pwe ita rese fori.

Nge mi wor rer ei mettoch mi nonnofengen—ra mochen murinono me arap ngeni ewe Samon, ach Chon Amanau.

Ra achocho ne fori mettoch epwe pung.

Ra nuku. Ra tong. Ra fori.

Ra mochen resapw kon tipemong, repwe kon umoumoch, kon nimenomoch, kon usun Jises.

Ewe Chungan kokkotun Pwapwa

Ewer, manau mi tongeni weires fan ekkoch. Ennetin epwe wor ach fansoun riaffou me tipengaw.

Nge ewe kapas allimen Jises Kraist a awora apinukunuk. Me, non ewe Mwichefenin Jises Kraist, sia chungeni ekkoch mi kutta ew neni ikewe sia tongeni mefi kinamwe—ew nenien marita ikewe, sa chufengen, sia tongeni nuku, tong, me fori.

Ina mwo kich mi sokofesen, sia kutta ne etiwa fengenikich pwe kich at me nengin noun Semach won Nang achengicheng.

Ua men Kinisou nap seni upwe auku ren ai emon chon Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon me ren ai sinei pwe Kot mi tongei Noun aramas ina minne a ngenir ew chungan kokkotun pwapwa me popun non ei manau me ew aanen sipwe sinei pwapwa esemuch non watten ning non ewe manau mwirin ei manau.

Ua men Kinisou pwe Kot a fen awora ew aanen echikara semwenin ngun me ewe manauen Weltschmerz.

Ua pwarata me efeiochukemi pwe nupwen sipwe nuku non Kot, nupwen sipwe tongei I me tongei Noun kewe ren unusen netipach, me achocho ne foriusun Kot a auroura kich, sipwe kuna chikar me kinamwe, pwapwa me popun manau. Non iten Jises Kraist, amen.