Kasaysayan sa Simbahan
Mubo nga Sulat sa mga Tinubdan


“Mubo nga sulat sa mga Tinubdan,” Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 3, Maisogon, Halangdon, ug Gawasnon, 1893–1955 (2022)

“Mubo nga Sulat sa mga Tinubdan,” Mga Santos, Volume 3

Mubo nga Sulat sa mga Tinubdan

Kini nga volume usa ka buhat sa tinuod nga saysay nga gibase sa gatosan ka mga makasaysayanong mga tinubdan. Gihimo ang labing maayong pag-amping sa pagsiguro sa katukma niini. Ang mga magbabasa kinahanglan dili moasumer, hinoon, nga ang pagsaysay nga gipresentar dinhi hingpit o kompleto. Ang mga rekord sa nangagi, ug ang atong abilidad sa paghubad niini sa kasamtangan, mga limitado.

Ang tanang mga tinubdan sa makasaysayanong kahibalo adunay mga kal-ang, dili kaayo klaro, ug mga pagpihig. Sa kasagaran gipaabot niini ang ilang panglantaw sa tigmugna, ug ang mga saksi sa samang mga panghitabo nakasinati, nakahinumdom, nakahubad, ug nakarekord niini sa managlahi nga paagi. Ang hagit sa tigsaysay mao ang pagtipon sa naila nga mga panglantaw ug sa pagtingob og usa ka tukma nga pagsabot sa nangagi.

Ang Mga Santos usa ka tinuod nga istorya sa kasaysayan sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, nga gibase sa unsay atong nahibaloan ug nasabtan sa kasamtangang panahon gikan sa anaa nga makasaysayanong mga rekord. Kini dili usa ka komprehensibo nga kasaysayan, ni mao lang ang bugtong paagi sa pagsulti sa sagradong kasaysayan sa Simbahan. Apan ang mga eskolar kinsa misiksik, misulat ug mi-edit niining volume nasayod og maayo sa makasaysayanong mga tinubdan, mahunahunaon kini nga gigamit ug gidokumento kini diha sa mga endnote ug sa lista sa mga tinubdan nga gikutlo. Ang mga magbabasa gidapit sa pagtimbang-timbang sa mga tinubdan sa ilang kaugalingon mismo, kadaghanan niini gi-digitize ug gi-link ngadto sa mga endnote. Posible nga ang pagdiskobre og dugang pa nga mga tinubdan, o bag-ong mga basahonon nga anaa sa mga tinubdan, sa tukmang panahon mohatag og ubang mga kahulogan, mga paghubad, ug posible nga mga punto sa panglantaw.

Ang saysay diha sa Mga Santos nagkuha sa mga tinubdan sa kasaysayan sa duha ka matang: ang nag-una ug ang segunda. Ang nag-unang tinubdan naglangkob sa impormasyon mahitungod sa mga panghitabo gikan niadtong kinsa nakasaksi mismo niini. Ang pipila sa mga nag-unang mga tinubdan, sama sa mga sulat, mga journal, ug mga report o mga narekord sa mga diskurso, nga gipagawas atol sa panahon sa mga panghitabo nga ilang gihulagway. Kining kadungan nga mga tinubdan nagpakita kon unsa ang gihunahuna, gibati, ug gibuhat sa mga tawo nianang higayona, gipadayag kon giunsa sa paghubad ang nangagi sa dihang kini anaa pa sa kasamtangan nga panahon. Laing nag-unang mga tinubdan sama sa mga awtobiyograpiya ug sama sa mga interbiyo sa kasaysayan nga giasoy, nahisulat base sa kamatuoran. Kining makapahinumdom nga mga tinubdan nagpadayag kon unsa ang kahulogan sa nangagi ngadto sa tigsulat sa paglabay sa panahon, kasagaran naghimo niini nga mas maayo kay sa nahitabo sa samang panahon nga mga tinubdan sa pag-ila sa kamahinungdanon sa nangagi nga mga panghitabo. Gumikan kay nagsalig kini sa panumdoman, busa, ang makapahinumdom nga mga tinubdan mahimong maglakip sa mga dili tukma ug mahimong naimpluwensiyahan sa kaulahiang mga panabot ug mga pagtuo sa tagsulat.

Ang segunda nga makasaysayanong mga tinubdan naglakip og impormasyon gikan sa mga tawo nga wala mismo makasaksi sa mga panghitabo nga gihulagway. Ang maong mga tinubdan naglakip sa naulahing bahin sa mga kasaysayan sa mga pamilya ug sa akademikanhong mga buhat. Kining volume nakautang ngadto sa daghang ingon nga mga tinubdan, nga napamatud-ang bililhon alang sa mas lapad nga kontekstuwal ug buhat sa paghubad nga ilang gihatag.

Ang matag tinubdan sa Mga Santos gitimbang-timbang alang sa kredibilidad, ug ang kada kapahayag [sentence] gibalik-balik sa pagsusi alang sa pagkamakanunayon ngadto sa mga tinubdan. Ang mga linya sa pakigdialogo ug uban pang mga kinutlo direktang naggikan sa makasaysayanong mga tinubdan. Ang panitik, kapitalisasyon, ug panulbok sa direkta nga mga kinutlo sa hilom gimoderno aron maklaro. Sa pipila ka mga higayon, daghang makahuluganong mga kausaban, sama sa pagbalhin gikan sa past tense ngadto sa present tense o sa pag-standardize sa gramatika, gihimo ngadto sa mga kinutlo aron mamaayo ang pagbasa. Niini nga mga sitwasyon, ang mga endnote naghulagway sa kausaban nga gihimo. Ang mga pagpili mahitungod kon hain sa mga tinubdan ang gamiton ug unsaon sa paggamit niini gihimo sa usa ka kuponan sa mga tigsaysay, mga manunulat, ug mga editor kinsa mibase sa mga desisyon diha sa makasaysayanong integridad ug kalidad sa pagkasulat.

Samtang ang istorya sa Simbahan nahimong tibuok kalibotan, ang Mga Santos mas nagsalig sa mga tinubdan nga gihimo sa mga pinulongan gawas sa Iningles. May mga higayon, ang mga tigsulat niining volume nagsalig sa boluntaryo o makina sa paghubad sa pagmugna og saysay. Ang tanang kinutlo gikan sa nahubad nga mga tinubdan naggikan sa propesyonal nga mga tighubad.

Ang pipila ka dili mahigalaon nga mga tinubdan nagamit aron masulat kining volume ug gikutlo diha sa mubo nga mga sulat. Kini nga mga tinubdan gigamit una sa tanan sa paghulagway sa oposisyon sa Simbahan panahon sa ika-dise nuybe ug sa sayo nga bahin sa ika-bayente nga siglo. Bisan sa kasagaran dili mahigalaon ngadto sa Simbahan, kini nga mga dokumento usahay naglangkob og mga detalye nga wala marekord sa bisan asa. Pipila niining mga detalye gigamit sa dihang nakumpirmar sa ubang mga rekord ang kinatibuk-ang katukma niini. Ang mga kamatuoran gikan niining mga dili mahigalaon nga mga rekord gigamit nga wala gisagop ang ilang dili mahigalaon nga mga paghubad, ug ang pagkutlo sa usa ka tinubdan diha sa mga endnote wala nagtimaan sa pag-endosar sa Simbahan.

Isip usa ka saysay sa kasaysayan nga gisulat alang sa kinatibuk-ang mambabasa, kini nga volume nagpresentar og usa ka kasaysayan sa Simbahan nga masabot, ma-access nga format. Samtang nagamit sa mga teknik sa popular nga pag-istorya, wala kini molapas sa impormasyon nga makita diha sa makasaysayanong mga tinubdan. Kon ang mga teksto gilakipan gani og ginagmayng mga detalye, sama sa mga paghulagway sa hitsura o mga kahimtang sa mga panahon, tungod kay kini ang mga detalye nga nakit-an o resonable nga gibana-bana gikan sa makasaysayanon nga rekord.

Aron mapatunhay ang pagbasa sa saysay, ang volume panagsa kaayo nga nagpatumong og mga hagit diha o ngadto sa makasaysayanon nga rekord sa teksto mismo. Hinoon, ang maong tinubdan nga gibase sa mga panaghisgotan makita diha sa mga topical essay diha sa saints.ChurchofJesusChrist.org ug gi-reference diha sa mga endnote ubos sa pinabaga nga ulohan “Hisgotanan.” Ang mga magbabasa giawhag sa pagkonsulta niining mga essay samtang sila mobasa sa Mga Santos.