Kasaysayan sa Simbahan
24 Ang Tumong sa Simbahan

Kapitulo 24

Ang Tumong sa Simbahan

Imahe
sinehan nga puno sa mga tawo nagpasalida og balita

Si Presidente Heber J. Grant ug ang iyang mga magtatambag dali nga milihok aron sa pagtuman sa programa sa kahopayan ni Harold B. Lee. Sa Abril 6, 1936, ilang gianunsyo ang plano diha sa usa ka espesyal nga miting alang sa mga presidente sa stake ug mga bishopric sa ward. Pila ka adlaw ang milabay, gitudlo ni Presidente Grant si Harold sa pagserbisyo isip ang tigdumalang direktor sa programa, nagtudlo kaniya sa pagtrabaho uban ni apostol Melvin J. Ballard ug sa usa ka sentral nga komitiba sa pagdumala.1

Ang unang tumong sa Simbahan alang sa sunod nga pipila ka bulan mao ang pagsiguro nga inig ka Oktubre 1, ang matag timawa nga pamilya diha sa mga stake adunay igo nga pagkaon, sapot, ug gas nga molungtad sa tingtugnaw. Gusto usab ni Presidente Grant nga pabalikon og trabaho ang walay mga trabaho nga mga Santos sa pagpasaka sa pagsalig sa kaugalingon, pagpahiuli sa nawala nga dignidad ug sa pagkab-ot og pinansyal nga kalig-on.

Sa pagtuman niini nga mga tumong, siya ug ang iyang mga magtatambag mihangyo sa mga Santos sa pagbayad og hingpit nga ikapulo ug sa pagdugang sa ilang mga halad sa puasa. Mitudlo usab sila sa lokal nga mga lider sa Relief Society ug sa pagkapari [priesthood] sa pagbanabana sa mga panginahanglan ug sa pagmugna og mga proyekto nga matrabaho sa paghatag og tabang alang sa mga tawo sa ilang mga ward. Ug kutob sa mahimo, ang Simbahan mismo mohatag og mga oportunidad sa pagtrabaho sama sa pagpanindot ug pag-ayo sa mga kabtangan sa Simbahan.

“Ang tanang paningkamot kinahanglan gayod nga buhaton aron sa hingpit mawagtang ang tanang pagbati sa pag-ukon-ukon, kaulaw, o napaubos sa bahin niadtong nagdawat og kahopayan,” mipahayag ang Unang Kapangulohan. “Ang ward kinahanglan gayod nga usa ka dakong pamilya nga managsama.”2

Sa unang semana sa Mayo, mibiyahe si Presidente Grant ngadto sa California sa pagtukod og usa ka bag-ong stake ug sa pagpamulong ngadto sa mga Santos mahitungod sa bag-ong programa sa kahopayan.3 Sukad sa pagtukod sa Los Angeles Stake kaniadtong 1923, liboan ka mga Santos mibalhin ngadto sa California nangita og mas init nga panahon ug mas maayong trabaho. Labaw pa niana, ang estado adunay pipila ka maayong mga unibersidad, ug daghang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang milampos niini nga mga institusyon. Sa 1927, ang mga lider sa Simbahan mitukod og usa ka stake sa San Francisco, gisundan sa usa nga duol sa Oakland pila ka tuig ang milabay. Karon ang Simbahan dihay labaw sa saysenta ka libo nga mga miyembro sa siyam ka stake sa tibuok estado.4

Si Presidente Grant mipalabay sa iyang unang gabii sa Los Angeles nga namulong uban sa presidente sa bag-ong stake ug nakigmiting uban sa lokal nga mga Santos mahitungod sa programa sa kahopayan. Sa iyang pagmata sunod buntag, bisan pa niana, naghunahuna siya og mga templo, dili ang plano sa kahopayan, ang diha sa iyang hunahuna. Siya ug ang mga lider sa Simbahan dugay na nga naghunahuna sa pagtukod og dugang pa nga mga templo sa gawas sa Utah sa mga dapit nga adunay daghang mga Santos. Bag-ohay silang nakahukom sa pagtukod og usa ka templo sa Idaho Falls, usa ka gamay nga siyudad sa habagatang-silangan sa Idaho. Karon gibati niya nga ang Simbahan nagkinahanglan nga motukod og usa ka templo sa Los Angeles.5

Ang Pagkahugno sa Ekonomiya [Depression] nagkaanam og dili na kaayo malisod, ug ang Simbahan adunay pinansyal nga kapasidad sa pagtukod og duha ka templo samtang nagpadayon usab sa programa sa kahopayan. Kini luwas sa utang ug nagpadagan nga may maayong pinansyal nga mga baroganan. Ang importanting pamuhonan sa Simbahan diha sa asukar, misugod og sayo sa mga 1900, naghatag usab og mga dibidendo. Wala maghunahuna si Presidente Grant nga ang bag-ong mga templo kinahanglan sama ka detalyado ug ka mahal sama sa Templo sa Salt Lake. Hinoon, iyang gilantaw ang igo-igo nga gidak-on sa mga templo nga motubag sa mga panginahanglan sa lokal nga mga Santos.6

Sa pagkakaron, hinoon, ang pagtukod sa bag-ong plano sa kahopayan mao ang labaw nga prayoridad sa Simbahan. Anaa, ang mga pagsupak sa programa nanglutaw na. Ang pipila sa mga Santos nahasol sa gibug-aton sa bag-ong gidaghanon sa trabaho nga gipangayo ngadto sa mga ward ug mga stake. Ang matinud-anong bayad ba sa ikapulo ug mga halad sa puasa dili igo sa pag-amuma alang sa timawa nga mga miyembro sa Simbahan? Nabalaka usab sila nga ang bayad sa ikapulo nga “dili kwarta”––pinaagi sa pagtampo og mga produkto ngadto sa lokal nga mga balay tipiganan––maghimo og dugang nga gastos sa pagpamutos ug sa pagtipig. Ang uban mibati nga, isip tigbayad og buhis nga mga lungsoranon, sila adunay katungod sa kahopayan sa gobyerno kon sila kwalipikado alang niini, bisan kon sila wala gyod magkinahanglan niini.7

Nasayod si Presidente Grant nga ang programa adunay mga kritiko, apan siya miaghat ni Harold sa pagpadayon sa buluhaton. Daghan ang nag-agad sa sunod unom ka bulan. Kon ang plano sa kahopayan kinahanglan nga molampos, ang mga Santos kinahanglan nga motrabaho.8

Sa laing bahin, sa Mexico, ang singkwenta y uno anyos nga si Isaias Juarez nakigbisog sa pagpugong sa Simbahan gikan sa pagbulag sa iyang nasod. Isip usa ka presidente sa district, siya kanunay nga nangulo sa mga Santos sa sentral Mexico sukad sa 1926, sa dihang ang relihiyoso ug politikal nga kagubot migiya sa gobyerno sa Mexico sa pagpapahawa sa tanang natawo nga langyaw nga kaparian, lakip sa Amerikano nga mga misyonaryo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga gikan sa laing nasod. Nangayo og tambag gikan ni Rey L. Pratt, ang gipapahawa sa iyang nasod nga presidente sa misyon ug ang usa ka general authority sa Simbahan, si Isaias ug ang ubang mga Santos nga Mexicano dali nga mihulip sa bakante nga mga tahas sa pagkapangulo sa Simbahan, nagpugong sa lokal nga mga branch nga mabungkag.9

Karon, napulo ka tuig ang milabay, ang Simbahan sa Mexico nag-atubang og bag-ong mga problema. Human sa wala damha nga kamatayon ni Elder Pratt sa 1931, ang Unang Kapangulohan mitawag ni Antoine Ivins sa Unang Konseho sa Seventy sa pagpuli sa iyang dapit isip presidente sa misyon . Bisan og si Antoine nagtubo sa mga kolonya sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa amihanang Mexico ug nagtuon og abogasiya sa Siyudad sa Mexico, dili siya lungsoranong Mexicano ug dili makapangalagad sa legal nga paagi diha sa nasod. Isip resulta, mitrabaho siya hapit kanunay diha sa mga Mexicano Amerikano nga nagpuyo sa habagatang-kasadpan sa Estados Unidos.10

Ang mga Santos sa sentral Mexico nasamok pinaagi sa pagkawalay presidente sa misyon, ilabi na kon ang lokal nga mga problema nagkinahanglan og dinalian nga atensyon. Ang Simbahan, sama pananglit, nagkinahanglan nga magtukod og dugang pa nga mga balay tigumanan gumikan nga ang Mexicanong balaod midumili sa mga tawo gikan sa paghimo og relihiyosong mga serbisyo diha sa pribadong mga panimalay o ubang dili relihiyosong mga gambalay. Apan ang lokal nga mga lider sa Simbahan walay awtoridad o mga kapanguhaan sa pagsulbad niini nga problema.11

Mibati nga gitalikdan, si Isaias ug ang iyang mga magtatambag, si Abel Paez ug Bernabe Parra, nagmiting uban sa nabalaka nga mga Santos sa 1932 sa paghisgot kon unsay buhaton. Dinhi niini nga mga miting, diin gitawag og ang Una ug Ikaduhang Kombensiyon, ang mga Santos mihukom nga labing maayo kon ang usa ka Mexicanong lungsoranon moserbisyo isip ilang presidente sa misyon. Sa panahon sa Rebolusyong Mexicano, daghan kanila ang midapig sa mga lider kinsa nakig-away batok sa langyaw nga mga gahom alang sa mga katungod sa kaliwat nga mga Mexicano, ug sila nawad-an og paglaom sa langyaw nga politikanhong mga lider kinsa namunoan gikan sa layo ug ingon og mibale-wala sa ilang mga panginahanglan.12

Ang mga tawo sa Kombensiyon mibuhat og mga sulat nga nagtinguha sa pag-impluwensiya alang niini nga kausaban ug gipadala kini sa koreyo ngadto sa mga punoang buhatan sa Simbahan. Mitubag ang Unang Kapangulohan pinaagi sa pagpadala ni Antoine Ivins ug Melvin J. Ballard ngadto sa Siyudad sa Mexico sa pagpakigsulti ni Isaias ug sa ubang mga maghahangyo. Ang duha ka bisita mipasalig kanila nga ang Unang Kapangulohan mangita og dinasig nga solusyon sa ilang kalisod sa pagpangulo. Apan mipanton usab si Antoine kanila tungod sa diretso nga paghangyo sa Unang Kapangulohan nga wala una mokonsulta kaniya.13

Sa dihang ang panahon ni Antoine sa pagka-presidente sa misyon natapos, ang Unang Kapangulohan mitawag ni Harold Pratt, ang manghod nga lalaki ni Rey Pratt, sa pagpuli kaniya. Natawo sa mga kolonya nga Mexicano, si Harold makaserbisyo sa nasod sa dayag nga paagi, ug sa wala madugay iyang gibalhin ang kapangulohan sa misyon ngadto sa Siyudad sa Mexico. Sa gihapon ang mga miyembro sa Simbahan naglagot ubos sa iyang pig-ot nga pagdumala. Ang ubang mga Santos hilabihan ka nagmahay nga siya dili lumad ug dili kaliwat og Mexicano. Gusto sila og presidente sa misyon kinsa makasabot sa inadlaw-adlaw nga mga kinabuhi ug panginahanglan sa mga tawo nga iyang giserbisyohan.14

Sa sayo sa 1936, ang Unang Kapangulohan mihukom sa pagbahin sa Mexico Mission diha sa nasodnong utlanan, magkuha og bahin sa habagatang-kasadpan sa Estados Unidos gikan sa mga utlanan sa misyon. Kini nga balita mihatag sa pipila ka mga Santos og paglaom nga usa ka kaliwat nga Mexicano moserbisyo isip bag-ong presidente sa misyon. Apan sa dihang si Harold Pratt mipabilin sa iyang posisyon, usa ka grupo sa nahigawad nga mga Santos mihukom sa paghimo og ikatulong kombensiyon.

Nag-una diha sa paningkamot mao si Abel Paez ug ang iyang uyoan nga si Margarito Bautista. Si Margarito miangkon og dakong garbo sa iyang Mexicanong panulundon––ug diha sa pagtuo nga siya kaliwat sa mga tawo sa Basahon ni Mormon. Siya naghunahuna nga ang mga Santos nga Mexicano makadumala sa ilang mga kaugalingon, ug siya nasuko sa pagpanghilabot sa mga lider gikan sa Estados Unidos.15

Milaban si Isaias ni Abel ug Margarito, apan miaghat siya kanila sa dili paghimo og kombensiyon. “Ang organisasyon sa Simbahan,” mipahinumdom siya ni Abel, “dili pinasubay sa mga paghangyo sa kadaghanan.” Sa dihang ang mga plano alang sa Ikatulong Kombensiyon mipadayon bisan unsaon, mipadala si Isaias og usa ka sulat sa tibuok misyon, nagbugnaw sa mga miyembro sa Simbahan sa dili pagtambong.

“Ang kawsa halangdon,” siya misulat, “apan ang pamaagi sa kahimoan wala mahisubay sa lagda tungod kay kini naglapas sa baroganan sa awtoridad.”16

Sa Abril 26, 1936, usa ka gatos ug baynte ka mga Santos nagpundok sa Tecalco, Mexico, alang sa Ikatulong Kombensiyon. Diha sa miting, mibotar silang tanan sa pagpaluyo sa Unang Kapangulohan. Nagtuo nga ang mga lider sa Simbahan sa Siyudad sa Salt Lake wala makasabot sa ilang nag-unang sulat, mihukom sila sa paghatag og usa ka bag-ong hangyo tataw nga nagtawag alang sa usa ka presidente sa misyon nga ilang kaugalingong “raza y sangre”––kaliwat ug dugo. Ang mga tawo sa Kombensiyon dayon tanan mibotar sa pagpresentar ni Abel Paez isip ilang pinili alang sa usa ka may kasinatiang kaliwat nga presidente sa Mexican Mission.17

Human sa miting, si Isaias nakigtrabaho uban ni Harold Pratt sa pagpakig-uli ni Abel ug sa mga tawo sa Kombensiyon, apan ang ilang mga paningkamot napakyas. Sa Hunyo, ang mga Kombensiyonista misulat og napulog walo ka pahina nga paghangyo ngadto sa Unang Kapangulohan. “Kami sa dakong pagtahod naghangyo nga inyong itugot kanamo ang duha ka butang,” sila misulat. “Una, nga ang atong Simbahan mohatag kanamo og usa ka presidente sa misyon kinsa Mexicano, ug ikaduha, nga ang atong Simbahan modawat og mohatag og awtoridad sa kandidato nga among pilion.”

Si Isaias wala nay mabuhat pa sa pagpugong sa mga tawo sa Kombensiyon gikan sa pagpadala sa hangyo. Sa kataposan sa bulan, sila mipadala niini uban sa 251 ka mga pirma ngadto sa Siyudad sa Salt Lake.18

Sa Oktubre 2, 1936, si Presidente Heber J. Grant misugod sa kinatibuk-ang komperensiya uban sa usa ka report sa pag-uswag sa plano sa kahopayan, nga karon nailhan isip ang Programa sa Seguridad sa Simbahan [Church Security Program]. Inig ka petsa uno sa bulan, mipahinumdom siya sa mga Santos, ang Simbahan gusto nga ang tanang timawa, matinud-anong Santos sa iyang mga stake adunay ubay-ubay nga pagkaon, gas, ug sapot alang sa umaabot nga tingtugnaw.

Bisan og tulo ka bahin lamang sa upat ka mga stake ang nakaabot sa tumong, nalipay siya sa kadali ug sa kabatid nga gipakita sa mga Santos sulod sa kataposang unom ka bulan. “Labaw sa napulog lima ka libong mga tawo ang mitrabaho sa nagkalain-laing mga proyekto sa stake ug ward,” mireport siya. “Gatosan ka libo ka oras sa pagtrabaho ang gihatag sa mga tawo ngadto niining gikinahanglan ug dalaygon nga katuyoan.”19 Sila miani og lugas ug ubang mga tanom, nangolekta og mga sapot, ug naghimo og daghang kaayong mga quilt ug hapin sa katre. Mga komitiba sa pang-empleyo nakatabang kutob sa gidaghanon nga pito ka gatos ka tawo sa pagkaplag og mga trabaho.

“Ang tumong sa Simbahan mao ang pagtabang sa mga tawo sa pagtabang sa ilang mga kaugalingon,” si Presidente Grant misulti sa nagpundok nga mga Santos. “Kita kinahanglan nga dili gayod maghunahuna sa paghunong sa atong talagsaong mga paningkamot hangtod ang panginahanglan ug pag-antos mawagtang gikan kanatong tanan.”20

Duha ka bulan human ang komperensiya, usa ka pundok sa mga tawo nga tighimo og pelikula mianha sa Siyudad sa Salt Lake sa paghimo og mubo nga dokumentaryo mahitungod sa programa sa seguridad alang sa Ang Pagdagan sa Panahon [The March of Time], usa ka bantogang serye sa mga balita nga gipakita sa mga sinehan sa tibuok Estados Unidos. Gikuhaan og hulagway sa mga tighimo og pelikula ang mga timaan nga mga dapit sa Siyudad sa Salt Lake ug ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagtrabaho kada adlaw sa yuta ug sa nagpadagan sa mga balay tipiganan sa Simbahan ug mga buhatan. Uban sa pakigtambayayong ni Presidente Grant ug sa ubang mga lider sa Simbahan, ang mga tawo nga tighimo og pelikula mikuha usab og hulagway sa mga panagsabot ug sa mga miting mahitungod sa plano sa seguridad.21

Karon nga ang mga Santos mas andam sa paglahutay sa bugnaw nga panahon, ang pagtagad sa propeta nabalhin na usab ngadto sa mga templo. Niana nga tingtugnaw, nahatagan ang Simbahan og yuta alang sa usa ka templo buyon sa Snake River diha sa Idaho Falls, Idaho, diin usa ka lig-ong komunidad sa matinguhaong mga Santos mipuyo.22 Dayon si Presidente Grant mibalik ngadto sa Los Angeles sa pagbisita sa mga stake ug sa pagsunod sa iyang pag-awhag sa pagtukod og usa ka templo diha sa siyudad.

Sa California, nakaplagan niya ang mga miyembro sa Simbahan nga nagtrabaho og maayo sa pagsunod sa programa sa seguridad. Isip ang kinabag-ang gipuy-an nga dapit sa siyudad, ang Los Angeles naghatag og mga hagit sa plano, diin nag-agad sa pang-uma ug sa ubang banikanhong mga kalihokan sa paghatag og trabaho alang sa mga Santos nga walay trabaho. Busa ang mga stake sa California mipahiangay og programa ngadto sa ilang rehiyon. Nagdelata sila og mga prutas gikan sa hupong nga mga prutasan sa estado, ug samtang ang Simbahan mipadayon sa pagtubo diha sa dapit, ang mga Santos kinsa nagkinahanglan og panabang mitrabaho isip mga trabahador sa konstraksiyon sa bag-ong meetinghouse.23

Sa gihapon, ang mga Santos sa California nakigbisog sa pagtubag sa tumong sa pagpadako sa ilang mga halad sa puasa. Namulong ngadto sa mga miyembro sa Pasadena Stake, amihanang-silangan sa Los Angeles, si Presidente Grant mihatag og gibug-aton sa importansya niini nga sakripisyo. “Walay panginahanglan nga motumaw taliwala sa atong mga miyembro sa Simbahan,” misaad siya sa kongregasiyon, “kon kausa matag buwan ang tanang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mopuasa gikan sa duha ka kan-anan ug mohatag sa kantidad nga wala magasto niana ngadto sa bishop, alang sa paghatag ngadto sa timawa.”24

Kon siya dili makighimamat sa mga Santos, mibisita si Presidente Grant sa umaabot nga mga dapit sa templo. Nakakaplag siya og daghang maayo nga mga dapit, apan sa matag higayon nga nagpakita siya og interes sa pagpalit, ang mga tag-iya mangayo og tataw nga mas dakong kwarta kay sa iyang gihunahuna nga kantidad sa yuta.25 Ang labing nindot nga dapit nga iyang nakaplagan mao ang usa ka nindot nga mga 9.5 ka ektarya nga yuta nga nahimutang buyon sa dakong dalan tali sa Los Angeles ug sa Hollywood. Mihimo siya og tanyag sa yuta, apan siya walay nadawat nga tubag gikan sa tag-iya sa wala pa siya mobalik ngadto sa Siyudad sa Salt Lake.

Pagkasunod adlaw, nakadawat siya og telegrama gikan sa usa ka bishop sa Los Angeles. Ang tag-iya sa yuta midawat sa tanyag sa Simbahan. Nanobra ang kalipay sa propeta. “Makabaton kita sa labing nindot nga dapit sa tibuok nasod,” gisultihan niya si Reuben J. Clark.26

Ang balita miabot sa dihang Ang Pagdagan sa Panahon mao gyuy pagsugod sa pagpasalida sa mga sinehan, nagdala og positibong pagtagad sa tibuok nasod ngadto sa mga paningkamot sa mga Santos sa pagtabang sa mga kabos.27 Pipila ka semana sa wala pa ang unang pagpasalida sa pelikula, usa ka sinehan sa Siyudad sa Salt Lake mipasiugda og pribado nga pagsalida alang sa mga lider sa Simbahan ug sa siyudad. Si Presidente Grant didto pa sa California niana nga panahon, busa wala siya makatambong sa kalihokan. Apan si David O. McKay nakahimo sa pagtambong, ug siya dihay dako nga pagdayeg alang sa pelikula.

“Usa kini ka nindot nga pelikula,” siya naukyab. “Ang salida hilabihan sa kanindot ug kahanas sa pagkapasundayag nga ang kada lalaki, babaye, ug batang gamay sa Simbahan kinahanglan nga magpasalamat alang niini.”28

Niining mga panahona, ang panagbangi tali sa Ikatulong Kombensiyon sa Mexico ug sa Simbahan mipadayon sa pagdako.29 Human makadawat sa hangyo sa mga Kombensiyonista, gitubag sa Unang Kapangulohan og taas nga sulat, giusab pagsulti ang importansiya sa pagsunod sa sumbanan nga mga paagi sa gobyerno sa Simbahan sa tanang bahin sa kalibotan.

“Kon kini dili mao,” ang kapangulohan mipahayag, “dili madugay adunay motubo diha sa Simbahan og nagkalain-laing mga praktis, ug kini mogiya ngadto sa nagkalain-laing mga doktrina, ug sa kataposan walay kahusay diha sa Simbahan.”30

Giawhag nila ang mga Kombensiyonista sa paghinulsol. “Ang panahon mahimong moabot nga ang usa ka presidente sa misyon nga inyong kaliwat matudlo,” sila misulat, “apan kini mahimo lamang kon ang presidente sa Simbahan, naglihok ubos sa pagdasig sa Ginoo, motino sa paghimo niini.”31

Si Santiago Mora Gonzales, usa ka presidente sa branch sa sentral Mexico, nakigkita sa ubang mga tawo sa Ikatulong Kombensiyon sa Nobyembre 1936 sa paghisgot sa labing maayo nga pagtubag sa sulat sa Unang Kapangulohan. Ang pipila sa mga tawo sa Kombinsiyon, lakip ni Santiago, nahigawad sa sulat apan gusto nga mosunod sa desisyon sa Unang Kapangulohan. Ang uban nasuko.

Si Margarito Bautista, kinsa milingkod tupad ni Santiago sa miting, isog nga mibarog gikan sa lamesa. “Walay hustisya kini!” misinggit siya. Gusto niya nga ang mga Kombensiyonista modumili na gyod sa awtoridad ni Harold Pratt. “Dili na siya ang atong presidente,” mipahayag si Margarito. “Ang atong presidente mao si minahal nga Abel!”

Naalarma si Santiago. Sayo niana nga tuig, nangutana siya ni Margarito unsay mahitabo kon ang mga lider sa Simbahan dili mouyon sa hangyo sa mga tawo sa Kombensiyon. Mipasalig si Margarito kaniya nga makakuha sila o dili sa tubag nga ilang gitinguha, sila mopadayon sa pagsuporta ni Harold isip presidente sa misyon ug nanghinaot nga iyang hunahunaon ang mga isyu nga ilang gipasaka. Karon ingon og ang mga tawo sa Kombensiyon nagtawag og diha-diha dayon nga rebelyon.

“Dili kini mao ang atong gikauyonan,” misulti si Santiago sa iyang higala.

“Oo apan walay hustisya kini,” miingon si Margarito.

“Aw, kon mao,” miingon si Santiago, “among buhaton unsay among gisulti.”

Nianang gabhiona, mipauli si Santiago ug nakigsulti sa iyang asawa, si Dolores. “Unsay atong buhaton?” nangutana siya. “Ako dili gusto nga mahimong kabahin sa oposisyon alang sa buhat sa Simbahan.”

“Hunahunaa kini pag-ayo,” miingon si Dolores.32

Wala kaayo madugay, nakigkita si Santiago og labaw sa duha ka gatos ka mga Kombensiyonista sa paghisgot og plano sa pagsulbad sa problema. Daghan kanila sama sa kasuko ni Margarito sa sulat sa Unang Kapangulohan. Apan sila usab nahasol sa mga hungihong nga si Margarito kasulayon og dinaghang asawa, usa ka praktis nga iyang nakita isip batan-ong kinabig diha sa mga kolonyang Mexicano. Sa dihang nadiskobre sa mga Kombensiyonista nga kini nga mga hungihong tinuod, sila nagkauyon nga ang iyang kinaiya dili madawat ug gipapahawa gikan sa organisasyon.33

Si Santiago nasamok nga si Margarito, usa sa dako nga mga tighulhog sa Kombensiyon, nahisalaag. Human makatambong og pila pa ka mga miting, si Santiago misugod sa pagsulti sa iyang asawa ug sa ubang mga tawo sa Kombensiyon nga siya dili na mopadayon uban sa grupo. Siya ug ang ubang nailad nga mga Kombensiyonista nakigkita dayon ni Harold, gisultihan siya sa ilang tinguha sa pakig-uban og balik sa tibuok organisasyon sa Simbahan, ug nangutana unsay ilang kinahanglan nga buhaton sa pagbalik.

“Hinoon,” miingon si Harold, “walay kondisyon alang kaninyo mga kaigsoonan. Padayon kamo sa pagka miyembro. Kamo mga miyembro sa Simbahan.”34

Mipadayon si Santiago sa pagserbisyo nga matinud-anon isip presidente sa iyang branch. Ang Ikatulong Kombensiyon mipabilin nga usa ka ingon og gamay nga pundok taliwala sa mga Santos sa Mexico, apan kini sa gihapon nakakuha og mga gatosan ka mga miyembro sa Simbahan ngadto sa pundok niini. Human sa daghang mga paningkamot sa pag-uli napakyas, ang mga lider sa Kombensiyon mipadala og laing sulat ngadto sa Unang Kapangulohan, nagpahayag sa ilang tuyo sa hingpit nga pagdumili sa pagkapangulo sa presidente sa misyon.

Ang mga lider sa Simbahan sa Mexico mitubag sa wala madugay, gipapas ang pagka-miyembro ni Abel Paez, Margarito Bautista, ug sa ubang mga lider sa Kombensiyon kaniadtong Mayo 1937 tungod sa rebelyon, sa dili pagtahod, ug sa pagbiya sa kamatuoran.35

Nianang tingpamulak, sa silangang Estados Unidos, ang diseotso anyos nga si Paul Bang nagkapuliki sa pagserbisyo diha sa Cincinnati Branch. Agi og dugang sa pagkapari diha sa Aaronic nga Pagkapari, siya usa ka klerk sa branch, usa ka sekretaryo sa MIA, ug usa ka lokal nga misyonaryo.

Kada Dominggo siya ug ang ubang lokal nga mga misyonaryo manuktok sa mga pultahan sa mga balay sa siyudad, nakigbahin sa ebanghelyo. Usa sa iyang mga kauban, si Gus Mason, hingkod nga igo na nga mahimo niyang amahan ug naninguha sa pagbantay kaniya. Sa ilang unang adlaw sa pag-uban og trabaho, nanuktok si Paul sa usa ka pultahan pinaagi sa iyang kaugalingon ug gidapit sa pagpasulod sa paghatag og usa ka mensahe sa ebanghelyo. Si Gus, sa laing bahin, nataranta nga nagbalik-balik og lakaw sa mga kalsada sa pagpangita kaniya. Human niana, sila nag-uban sa pagtoktok og mga pultahan.36

Si Paul gusto nga makig-istorya sa mga tawo mahitungod sa Simbahan. Dili sama sa batan-ong mga lalaki sa Utah, siya gialirongan sa mga tawo kinsa dili sama kaniya og mga tinuohan. Malipayon siyang nagtuon sa gipahiuli nga ebanghelyo ug sa paghimo og mugbo nga mga sulat sa unsay iyang nakat-onan. Sa panahon nga siya walay trabaho, magbasa siya sa mga kasulatan ug sa ubang mga basahon sa Simbahan, lakip sa kang Nephi Anderson nga Kasaysayan sa Simbahan sa usa ka Batan-ong Tawo [A Young Folk’s History of the Church] ug kang James Talmage nga Si Jesus ang Kristo [Jesus the Christ] ug Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo. Kasagaran siyang magtuon niini nga mga basahon samtang magbantay sa tindahan mahapon sa Dominggo, kon diyutay ang mga tawo nga mamalit.37

Si Paul ug ang iyang hinigugmang babaye, si Connie Taylor, dili gyod mahimong magbulag sa mga miting sa Simbahan ug sa mga kalihokan sa MIA.38 Si Alvin Gilliam, kinsa mipuli ni Charles Anderson isip presidente sa branch sayo sa 1936, miawhag sa relasyon ni Paul ug Connie. Sulod sa kataposang napulo ka tuig, ang branch dihay labaw sa doble ang gidaghanon, salamat sa pagminyo sa batan-ong mga Santos, sa pagpabilin diha sa branch, ug sa pagpadako sa mga pamilya.

Ang Pagkahugno sa Ekonomiya nakapawagtang usab sa daghang mga tawo, sa pisikal ug sa espiritwal nga paagi, nagresulta sa pipila ka pagtubo gikan sa lokal nga mga kinabig o sa pagbalhin sa mga Santos ngadto sa Cincinnati gikan sa kabos nga mga dapit sama sa Utah o sa Habagatang Amerika. Ang uban nagagikan gani sa mas layo, lakip ang usa ka pamilya sa German nga mga Santos gikan sa Buenos Aires, Argentina. Bag-ohay, ang igsoong babaye ni Paul nga si Judy nakigminyo ni Stanley Fish, usa ka batan-ong lalaki gikan sa Arizona kinsa mibalik ngadto sa Cincinnati human magserbisyo og misyon didto.39

Sa Hunyo 6, 1937, sila si Paul, Connie, ug ubang mga miyembro sa branch mibiyahe og labaw sa mga siyento saysenta ka kilometro sa pagpaminaw ni Presidente David O. McKay sa usa ka komperensiya sa misyon diha sa kasikbit nga estado. Naminaw pag-ayo si Paul ug si Connie samtang namulong si Presidente McKay ngadto sa kongregasiyon mahitungod sa kasagrado sa pagpangulitawo ug kaminyoon. Nianang gabhiona, sa wala pa mahatod ni Paul si Connie sa apartment sa pamilya, si Connie misulti kaniya sa unang higayon nga siya [si Connie] nahigugma kaniya.40

Sa wala madugay, nakigsulti si Presidente Gilliam ngadto ni Paul mahitungod sa pag-adto og usa ka full-time nga misyon. Dili tanang takos nga batan-ong lalaki ang gipaabot sa pagserbisyo sa ingon nga misyon niana nga panahon, ug kon si Paul moadto, siya ang mahimong unang full-time nga misyonaryo sa pagserbisyo gikan sa Cincinnati Branch.41 Wala makasiguro si Paul kon kinahanglan ba siyang moadto. Ang Simbahan sa tinuod nagkinahanglan og tabang, kon hisgotan ang kakulang sa mga misyonaryo atol sa Pagkahugno sa Ekonomiya. Apan siya naghunahuna usab sa iyang pamilya ug sa tindahan. Ang iyang magulang nga mga lalaki namalhin na layo sa panimalay, ug nahibalo siya nga ang iyang mga ginikanan nagsalig kaniya.42

Sa kataposan, mihukom si Paul sa dili pagserbisyo og usa ka full-time nga misyon. Mipadayon siya isip usa ka misyonaryo sa branch, ug sa Agosto 1, duha ka adlaw human nagsangyaw diha sa usa ka miting sa dalan, mibunyag siya og unom ka tawo diha sa usa ka swimming pool. Sa tinglarag, si Presidente Gilliam ug ang Northern States Mission nga presidente nga si Bryant Hinckley mitawag ni Connie nga mahimo usab nga usa ka misyonaryo sa branch.43

Sa wala madugay, si Paul ug si Connie nagkuyog padulong sa mga kadalanan sa pagpanghatag og basahon sa Simbahan ug nagsangyaw ngadto ni bisan kinsa nga maminaw. Alang sa ikalabing-siyam nga adlawng natawhan ni Connie sa Mayo 1938, misorpresa si Paul kaniya og usa ka Biblia ug usa ka kopya sa Si Jesus ang Kristo––duha ka basahon nga iyang magamit sa iyang bag-ong calling.

Sa makadiyot mikomedya usab si Paul mahitungod sa paghatag kaniya og singsing sa pagkasinayoran. Apan sila aduna pay usa ka tuig nga humanon ang hayskol––ug walay usa kanila nga ingon og andam alang sa kaminyoon.44

  1. Harold B. Lee, Journal, Abr. 6, 15, ug 21–28, 1936; Schedule of Regional Meetings, Abr. 24, 1936, David O. McKay Papers, CHL; Grant, Journal, Abr. 20–21 ug 23, 1936.

  2. Unang Kapangulohan [First Presidency], Importanting Mensahe sa Kahopayan [Important Message on Relief], [2]–[3]; David O. McKay ngadto ni Edward I. Rich [David O. McKay to Edward I. Rich], Mayo 1, 1936, David O. McKay Papers, CHL.

  3. Grant, Journal, Mayo 2–3, 1936; “Church Officials Form New L.D.S. Stake on Coast,” Salt Lake Tribune, Mayo 5, 1936, 24.

  4. Orton, Los Angeles Stake Story, 40–42; Johnson ug Johnson, “Twentieth-Century Mormon Outmigration,” 47; Cowan ug Homer, California Saints, 264, 274; Candland, History of the Oakland Stake, 26–27; “Temple Is a Challenge to California Mormons,” Ensign (Los Angeles), Mar. 18, 1937, 1. Hilisgotan: Pagbiya sa dapit nga gipuy-an aron mobalhin sa lain nga dapit [Outmigration ]

  5. Grant, Journal, Mayo 2–4, 1936; Cowan ug Homer, California Saints, 267–69; Groberg, Idaho Falls Temple, 49–51.

  6. Alexander, Utah, the Right Place, 318–19; Heber J. Grant ngadto ni Russell B. Hodgson, Ago. 24, 1935, First Presidency Miscellaneous Correspondence, CHL; Heber J. Grant ngadto ni Bayard W. Mendenhall, Nob. 27, 1935, Letterpress Copybook, volume 73, 81, Heber J. Grant Collection, CHL; Presiding Bishopric, Office Journal, Hunyo 16, 1936. Mga Hilisgotan: Mga Panalapi sa Simbahan; Pagtukod og Templo

  7. “Tentative Program for Group Meetings with Stake Presidents,” Okt. 1–3, [1936], David O. McKay Papers, CHL.

  8. Lee, “Remarks of Elder Harold B. Lee,” 3–4; “A Message from the President of the Church,” Improvement Era, Hunyo 1936, 39:332; Unang Kapangulohan [First Presidency], Important Message on Relief,[3].

  9. Tullis, Mormons in Mexico, 111–14, 138. Hilisgotan: Mexico

  10. Tullis, Mormons in Mexico, 116; Informe de la Mesa Directiva de la 3a Convención, [Hunyo 25, 1936], 31. Hilisgotan: Mga Kolonya sa Mexico [Colonies in Mexico]

  11. Martin F. Sanders ngadto ni J. Reuben Clark Jr.[Martin F. Sanders to J. Reuben Clark Jr.], Sept. 30, 1933; Okt. 29, 1933; Harold W. Pratt ngadto ni J. Reuben Clark Jr. [Harold W. Pratt to J. Reuben Clark Jr.], Abr.10, 1934, J. Reuben Clark Jr. Papers, BYU; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 162.

  12. Páez, Lamanite Conventions, 25–27; Informe de la Mesa Directiva de la 3a Convención, [Hunyo 25, 1936], 19–20; Tullis, Mormons in Mexico, 112, 116–17; Acta de la Convención de Tecalco, Abr. 26, 1936, 14–15; Pulido, “Margarito Bautista,” 48–56.

  13. Tullis, Mormons in Mexico, 117–18; Páez, Lamanite Conventions, 25–27.

  14. Tullis, Mormons in Mexico, 119–21, 127; Harold W. Pratt ngadto sa First Presidency [Harold W. Pratt to First Presidency], Mayo 1, 1936, First Presidency Mission Files, CHL; Dormady, Primitive Revolution, 76; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 162.

  15. Tullis, Mormons in Mexico, 121, 125–26; Acta de la Convención de Tecalco, Abr. 26, 1936, 14–15; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 108–35, 165–70. Hilisgotan: Lamanite nga Pagkatawo [Lamanite Identity]

  16. Tullis, Mormons in Mexico, 138–39; Harold W. Pratt ngadto sa First Presidency [Harold W. Pratt to First Presidency], Abr. 25, 1936, First Presidency Mission Files, CHL; Acta de la Convención de Tecalco, Abr. 26, 1936, 18. Ang unang kinutlo gi-edit aron sayon masabtan; “kaniadto [was] wala gibase” sa orihinal giilisan og “karon [is] gibase.”

  17. Acta de la Convención de Tecalco, Abr. 26, 1936, 14–18; Harold W. Pratt ngadto sa First Presidency [Harold W. Pratt to First Presidency], Abr. 28, 1936, First Presidency Mission Files, CHL; Tullis, Mormons in Mexico, 139–40; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 167–70. Hilisgotan: Ikatulong Katiguman [Third Convention]

  18. Informe de la Mesa Directiva de la 3a Convención, [Hunyo 25, 1936], 20, 21–22, 27–29, 36–37; First Presidency ngadto ni Harold Pratt [First Presidency to Harold Pratt], Hulyo 22, 1936, First Presidency Mission Files, CHL; Tullis, Mormons in Mexico, 140–41. Kinutlo nga gi-edit alang sa katin-awan; “presidente” sa orihinal giilisan ngadto sa “presidente sa misyon.”

  19. Heber J. Grant, “The Message of the First Presidency to the Church,” sa One Hundred Seventh Semi-annual Conference, 2–4; tan-awa usab sa “Tabulation of Church-Wide Survey hangtod sa Oktubre 1, 1936,” [1], David O. McKay Papers, CHL.

  20. Heber J. Grant, “The Message of the First Presidency to the Church,” sa One Hundred Seventh Semi-annual Conference, 3–5; “Tabulation of Church-Wide Survey hangtod sa Oktubre 1, 1936,” [1]–[3], David O. McKay Papers, CHL.

  21. General Church Welfare Committee, Minutes, Dis. 3, 1936; Ang Pagdagan sa Panahon [The March of Time]: Siyudad sa Salt Lake!, CHL; “Church Film at Orpheum,” Deseret News, Peb. 4, 1937, 8. Mga Hilisgotan: Pagsibya nga Media [Broadcast Media]; Mga Relasyon sa Publiko [Public Relations]

  22. Presiding Bishopric, Office Journal, Hunyo 2, 1936; Sept. 8, 1936; Nob. 24, 1936; Ene. 5, 1937.

  23. Don Howard, “The Mormon Fathers Discard the Dole,” Los Angeles Times, Nob. 22, 1936, Dominggo nga magasin, 7; Kinatibuk-ang Komitiba sa Simbahan sa Kaayohan [General Church Welfare Committee], Minutes, Dis. 3, 1936; “Three Opportunities,” California Inter-mountain Weekly News (Los Angeles), Mayo 14, 1936, [2].

  24. “Ballard Address Enthuses Local C.S.P. Committees,” California Inter-mountain Weekly News (Los Angeles), Dis. 3, 1936, 1; “The Church Security Program in Southern California Stakes,” California Inter-mountain Weekly News, Dis. 10, 1936, 2; “Honest Fast Offer Will Supply L.D.S. Needy, Says Pres. Grant,” Ensign (Los Angeles), Peb. 4, 1937, 1. Hilisgotan: Pagpuasa

  25. Heber J. Grant ngadto ni June Stewart, Peb. 17, 1937; Heber J. Grant ngadto ni Tom C. Peck, Peb. 17, 1937, Heber J. Grant Collection, CHL; “Pres. Grant Confers with Local Leaders on Temple Site,” California Inter-mountain Weekly News (Los Angeles), Ene. 21, 1937, 1.

  26. Heber J. Grant ngadto ni Ethel Grant Riggs, Peb. 20, 1937, Heber J. Grant Collection, CHL; David Howells ngadto ni Heber J. Grant, Peb. 17, 1937, First Presidency Miscellaneous Correspondence, CHL; Heber J. Grant ngadto ni J.H. Paul, Peb. 20, 1937, Letterpress Copybook, volume 75, 80, Heber J. Grant Collection, CHL; Cowan, Los Angeles Temple, 18, 21.

  27. “S.L. ‘Pagdagan sa Panahon’ [March of Time] Opening at Studio,” Salt Lake Telegram, Peb. 11, 1937, 15; “Far Reaching,” Deseret News, Peb. 20, 1937, seksiyon sa Simbahan [Church section], 2.

  28. “Time Turned Back on Screen to Depict Story of Church,” Salt Lake Telegram, Ene. 26, 1937, 26; David O. McKay ngadto ni J. Reuben Clark, Ene. 26, 1937, First Presidency General Administration Files, CHL.

  29. Harold W. Pratt ngadto sa Unang Kapangulohan [Harold W. Pratt to First Presidency], Hulyo 2, 1936; Sept. 18, 1936; Unang Kapangulohan ngadto ni Harold W. Pratt [First Presidency to Harold W. Pratt], Sept. 18, 1936; Antoine Ivins ngadto sa Unang Kapangulohan [Antoine Ivins to First Presidency], Hulyo 3, 1936, First Presidency Mission Files, CHL.

  30. Unang Kapangulohan ngadto sa Komitiba sa Ikatulong Katiguman ug sa mga Sumusunod [First Presidency to Third Convention Committee and Followers], Nob. 2, 1936, 3–4, First Presidency Mission Files, CHL.

  31. Unang Kapangulohan ngadto sa Komitiba sa Ikatulong Katiguman ug mga Sumusunod [First Presidency to Third Convention Committee and Followers], Nob. 2, 1936, 5–7, First Presidency Mission Files, CHL. Ikaduhang kapahayag sa kinutlo gi-edit aron sayon nga masabtan; ang orihinal nga tinubdan nagsugod sa “Wala diha sa nag-una nga pagasabton o gani nagpasabot nga ang panahon mahimong dili moabot nga usa ka Presidente sa Misyon nga inyong kaugalingong kaliwat pagatudloon.”

  32. Mora, Oral History Interview, 36.

  33. Third Convention Directive Committee to First Presidency, Dis. 7, 1936, First Presidency Mission Files, CHL; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 165–78; Mora, Oral History Interview, 36–37; Tullis, Mormons in Mexico, 147.

  34. Mora, Oral History Interview, 37, 39; Tullis, Mormons in Mexico, 147; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 174–78.

  35. Mora, Oral History Interview, 39; Pulido, Spiritual Evolution of Margarito Bautista, 174; Third Convention Directive Committee to First Presidency, Dis. 7, 1936, First Presidency Mission Files, CHL; Tullis, Mormons in Mexico, 145. Mga Hilisgotan: Disiplina sa Simbahan [Church Discipline]; Ikatulong Katiguman [Third Convention

  36. Paul Bang, “My Life Story,” 17, 21; Paul Bang, Northern States Mission Certificate of Appointment, Nob. 3, 1936, Paul ug Cornelia T. Bang Papers, CHL; Entry kang Gus Mason, Cincinnati Branch, South Ohio District, Northern States Mission, nu. 789, sa Ohio (State), bahin 2, Record of Members Collection, CHL.

  37. Paul Bang, “My Life Story,” 11–13, 27; Bang, Diary, Ene. 5, 7–8, ug 10, 1936.

  38. Paul Bang, “My Life Story,” 10–11, 17–19, 23; tan-awa usab sa, sama pananglit, Taylor, Diary, [Hunyo 2, 1937]; [Hulyo 30, 1937]; [Ago.6, 1937].

  39. Cincinnati Branch, Minutes, Ene. 15, 1936; Mga entry sa miyembro sa Cincinnati Branch [Cincinnati Branch member entries], South Ohio District, Northern States Mission, sa Ohio (State), bahin 2, Record of Members Collection, CHL; Bang, Diary, Ene. 15, 1936; Paul Bang, “My Life Story,” 19. Hilisgotan: Pagbiya sa dapit nga gipuy-an aron mobalhin sa lain nga dapit [Outmigration ]

  40. McKay, Notebook, Hunyo 6, 1937, David O. McKay Papers, Special Collections, J. Willard Marriott Library, University of Utah, Siyudad sa Salt Lake; Taylor, Diary, [ting-init sa 1937]; [Hunyo 1 ug 6, 1937]; Paul Bang, “My Life Story,” 18, 23, 28; “Mga Balita gikan sa mga Misyon [News from the Missions],” Liahona, ang Journal sa mga Elder [the Elders’ Journal], Hulyo 13, 1937, 35:62.

  41. Taylor, Diary, [Hunyo 24 ug Hulyo 18, 1937]; Paul Bang, “My Life Story,” 19–20.

  42. Paul Bang, “My Life Story,” 19–20; Cowan, Church in the Twentieth Century, 162–63.

  43. Taylor, Diary, [Hulyo 30 ug Ago. 1, 1937]; Cornelia Taylor, Northern States Mission Certificate of Appointment, Dis. 12, 1937, Paul and Cornelia T. Bang Papers, CHL; Paul Bang, “My Life Story,” 19.

  44. Paul Bang, “My Life Story,” 19, 21, 27; Taylor, Diary, Okt. 18, 1937.